장음표시 사용
261쪽
ducendi Spiritum Sanctum ergo Nullum velle dixinum est volamud vina. Nullum veniens cognoscitur a me Choriscus cognoscitur a me ergo Choriscus non est veniens. Nulla d. fferentia individuali est realiter communicabilis: Omnis natura specifica est realiter communicabilis ergo Nulla natura pec sca st realiter differentia individua
reruntamen si aliquis terminorum risitonim in praediistis 1llogismit,
vel in aliquo eorum , in ludit aequivaleriter alii quo/θη categorema, quo expresso Pyllogismus non tenet , quia non convenienter ordinatur in
modo, Win figura, tunc talis syllogismus non valet Sed hoc possetata contingere in terminis substantialibus, sicut in accidiniasib . Unde sic arguendo, Omis hoS est is illisu Nulla humanitas es risibiliis ergo alla humavitas est bomo, non valet, si biumanitas includ; aequivalenter hoc hncategorema, per se primo modo. Et talis de ectus p ssit hic assignari, Nullus homo es atrimat: Omne ri bile , auimal erpn Nullum risibile est homo, per alicujus deteris
minat svncat orematis infusionem.
Ideo dicendum est, quod sicut in prima se ira, quando praemissae suntd sp ta in modi in f ura, non potest aliquis dcfectus plus assignari,
ii omnes terminiim de genere accidentis, vel unus de genere substantiae alius de penere accidentis 3 quam si essent omnes de eenere substantiae, vel omnes de aliquo alio praedicamento ita in secunda figura non plus peccat discursus, quando fiet in terminis acc dentalibus praecise, vel ex uno termino substantiali & aliis accidentalibus , sive e converso quam si fieret in omnibus terminis substantialibus: ideo ubicunque servatur talis modus arguendi est binus syllogismus nisi impediatur per aequivocationem, vel amphibologiam, vel compositionemi divisonem, vel per accentum vel per hoc, Quod aliquis terminus est im-rortans aliquam rem quae stilures res, cujusmodi est essentia divina; vel per aliquem tal desectum, quae ita potest inveniri in terminii substantialibus, sicut accidentalibus me converso. Et ideo Philosoplius a lib. priorsm ad probandum aliquos modo combinationum inutilium, non tantum initi per terminos substantiales, sed etiam per terminos accidentales scut per hujusmcdi, astu, nigru corpus reus, moveas, animal; hujusmodi. Et ideo omnes syllogismi aeque valeant in terminis accidentalibus sicut substantialibus unde errane
qui volunt semper assignare fallaciam accidentis, quando aliquid primo attribuitur rei subjectae, postea accidenti sic enim esset hic fallacia accidenti Omnis homo est animal Alii Aod alb A est homo erDAIi quod ribu est animal & hic, Nullus homo est albus omne calida est albur ergo ultu callidu est homi quod nullus diceret, nisi qui
Sciendum est etiam, quod ilis regulae, quae dictae sunt prius circa
irimnis iam sunt etiam stryandae circ. secundam. ideo tot
262쪽
modis potest fallere discursus in secunda spira , c propter eosdem deis sectus propter quos in prima. unde sicut ex pram sis in prima figura
aliquando sequuntur plures conclusiones,, propter hoc ponuntur ahqui modi consudeates indirecte et ita est etiam in secutida figura, turi hyex praemis iis syllogismorum universalium sequuntur quatuor concluso nefa scilicet duae directae, universalis negativr, sua subalterna duae direct scilicet Conversa primae conclusionis universalis, iub- alterna Jusdem. Ex praemissis autem hi lcgismorum particularium, laquitur una sola conciso, sciscet Particularis negativa, quia illa non est convertibilis, nec simu citer, nec per accidens. Sed ex praemissis 'transpositiis terminis non sequitur aliqua concluso in stcunda figura via tunc praemissae essent in tertia figura dispositae.
