장음표시 사용
631쪽
tis validum est is mentum, hane Mordethaeis laudationem
aliam habere causam, quam ut sicus Ornamentis historiae ipsius defeetus compensaretur. Neque vero ita hoc loco disputamus,qno omnis laus eorum hominum , qui in commentariis historicis commemorentur, fidem eorum comminuat, 'sed haec est sententia nostra, Si eorum, quorum' mentionem commendare ipsum historicum plurimum reserat', laus iaceatur, hoc pro fide eius defendenda summo iure posse asserri. Praeterea in ipsa laudandi ratione magnum saepe, cernitur veritatis indicium; atque tale indicium equidem mihi videor animadvertere in illo loco, de Μordechaeo. Quam simplicia sunt verba:
in his pravi studii vel exornationis, Omnia ex iis, quae huc
usque de Mordechaeo narrata Sunt, Sponte quodammodo Sequuntur. Deinde haud negligendum videtur temperamentum
aliquod laudis, quod inest in verbis: Pnes a n, Quid ni positum est: vnM 'U, P Licet ponatur, multitudinem hoc
Ioco universitati Iudaeorum non esse oppositam, certe non laudator
Morde hasti rhetoriens nediim sabulae alleuius fabricator, tam, ambigue' et temperate e8Set loquitius. Sed equidem putaverim verum vidisse Abenesram, qui verba illa ita interpretaretur: multis fratribus . i. e. non omnibus. Hoc mihI bene, in totam historiam vidanr quadrare. : Si enim nobiscum reputamus, Mo .dectaeum lacitam illam pietatem, qualem Supra eXposuimus, etiam in negotiis suis publicis sequutum esse, laetio idelligitur, hoc pluribus Iudaeis. qui aperiam Dei siti professionem et sorte sacrarum rerum suarum praesidium postularent, tantae suis se . ossensiqpi, ut gaudium. propter summam popularis sui potestatem, invidia et odio vinceretur. Eandem eritatem ae 'simplieitatem videmns in iis, quae de Ahasvero et Hamane, 'qui Estherae et Mordechaeo quodammodo sunt oppositi, narraritiir ' In regem magnum PerSarum, .ut supra expositum est, nihil magis quadrat, quam Summa s
Fortasse propter. hanc Iibri clausulam Mordechaeus nonnu Iis visus est primas in tota narratione . tenere partes, et haec causa fuit, cur 2 Μacc. 15, 37. festum Purim de iomine Mordechaei ap-
632쪽
epulamim, qnae statim initio libri reseruntur, laetitia, me lite vlla huius laetitiae eausa gravior es convenientior ei serri potuit, quam quae indieatur verbis illis: )noia
superbia et ostentatio cernitur in edicto, quo reginam iubet a cessi , ut populo suo et nobilibus ' eius pulchritudinem ostendat 1, 11. . Talis autem superbia simulatque rem aliqnam sensi sibi adversantem statim transit ad iracundiam, qui quidem transitus quo quis potentior rerumque adversarum insuetior, eost vehementior. Quare eum Vasthia praeter morem in publia cum prodire. nollet, rex non quaesivit utrum pudoris causa non obtemperaret an eontumacia ivstigata, sed tanta ira exa sit, ut extemplo reginae repudium remitteret. Quam apta vero ad huius iracundiae servorem, qui ineo ullo ad ipsum lacinus properet, Sunt ea, quae V. 1. capitis II. narrantur reum ira regis deserbuisset, eum Vasthiam et quid de ea de-ereium esset, in memoriam revorasset Interpretes recte in nent, hanc Vasthiae recordationem sine dubio eum desiderio eius et poenitentia, quod ob tam levem musam tantas Iuisset po
