장음표시 사용
71쪽
Dum is ad pectus dieam rheuma Catarrhus Ad fauces Tranchus , ad nares dico GUetam an potius speciale tantum , quando nempe humor in os,palatum,&pectus descendit, veluti sentire videtur Gal. 3. de Sympi causcap. q. PrOg com 69. Iaul. lib. 3. cap. 18.4 Aetius Serm. 8. cap. 3 3. Elt haec etenim de nomine disputatio, in qua tempus inutiliter conterendum non est. Pro tutela tamen Brassauli doctissimi viri dici mea sententia posset , Catarrhum tripliciter sumi. Communissime, est materiei fluxus ab uno ad aliud membrum, nam Catarrhe verbum ita sonat. Communiter,in est defluxus humoris a capite in totum corpus , aut aliquam corporis partem, siue id fiat per amplas 4 patentes vias, nempe per nares, ter palatum,siue per neruos,venas,&arterias. Proprie demum di peculiariter, est fluxio a capite per palatum in fauces, lectus uti iam dictum est. Quin imo Celsus lib. . cap. de Distili.& Graued sub nomine Coryzae comprehendi ab Hipp. scribit omnem
distillationem quocunq; influat in nares, fauces , pulmonem, qua postea Medici catastagmon dixere, I nunc Coryzae nomen ingrauedine tantum seruatur apud Graecos, eodem Celso auctore. His itaque praeterminis, dicamus distillationem hanc symptoma esse in genere immodice excretorum Ut enim se habere ventriculum in ieienteria scribit Galenus, ita terebrum in Catarrho, sed symptoma secundarium, eo quod aliud insequitur, hoc est actionetasam in vitiatam ipsius cerebri, quae est coctrix appellata. Licet enim in Catarrho promouendo externae causae locum quoque habeant , frequentius tamen gignitur laesa facultate. Quod quidem silantio inuoluere nolui, quia de Gai mente J.de Sympl.caus c. I. actiones naturae vitiantur aut laesa 4 vitiata facultate, aut ob ali quam externam causam. Cui sane facultati noxa potissimum contingit a similari morbo, videlicet ab intemperie, quam Patiens a primordijs suae constitutionis calidam lumidam contraxit, nucvero calida ne,an frigida,cum sit in ambiguo,discutiendum est, ut recta curandi methodus adinveniatur. Aetas senilis, in qua calidum innatum toto in corpore exile admodum reperitur, incerebroq; maxime suapte natura exangulo frigido, ad intemperiem
72쪽
stigidam potius, quam calidam caput vergere nobis ostendit. Acin cedit quod huiusmodi capita pituitosam materiam subinde aceruantia, etiam si calida ab initio sint, frigida nihilominus tandem evadunt, defatigato calore ori nimia humiditate spiritibus ve- Iuti obrutis, quod verisimile est Viro huic contigisse, utpote seni, Miampridem pertinaci rheumati obnoxio Confirmare videtur re hanc, quod quae dilabitur materia,neq; salsa,neq; amara,imo neq;
dulcis hucusq; fuit,& ideo etiam nullum, vel pruritum, vel calorem siue in gutture, siue in naribus hactenus progignui . Addamus quod in hyeme Pat externum aerem vix patitur, adeo magnopere laeditur inde caput, in quo propterea ponderosa etiam pilea desiderat . Verum ego his non obstantibus, existimo praesens caput etiamnum calidum esse, minus tamen quam in iuuentutis annis.
