장음표시 사용
261쪽
236bamur autem, septuaginta duo seniores secundum virtutem. Dicitur, eniin. Tuli de vestris tribubus viros Iapientes er nobiles , or constitui eos principes. Et hoc crat aristocrati-ctim. Scd democraticum crat, qubdisti de omni populo eligebantur, ut patet in textu. Et ctiam qiibdpopulus cos eligebat , unde dici-
Exo DI CAp. XVIII. Vers. 22. Et ideo Dominus a principioeis Rio regem non instituit cum plena po- inctio. testate sed iudicem de gubernato . rem in eorum custodiam. Sed postea regem ad petitionem populi quasi indignatus concessit, ut patet per hoc quod dixit ad Samuelem,l Non te abiecerus ,sed me ne regnem I. Reg.
Instituit tamen a principio circa V a . Vnde patet quod optima fuit ordi- regem instituendum , primo quin
natio principum quam lex instia
Ad i. R. qubd populus ille sub
speciali cura Dei regebatur. Vnde aicitur Te elegit Dominus Deus tuus, i sis ei populus peculiaris. Et ideo institutionem summi principis Dominus sibi reseruauit. Et hoc est Num. quod Moyses petiuit, Provideat Do- 7 v ιε minus Deus spirituum omnis camis i institutos qualiter deberent se ha- hominem, qui sit super multitudinem , bere quantum ad seipsos , scilicet hanc. Et sic ex Dei ordinatione in-l dum modum eligcndi, in quo duo
determinauit, ut scilicet in eius clectione expectarent iudicium Domini ; & ut non facerent regem alterius gentis ; quia tales reges solent parum affici ad gentem cui praetaciuntur, & per con sequens non curare de eis. Secund. ordinauit circa reges
stillitus est Iosue in principatu post Moysen. Et de singulis iudicibus qui post Iosue fuerunt, legitur qubdru sic suscitauit populo siluatorem , dc quod spiritus Domini fuit in eis. Et
ideo etiam clectionem regis non commisit Dominus populo, sed si-D ut. bi reseruauit, ut patet Eum consti-
7 v. 1 -regem quem Domιnus Deus tuus elegerit.
Ad 1. R. qudd regnum est optimum regimen populi, si non corrumpatur ' sed propter magnam potestatem quae regi conceditur, de facili regnum degenerat in tyrannidem , nisi sit perfecta virtus eius cui talis potestas conceditur: perfecta autem virtus in paucis inuenitur ei praecipue Iudaei crudeles erant, & ad auaritiam prona ; per quae vitia maxinae homines in tyrannidem decidunt. non multiplicarent currus & equos,
neque uxores, neque citam immensas diuitias ; quia ex cupiditate horum, principes ad tyrannidem de clinant , dc iustitiam derelinquunt.
instituis etiam qualiter se deberent habere ad Deum , ut scilicet semper legerent & cogitarent de lege Dei, & semper essent in Dei ti- more & obedientia. Instituit etiam qualiter se haberent ad subditos suos , ut scilicet
non superbe eos contemnerent, aut opprimerent, neque etiam a iustitia declinarent
Ad 3. R. qu bd diuisio regni, &
multitudo regum magis est populo illi data in poenam pro multis dissensionibus eorum , quas maximε contra regem Dauid tultum mouerant, quam ad eorum prosectum. χjors. Vnde dicitur, dabo tibι regem in fur N. D. Diuit tred by GOrale
262쪽
βε a. rem meo. Et , ipsi regnauerunt,m non quae semper idem faciunt , ergo am- ex me, principes extiterunt non co-ima bruti habet liberuin arbi-
succcisonem originis sacris dcputabantur; & hoc Ideo, ut in maiori reuerentia habcrentur, si non quilibet ex populo possct sacerdos fieri,
quorum honor cedebat in reuerentiam diuini cultus: &ideo oportuitvt eis specialia quaedam deputarentur, tam in decimis quam in primitiis, quam etiam in Oblationibus dc sacrinciis ex quibus viverent. Sed principes assui rebantur ex toto populo: dc ideo habebant certas posscssiones proprias, ex quibus vivere poterant, de praecipue cum Dominus prohiberet etiam in lege ne superabundarem diuitiis aut m gnifico apparatu : tum quia non erat facile quin ex his in superbiam Ec tyrannidem erigetentur I tum etiam quia s principes non erant multum diuites, de erat laboriosus principatus & solicitudine plenus, non niuit sim affectabatur a popularibus : dc sc tollebatur seditionis
materia. I 2. q. I. art. I. Idem locus explisatur supra. Gen. I. v. 26.
