장음표시 사용
231쪽
sb.tis. Sed ad hoc quoi epulativa se impossibilis, requirin: quia
altera Mi mpestibii s vel quod una ut ilicompulsibilis alteri. Sicut
haec est in pustibilis, Socrates s ab is O aDΡe quia liaec est impos bills Socrate est sidus. Et haec est imi stibilis, Socratess
det, ct '' edet ni irres sint incomposistbiles.
S cndum ei etiam, quod opposita contradictoria istius copulativae isti na dis 'anct v coni in contradiclariis partium copulativae; iden idem requirituri sufficit ad veritatem oppolita copulati ae , quia sufficit .requiriti: ci veritatem dis) iactivae unde istae non contra-d cunt, Socrates et albas ct Plato est iliger, Socrates nou est albus Pilatoni est niger ista illi copulativae contradicit ista , o Artes noce' ores, vel Plato i est rigιτ. Oportet autem seire, quod semper a copii lativa ad utramque partem est bona consequentia ficu secu tu Socrates occurrit O Plato disputat, ergo Plato a putat e non e converso, sed e converso est fallacia con lenti . Tamen sciendii in est , qued quandoque ab altera parte copulativae ad totam copulatisam potest eis bona consequintia gratia materiae puta si una pars copulativae inserat alteram partear, tunc ab illa parte ad totam copulat vam est bona consequentia.
DIs ii Ilius est illa quae componitur c pluribus eategoricis medi-
te hac conjunctione , vel , aut mediante aliquo aequivalente
sibi sicut ista est disi Iiisa. Tu es bomo vel tu es asium imbliter ista, Tu es homo, vel Socrates disputat. Ad veritatem autem Disjunctivae requiritur quod altera pars sit vera,r hoc est intelligendum quando propositiones sunt depraesenti, non
defuturo , nec aequivalentes propositionibus de suturo idc diceret Philosoplius. Tamen secundit in veritatem , ad veritatem disjunctivae requiritur quod altera pars sit vera, quia secundum veritatem , proposcio defu .ito est vera vel salsa, quamvis non evidenter. Sed ad necessitatem disjunctiva non requiritur necessitas alterius partis; sicut adli c, quod laec sit neces ari , Socrates sedet, vel Socrates non fedet, non requiritur' lod altera o re sit necessaria , tamen ad necessitatem disejunctiva requ:ritur necessitas alterius partis, vel quod partes sbi contradicant vel aequivaleant contradicturiis. Unde haec est neccssaria, Socrates currit vel Deus est quia altera pars est necessaria. Similiter hare est necessaria, e screat vel Dead nou creat , quia partes con
re dicunt. Ad postibilitat: autem disjunctiva sussi i quia altera pars
232쪽
sit os ibilis, scd hec quod disjunct v sit impossibilis recutritur u dii traque pars sit impossibilis , ut Homo est a iis , vel Homo si rudia Sciendum cst etiam , luci opsolita coniradictoria disjunct. v. est una copulativa composta ex contra i ctoriis parcium ipsius d sjunctivae dc ideo idem requiritur ciuiscit ad critatem oppolitae disjunctivae,
quod ii scit requiritur ad veritatem copulati v. P. Sciendum est etiam,cuod ab aliqua arte diijunct. vae ad totam disjuncTivam est bonum argumentum: e converso est Itala coas qaeitia , nisi sit alic ubi do aliqua causa specialis impediens fallaciam conseque uis. Similiter a disjuncti iva cum iacgatione alterius partis ad ahcran piaricita est bonum ar-eumentum; sicut bene sequitur, Socrates est homo, vel Socrates ossia si ius sed Socrates cloa est simus ergo Socra ς es bono.
