장음표시 사용
491쪽
C rca casum aliquae sunt regulae. Una est, itod casus minquam est recipis diis nisi fiat certificatio de alicus particulari. Alia regula est, lod nunquam est castis recipiendus ad sustinendum impossibile. Alia regula est. Quod nunquam est casus adna itendus ad sustinetidum quod repugnat actui responsionis ut si aliquis vclit tibi praeponere istum casum, quod tu sis mortuus in vult clod tu sustineas istum casum
non de et eum recipere , quia repugnat actui responsionis, non enim stant simul, ouod tu sis mortuus, quod tu re undeas. Ideo talis casus nun est admi tendesis, tamen tale possibile est admittendum.
Postio ergo obligat d sustinendi im aliquam propolitionem, eo modo quo propositio vera debet sustineri a respord nie consistit ars ista in hoc, cui d in principio debet aliqua propcisti poni deinde debent pr0 λ su onis propis secundum quod placet op menti, ad quas debet
respond ns respondere conred ndo, vel negando, vel dubitando, es distinguendo nuibus responsion bus datis, potest opponens, uando sibi placet , dicere cedat tempus, hoe est, csset tempus obligat lcnis: clune videndum est an talis respondens bene responderit, vel non. Sicut pono tibi istam propositicnem , Animal currit, deinde propono tibi istam, Nullus homo currit 3 si eam cuncedas, statim dico, cedat tem pus et probo quod male respondisti, quia concessisti falsumin impertinens, scilicet istam, Nullus homo currit, ergo male respondisti. Sed iste modus opponendiis respondendi non eruatur, quando ponitur casus , propter quod dister casus a positione scito tamen quomodo
respondendum est facta aliqua positione, potest evidenter sciri u modo respondendum est posito aliquo casu. Et ideo uisciat nunc de
Circa quet iciendum est, quod positio quaedam est possibilis,4 qua
dam in pom bilis. P b:tiis est quando ponitur propositio falsa contingens , vel pro
positio contingens dubia. Et circa istam positionem dantur multae regulae una est, Qtiod omne positum in forma positionis propostum, scitum esse tale est concedendum absolutes; si illud pustum , quando proponitur, non habet plures sensus quam quardo per se profertur. Et per hoc solvitur hoc sophisma. Ponatur ista, Alterum illorum est, rum, demonstratis istis duobus, Joavires est Episcopus, Joannes sedec; deinde proponatur ista, unum illorum est rerum , haec est concedenda, quia sequens deinde ponatur ista copulativa, unum illorum est verum Malterum non est verum, si negas istamin concessisti istam partem,
Unum istorum cst vertura, oportet te negare alteram; cita negaspa num s ccncedas, crgo concedis tibi dubium. Dicendum est quod illud sophisma ibi propositum, non est concedendum; sed est distin-puendum : eo quod , in secunda parte aberum potest esse nomen intan tum is tunc est copulativa vera, concedenda vel potest esse r
Luxu , tunc est neganda: est hic tottius mesus amphibologiae;
492쪽
quia oratio per se posita non est multiplex, sed posita cum alia est muti
Alia regula est, Omne sequens ad positum vel bene conces m vel bene conces . vel oppositum vel opposita bene negatorum , scitum csse tale est concedendum si proponatur. Veruntamen ista propositio, O. Di te sequens ex posito, c. non est semper concedenda; quia si ponaturisti, Nihil est tibi positum, proponatur ista, Omne seu uerasti, istio est concedendum, neganda est illa tanquam repugnans posito. Alia regula est, Omne repugnansissio ves bene concesso vel bene messis, vel opposito bene ne ali vel bene negatorum in tempore' stionis pro suum , est negandum si non sit esultiplex quando propu-nina. t ι Alia regula est, Quod ad omnem propositionem impertinentem, hoc est, quae nec est eouens nec repugnans positu, ct alicui bene concessis vel bene negato, et pondendum est secundum sui qualitatem hoc est,
cuncedenda est, si vera; neganda , si falsa si sit dubitanda, respondendum est dubies simul iplex distinguenda est.