Id enim praeter pilorum sincipitis raritatem , totius capitis hispiditatem, ac emunctorum excrementorum crassitiem, omni parc Lias, sensuum omnium mira promptitudo, di calor, qui in capite ipso non raro sensu tactus percipitur, satis superq; demonstrant. Obiectio autem de insulsa distillatione, & saporis experte facile soluitur , si ad humidissimam intemperiem, qua caliditatis intensio remittitur, lacrium humorum vis infringitur, mentis aciem dirigamus , veluti quae de aere externosigido fit, quae tantum abest, ut stigidum, ut potius calidum caput esse significet. Nam calida capita suturas omnes reseratas habent δε ideo a quavis aeris alteratione non leuiter afficiuntur, stigorisq; non minus, quam caloris nocumenta sentiunt . Aditus enim patefactus est, nec capiti tantus inest calor, qui cum externo fiigore dimicando superior euadere possit . Quod si ita non est, cur obsecro Patiens in aestate de capite concalefacto queritur, in quo ne pilos quidem ipsos sust erre valet, denudato illo membro semper incedens Deberet enim contrarium euenire, si de parte etiam , quod de toto scripsit Hippocrates,intelligendum sit. Naturarum scilicet aliam quidem ad hyemem, aliam ad aestatem bene, maleve se habere , 3. Aph. r. ficta nimirum ex contrariaru qualitatum intemperaturis in metria Nec est etiam quod aliquis obijciat,orta micat testari principijs,4 essectus causis respondere, siccirco praedictam di in a stilla
73쪽
stillationcm cum nullum caliditatis signum praeseserat, frigidam
magis capitis intemperiem arguere, quam calidam. Quandoqui-dcm de Medicorum omnium sententia non raro contingit causam Catarrhi esse calidam, Catarrho ipso frigido, i contra. Rursus dicet verissimum hoc esse, sed de caesis potissimum procat arcti cis , veluti Borea spirante, ac tanquam manu quadam spongi sum cerebri corpus comprimente, acres,in calidae admodum distillationes interdum fiunt, ab aere calidiori insipidae, ac frigidae, catarrhali materia, veluti ad ignem cera, a calore liquatata,
Quidquid in alijs sit, hoc in Patiente puto ego etiam capitis imtemperiem calidam, quae est causa valde proximior, posse frigidam distillationcm progignere Tantus enim huic capiti inest cacior, quantus ad attrahendos sursum vapores sufficiens est, sed praenimia, qua scatet, humiditate cerebrum caloris vim demulcet, ut
frigidos magis gignat humores, quam calidos in ut quod obij-citur, in calida, sicca simul intemperatura, non in calida, Mimpense humida Iocum habeat . Quare mea sententia adhuc calidum caput est, & inter causas efficientes huius Catarrhi,quae a cerebro pendent, calida eius intemperies una erit, quae tamen ex euentu Catarrhum ipsum ciet, plus scilicet attrahendo, quam concoquere, digerere possit Reuera siquidem ter se, frigida .
tantum intemperies Catarrhi causa existit,quia alimentum ad cerebrum delatum non confiditur, nec per halitum difflatur. Ea propter Galenus hoc *mploma inter frigida vitia conumeratri .cla sTemp. cap. vlt. lib. I de Tuen sanit. s. Aphor.vit secl. 3. cum tamen d calida intemperie fieti dicat Comm. aphor. I et sect 3.
Vnde 6 deauen.sanit cap. 9 illos redarguit, qui semper in omni Catam ho capiti calida applicabant, putantes Catarrhum a frigida solum intemperie produci . Alia non contemnenda efflatens huius Catarrhi interna causa est, ab inserioribus partibus, a iecinore videlicet multum calido & potissimum a ventriculo frigida, humida dystrasia intemperato, quo forsitan tota mali emanat origo. Iam pridem enim membrum hoc debilitatum valde in eo est , uti frequens nausea, frequentior vomitus, tarda concoctio , di flatuum copia, qua venter assidue tumultuat, crebro dolet, abunde
74쪽
abunde testantur. Vitiata siquidem, ac laesa ventriculi facultates, qua nimirum alimenta ipsa concoquit, crudiores illi succi gi.