Notandum est, quod syllogismi in secunda figura non sunt ex se
apparentes, sed habent reduci ad syllogismus primae seu ne i hoc per 'uversiorem , vel per mi sibile. Per conversionem
autem reducuntur tantum res Pr mi odi. Unde Primus modus reducitur per solam conversionem maloris oti a
conversa majore fit syllogismus in prima figura sicut de se patet ' Et
patet talis modus arguendi per convcisionem, per istam regulam, c- ἰdsequitar ad corsequens, seqaitur ad Litecedera es Dem. Secundus modus reducitarier conversionem minoris prop0stionis,ac transpositionem propositionum, conversionem conclusionis. Tertilis modus reducitur per solam conversonem majoris. Sc Quartus modus non potest reduci per aversionem quia sis iamajor converteretur, praemissae disponerentur in primaspura; sed major esset particularis, Mita non disponeretur in modori minor autem non potest converti cum si particularis negativa, quae non poti converti.
Sed ille quartus modus, sicut quilibet alius, reducitur per impe bibile. Unde ille quartus modus redimitur ad primum modum primae figurae, arguendo ex contradictori conclusotiis majore, inferendo copi tradictorium minoris ut si fiat talis syll gismus in quarto modo secundae figurae, Omnis homo est animal inaedam sub lautia non est auimal rergo aedam substantia non eJhomo, accipiatur contra ictdria illius conclusionis, adam fab'actia non est homo, quae est ista, Omnis siostantia est homo : Et areuitur se . Omnis homo est animata Omeis
sabstantia est ama ergo Omm sub la tia est animal, quae est contradictoria primae minoris. Et tenet omnis reductio per imposibile ex KE i istam
263쪽
istam re salam Oppositu fel uatis nos stat cum antecedenter igituit
coastetaeotia bona unde si talis syllogismus non valeret, tunc in I situm cor cliti inius staret cum praemisissis , sed hoc est salsum , quia tu iac o teret praemissa, si veras, tamen op stum conclusionis este simul verum is per consequens oppositum conclusionis, una prat missarum, nota inferret Uositum alterius praemissae , quia op- possim staret. Et ita unive:ialiter, quando ex opposito coi clusionis cum stera praemissarum his riur oppositum alterius praemissae, semper discursis bonus est, per hanc regulam Oppositam assequentis a stat cum tecedente ergo Co equestia est boaa. Similiter Primus, dus sicundae figurae reducitur in secundum modum primae figurae', arguendo ex contraria conclusonis quae est unive salis assirmativa ponendo eam loco minoris, S iiajore negativa inserendo contrariam minoris, quae est universalis iregativa. Secundus modus reducitur in primum modii prima figurae, a puendo ex eadem majore qua prius, S contraria conclusionis, quae est universalis assirmativa inserendo contrariam minori . Tertius modus reducitur in secundum modum primae gyrae , arguendo ex eadem majores, S contradictoria conclusionis inserendo eo tradicterium minoris. Sic ergo omnes hil ita secundae s urar reis diventur in lyllogismos primae figurae scilicet in duos primos modos, arguendo semper ex majore qua prius S ex contraria vel contradictoria conclutionis, inserendo contrariam vel contradictoriam minoris, virtute illius regulae, opprium cousequentis Ma stat cum astecedente; ergo prima consequeutia bona unde sciendum est, u nunquam valet
syllogismus in secunda figura , nisi possit reduci in sillogisnuim primae sigurae ves per coaversionem, vel per imposiuilia Meropter hoc dictum est prius, quod omnis syllogismus regulatur per dici de omni, es det, ullo; med athus immediate.
A P. XII. D syllogismis seruada figura ex obliquis
EX istisdictis etiam patet, quando 1gogismus ex obliquis valet in
secunda figura. Primo, quia si utraque praemissamissi de Obsio a parte su tecti, sequitur conclusio a recto sic dicendo, Nullam eqam videt Lim mera hominem videt asiniti ergo Nullus hamo est eqM . Similiter sequitur, Caia, libet hominis est asilusci alliis risibilis eoi s et o lum sibile est bomo Similiteris utraque praemissarum haberct pcaedicatum obhquum , scimitur concluso de recto sile, Nullus
sim est botai uus bos est homini, ergo imita est asinus.