inuciam. ceterum Bi quaeritur, cur haec tota narratio de epulis Ahasveri et Vasthiae repudio rebus Estherae praemissa sit, responsum in promptu est, hoc ideo esse lactum, ut prima causa, eur Esthera in aulam Ahasveri veniret, memoriae proderetur. . Fortasse quoque historicus luculentum aliquod opulentiae et potentiae Ahasveri edere voluiι doeumenium, quo quaenam Estherae conditio esset, manifestina appareret. In iis vero, quae deinde de virginibus conquirendis et ornandis dicuntur, nihil inest, quin in omnium regum orientalium libidinosorum conveniat ingenium ac morem. Sequitur iam historia Hamanis. Hunc Agagitam Ahasverus subito na ratur ad summam extulisse dignitatem et maximis eumulasse honoribus; omnia in eiusmodi hominibus, qualis Ahasverus nobis iam innotuit, immoderata sunt et inconsulta. Quare non dubitavit ipsam regiam. adorationem, quod procul dubio summum erat fastigium honoris, Hamani suo eonciliare. Omnes aulici ministri, qui regis edicto nullam omnino legem Supeliorem scirent, Sintim se praeter unum Mordechaeum coram in
633쪽
timo regis amico humum prostraverunt. Et ad hominum ein modi ingenium, valde necommodatum est, quod postquam laustra Mordechaeo legem regiam in memoriam vocaverint, Na-
υἰmin erat absurdum et ridiculum, quod Mordechaeus Iudaeus per peentiarem aliquam geniis consueta inem eontra mandatum regis et honorem summi ministri agere sibi posse videretur. Mee vero tumorem hominis, cuius animus eximiis regis blandi uis tantopem quasi esset emollitiis, ut vix umbram rei alienius adversae adspicere posset sine anmma iracundia. Si-mniatque conspexit mrdeebaeum praeseripio honore maiestatem snam non colere, ri U, non
care parum dignum visum est homini superbissimo. Ioeo suo, ideoque totum illud genus tristissimum, ex quo isto ortus esset, exstirpandum esse eensuit. Aeeedii, quod obtrectato-xsis Mordechaei invidi rationem, cur ille adorationem recus rei, addiderunt, inde Haman sine dubio collegit, celetos Iudaeos non externo solum necessitudinis vinculo eum Morde chaeo isto cohaerere, Sed propiur communem legem et consuetudinem, ad quam Mordechaeus provocasset, ad unum omites eadem arrogantiae illius intolerabilis peste esse inlaetas. Il que sortium superstitione die ad consilium sunm exsequendum lausio invenio rem suam regi proposuit; attamen ipsi facinus illud tam dirum videbatur, ut quamquam Summa regis gratia ei fiducia uteretur, sententiam simpliciter et nude proferre nonanderet. Quam vero calliditatem ad consilium Suum, sua ipsius causa, quam cum Mordechaeo habuisset, prorsus Seposim, regi commendandum adhibuerit, supra iam montium est. Tameaeca auium est fiducia, quam . Ahasum is in Hamane suo ponit, ut nulla cautione opus suisse videatur. Illico enim Alia verus istum miserum illum populum Iudaeorum potestati Hamanis tradit et ad sententiam suam confirmandam addit si4il-
634쪽
Inm suum regium. Denique lain longe ab omni suspieionstremotus est, ut peeuniam, quam ille thesauro regio pollicitus est additum iri, ipsi Hamani donet. Eadem regis caecitas et inconsiderantia in iis verbis cernitur, quibus Estheram temete solium regium adeuntem alloquutus est 5, 3. . Esilierae intrantis pulehritudo sine dubio pristinum suscitavit amorem, qua quidem animi perturbatione ita sommoliis est, ut non solum
illi veniam daret, sed dimidium etiam imperii sui, si vellet, polliceretur; et hanc promissionem postridie, cum apud Eslli ram vinum bibisset, repeteret 5, 6. . Mirati quidem sunt
nonnulli, quod Esthera, eum regem tantopere sibi faventem videret, rem suam proponere tam diu cunctaretur, ut ne postridie quidem, quum rex apud Se coenares, quid vellet pronuntiare auderet Michaelis Or. Bib. II. p. 36. Eiehh. p. 585. .