gnuntur, qui per vomitum reiectantur, quorum pars, quae inintus manet ob sui lentorem, ac multitudinem , alia quidem in crassiores aluus a debili calore commutata, sursum in caput exspirat, ac cerebrum implet, in quo densior reddita instar pluviae, ut nos docuit Aristot a. De part anim. . circa finem lib. de S m. Vig. aut instar aquae, quae in meta distillatoria sit , ut placuit Avicennae, iterum in ventriculum ipsum circulo facto dilabitur , eius' intemperiem mirum in modum adauget Alia a calore non elaborata, una cum chylo ad hepar & venas de scitur, in quibus per obstructiones , prohibitam innati calidi ventilationem laticas praesertim febres accendit: quali Patien--tis sui e transactis mensibus existimo Minc similiter cerebro obiectum improportionatum , seu vitiosum alimentum offertur, ex quo pariter catarrhalis mater a prouentus . Sane quidem de hoe ventriculo dici potest, quod scriptum reliquit Hippocrates o Epidem. Ventris segnities omnium confusio, vasbrum impuritas, cerebri diminutio. Quam ventris inertiam nempe circa cibos alterandos infirmitatem , merito eo loci Galen omnium corporis morborum causam esse fatuit . Dumqtie signitie liquor , dubium mihi oritur de ventris stypticitate ; quare tam iners ad faece deturbandas siti, cum maxima distillationis pars in ventriculum praecipitetur: Scribit enim Hippocrates lib. d. Affect distillationes in stomachum ruentes alui fluxum facere ,
quod etiam providit libello iam adducto de Gland dicens
Si inventrem pituita peruenerit , horum ventres fluunt. Hine Practici ad dignoscendum, an Catarrhus in ventin pc gulam dilabatur, tria ponunt signa, vomitus , inappetentia, alui fluxus . Duo prima hic sunt quam manifesta, minime postremum; sed contrarium prorsus . Triplici tamen ratione idipsum contingere posse putarem Prima ex irequentia vomitus, qui aluum sistit, cuius euentus causam reddens Hippocr. 2. de Diana text. an.
dicit quia exiccat, qui propterea si in quolibet alui fluore sponte
promoueatur, anilaus eli index: Secunda, quia excrementa alui
75쪽
ab humorum crudorum erassitie, iiscositate detinentur, ii-lis portio ad intestina transmissa , ut expultriccm vellicet, omnino retunditur. Tertia, quia ab hepat retorrido, ut ventriculi naturale humidum absumitur, sic ventris totius excrementitia humiditas desiccatur. Hinc scybala recrcmenta, hinc alui incr-tia. Haec eadem distillatio non modo in stomachum, verum&in thoracem descendit, veluti perpetua raucedo, tristis illa in alto ipsius thoracis sensatio,in non omnino libera eiusdem partis in respirando actio nobis aperte indicant. Nam si in guttur,4 asperam arteriam humor ex capite distillet, ut membranam interiorem, quae hanc contegit, exasperauerit, raucitas tunc sequitur, Vocaturq; tunc malum Graece bronchoc. Illa enim arteria moblior absonam, atque absurdam, siccior vero intentam, di clangori persimilem vocem einittit, quoniam trachea descendens cum Pulmone committitur, mirum non est, si quae ad eam dilabitur materia in spongiosum quoque pulmonis corpus recipitur, irauitatis, ac rei coarctantis sensum quandoque inducit ab utraque ossis sterni parte In duas enim fibras , inquit Celsus, libros cap. I. ungulae Bubulae modo diuiditur pulino . itficultas aliqua in eo est, quomodo id sine tussi fiat. Constat siquidem apud omnes quidquid in asperam arteriam illabitur, protinus tussim excitare ob modicum quiddam pituitae , inquit Hippocrates q. de Moib ad libri extremum , in pulmonem peruenerit, aut in fistulam ipsius, multa ac sortis tussis oboritur . Imo sola intemperies nuda sine humore partium spiritalium tussim .