Ex pr. aedictis sequitur, quod idem uno loco propositum est concedendum, si alio loco proponitur erit neoandum. Sicut posita ista politione, Socrates currit,& proponatur,Tantum ista propositio est i bi nisita, concedenda est; lii vera impertinens. Si autem postpunatur tibi
ista, Aliqua propositio sal aest tibi posita, illacisset concedenda ; qui vera es in impertinens s postponitur ista, Tantum ista pro ostio est tibi posta est negind. quia repugnat posito & bene concesso quia
ordo propostionum prop si arum in arte obligatoria est necessario attendendus. Ex praedictis patet, quid concessa aliqua indefinita, non oportet conced re aliquam singularem primo loro propositam inroomnes ordinate propesitae post uni negari praeter ultimam is illi concedenda est, eo quod sequitur ex positori oppositi bene negatorum , sicut etiam disjunctiva est concedendi; tamen neucra pars si primo Isco proponatur est concedenda.
Alia regula,mito post casu possibili iniquam est negandum necessarium nec impossib e concedendum. Quae intelli genda est de necessario quod semper sui necessarium ante tempus obligntionis, S de impollibili quod fuit impostibile ante tempus obligatiunis: non de illo quod devenit necessarium et impossibile in ira tempus tibi ostionis: cui tale necessarium potest negari Mim stibae corc di , o quod durante tempore obligationis est uniformiter u spondendum cst uam responsum est semel ad eam.
493쪽
C A P. X De sit Oae impossibilia
Positio impossibilis est, quald ponitur ali ia proposito imp
Et sciendunt est, quod mulium refert ponere unam propositionem impossibilem, Maccipere aliquam consequentiam, in qua unum impos L. bit infertur ex alio impossibili sicut multum refert linere illam propositionem , Homo est rudibilis, a ferre istam consequentiam , Si homo estis nus, Humo est rudibilis. Similiter multum refert ponere istam propositionem , Deus noti est Deus, astam censequentiam i serre, Si Deus non est, Deus non est Deus propter quod ista conditionalis caecoiicedenda, di possitio non est recipienda. Et quandoque y0stio est recipienda tanquam impossibilis, S sustinenda sit in politione impossibili de tamen consequentia sive conditionalis bona est neganda. Sicut ista consequentia est bona, Deus non est tres Personae, ergo Deus non est Deus , S tamen antecedens potest recipi in positione imposSibili,&debet negari consequentia. Similiter ista consequentia est Mna , Spiritus Sanctus non prccidit a Filio, ergo Spiritus Sanctus non
distinguitur a Filio is tamen in positione impcssibili debet recipiantecedcns,, negari consequens. Ex quo patet qucdmultae cons quentiae si conditionales vera sunt, tamen tam antecedens uam
cunicquei est impossibile ac tamen antecedens potest recipia sustiandri, consequens negari.
tinde circa istam positionem impossibilem est sciendum, quod non qu. xlibet propositio impossibilis est admittetida ; quia illa propositio im possibilis,quae mani ste cuilibet intellinui infert contradictoria,non est admittenda : scd sola illa propositio impossibilis, ex qua per repulas propositiones per se nonis de quibus nullus intellectus dubitare potest, non possunt inferri contradictoria, est recipienda in positione impossibili unde tales propositiones, Deus non est Deus, Deus non est sapiens, Homo non est risibilis, hujusmodi post in t recipi in pos-tione impossibili. Et ex isto patet, quod regulae datae de positione possibili, scilicet quod omne sequens est concedendum, & Omne repugnam cst negandum, non sunt generaliter observandae in posticiae in pestibai lari sunt magis restringcndae.