264쪽
Simillic si major assirmativa sit in recto minor habens subjectum obliquum , sequitur conclusio habens sibjectum obliquum sic Om usa iam est animauu Nullius hominis est animal ergo Nullius borei uis est si ius. Similiters major sit de recto, & minor negativa habens praedicatum obliquum, sequitur conclusio habens praedicatum oblicuum; sicut, otius bomo est a ruinal Nullus asinus, Lauimali, ergo Nullus asitim est boaticis. Similiter si major sit negativa habens praedicatum obliquum, & minor de recti, sequitur conctilio habens su editam, liquum unde bene sequitur , mu s homo videt sidua mae risibile est asinas ereo mitu risibile videt hoἈo. In aliis casibus non sequitur conclusio. . Praedicta patere possum eonvertendo propusitiones,, reducendo in primam figuratia, vel arguendo ex opposito.
A P. XIII. Oste, Et i quibus casibus contis gis syllogia are ex ambabus
O Llamvis dictim sit superius, quod ex assirmativis non contingit ar. guere in secunda figura tamen ab illa rcgula generali, sunt Duo
casus excipiendi. Primus, si medius terminus sit terminus discretus tunc enim ex Mabus Armativis continiit inferre conclustinem affirmativam.' sicut bene sequitur Ommiama est Socrates Plato est Socrates er omat est bina. Et potest talis syllogi sinus regulari , quia converssir Pisitionibus erit syllogismus expositor iis in tertia foura. Secundus casus est, hiando medius terminus limitur cima signo universali uinc semper contingit inserre conclusonem affrinativam, in qua major extremitas praedicatur de minori. Bene enim eouitur
eis homo est omne si e Socrates Ur u risibile' ergo Socrates est homo. Iste autem discursus probatur per huc, sto semper talis projsitio Majot convertitur in unam liniversalem p mrmativam quia conversione factsi patet quod discua lus est in prima figura regulatus rodici de omni. Bene enim sequitur' Alipus bomo est ue animal rogo Omne animal es hamo. Et ideo talis discursus est bonus in secunda figura. Omne musica est omnis h- Socrates est omni homo, vel homo ergo Socrates est musicus Nam conversa illa majore,
Guneninsici est Gais homo, in illam, Omnis homo est musicus, ob Iogismus regulabitur per diei de omni in prima figura; sc arguendi, o Phomo est musicus Socrates est semo ergo Socrates est,si
Ltest sciendum, quia in duobus praedictis castas non solium conatingit
265쪽
tingit arguere ex nixcisalibus assirmativis sed etiam contine farfiereo omnibus assirmativis Iarticularibus Meodem modo probantur tales h ogismi ex particularibus sicut ex universalibus. Et ideo tales retulae generales, Ex particularibus ribit sequitur Oportet altera
pram rum G da harae exegativa, intelligendae sunt, ii
non semper c tire t arguere ex particularibus, nec emper ex assimativis tamen in prHictis casibus contingit arguere tam et particula teriae; sed gratia formae quia in omni materia, observato quod med.us terminus sit terminius discretus, vel sumptus eum enota in spri, discursus est bon4, S dia
A P. XIV. Ossis mi tertia figura ex rectis.
Post laxe videndum est, quomodo in tertI seura si syllati ut
liquo. Quod etiam universalis negativa non MI, a - .
tremum universaliter raegui a reliquo.
. e si *i uirium si, in tertia figura semper minor debet esse Armativa, ita quod nullo modo potest, inediativa S' Io est isti
superius removeri ab inferiori, ne universaliter, ηπαρ
266쪽
vniversale, particulare, assirmativum, negativum, possunt annim fieri sexdecim combinationes Scilicet octo in quibus semper utraque praemis. sarum est negativa, vel utraque est particularis. Restant ergo alia Qisa si utraque sit universalis, Aut utraque est affirmativa, labetur primus Aut major est negativa is minor affirmativa; .linbelut secundus modus 'uta converses; est tertius m dus peccans contra principium proprium istius figurae. Si autem non utraque praemissarum universalis, sed altera tunc aut major est universalis .minet particularis sues e converso. Si primo modo, aut major est assirmativa, minor negativa non valet sicut patet Aut E converso, habetur sextus modus Aut ultaque praemissarum est assimativa. labente quartus modus. Si autem major sit particularis S minor universalis: Aut utraque est assim at xa, Mest tertius modus Aut major negativarim minor affirmativa, est quintus modus: Aut major affirma intiva P minor negativa non vesci, quia peccat contra principium istius figurae.