promouet,Galeno auctore 6 Epidem comm. a. Soluitur respondendo materiam, quae in instrumenta spirationis defluit, tenuem omnino esse is prorsus queam, quam Patiens descenderema ni e persentit sola enim ea, quae rastatione elicitur, crassioris est substantiae, utpote a calore aliquo pacto concoquente circa guttur densatae, ideoq; per omnem tum faucium , tum asperae arteriae partem, sensimis aequaliter instar aquae per parietem dispergi, ut nullo modo exasperet , aut inaequalem valde reddat tracheae meatum. Tunc enim excitari tussis solet, cum materii, vel tota, vel secundum sui partem certo loco ita consistit, ut ductu5s
76쪽
ductus, & vias partium, quae spirationi inseruiunt, faciat inaequa. Ies Rursus quispiam dicet, in aliquando potest tenuis aliqua distillatio in pectus, pulmones decumbens difficultatem spirandi, non excitata tussi, afferre inter initia , cum tamen in longum res trahitur, concocta aliquantisper ea materia,& ad excrea. tionem aptiori reddita,non posse fieri,quin tussis concitetur . Antenuissima materia a valido praecordiorum calore attenuata in .
halitum difflaturi An per urinae vias expurgaturi An sertasse compressio illa thoracis in in spirando difficultas alia ratione , quam ob pulmones orituri Fieri etenim potest, ut tenuior distit.
latio seratur, aut per neruos, aut etiam pervenas ad musculos
thoracis , qui iam male assecti in illius dilatatione, cum maiori opus est respiratione, magis laborent,ac defatigentur. Eo namq; pracipue tempore de hoc ymptomate conqueritur Patiens , qua motu concitatiori , aut per acclivia loca iter facit . Quoad prognosticum , nemo non nouit Catarrhum grauissimum malum esse, secundum sui essentiam, pendereq; ab eo infinitos propemodum morbos, ideo Galenus lib. r. cap. 8 de Tum sanit vi Cataristes totum corpus languere summa cum ratione scribit Cerebrum enim Catarrhi lans, Iedes cum omnibus fere corporis particulis per neruos, venas, arterias consentit . Hinc si duo termini,quo, ad quem considerentur, merito vehementia etiam dignitatis adiungitur. In cerebro namque, quod est terminus a quo, si praedictum excrementum forte fortuna detineatur,
dubio procul de grauioribus morbis timendum magnopere est, dico amplexia, epilepsia, lethargo, paralysi , caecitate, Imilibus Duo enim illi canales , qui per palatum in os totius cerebri excrementa eructant, soli expurgando cerebro sufficiunt, quamdiu omnino recte valet, Galeno auctorea de Vsu pari. Terminus vero ad quem ripse maximam vehementiam dignitatis indicat, consequenter grauissimum periculum minatur. Sunt enim fauces, ventriculus,in pulmo Ideo imminent an .
ginae, dis neae, inlimata , phthises, & alia symptomata . Distulat , inquit Celsus lib. q. humor ex capite interdum in
77쪽
nares , quod leue est, interdum in fauces, quod peius est, interdum etiam in pulmonem , quod pessimum est, Addamus de
ad ventriculum distillationem , cui praesertim inii Bypticitas adiuncta est, quam Galen. 7. Mei h valde perniciosam statuit Hippocr. a. Aphor. 6o Raucedines, ait, trauedines in valde senibus coctioncm non admittunt . Iuxta quem locum asseri posse videtur Patientem hunc sextum supra sexagesimum annum agentem pristinam salutem amplius consecuturum non esse . Ab altera parte sat experimentim, quo constat illum a multis diebus fidicius progredi . Nam vocis raucedo fere penitus mitigata est , non nisi in magna temporum inaequalitate, ct incon stantia quandoq; apparet, quemadmodi md dolor illa thoracis grauitatis sensum inserens, ac resiqua symptomata acCntumaci olim distillatione emanantia. Censeo itaque ego haud omnino desperandum de liberatione Patientis ab huiusmodi malis, quam tum tamen liberari quis potest in ea aetate constitutus, dummodo inserius praescribenda victus ratio exacte seruetur,4 podagrici dolores per id tempus repressi, ac delitescentes' rursus proximo autumno de sui more erumpanr Alioqui enim in angusto magis spes foret . Non dissimili sorsitan ratione dixit Hippocr. 