Unde ista regula p6κst dari pro postione impossibili , Omne sequens
ex opposito consequentia naturali vel simplici, tenente virtute polit:onis vel regula ver se notae, est concedendum. Ex quo patet, quod in laticine impostibili, quod sequitu ex positisin bene concessis lylk- si1Lice est conccdendum : Similiti, quod sequitur utut talium Ggularum
494쪽
gularum debitae circumstantionataruna Ab exclusiva ad universalem determinis transpositis est rena cons qucntia Ab assirmativa de praeiad cato infinito ad gativam de praedicato finito es bona cras educ ntia, tui juis di est concede dum si enim tales consequciati ne arcntur, nulla posset esse disputatio illud autem quod sequitur cen .e mcntia ut nunc, ves consequentia naturali, V Pisa consequentia quam tali, potest ncgari quantumcunque veraciter sc ii tu ex υλα Et sin iliter pro . portionabiliter dicendum est de negatione rei ugnantis. Ex isto pater,
sicut tactum est prius, quod quandrus: in vitia vel corditionalis est concedenda , tam nil. . H i L. l. 1. ...ttineri sine con sequente, etiam quando antecedens includ. contraflicti nena.
unde si quaeratur, utrum Spiritu Sanctus non listinguatur a Filio si non procedat ab eo , est respondendum quid sc i. per i tim cumstionen non nisi quaeritur de vetitate istius conii tionali, Si Spiritus Sanctus non procedit a Filio, ergo Spiritu Sanctus non dist nguitur a Filio, quae vera est, quamvis non sit evidenter vera unde, ulte con sequentiae sunt bonis, S multae conditionales verae, quamvis non sint
Similiter sinu. uratur, Si Deus sit, Deus si trinus inus. Respondendum en quod sic quamvis infidelis errans aliter respondere. quia illa conditionalis est vera, cum consequens fit necessarium, quamvis non si evidens. Si autem cumtur pia post tanquam impossibili, quod Spiritus Sanctus non procedit a Filio, concedendum si tanquam sequens, quod Spiritus Sanctus non illinguitur a Filio. Dicelidum est v d non ;quia ex quo illa conditionalis non est evidens, non potest evid late sciri, Pi Spirithis Sanctus non procedit a Filio non distinguitur a Filio ideo quamvis ista ponatur tanquiam impossibil:s,Spiritu Sanctu, non procedita Filio, non est ista conced nda , Spiritus Saneius non distinguitur a Ex istis patri, quod multae propositiones includentes cimrad ctioncm, hoc est inferentes contradictionem, possunt poni positione impossibili: nec propter linc sani contradictoria conccdenda quia facta tali positione, ncia omne sequens ex posito est concedendum sed multa sequentia sunt neganda, vel non concedenda 3 nisi uae sequuntur evidenter propter situm , ita quod consequentia potest fieri ev den ex naturalibus. Et hoc sive posituna sit una cate otio, vel compnsta ex multis cateaoricis. Quandoque autem una propositione imp ssibili posta, tun li-q.ia alia, propositio est neganda; si autem esset posita cum prima esset
Sed nunquid talis p stio impolaibilis est inutilis' Dicendoim cst, quod quandoque talis pistio est utilis, quia quandoque per talem positionem aperitur . ad scicndum quae sunt bonae civ dentes consequentiae , di quae non sum eviderios ex quibus inest cognosci distii cito
495쪽
Olfo terminorum,d ordo eorum; quandoque potest per talem moduci iuvestigari aliarum rerum distinctio.
A P. XLII. De depositione quarta specie obligatisin.
Quarta species obligatienis ponitur Depositio. Et est deposticob
ligati ad sustinendum aliquam propositionem tanquam falsam. Sicut si dicatur sic, si liare vera, Rex sedes, oc deponatur ista, hoc est, sustineatur tanquam falsa. unde circa istam obligationem ista sunt gulae, omne depositum sub forma depositi propostum in tempore depositionis est negandum. Alia regula est, Omne contradicens deposito est concedendum. Alia regula est , Quod ad sequen34 ad omne impertinens, cad repuenans quod non est contradictorium nec convertibile cum contradi. 0rio, re dendum est secundum sui qualitatem.