Exempla taedictorum possunt esse ista omnis homo est animal et Omnis homo est substantia, ergo Aliqua substantia est animal. Niliatus homo est asinus: Omnis homo est animal ergo in dam animia non est asinus. Quidam homo est animal et Omnis homo est subis stantia Dere Quaedam substantia est animal , Omnis homo est ani- real: Quidam homo est risibilis ergo Quoddam risbile est animaL Niquis homo non est asinus: Omnis homo est animal ergo Aliquod animal non est asinus. Nullus homo est asinus: Quidam homo animal ' ergo Quoddam animal non est asinus. Sciendum est etiam , quod praedicti modi ita tenent in terminis a e dentalibus, sicut in ternainis substantialitiis. Inde tales syllogismi sunt boni Nullus homo est eas per accidens et liqvis amo est hamo albus ergo Aliquis homo albus non est eas per accidens. Nullus
homo distinguitur secundum rationem ab homine. Aliauis homo est: va albus ergo Aliquis homo albus non distingitur secundum rationeni ab homine. Nulla essentia divina distinguitur secundum rationem ab inentia divina: Essentia divina est sapientiaa divina: ergo Sapientia di- vina non distinguitur secundum rationem ab essentia divin . Omnis in tellectus speculativus informatur habitu speculativo Intellectus specu- lativus est intellectus practicus ergo Intelli ius practicus intormaturi habitu speculativo. Veruntamen in quibusdam praedictis potest assignari fallacia aeqvix citionis sed hec non obstat, quin ibi teneatur forma sylloiistica interminis accidentalibus, seu in terminis substantialibus; quia talis defectus, seis cetaqbi vocatio , non potest contingere, quando te mini simi substantiales. Et ideo si de praedicti, vel aliquo consimili, in- veniatur in aliquo Author es, quod praem. si sint verae, di conclusio
se a hu: hortales sunt glogandae, ut quod loquitur'. qu vece, vel non de
267쪽
de virtute sermon 1 unde quando arguitur sic, lus homo si guttur ratissae ab homine: Homo est iam albus ergo amo albus nos disti giatur ratioue ab homirari conclusio potest distingui, eo quod lyhomo potest supponere personasi ter c Rhi citive, et tunc est discursus bonus xconclutio verara vel potest supponerem mali-rer, dosissipliciter; Sc tunc lyllogismus non valet, propter tac, quod unus terminus aequivoce accipitur in una praemissarum. conclusi ite. Et sicut dictum est de isto ita potest dici de multis aliis cons militer. Notandum est eti1m, quod regulae datae de prima pura, 'ecumda sunt etiam servandae in tertia . propter hoc iste discursus non valles; inuis homo exanimal Tantum homo est, bilis ergo Tai tum risi e sis imal , ita est de aliis. NotaiHum est etiam, quod sicut in prima figura aliqui modi concludunt indirectes ita etiam in tertia figura. Nam cuilibet modus assar-mativus concludit duas conclusiones, scilicet unani directam, suam contraverum modi autem negativi concludunt tantum unam , quia parcii laris negativa non convertitur.
Sciendiis est etiam , uia omnes syllogismi tertiae urae reducta tur in primam figuram,vel per coaversuum, vel per imposiibile. Unde
nimia modii sic lucitur in tertium modum primae figurae per conversionem minoris. Secundus reducitur in quartum per conversionem minoris Tenius reducitur tu tertiti per conversione majoris, transpostione, conversionem conclusonis. hiartus reducitur per conversone mino