6. Epidem. 2. Lienosos e capite coryza non laborare. Vbi etenim pars aliqua corporis imbecillis eli, insigniter affecti, excre menta omnia ad illam conuertuntur,in reliqua partes libera incolumes manent. Suscipientibus ergo iterum fluxionem arti culis di manuum , pedum, de liberatione, de salute tum capitis , tum pectoris merito sperari a nobis poterit humorum scilicet ad imbecilliora loca metastasi facta Hippocrates autem de valde senibus loquitur, in quorum numero hic non est,is de
Catarrho ab intemperie frigida in habitu proueniente, sed ini hili Viro adhuc tanta non est cerebri frigiditas ramo si a calida potius intemptae capitis, decinoris haec ipsa distillatio primum oritur, fortasse minus rebellis in posterum euadet, veluti in seniorum aetate calidos quosdam assectus solis contingit, utice aleae calidae , eterocraniae tephritides, Marthritides , quae
78쪽
valde ealidam habent alsectionem . Morbi enim syntrophi, hi sunt , qui ex multo tempore in hominum permanent corpo ribus , in senecta desinunt coctione, solutione, larefacti Oue , quemadmodum legitur apud Hippocrarem, Epidemiarum
Notissimi sunt stopi, quos prae oculis habere solent Medici
in curatione Catarrhi, considerata nimirii fluxionis nutara , quae est a parte una ad aliam expulsi , indicatio prima sistendam et se fluxionem suadebit . Hippocrates in lib. de Loc in homine, ita loquitur Morb is a principio curare oportet, si qui dem a fluxionibus fiunt, primum luxio a sedare 1 vero aba lia causa, principium morbi sedare, ac curare delude id quod influxit , siquidem multum fuerit, educere, in modicum per diritam moderari, a componerer Proinde nos lemus mentem
ad duos terminos dirigere, unde scilicet Buxio nastitur . M . quem desinit. Prior, qui membrum generans in mandans dicitur duas exhibet indicationes, ut quod expellitur excrementum
auferamus & vitium, ex quo excrementa ipsa gignuntur morrigamus. Recipiens vero pars geminam 4 ipla praebet indice tionem ut eam roboremus, ne suscipiat, ini id quod ituit alio tra thamus, vel intercipiamus, materia illa, quae tam inlluxit, dis sipata Ad quae ante veniendum non esses quam caputtii primis una cum ventriculo ab excrementorum plenitudine sistit mundatum, omnibus pro comperto est, 'uoniam contenta in capite promptius euacuantur per palatum, vel per nares , vel per utrumque Galeno auctore 3 Art. par. Ab his larissimi capitis euacuatio prius molienda non estes, quam corpus a reple-thme humorum liberetur, idque etiam de Platonis mente in Charmides ideo totum purgandum est ante omnia, & conse quiante materia praeparanda, da quoadlicet minuenda, com lmunibus vijs primum ab excrementorum collule expIaras . Tria, vero sunt nostrae Artis instrumenta ad iras ei seopos explendos, quae primus omnium excogitauit Erasistratus a raria, Pharmacia, Chirurgia. A postremo inchoare nunc mihi fas sit. Ad hoc itaque spectant tactiones , ligaturae dolor Pae , clysteres , cucurtium bitulae,
79쪽
bitula Sanguinis missio, rubificantia, de cautest. Prictiones qui fiunt incipiendo a partibus supernis, descendendo ad infernas magnum afferre solent emolumentum . Ita namque humiditates a corpore mirabili terreuellunt, vescit a de Diaeta tex. II. veluti &vincula dolorifica, cucurbitulae siccae , praecipue vero clysteres, qui de Hippocratis Gileni sententia coni de Rat vict in iacui ubi de angina curanda sermo fit non obscure a capite a cuant Cucurbitulae carit atae suris potus, is femoribus, quam homoplatis adhibitae magnopere laudantur . uicen tamen in distillatione ad pectus ad vitandum materiae vitiosum motum,