D dubitatione quinta species obigatioω. Quinta species obligationis ponitur Dubitatio. Et est dubitatio. -
lieatio ad sustinendum aliquid tanquam dubium unde regulae deservientes huic speciei sunt istae, Ad omne dubitatum in tempore dubitationis propositum respondendum est dubie Alia regula est, Quod ad contradictorium dubitati respondendum est dubie Alia regula est, Quos consequens falsum respondendum est negando,& ad antecedens verum respondendum est dubie Alia regula est . Quod ad repuenans non contradictorium nec convertibile respondendum est secundum sui qualitatem. Et similiter ad omne impertineas respondendum est secundum sui qualitatem.
496쪽
De sexta specie a ponitur, At vertim.
SExta species ponitur, Sit veram, est species qua obligatur aliqui,
ad respondendum ad aliquam propositionem, eo modo, quo respondetis habet determinatum actum circa illam propositionem puta eodem modo quo responderet, si sciret illam esse salsam vel eo modo ouo responderet, si sciret eam esse veram vel eo modo quo responderet, si dubitaret eam. Sicut si dicat opponens se, Sit verum te scire Socratem currere, hoc est, sic respondeas ad stam, illo mudo quo respondere si scires eam esse veram, scilicet istam , Socrates currit: mihi videtur, quod ista obligatio non potest multum differre a petitione, sitione. Aut enim per talem obligationcm ponitur ista, Tu scis Socratem currere, vel Scis Socratem non currere, vel dubitas Socratem currere vel per talem obligationem petitur, quod eodem modo respondeas ad istam, quo responderes si scires eam est veram, vel eam esse falsam, vel dubitares eam. Et si isto modo intelligitur facta obligatis, Dico quod aut obligat ad illam propositionem tantum expressam 3 vel ad omnia sequentia antecedentia, repugnantia, rim pertinentia. Si primo modo , obligatio est recipienda. Si secundo modo non est universaliter recipienda, maxime quando cadit supra propositionem con tingentema quia non est in potestate respondentis satisfacere petitioni. Si enim aliquis nesciat Socratem clauere,, petatur ab eo quod respondeat ad omnia eodem modo ae si sciret eam; uno tempore responderet uno modo, puta si sciret eam quando Socrates est Romae, xsi sciret eam quando Socrates est Parisiis, responderet alio modo ad multa impertinentia : ne est in potestate sua, ex quo nescit respondere eodem modet
ad omnia quae possunt proponi, quo responderet si scirci cani.
CIrca in olubilia est sciendum, quod non ideo diguntur sophismata aliqua Iaso lia, quia nullo modo possunt solui ; sed quia cum
difficultate sol qtur. unde sciendum, quod Insolubilia sophismata sunt, Quando per con-lequentias apparentes, quae videntur regulari per regulas necessarias, ex propositione aliqua contingent insertur sua opposita quae ideo dicuntur insolubilia, quia discit est tales consequentias imp direr,
497쪽
talia armi menta nata possunt seri, nisi uando actus humanus reo citistum terminum Iasem, vel aliquem consimilam assarmative vel hunc term num ori vel aliquem consimilem negative. Sicut eaede ista, Socrates laeti Lictaria, de ista, Socrate non Sicla verum; sit hocinia Insultibile. Incipiat Socrates sc loqui, Socrates dicit sellum nihil aliud Ioaquatur; me quaeritur, an Socrates dicit verum, an Dictum. Si dicas quod Socrates .cit verum , non dicit n:s istam propositiunem, Socrates dicit istum, ergo haec est vera, Socrates dicit falsum ergo sid cit verum .cit falsium. Si dicas quod Socrate dicit fallum, ergo hoc est vera, Soci Mes dicit falsum, S Socrates dicit hoc ergo Socrates dicit soc u d est