Exo DL Cap. XIX. v. I . Bestia quae tetigerit montem,t id itur.
bitrium sit in brutis; nam illud dicitur esse liberum quod non est obligatum alicui: sed
anima bruti non est obligata ad alterum Oppositorum; quia potentia insius non cst determinata ad unum, scut potentiae rerum naturalium,
2. Poena non debetur nisi ei qui habet liberum arbitrium : sed in veteri lege inuetiitur poena inflicta brutis ut patet ita lex ui Crgo. Dicendum qiibd bruta nullo modo sunt liberi arbitrii. Ad ciuiis Animal euidentiam sciendum est quod cum ad operationem nostram tria concurrantiscilicet cognitio, appetitus,&ipsa operatio; tota ratio libertatis ex modo cognitionis dependet: Appetitus enim cognitionem sequitur, cum appetitus non sit nisi boni, quod sibi per vim cognitivam proponitur.
videatur cognitionem non sequi, hoc ideo est , quia non circa idem accipitur appetitus dc cognitionis ,
iudicium. hst enim appetitus de particulari operabili , iudicium ve-rd rationis quandoque est de aliquo uniuersali, quod est quandoque contrarium appetitati.
Sed iudicium de hoc particulari
operabili ut nunc , numquam potest esse contrarium appetitui. iam enim vult fornicari, quamuis sciat in uniuersali fornicationem malum esse, tamen iudicat sibi ut tunc bonum esse sornieationis achim; M
sub specie boni ipsum eligit. Nullus
enim intendens ad malim, opera
Appetitum autem si non sit aliquid prohibens , sequitu, motus vel operatio. Et ideo si iudicium coegnitiuae non sit in potestate alicuius , sed sit aliunde determinatum, nec appetitus erit in potestate eius,& per consequens nec motus vel operatio absolute. Disiligod by Corale
263쪽
1, 8 EXODI C AP XIX. I 3. Iudicium autem est in potestate Ad i. R. qubd quamuis potentia
iiiiii cantis , sectindum quod potest motiua in brutis non sit determide tuo iudicio iudicare : De eo enim nata ad unum ; tamen iudicium eo-qriod cst in nostra potestate possib rum de agendis est determinatum mus iudicare. Iudicare autem de ad unum. iudicio suo est scilius rationis, quae Ad 1. R. quod cum bruta sint fa-mper actum suum reflectitur , & ista in obsequium hominis, secun cognoscit habitudines rerum de dum hoc de brutis disponitur, quod quibus iudicat, & per quas iudicat. hominibus expedit, propter quos Unde totius libertatis radix cst in facta sunt. Puniuntur ergo bruta ratione constituta. Unde secun . lege diuina, non propter hoc quod
dum quod aliquid se habet ad ra- ipsa peccent; sed propter hoc quod
tionem, sese habet ad liberum ar- ex eorum poena homines punian, bitrium. tur, scilicet eorum possessiones; vel Ruio autem plene & perfecte in- terreantur ex ipsa poenae acerbitate,. uenitur solum in homine, unde in vel etiam instruantur ex mysterii si- eo sol sim liberum arbitrium plena-.gnificatione. In diis. q. 24.rie inuenitur. Bruta autem habentide erit. art. E.