PRO; ostio c. I illa est illi quae c0mponitur ex pluribus categer cis
mediante hac conjunchione, oua, vel aequivalent ei. Unie illa est causalis, strua Socrates est homo, Socrates est a'istat Sinai liter ista, Socrates labor at ut favet aequivalet cnim isti, Socrates laborat qui riuus anarr. Similito ista, Socrates deambalat post caea.rmne in irmetur quae a Laui valet isti, Via Socrates nou vultu orma
deambulat post ae m. Similiter istes, Socrat scalisit aquantam movetur, quia aequivab isti, 'ia Socrates movetur calesit. Ad veritatem autem Caulatis requiritur quod quaelibet pars sit vera, sit nul cum hoc quod antecedens sit aula consequentis. Et ideo istancn est vera, Socrates est albas quia Plato est albus , quamvis enim utraque pars sit vera, quia tamen illa, Socrates est albres, non est vera
propter hoc, quod Plato est albus 3 idco illa prope siti est falsa. Et est sciendum quod hi accipitur causa large non stricte. Non enim requiritur ad veritatem causalis, quod una pro astio si causa quare alia sonitur in esse; sed sussicit quod exprima causam re uisitam ad hoc, quod alia propositio sit vera Sicut hic, g um cal sit quia i iis es sibi pi Ueas , per illud enim antecedens, Ignis ' praesens ligno, e primitur causa sine ova luc non esset vera, Liciam calefit,de ideo causalis illa est vera. Vel requiritur qucd propositi illa sit prior alia , ita quod pra dicatum antecedentis prius praedicetur de subjectu suo quam praedicatum consequentis praedicatur de suo subjecto; secundum line haec est ver Uosceles habet tres, e cita triangulus habet treb. c.
Et est scienduna, quod, ut di m est, accipitat hic causa arce, vest
233쪽
sit causa per se, sive per accidens: sive voluntaria, sive natural s. Ex istis patet, quod omnes tales sintselsae, Asini fori is quia esthmo, meis homo peccatshia est liberi arbitru unde ad necessitatem ca3salis requiritur iecessitas utriusque partis. Sed ad imposJbilitatem causalis non requiritur impossibilitas, nec salsitas alicujus partis; sed lassicit quod antecedens non pessit esse causa consequentis , modo praedicto accipiendo causam. Et est advertendum, quod non dicitur hic antecedens illud quod secundum vocem praecedi. sed illa propositio quae immediate sequitur hanc conjunctionem , Ira , dicitur ant cedens. Similiter ad imposiabilitatem causalis requiritur quod ita libet pars sit possibilis, sed lineis suis cit, sicut ad necessitatem causali non lassicit necessitas utriusque partis. Ex praedictis patet quod a
causal ad alteram partem est consequentia bona, sed non e converto Similiter a causali ad copulativam est bona consequentia ut bene sequitur, inuis homo peccat quia est liberi arbitrii , ergo Omais homo peccat omnis homo est liberi arbitrii, scd E converso non sequi .
ΡR'p6s io temporalis est illa quae componitur ex pluribus categoricis mediante aliquo adverbio temporis, sicut illa , Socrates curritd: Plato movet . Similiter, Socrates fati albo qua ido Plato fuit Her. Ad veritatem aut emporalis requiritur veritas utriusque partis, vel pro e0dem tempore, vel pro diverso tempore unde aliqua sunt ata verbia quae denotant propositiones quas conjungunt esse veras pro codem tempore di alia r diverso tempore unde ad veritatem istius, agit qualido creatura agit, requiritur quod utraq; illarum sit vera, in eodem tempore similiter ad veritatem istius Apostoli praedica baut Christis rassicalat, reqκiritur veritas utriusque partis, quod in eodem tempore fuerint verae, vel fuissent verae si fuissent id malae. Sed ad veritatem istius, Paulles fuit conversus postqsam christis fuit pass)ι , requiritur quod propositiones illae fuerint verae pro diverso tenipore Sciendum tamen est, quod ad hoc quod temporalis si vera non requiri ut quod semper suerint partes verae pro eodem tempore, vel semper pro diverso tempore sed quia aliquando fuerint verae pro eodem tempore, vel aliquando pro diverso tempore. Et ideo illae duae stant simul, polosi praedicaverunt Mn Christu praedicavit,
Apso i praedicaυerari posta an christos praedicauit.
234쪽
Simillier ad necessitatem temporalis re itiiritur necessitas utriusque parti, in ideo nulla talis est necessaries, Liguam calesi qua AEdo luis sibi approximatur, Creatura creatur quando Deus creat, siqui stri bilis qua id est homo. Et in aliquo Autliore inveniantur tales propositiones , asserat eas esse necessarias , et flandae sunt dicende, quod Author non loquitur de virtute sermonis , sed per temporalem telligit cotiditionalem , dc per talem , creatura creatur quaUdo Deus creat, intelligit illam, Si Deus crea creatura creatur unde illair filio, Socrates est coloratus dam est albκs, similiter Socrates movetur dum Socrates currit , non est necessaria . sed inest esse falsa. veruntamen per tales propositiones temporales intelliguntur aliquando conditio tis quae semper verae sunt. Similiter ad impossibilitatem temporalis non requiritur in possibiliatas alicujus partis a sed sufficit quod partes sint incona si ibiles unde ista est in rostibilis, eas creat dum Deus non creat, quia partes sunt incompostibiles. Si autem si adverbium quc denotet Propositicnes csse veras pro diverso tempore tunc susscit quod partes sint sibi cui nexae, ita quod una non potest si vera sine alia , nec e converso.