Hi autem eritici parum reputarunt, Estheram, quam regulas tutoris sup prudentis bene tenuisse manifestum est, Abasveri vehementiae et inconsiderantiae prorsus contrariam suisse. Ea bene scivit, quantum Haman apud regem polleret, quam a duum istur esset saeinus, illam aetusare eiusque decretum irritum reddere. Quamobrem admodum caute processit et Ahas- verum ad coenam vocavit, ubi reges Persarum petitionibus f
eillime solerent morem gerere eli. Mi. 9, 110. . Meile autem in priori coena aliquid pbivii accidere, quod Estherae
prudenti consilio suo parum videretur favere; sive ut seri assolet, timiditate quadam prohibita est, quominus mentem suam posset aperire. Ex Estherae eonvivio Hamanem eomitamur domum redeuntem. Vultus eius Iaeius atque hilaris conspicitur, nam rarissimus et exquisitus ei contigit honor, ut solus cum rege et regina coenaret: - inquit noster
di, nardi 5, 9. . At quam subito haec frons lucida contra
hiiuri Adspicit in aula regia sedentem Mordeebaeum, qui
unanto simplicior est Hebraea narratio de hoc Esui eras ad regem aditu et Ahasveri clementia, quam Aeena illa ab auctore additamentorum apocrypho excogitata, ubi Esthera, ni primum Ahasveri vultum adspexerit atrocissimum, PQuisse dicitur, ut subita regis commutatio ex miro et peculiari .quodam Dei auxilio repetenda vi
635쪽
m more suo eoram Hamane n ne surgit neque ullo eorporis sui mola venerationem aliquam indicat. Hoc spectaculum delestandum omnem hilaritalem et dulcem summi honoris, qui modo sibi eontigerii, recordationem ex animo Hamanis expellit, eumque totum irae dia imbuti. Quamquam eonsilium eius erudele contra Iudaeos felicissime ei processerat, quamquameeriissime praevidii, Mordeehaeum post aliquot menses perii-naeiae suae gravissimas solituram suisse poenas, tamen neminimum quidem temporis punctum illum sui contemtum ferre potuit; eodem ardore mimus efferbuit, quam quum primum hanc Iudaei insolentiam vidit, itaque historiens . prorsus iisdem uitatur verbis, quibns supra rari u Icri
I, 9. . Sed quamvam Haman ostentatione ei crudelitate regem ipsum videtur longe superasse, lamen non tam inconsultores suas miscuit et turbulente gessit, quam illum Deisse videmus. Quemadmodum apparet Hamanem in crudeli suo adve sns Iudaeos eonsilio apud regem exponendo caute et prudenter
eundia contra Mordectaenin inflammatus erat, tamen non prae-eeps in ultionem irruit, sed se eontinuisse narratur pzNnn I ri v. 10. . Itaque eum domum revertissa, convocavit amicos suos et uxorem, qui ad rem illam molestissimam, quae sibi in itinere areidisset, e medio tollendam consilium excogitarent. Hoc aniem non tulit superbia eius, ut casum illum, de quo esset quaerendum, simpliciter papponeret; primum quidem ostentationi suae iantum indulgeret necesse erat, ut omnes honores suos et praestantias quasi apud homines ignotos et peregrinos, enarraret, in qua quidem oratione non obli-
Nonne quoque Imius calliditatis documentum aliqnod insigne deprehenditur in verbis: dirnet, 'dici' adiri
3, II. yy Etenim videtur Haman regis animum his diebus Potione occupasse, ne Susianorum perturbationem sentiret. Fortasse regis ministrum temere violare dubitavit. Ridiculum sano est, verba: in i .... auri drib 'nu' s, II. 1 in suspicionem vocare, quemadmodum Michaelis et Elch r-nins secerunt, quippe quum uxor ipsa noverit necesse ait, quot Iib ros pepererit. Haec sapientia profecto est de triviis nec a stolidissiamo quoque fabularum inventore .alienat Hoc ex toto loco luce cI
636쪽
tus est, quod ei reeentissimum erat in animo, se solum omnium' apud reginam eum rege eoenasse, et postridie etiam ab eadem esse inviiatnm. Tum denique transit ad dolorem illum, quo IIordectaeus modo eum vulneraverat, describendum, et quam vivida et ad praesensem rerem statum accommodata sunt eris