aliquam similitudinem rationis, in- Bestia qtiae tetigerit montrm, lapida inquantum participant quandamibitur. Videtur quod aliquis non
prudentiam naturalem secundum teneatur corripere praelatum suum, quod natuta inferior attingit ali- hoc patet in textu. Et, a 'αὐ- 2. Ret
qualiter ad id quod est naturae su-lsus est a Domino, quia tetigit aream: perioris. Quaequidem similitudo sed per montem & arcam signisis est secundum quod habent iudicium tur praelatus ; ergo praelati non sunt ordinatum de aliquibus. corripiendi a subditis. R. qudd tunc
Sed hoc iudicium est eis ex natu- praelatus inordinate videtur tangi rati aestimatione, non ex aliqua col- , quando irreuerenter obiurgatur, latione 3, clim rationem sui iudicii j vel etiam quando ei detrahitur. Et igΠorent i propter quod huius- hoc significatur per contae huin modi iudicium non se extendit ad montis, & arcae damnatum a Deo. omnia, sicut iudicium rationis, sed M. q. 33. art. q. ad primum. ad quaedam determinata. et similitei est in eis quaedam EXOD Cap. I9. . II. similitudo liberi arbitrii in i lite appropinquare uxoribui est i . quantum pomant agere , vel non
gere unum , &idem, secundum i 1 Iidetur quod petens debitum iuum iudicium, ut sic sit in cis quasi V in tempore sacro , mortaliter quaedam conditionata libertas I l peccat nam quicumque facit conpossiant enim agere, si iudicant esse tra praeceptum diuinum mortaliter apendum, vel non agere , si non iu- peccat: sed Dominus praecepit, ην dicant. Sed quia iudicium eorum tite appropinquare uxoribus vini, est determinatum ad unum , per ' quando scilicet erant legem acce- consequens & appetitus & actio ad I pturi ; ergo multo magis peccat isto non Vnum determinatur. mortaliter , si tempore quo sacra- peecat.
264쪽
mentis noua legis intendendum est, ivxoribus viri commisceantur. Exo DI Cap. is . . D.
Dieendum quod peicro MN MN Contestare populum , ne fortὸ x litis die sestrio non est cucunstδRu transcendere propositos t. inos
trahens ad aliam speciem Pςςς-Πs DominAm, G pereat exunde non potest: In infinitum M multitudo. grauare: & ideo non peccat mor- ,
taliter uxor, vel vir si in die festiuo A uuitur , illiciti debitum petar. Sed tamen grauius, o ede quod homo test mecatum, si sola dele tionis ri r rerminos a Deo prae musa petatur, quam si propter ti- cipuὸ in his quae. perticta et uxor, vel vir si in die festiuo A uuitur , illicitum videtur
debitum petat. Sed tamen grauius, a Messe quod homo transgredia- est meeatum, si sola delessitionis rerminos a Deo praefixos , prae- .rausa petatur, quam si propter ti- cipuὸ in his quae pertinent ad cul- morem, quo qius sibi timet de Iu- xum diuinum, ut patet in textui sed brico carnis, sibi debitiun petat. ὶ Deo praefixus est nobis termicius Ad argum. R. quod ex auctorit mor/nda per inst tutionem , orationis Ma ιδ. te illa , non potest probari quod sit dominicae, ut patet , ergo non licet ε. υ. s. peccatum mortale, sed 'uod sit ultra orationem protendere. Incongruum. Multa enim ad munis R. quod Dominus nost instituit ditias carnis pertinentia exigebanis hunc orationem, ut his solis verbis tur de necessitate praecepti in veteri uti debeantua in orando i sed quia lege, quae earnalibus dabatur , quae vi haec sola impetranda debet ten . non exiguntur in noua lege , quaeidere nostrin orationis intentioι ea lex spiritara. Lib. 4. sient. Dist. 3 α. qualitercumque ea proferamus, vel
. an. 3. V cogitemus. M. q. 833 art. I . ad 3.