Ex praedictis patet quid requiritur ad hoc,quod emporalis sit polysidis
Ex praedictis patet, quod a Temporali ad aliquam partem ejus est bona consequentia , sed non e converso. Non enim sequitur Adam fuit Noafuit, ergo Adam fuit qβaad Noa fuit. Nec sequitur Jacob f
it Esau f it ergo Dcob Di postquam Esau fuit.
A P. XXXVI. De propositionibus localibus.
PRopositio hypothetica localis potest vocari illa quae componitur eae pluribus categoricis conjunctis mediante adverbio locali, vel aliquo aequivalente ei, qualis est ista , Accidens et Abi subjectum suum est , cista, Christus patiebatur ubi praedicavit.
Ad veritatem talis hypotheticae requiritur veritas utriusque partis, di pro eodem loco,is non pro diversis in hoc differt a temporali, quia ad veritate temporalis, requiritur veritas utriusque partis pro eodem tempore, vel diverso ad veritatem localis requiritur veritas utriusque partis pro eodem loco,in non pro diverso. Est tamen sciendum quod re pos large accipitur, pro tempore propiti dicto, pro aeternitate sive negatione temporis quod qualiter debeat intelligi alibi expostum est, scisuper quarto Physiconina, duper secundo Sententiarum, hic autem dico
pro talibus propositionibus, Deus fiat entequam ha ha Dis domo.
235쪽
Per praedicta de propos i ne temporali, patet u d est dicendum de
propositisne locali quia omnia , vel fere omnia quae dicuntur de pret-Pulsitione temporali possunt doci proportio abiliter de pro 'osit tine o. cali. Per pr.rd.cta tiam de prupositionibus hypotheticis praenominatis
pinest faciliter sciri quid seiendum est de alii hypotheticis , si quae sint cuiusmodi sorte sunt talis, Albedo est a Socrate in quo no a est nigredo, Deus est a quo o risuit, hujusmodi ι tales enim possunt reduci ad
suasite conjuectiones et adPerbia quardaque pronunt inter terminos, quandoque iure Iropbu es. I Ro et dictis autem est ad Vertendit in qued quando alicua pr dictarum conjunct onum, vel ad veri, ori in ponitur inter duos terminositarius dirupostienes categoricae nun complet lar exprimuntur, talis propositio est stingvcnda secundum compositioaemin divistoclem , eo quod potest eis citegorica, vel trip0thcticaci ve secundum amphibo-Dgiam, Myrte ista d. stinctio est plan or Magis propria : tamen sive distinguitur secti dum campositiorem, divisiorem , sive secundum ιτ pbibol rain, sensus non diversificatur. Unde ubi ponitur haec con-j in 'io, vel illa propositio potest iste disti et ienda , o cunil potest essedis .i l ja, vel de disjutici extrem. Sicut liaec est distinguenda, Oin Mahanae sal υabitur, vel o edemnabiitκr eo quod tunc potest essedi ui: Ziv.r,4 tunc xquivblet isti, O is homo falυabitor, vel viuishozo disin abitar, quae est falsi vel putest esse de di octo extremo, Wiaac xcjuivalet isti, e quolibet co. uerto subimine verascatur hae totum, salvabitar vel co idem rabitur, S hoc est rerum,in ideo prima
Et est advertendum , quando talis propust o est figularis, tune ij actita, de d/si ιηn extrem aequi pollent; non autem quando est δα Ueri r iis, ut patet in exemplo praescis. Similiter ubi puta tur harec injunct o, , illa propositio est d stinguenda, eo quod potest est e copulativa vel de copulato extre no sicut ista est stinguenda, Tria O ao fuat quinque, quia si sit copulatιva si sit se si sit de evolat si ectyest, ra. Similiter est de tali propositione ubi ponitur haec conjunctio, si, quia talis propcsii est distinguenda , coriiiod potest fleuo aditio inlis vo de cauditio rato extre S cut est ista, O te οβ ibile si est nec sarium est piam , 'i disting 1enda, eo quod potest se coaditio talis o tunc est , is i , Silam e o sibile est ue- cegatiμm, an possibila est veram, quod crum est d si sit de coa ditio-
236쪽
ditionat subjecto, tune a qui valet isti, De omni illo deriim verificatu thoe totum, possibile est necessarium , vetificatur hoc praedicatum verum S hoc est salsum. Nam de ista propositione Homo est smus, etificata hoc totum, Pogibilis es etegaraum , linc enim est vera,
Te esse suum est ροβibilesi est nec fanum, sive sit co ditio talis, sive
de conditionato subje io; tamen haee non est vera, Te esse Dum est veram. Similiter de conjunctione causali, quia, propψsti in ova ponitur est distinguenda, eo quod potest ite causalis, es de caulasi