verum S per conseqιiens ea d.cit verum mita si Socrates dicit salstiae, Socrates dicit verum. Ist eas posito illud argumentum d .citur insolubile, quia de dissicili solvitur. Et ideo ed solutionem istius,& omnium aliorum est sciendum, quod talis proposui contingens ex qua debet inserri sua repugnans, vel habet 'hunc terminum falsin, vel aliquem consimilem. Si primo modo,opIrtet quod litam imitiva istunc debet dici universaliter quod prο- stio est faba. Unde si Socrates incipiat sic loqui, Socrates dicit salsum, nihil aliud d cat. Dicendum est, quod illa proposcio est falsa. Si autem incip at sic luqui, Soci a te nundicit falsum , non pssse fieri
tale argumentum apparens si autem propestio habeat hunc terminusti verum, vel aliquem consimilem, oportet quod propositio supra quams indatur insolubile sit negitiva, tunc est concedendum,quod illa prο-. post id est vera Sicut si Socrate cincipiat sic loqui, Socrates non dicit venim concedendum est quc haec est vera. Et si arguatur, quod haec sit vera Socrates non dicit verum, Ἀρ- crates diei hanc pros ostionem, ergo Samites dicit hanc propositionem veram. Respondendum est, quod illa consequentia non valet, Socrates Eicii hanc propositionem, diae propositio est vera, ergo Socrates dicit propositionem veram. Et ratio huju negationis est, quia in ista prepositione Socrato non dicit verum, praedicatum non potest se ponere pro tota illa propositione cujus est pars, quamvis non praecise propter hoc quod est pars ejus Mideo ista propositio, Socrates non dicit verum, aequivalet isti, Socrate non dicit aliud verum ab isto, Socrates non dicit verum: adeo sicut non sequitur, haec est vera, Socrates dicit illam , ergo dicit aliam veram propositicnem ab ista cita non sequitur, Socrates dicit istam propositionem, Socrates non dici verum, haec est vera, ergo Socrate dicit verum: loc, cui sicut didium est, istae duae aequ valent, Socrates non dicit verum S Socratesncia dicit aliud verum ab isto. Et e dem modo dicendum est proportionabilirc ad argumentum praeccedens, scilicet quod quando Socrates incipit sic loqui, Socrates dicit folium,3 quaerauu an Socrate dicit verum aut salsum. Dicendum eliquod
498쪽
tria nee dicit rerum nec falsum et sicut concedendum est, quod nee icit illud verum, nec aliud salsum ab isto. Et ideo non sequitur, haec ea falsa Socrates diuit salsum Socrates dicit hanc propositionem, ergo Socrates di lasessum. Sicut non sequitur, Socrates didit hoc, lice est falctuin ergo dicit aliud salsum ab isto. Et hoc quia istae duae aequivalant, Socrates dici falsum, & Socrates dicit aliud falsum ab isto: propter hoc prima consequentia non valet , quia in ista; So-eratos dicit falsum, caedicatum non potest supponere pro icta proposi,
Et si dicatur hic arguitur ab inferiori ad superius sine legatione in sine distributione ergo consequentia est bona. Dicendum est, quod illa consequentia non valet, nisi quando illud superius in illo consequentet potest hipponere pro illo inferiori unde in ista momo est anina al, si Maetima non pesset supponere pro h mine, hare consequentia non a teret, Socrates est homo ergo Socrates est animal. In ista autem propositione Socrates dicit falsum , praedicatum non potest sup nere prutota propositiones ideo non sequitur, Socrates dicit hoc fallum, erga Socrates dicit salsum.
Per praedicta potest studiosus respondere ad omnia insolubilia, solvendo ea elit naturam inctolubilium advertere, qucd relinquo studio' Et ista de insolubilibus pro nunc iussiciant.
499쪽
Incipit Quarta Pars Tertiae Partis. A P.