ris. Sed Quintiis nonotest reduci per convcrsionem; quia non est in ea aliqua propositio convertibilis, nisi universalis athimativa , quae non convertitur nisi in particularem ris tunc in syllogiis in prima figura utraque praemissirum esset particularis, quod non est verum Scideo ille modus reducitur praecis imposibile et sicut omnes alii pecimpossibile reducuntur. unde sciendum, quod quilibet syllogismus factus in tertia figura rem ducitur in primam figuram arguendo ex oppost conclusonis, ta minore inserendo oppostum contradictorium majoris. Et tenet talis r ductio per istam regulam : Oppositis conclusionis non stat cum antecedente ergo colas diluentia bosa. Sciendum est tanaen, quod si in qui to modo major esset singular .s, posset reduci per conversionem minoris. averuntamen talis modusic plus deberet poni in illo quinto modo, quam in secundo propter hoc, quid singularis non plus convenitinim Particulari, quam cum universali sed minuti
268쪽
Quantum ad syllogismos ex obliquis in tertia fgura est sciendum,
quod in prim modo possunt fieri octo combinationes; quia, aut utraque praemissarum est de obliquo aut Altera. Si utraque, aud
liquitas est a parte subjecti in utraque aut a parte praedicati in utraque et aut a parte subjecti in majore is a parte prae icati in senorea aut a parte praedicati in majore, i parte lubjectia minore. Si primo mod0, syllogismus non valet , non enim sequitur, Cuius libet homnis est si s Cujugibet hominis cst leo ergo Lebis si is
vel Leo est asivi. Si secundimus, non alit cuia non seoti tur,
Onais asinus est Socratia: i ii se rus est Plato iis erga luto e
Socrates, vel Socratic tamen conclusio concludatur sic , Alii Mquod est Platovis est Socratis, consequentia est bona. Si ter do,nun sequitur' scut non sequitur Drnialiter,Oh, et JGρmiu υidet Hi set vi homo idet boves ergo Bave vide asi siu . i. Si altera praemissarum si de obliquo, Aut major,Aut inna r. Si major, aut habet praedicatum obliquum , aulici ne tenet ire t sequitur,
Omuis asinas est amixis: meis si s t et g , Aliquod animal est homi vis. Aut habet subjectum obliquum, , G: icut bene sequitur , cui, libet semiviis ouus r OG iis homo es a dis ite ergo Alicatis animalis e rasinus. Si autem minor sit de obliquo raut est de praedicato obliquΘ, valet sicut bene sequitur, o nis sim e ravimal omnis Uuus est hominis ergo Homihur e Lammai Aut est de subjecto obliquo, & sequitur conclusio de praedicato obliquo sicut bene sequitur , Omnis homo est auimal Alique homine vrdet sinus: ergo A qaisa nas videt animal. Praedictae combinationes possunt seri circa secundum Mod i m. Prim' modo sequitur conclusio in rectes scut ullius haminis eb amma cujusbet hominis est lex ergo Aliquis lea nona rasivss. S cundo etiam modo sequitur conclusio in recto illas asinus est Socratis: Omnis a Aus est Platonis ergo Pilato nos 3 Socrates. Sed Tertio modo sn valeti, non enim sequitur, Nulla bomiu videt asinus: Omnis homo videt risibile ergo Risibile nou videt ouu Si uallo modo, non sequitu sicut non sequitur, I lus homo videt si im: Omne bomiae videt rudibiles ergo Rudibile ou id rasi is , vel nos est asinus Qtiinto modo tenet; nam sequitur, iatu, si ius si homirus Oanis asidas est animal rergo Aliq oda ιν at 'is homi ais.
Serto modo tenet, sicut patet. Septimo ea do non tenet, non 'nim
269쪽
h inis ori est bos Octavo modo non valet non enim sequitur Nillis homo 'asinus Alique hamine videt bos ergo iniquis bos no i id et asi ita. Per praedictum modum potest laviter sciri, quando sillogismus valet ex obliquis in aliis modis tertiae figurae quando
ultimo pro tota ista parte de syllogismis, iro sequentibus est sciendum, quin nunquam refert ponere indefinitam pro particulari , vel converso, quando termini supponunt personaliter signiscatives quia si termini, tam particularis quam indesinitar, supponunt personaliter, gerneraliter fine instantia particularisin indefinita convertuntur.
A P. XVI. Si γMgismis expositorus.