Ιiares Uamanis, qui magnam eius perturbationem sentiant, eo silium excogitant, quo moriale eius odinm quam citissime e linguatur; hortantur ut statim supplicii eradelissimi instrume tum praeparetur et Mordechaeus postridie mniis mane cruei assigatur, ' quo Haman, offensione illa tristissima e medio sublata, ad coenam reginae honoriseentissimam Iaeto animo cum rege possit adire. Huius beatitudinis imago Hamanis animum tantopere cepit, ut omni haesitatione deposita consilium probaret et extemplo erucem praeparari iuberet. Non auten videtur negligendum esse, quod eum in eonestio illo convo- eando uxor Hamanis amicis postponatur θ. 10. , in ipso eonsilio dando priorem habeat loeum v. 14. . Illa enim, quae mariti sui contumeIiam vehementissime sentiret, omnium qu que sagacissima fuit in ulciscendi consilio excogitando. Antequam autem Mordechaeus ex arbore ab Hamane pra parata suspendi potuit, nox intere sit. Hau nocte cum regem Iibidinosum somnus sugeret, ne temporis tarditate vexaretur, annales imperii sui recitari iussit. In quibus annalibus eum magnum aliquod Mordechaei commemoraretur ossicium, cuius gratia nihil ei contigisset remuneratioub, hanc rem, qua erat vehementia, summo studio arripuit; statim Hamanem, eum i
riua apparet, inmanem non narrare, sed gloriari. Herodotus autem de Persia haec testatnr: ανδραγαθ' δ' αυτη ἄποδέδεκται, μετὰ τομαχεσθαι εἰνω αγαMν, ος αν πολλους αποδεξρ παιδας' τω ει τοῖς πλείστους αποδείκνυντι δῶρα ἐκπέμπει ὁ βασιλευς ἀνα πῶν ἔτος 136. . Huic testimonio sustingatur Strabo I. 15. 'i V. IM: rivre o Curi max 'cim. Quo altior ἀι α bor, de qua quis suspenditur, eo notior et grarior sit supplicii ignominia. Auas etiam eruces eiusmodi magna altitu lino insignes eo memorantur. Dereserus ad h. I. duci affort huius rei testimonia: Sueton. Galb. s. Iustin. 18, T.
637쪽
lerim dies' illuxisset, advoeavit eumqne, Fasi de imperii totius salute ageretur, consuIuit 6, 1-6. . Hamanem, eum
rex de homine loqueretur, quem honorare vellet, continuo de se ipso cogitasse, ex iis, quae de eo narrata Stat, tam eo sentaneum est, ut paene per se potuerit intelligi v. 6.ὶ. N que Vero magis mirum est, quod omnem sulim sagacitatem exhaurit ad novum et inauditum honorem exeogitandum. Maiori attentione nostra dignum est, quod insandum illum stuporem mmanis, cum eum, euius supplicium heri decreverat ei hoe ipso temporis momento regi voluit proponere, cum M0 dechaeum istum invisissimum beatum illum hominem esse Rudiret, eui ipse honores suos exquisitissimos invenisset, et eum ipse ad contumeliam suam cumulandam hune hominem in equum tollere et per plateas urbis honoris eausa comitari iuberetur, historicus noster alto praeterit silentio. Ne hoc quidem Ioeo, ubi omnia praeter spem eveniunt, ubi omnia invidiae, quam superbia ei crudelitas Hamanis exeliaverit, respondent et mirisce occurrunt, propter Mordeehaei triumphum ulla Ullaba auctor libri ostendii gaudium suum. Ad hanc snbitam et admirabilem rerum vidissitudinem esserendam nihil aliud facit, quam simpliciter refert utriusque discessum: ,N
Eadem simplietias et inellurnitas inest In narratione demena altera Estherae. Uaman elim apud reginam eum rege solus omnῖum coenat, et iniimus eius animus da hoc uniqo honore extiliat; heu quid andii 3 ex oro Estherae, 'in quam si- 'bi summopere opinetur lavere, sonant verba:
ν Μεmorabilis est disserentia huius Estheras: petitionis ab altera illa, quam post Hamania mortem Abasvero Proposuit in , 6.ν
Hoc Ioco admodum timido orat, suam Personam et gentem leviter innitun tangit, .Iibenter sis cum populo suo in servitutem abituramesso prositetur; sed hoc maximo asseri, Hamanem indignum esse, eui rex vitam universae gentis tradat perdendam. Postea vero, cum' tot tantaque regis savoris accepisset doeumenta, audacior est sacta, itaquo non Ghlint hoc summum petitionis suae argumentum facere, quod ipsa trucidationem popuIIartium suorum sustinere nequeat.