extremo Sicut haec est distinguenda, Omais homo es capa' Dei, quiae thora Libens asimam rationalem, eo quodpdtest eis causalis, vel de Masali praesticato, sed semper vel frequenter illi enses convertuntur. Si iliter ubi ponitur adverbium temporis illa propositio stla st rguenda, eo quod putest esse temporalis, vel de temporali extremo Sicut ista est distinguend a , Omnis damnatus dari fuerit viator peccavit, eo quod potest esse temporalis , vel de temporali praedicato. Si sit temapstralis tune aequivalet isti, Dum omnis davi natus fuit lator omnis damaatus peccavit, quae est falsa cuia illa duae nunduam sunt simul verae. Si sit de temporali exti emo, tunc aequipollet isti, De qaelibet dam at verimatur hae totum, fuerit viator peccaυ:t, de hoc est verum, quia quaelibet sin utaris cst vera Similiter est e id verbio 6- eali, sicut patet de ista, vinis hein currebat ubi disputabat, ponatur
quod quilibet homo in eodem loco currebat ubi disputabat , sed diversi in diversis tunc patet quod prima sit vera, si sit de lacali praeuicato, &silli si s localis. Est etiam sciendum, quia talis distinctio non sulum habet lottim in praedictis , sed etiam consimilis distinctio potest poni quando hoc prc-nsmen, oi ponitur inter duos terminos sicut hie , Omnia homo quies albas currit Nam in sensu divis aequivalet uni copulativae cisti scilicet, Omnis homo currit O ille eg albus in sensu composito de notatur quod de quolibet veriscatur hoc totum, Immo qui est albus, de illo verificatur liue praedicatum, currit. Et de propositionibus ista suistiant.
238쪽
A P. I. De divisionibus si ismorum.
Completis uolais tractatibus, nune ad tertium tractatum de
argumentis est accedendum quia inter omnes species argumentationis syllogismis obtinet principatum , ideo de ollogism est primo dicendum et praemittendae sunt autem quaedam distinctiones ad propositiim necessariae. unde sciendum , quod syllogismus accipitur aliquando pro uno con rnuni omni syllogismo, ita quod in propositione supponat pro uias com muni, non pro aliquo significato singulari ; sic accipiendo syllogismum, haec est falsa, Fllogismus, oratio, e xllaec similiter, Syllogismra componitur ex tribis terminis,&c. Aliquando autem ac cipitur syllogismus gnificative, pro oratione a qua Fibusdam po tis, Oc. Secunda distinctio est, quod syllogismorum quidam sunt demausti rivi, quidam vici, cuidam nee topiet, nec demoηβrativi. Syllo gis ius demo stratiυus est ille , in quo ex propositionibus necessariis videnter notis potest acquiri prima notitia conclusonis, sive ognitio. Sed topicu est, syllogismus ex pr6babilibus. Et sunt probabilia quae Videntur omnibus,vel pluribus, vel maxime lapientibus , 8 illa descriptio est se intelligenda, quod prob1bilia sunt illa, quae eum sint vera
necessaria, non tamen per se nota, nee et per se notis syllogizabilia, nee twa per experientiam evidenter nota, nee ex talibus sequentia tamen pri ter sui veritatem, dentur esse vera omnibus, aut pluribus, cte. Et ut
sitireris descriptio ptobabilium, sit ista, Probabilia sua necessaria,
239쪽
nec icipi t nec conci sane demon'rationis, quae propter sui et eritatem videntur ometιbus ei pluribus , ct c. Per primam particulana exclid intur omnia contingentia 4 omnia salsa re secundam omni pt ncipia j conclusiones demonstrationum. Et per tertiani excluduntur quaedam necessaria , quae ramen apparent omnibus falsa, vel
pluribtis. Et lic articuli fidei non sunt principia demonstrationis, nec conclusiones , nec sunt probabiles quia omnibus, vel pluribus , vel sapientibus apparent salsi in hoc accipiendo sapientes pro sapientibus mundi , praecipue innitentibus rationi naturali quia illo modo accipitur sapiens in descriptione scientiar, vel philosophi P. Ex istis sequitur, quod syllogismus topic is nunquam peccat in materia, vel in forma Sequitur etiam aliud, quod nullus secundum communem cursum potest evidenter S demonstrative cognsscere de aliquos i ogismo opico illum esse topicum quamvis possit habere adem,quod est syllogismus topicus Sequ tur etiam aliud, quod nullus syllogismus topicus facit praecise dubitationem , di formidinem sed etiam frequenter facit firmam fidem sine emni dubi atione quia ita bene aliquando adhaeremus probabilibus, sicut evidenter notis.