Cum dictum sit dearnimentis & speciebus argumentorum, restatniinc dicere de defectibus argumentorumin conlequentiarum. Hujusmodi autem delectus vocantur Fallatiae, penes suas peccant argumenta falsa, adeo de eis est dicendum. Circa quos primo sum aliqua generalia praemittenda iacundo tractandum est de eis in speciali. Et sciendum est, quod quamvis a Philosopho ε multis aliis ponantur 3. lallaciae, cum omne argumentum apparens vel sophisticum peccans informa, vel peccat per a oratimem, vel per amphibolagiam, vel rer aliqua istarum 3 sicut tractando de eis in speciali ostendetur et veruntamen praeter sallacias enumerata sunt aliae tres quibus peccat ponens arguendo contra respondentem: quia Philosophus Metuitare: reprehendere desectus opponentis in respondendo, ideo 13.
Secundo sciendum quud istarum salticiarum quaedam ponuntur in dictione is cinaedam extra dictionem. In dictione enim ponuntur Se Septem ei tra dictionem. Et est sciendum quod illi hie capitur rao selum pro me, sed etiam pro omni signo ad placitum instituto, sive si vor, ve scriptura , sive quodcunque aliud. Et dicuntur sellictaeon dictione penes quas peccant argηmenta quae non haberent desectum nisi essent aliqua gna ad placitum instituta et ita quod pia a te ille qui facit argumentum in mente fine omni diomate, omni
signo voluntarie instituto, talis argumenta aron potest facere penes omnes modos talis fallaetae , quamvis in casu posset esse penes alumem modum. Aliae autem fallaciae quae possunt reteriri in arpumentis compusitis ex prop sitionibu habentibus tantum est in mente, etiam si nullum fgnum siet voluntarie institutum, quantumcunque argumenta prolata vel scipia zssint habere consimiles defectus , vocantur sallaciae -tra disitorem.
500쪽
Et ideo salsum est quod dicunt aliqui, quod lallaciae indictione sunt a
parte vocis, Tallaciae extra dictionem a parte rei quia non plus sunt istae ex natura rei, quam illae. Sed debet dici quod fillaciae in dicti ne sunt illae, penes quas secundum omnes modus peccant sopitistica arkt mentae composita ex signis voluntarie institutis. Fallaciae extra di ctionem sunt illae, penes quas peccant argumenta tam composita ex signis voluntarie institutis quam composta ex lignis naturaliter significant
Tertio notandum,quod L g cus, non optusta, inbet cognoscere pus fallacias, ita scilicet quod habet cognoscere quasdam regulas generale applicabiles ad omnes, per quas simul cum aliis citis in alii, scientiis
particularibus potcst repreliendere omnes defectus omnium falsorum a gumentorum peccantium in forma , in quacunque materia fiant. quo patet utilitas istius notitiae. Nam per istini notitiam di prelie ditur de omni argumento peccante in serma , quod non valet: i
ista notitia impossibile est hoc scire, propter quod impessibile, aliquam scientiam naturalem, vel moralem, vel quamcunque aliamine ista notitia persecte habere. Et dro ignorantes istam artem in aliis se entiis intendentes, sive intendant Philosophiae naturali, sive metras; sive etiam Juri civili, sive canonico sive Theolomiae , sive cuicunque scientiae si velint ex proprio capite multa docere vel scribere, praetcrista quae inveniuntur expressa in sacra Scriptura, praeter ista quae s tabiliter inveniuntur in libris cientium, necessario in multos prolabuntur errores unde non dubito, quin multitudo contrarietas opinionum tam in Theologia quam in Philosophia modernis tent poribus . ex hoc proveniat. Et ex hoc provenit, v d nnitti vivirantes Logicana novas opiniones praeter vocaliter expressas in Scriptuta sacra ex dictis Sanctorum scriptis Aristot publice docuerunt,in replendo libros non paucos in scriptis reliqueiunt. Quarto sciendum, quod penes istas sallacias non tantum peccant para logismi str cte sumpti, qui sum ex du1bus propositionibus, in conclusione sed etiam omnes f3lse consequentiae peccant': mr has fal-Ixcias sive illae coiissequentiae stat Enthimemata, sive Indiictisne , me
Exempla: De idco possunt, Mari paralogi:mi, quia in parato sim reduci possunt. Rrra CAP.