638쪽
nz um N, 6. . In hac scena Maaverus omne suum i
genium manifestissime ostendit. Primo quidem obtutu miratio nos subit, quod Abasverus Esthernin, cum de summo suo et
populi sui periculo instante loquatur, ne intelligere quidem uti detiir quod gravissimi illius edicti de multorum millium ei-viuin suorum vita ac salute, quod ante aliquot dies eum H mane suo deereverat et promulgaverat, nnllam sere habere videtur reeordationem. At si ad eius ingenium spectamus, murari hoe non possumus. Etenim cnm Haman consilium pro posuisset, statim omnia eius arbitrio atque libidini tradidit rinde satis manifestum est, regem totam rem permagna tractasse levitate. Quod igitur non nisi leviter animum eius t ii gerit consentaneum est post paveos dies iam ex memoria evolasse, praesertim cum non Sine magna veri specie eoniici tur, Hamanem mentem regis vino detinuisse 3, 15. , nosorte poenitentia excitaretur. Attamen rimulatque Ahasverus audivit, Hamanem esse erudelem illum Estherae gnae eiusque populi adversarium, tota eius vehementia et iraenndia, malem supra iam vidimns, exarsit. Manifestum enim est, pristinum illum amorem, quo Esthera ab initio animum eius cepisset, hoc tempore denuo esse excitati m. Quam clementer et Suaviter his diebus Esiberam alloquituri quam remiter omnibus volis eius morem geriti Quamobrem cum Esthera de summo
aliquo periculo, quod sibi ipsi et populo suo immineat, loquitur, animus eius vehementer iam commovetur, quae quidem icommotio egregie a nostro deseribitur et
his verbis monet Rambachius: geminatio in verbo indicat, eum asseverantissime dixisse, eum magna Vulius Vocisque constantia. Altera geminaiio in interrogatione) iram, vehemenium animi commotionem prodit est. Drusius in Ann. . Praeterea rex fide Estherae data obstrietus tenebatur. Iimus cum Hamanis consilium toti animi hius assectioni ei libidini
praesenti e contrario esset oppositum, summus lavor ei gra ita, qua usque ad hoc tempus Hamanem erat prosequutus, Statim conversa est in odium flagrantissimum. Haec subita rei vicissitudo, quod inlius historiae summum ost momentum,
639쪽
in ipsius regis animo posita est, et eo minus mira atque incredibilis videri debet, quum, quoniam multi reges orientis Abasveri sunt similes, eiusmodi subitae mulationes in aulis Asiaticis admodum vulgares sint. Beerenius 'postquam monuit momenia rerum publicarum in Oriente plerumque non raii bus ac legibus esse posita, Sed in regis, reginarum et spa- donum libidinibus atque nutis, hano sententiam, quae ad rem nostram illustrandam plurimum facit, addite der easerne
Et Bruinaeus, qui ipse per orientem illussa fecit, ita in uni
versum conditionem Vegirorum, qui dicuntur, deseribit, quasi historiam minanis narrandam sibi proposuerit. Cum de summa huius muneris potestate mulin verba seeisset, ad pericula, quae eum Summo hoc honoris fastigio coniuncta essent, deseribenda iransiit, in quo loco inter alia haec leguntur: eniin mot Ia -Αrtune de ce premier - ministro depend uniquementde la volontsi d'un prince inconstant, qui suis aveuglement Iesmonvemenis do Ses passions sans avoir ford a la raison, ilignoro fouvent Ia vir ille te matheur, doni ii est