Syllogismus qui nec est demonstrativus, nee topicus potest diu di quia quidam cst ex improbabilibus quidam nos ex inprobuilibus, sive quidam syllegimus peccat in materia, quidam non peccat in materia. Alias istinctio , quidani est syllosismus uriformis quidam mixtiis. Quidam est uniDmis ex propositi0nibus de inesse quidam ex modalibus; alii sunt diversi , secundum quod invenitur diversi is in preposition bus,tidalibus. Quidam est mixtus ex neccssario, min- esses; quidam ex necessario Meontingenti &scde aliis de quibus omnibus dicetur inferius. Similiter syllogismus uniformis ex propo tionibus de nisi e quidam est uniformis de propositionibus de praesenti, quidam de praeterit . quidam de futures quidam ex una de praesenti, alia de praeterit , vel de suturo. Sciendum est tamen, quod desinitio communis omnibus istis praediistis est ista bilogismus est erit pio in qua ex duabus praemissi ,dispositu in moά O Rura, e necessitate seq4uu conclusio. Et ad illam definitionem nihil refert an praemisi elint verae , vel falsae: hoc tamen est generale, quod nunquam praemi is sum verae, concluso salsa; cuamvis positi esse e converso. Unde in ista parte sequetiti, usque ad partem in qua tractabitur de hil si mode monstrativo, vel sempcr vel frcquenter volo loqui de conditionibus syllogismi requisitis ratione particularum praedictae dcfinitionit,l non. ΘEu .
240쪽
Positis diVisionibus d distinctionibus syllogismi, de quibuium
membris dividentibus in speciali est dicenduna. Et PKmo de uni formi generatione syllogit murum de luesse. Secundo de uniformina ritum. Et Tertio de mixt s. Circa primum,est primo diccndum de syllogismis ex omnibus de ineuse,is de praesenti Secundo de aliis. Sed antecuam accedatur ad propositum, denda sunt quaedam praeambula. Primum est, quod tantum sunt duae praemissae,in una conclusio in
sillogismo tantum tres termini' scilicet major extremitas, minor extremitas, medium. Est autem Medium, quod ponitur in utraque praemissarum; for extremi ad quod cum medio termitia ponitur an majori propositione, Mi in extremitas est quae ponitur cum medio in minori propositione , ii cest , in secunda propolitione. Secundum est, 1:od tantum sunt tres Murae prima est, in qua medius terminus subjiic tu in prima propositione, & praedicatur in secia da Secunda Qui rest, in qua mediu terminus praedicatur in utra que Tertias ora est , in qua medius terna inus lubjicini in utraque. Et non est apponenda quarta figura, quia si medius terminus praedicatur in prima propositione, R subjici .ur in secunda, non eritrais transpositio propositionum positarum in prima figura adeo n essequitur aliqua conclusio, quam illa quae sequitur ex praemiius dispositis in prima glira. Et ideo ron est negandum , quin hi in italis pos se neri ex duabus praemissis, in qua tu prima medius rminus praesicatur, Sin secunda subjicitur sed illa conclusio aae primo sequitur ex illis principaliter, erit eadem cuindecim la quae sequitur ex eisdem praemi sis dispositis in prima figura. Si enim arguatur sic, omnis homo essa almar: Om es Q il est sui tantiaci resima: homo ' substantia in illa eadem conclusio sequitur et eisdem praemissi: sc dispostis in prima figura Omne ansmanes subgantia: Omnis ham est avima :ergo Omnis homo est substanti. i. Tertium praean: bulum est, quod omnὶ sylloeismus immediate, vel mediate, regulatur per dici de omni, vela es de 13llo Syllo is auum secundae figurae, aertiae reducimur il Ib i mos primae figurae vel per conversionem, vel per impossibile, es per transpositionen propositionum de mediate regulantur per dici de omisi, vel per dimcide nullo in quandocunque sic est , quod aliquis discursus regulatur
Perdici de omni, vel dici de nullo sue miliate, sive immidive ille discuisus