qui est ad pectus ipsum circa occiput supra nucham sycias apponi mandat, ut retractio fiat per modum interceptionis . In isnguinis missione viget controuersia . Nam Graeci in curatione Catarrhi missionis languinis vix unquam memmere, considerantes Catarrhum prout extra venas est, cta sanguinis natura plurismum distat Arabes contra in calido Catarrho audacter sanguinem mittunt. E Practicis non desunt, qui etiam in frigido Catar rho sanguinem posse mitti contendunt, secta communi vena, quae caput&partes inferiores respicit, adque ut humorem ad partem fluentem, reuellant , simule cerebro aliquid excrementi euacuent. Si corpus distillationi obnoxium exuperantis sanguinis in toto notas habeat, proculdubio secanda vena est, non quidem ratione materiae, uti vocant, coniunctae, sed antecedentis , non quia sanguis peccet sub ratione causei principalis, sed aliquando ut causa adiuuans , aliquando ut causa sine qua non Permiscetur enim interdum sanguis una cum cerebri excremento,quod propterea calidum euadit, non raro aliqui Catarrho ex capiate afficiuntur, cum tamen corpus eorum sanguine urgeat ex cu
ius abundantia sursum in caput conscendunt vapores . qui distillationis generationem adaugent.. videndus hac in re Melae ubi 'de Catarrho agit, ab eo proposita condiciones obseruandae, quas tamen a Graxis di Galeno potissimum depromptisset nul- quisque in Galeni doctrina versatus tacite cognoscet . Verim quod attinet ad hunc Patientem, cum in eius Catarrho nullum calidae qualitatis signum reperiatur,& aetas i senilis sit, ventriiaculi
80쪽
culi cruditatibus, hypocondriorum flatibus assidue laborans ego certe in eo ad sanguinis missionem minime deuenirem,per seinctam videlicet venam in brachio, nisi distillatio validam febrem annexam haberet. Nam licet sexagesimum annum transcendat, vires tamen omnes robustas habet . Febris enim duplici nomine noxam a Catarrho illatam auget. Primo, quia suo calore male rias funditi agitat, commouet . Vnde non semel in praxi visi sunt , qui ex praecipiti fluxione a febrili calore promota quasi fusi focati lunt. Secundo, qui assuentibus humoribus maiorem addit atrimoniam is illos deteriores omnino reddit. Vt nihilo minus lacinoris esseruescentia attemperetur, sursumq; ascendentium vaporum deorsum fiat retractio , ab hamorrhoidibus per hirudines moderatam aliquam sanguinis euacuationem facerem. In qua sententia eo magis persisto, quo verno tempore elapso, ubi copiosior ab ea parte sanguis effluxit, melius se habere incae pit Ars enim quantum potest naturae motus conferentes imitari debet, Galeno auctore 6 Aph. II. ante eum Hippocrate cum alibi, tum in libro de Arte diuente Natura stimulata, &imis pulsa, artis peritis, quae facienda sunt demonstrat me dicam quod praesens corpus melancholico etiam abundat humores , cuius sera admodum est praesens anni constitutio tantopere calida, sicca . Nota siquidem est omnibus iusdem Hi pocratis sententia lib. 6. Aphor. II. Melancholicis aut maniacis , si haemorrhoides superuenerint , fit morbi solutio. Venae etenim illae, subiungit Galenus, sanguinem crassum humore plenum melancholico euacuare consueuerunt . Non minor hae litatio ist, citca rubincantia , aut vesicantia, an scillaeti contu-tumaci distillatione a cerebro ad pectus, dr pulmone corum usus conueniat . Applicantur autem regmati supra corona -- lem commissuram dii ficultas in eo Olum est, cum calidae
capitis intemperies cum calida similiter falsa distillatio
ne adinvenitur . Vbi namque tenerans causa, di genita materia una ad frigidum vergunt , omnis prorsus cessat an biguitas. Qui negativam partem tuentur , dicunt horum m dicamentorum , qua calida sunt, ac tenuia appositione, cerebri