Itaque cum Hamati grave iracundiae Ahasveri pondus sensisset, I statim se proiecit ad pedes reginae, ut moriis periculum a se deprecaretur. Superbia enim Hamanis non erat vera sui fiducia, sed solis rebus exiernis, regis favore et gratia, nitebatur, itaque cum hos confidentiae eius adminiculum corruere videretur, hon dubitavit ad humillimas confugere adulationes. Et optime quadrat in eam, qua inne Ahasverus constitutus erat, animi conditionem, quod hunc Hamanis apud reginam deprecationem in pes imam partem inierpretatus esse
Narratur Ahasverus subito ex seda sua surrexisse et in hortos palatii secessisse. Hoc recentioribus quidem temporibus signum eat, nullam spem gratiae esse reliquam cis. . Tavern. I. P. 233. descripti Rul. Turc. p. Is , alium locum assert Dereseras.
640쪽
voratur. Deinde quam egregie ira Aliasueri pingitur v. s.
Harbona unus ex eunuchis, qui in regis erant comitatu v. 1, 10.), qui Ariasse iam dudum mmanis superbi invidus fuerat,
eum seutiret, quid regis animum commoveret, consilio eius occurrere studuit. Itaque eommemorat crucem, quam Haman
Mordechaeo praeparaverit, et ut regis odium vehementius etiam in tammei, magnum officium, quω Mordechaeus illi praestite- ,rit, in memoriam revocat. Haec res tantopere Masverum ocrepat, ut Harbonae sermonem luterpellet his verbis r 'n, mandato, quo arbor illa Mordethaeo tristissima praeter omnem exspectationem in gloriosum Iudaeorum triumphi signum commutata est, extemplo esse obsequutum historicus, qua solet ieiuniiale, reseri: Vpn I N
Quae deinceps de honore Mord haei sequuntur, qui in locum Hamanis suffectus sit, lacillime ex ingenio Ahasveri' possunt explieari. Haec enim talium homicum est natura, ut Bemper ex rerum externarum pendeant vicissitudinibus. Quare ut Hamanis vehementissimum concepit odium, adversarium eius summo amplecteretur oportuit studio. 'Praeterea reeentem habuit reeordationem, Mordechaeum sibi aliquando vitam servasse, et iuno ab Esthera dileetissima necessitudinem suam eum Mordethaeo comperii 8, 1. . Hoc vero quispiam mirari possit, quod Masverus hoe tempore non eo favoris sui erga I daeos prolaetus est, ut edituim illud Hamanis revoraret, ' quod ille, qui nunquam legum auctoritatem mullum curaret,
, Praeposterum sine dubio doetrinae suae usum serit hoc 'Ioco Adami, qui p. 5s. ad hanc gravem Maaveri criminationem a versus Hamanem expiloandum confugit ad Herodotum, quippe qui I. 137. testetur, Iegem fuisse Persarum, ut ne quis propter nnum crimen capitis damnaretur. Etenim cum constet, omnibus legibus Per- 'aicis voluntatem regis aemper fuisso superiorem, vix quidquam a v in historia magia alienum suerit, quam h. I., quo vehementissima Ahasveri ira narretur, ad eiusmodi aliquam Iegem provocare. Accedit quod non soInm recentioris orientis populi, ut notissimum est, vehementi in rebus amatoriis laborant aemulatione, sed haec peris
heo sub eoelo Asias eiaidissimo inveterata est sese. Pluti Artax. . c. 27. Themist. c. 23. Diod. II, 56. . 'ν Ita quoque auctor appendicia rem aibi videtur informasse.