PRaeter syllogismos praedictos sunt θssetismi expositorii, de quiuer
Unde sciendum est, quod syllog lam expositori u est, qui est ex
duabu, praemissis singularibus dispositis in tertia figura, quae tamen possunt inlatre conclusionem tam particularem, quam singularem, sive indefinitam ι sed n6n unive salem et sicut nee duae universales in tertia figura possunt inferre universalem. Sed intelligendum est, quod adit positionem singularem, quae debet esse in Ill0gismo expositorio, Gquiritur quod sui jectum sipponit pro aliquo, quod non est plures res quaecunque nec est idern realiter cum aliquo quocunque, quod est pli res ms, sive respective, sive abs lutem praecise pro uno tali. Si a tem subjectum, sive sit pron men demonstrativum, sive nomen pro prium, sive prunomen demonstrativum sumptum cum aliquo termino addito, supponat pro aliquo , qued quamvis sit univccumi simplex launum numero singularissimum, tamen est plures res, non tenet consequent a pra ratione syllogismi expositorii. Cujus ratio est, quia sicut .uardo terminus subjectus est communis non tali conlequentia, arguendo ex particularibus, propter hoc quod terminus supponit re diversis, ita quia una proposito potest ver sicari pro uno,in alia pro alio: ita quando illud quod demonstratur est plures res, poterit una propcstio ver sicari pro una illarum rerum, alia pro alia , per consequens non contingit inferre praedicatum primae propositionis de praedicato secundae unde scut non equitur, His est Socrates bomo e Flavi ergo Plato est Socrates ita si haec humanitas una esset Socrantes. Plato, Sessimul citia hoc, Socrates 5 Plato essent plures homines; non sequeretur, Haec Amarutas est Socrates: Haec humanitas e Plator ergo Plato eb Socrates. Quia haec propositis, Haec humanitaso Plato, erificatur; vir Plato es Plato: cisae proposito Haec
270쪽
humanitas est Socrates, verificatur, quia Socrates est Socrates, propter hoc, qud haec vim anitas est tam Socrates quam Pliato. isto patet,
quare ille hilegi linus non est expositorias; Haec gentia es Pater : Haece euti e Filius ergo Filius est Pater quia Icilicet haec essentia est plures persenae distinctae.' Similite ille non est expulitorius, Hic Pater esi essentit Hic Pater uo et e Filius ergo Filius no est Asentia , hoc quia Pater est realiter essentia divina , quae est tres , r- senae distinctae realiter. Est tamen sciendum, quod aliquisdo talis
modus arguendi tenet in illis terminis quamvis latin per virtutem julogismi expolitorii, sed per aliam rationem de ova tacium est prius.
Est ergo dicendum , quod syllogismus expoptorius est, quando ar-
Pitur ex duabus singularibus in tertia gura, quarum singularium sub rectum lupponit pro aliquo uno numero, quod non est plures iis, nec est idem realiter cum aliquo quod est plures. Et quia in creaturis nulla
una res numero est plures res realiter quaecunque', ideo generaliter
quando arguitur ex propositionibus singularibus praedicto modo si syllogismus expostorius, hoc addito, quod minor sit assirmatives quia sminor sit negativa non valet syllogismus. Sicut non sequitur, Socrates ea mes Socrates nocenti test ergo Plato nos e taetimal, propter eandem rationem propter quam diebam est, quod minor in tertia pura non potest esse negativa. Si minor sit assirmativa, sive major sit asst' mativa sive negativa, semper est bunus syllogismus unde omnes tales syllogismi unt boni, Socrates note aggregatsi per accideus Socrates est homo albres ergo Immo albus nou β a gregata per accidens si termini sup nant semper po soaaliter cfg 'scative. Similiter sequitius, Socrates non distinguitur a Socrate 'Socrates est Socrates albus: ergo Socrates albus non linguiuir a Socrate ' Choriscus coenoscitur a te e Choriscus est veniens ergo
Choriscus veniens cognoscitur a te. Socrates est alter a veniente: Socrates est veniens ergo Veniens est alter a socrate. Hoc est Socrates
demonstrando quoddam universale, ita tamen quid sit unum non plura: Hoc est asinusci ergo Asinus est Socrates. Et universaliter in talibus non potest as ignari fallacia accidentis, sicut aliqui as signant, non plus quam hic Socrates est homo Sacrates est animal ergo Animal est homo ideo multum errant qui in talibus assignabi sallaciam accidentis, destruunt omnem modum arguendiis omnestidit putationem.
Notandum est hic, quod quamvis logismus expostorius fiat in tertia
sagura tantum tamen arguendo in secunda figura ex duabus praemissis assemativis in quibus ponitur terminus sin utaris, est bonus fullogismus: secundum qu6d dictum est. Sicut bene sequitur, Homo est Socrates Aetimes est Otrates ergo Animal est homo: probatur iste syllogismus per conversonem manris; sicut ista, Homo e Socrates, confertitur in istam, Socrate est homo mune autem sequitur m