Priuite v inperare , --bus via Idem locus explicatur infra Vat. s. Videtur quod carnalis copulta a s. v. q. Ex eo quod vita contem . nou posse esse sine peccato, nihilsplatiuλ est potior quam acti . Ex enim impedit rebus desipis nisi a. 1. 182. a T. I. . Iecmtum et stit carnalis copula esturusincidi, unde praecipitur προ- Io qui debebat Deum videro, quod
non accederenta4 .vxo ux patet intextu. , i ,
R. quia carnalis copula non impedit habitualem coniunctionem ad Deum , sicut mortalia. Acium; sed a Mem quae est per contemplationem , t ucut etiam fununt multae occupationes , quae nonsant pec in. . IA. .sen t. ad
ter praecepta decalogi enumerentur , Mam pem cata distinguantuli per hoc quhd homo peccat vel in Deum . vel in proximum iacvcl in sespsum cumtonu in praeceptis decalogi non m. nantur aliqua praeoepta ordinantia hominum ad seipssim sed solum ordinantia ipsum ad Deum proximum; videtut 4d insessicies sit enumeratio praeceptorum decalogia
265쪽
r. Sicut homo naturalem dile- lchionem habet ad parentes, ita
otiam ad filios ; mandatum etiam cliaritatis ad omnes proximos extenditur : sed praecepta decalogi ordinantur ad charitatem , secun- , dum illud, linis charitas est; a. υ. s. sicur ponitur quoddam praeeeptum tertinens ad parentes ita etiam Gebuerunt poni aliqua praecepta pertinentia adnitos,& alios
3. S c ut contingit peccatum prouenire ex inordinatione concupis- e cibilis , ita etiam ex inordinatione
irascibilis, sed quibusdam praeceptis
prohibe lir inordinata concupis.cencia, cum dicitur non concupisces; iergo etiant aliqua praecepta in de
calogo debuerunt poni , per quae ζrohiberetur inordinatio irasci.
Dicendum quod sicut praecepta legis humanae ordinant hominem ad quandam communitatem humanam , ira praecepta legis diuinae ordinant hominem ad quandam communitatem seu rempublicam hominum sub Deo. Ad hoc autem qudd aliquis in aliqua communitate bene commoretur, duo requiruntur, quorum primum est ut bene se habeat ad eum qui praeest communitati : Aliud autem est, ut homo bene se habeat ad alios communitatis consocios& comparticipes. oportet igitur qubd in lege diuina primo.terantur quaedam prae cepta ordinantia hominem ad Deum : & inde alia quaedam praecepta ordinantia hominem ad alios proximos simul eonuenientes sub
tria debet homo , , primb fidelit A ῆ. X X mers 1
tem, secundb reuerentiam , tertibia mulatum. Fidelitas quidem a Dominum in hoe cfisistit , ut honorem principatus ad alium uon de ferat quantum ad hoc accipitue primum praeceptam . eum dicituri
Non habebis. deos M/enos Reuerenatia autem ad Dominum requirirti ut nihil in hiriosum in eum commitatatur; & quantum ad hoc accipitur secundum praecepium , quod e 'non assu-s nomen Domini Dei tui in vanum. Famulatus autem debetur Domino in recompensationem
beneficiorum quae ab ipso percipiunt subditi & ad hoc pertinet
tertium praeceptum de sanctificatione sabbati ,' in memoriam crea
Ad proximos autem aliquis bene se habet & specialiter & generaliter. Specialiter quidem quantum ad ilialos quorum est debitor, ut eis de-binim reddat: & quantum ad hoc accipitur praeceptum de honoristione parentum. Generalitet autem quantum ad omnes, ut nulli nocumentum inferatur, neque opere, Neque ore, neque corde. Opem quidem infertur nocumentum prOximo, quandoque quidem in propriam personam , quantum ad coniistentiam persenae et & hoc prohibetur pec hoc quod dicitur , non occides. Qirandoque autem in personam coniunctam quantum ad propagationem prolis et & hoc prohibetur cum dicitur,non Moecha fer . andoque autem in rem possessam quae.ordinatur ad utrumque : & quantum ad hoc dicitur Non furtum facies.
Nocumentum autem oris prohibetur clim dicitur . non loqueris contra proximum tuum fallium Disiligod by Corale
266쪽
dis prohibetur cum dicitur, concupisces. Et secundum hanc etiam differentiam possent distingui tria praecepta ordinantia in Deum, quorum primum pertinet ad opus, non facies seuptile : secundum ad os , non assumes nomen Dei in vanum: Tertium pertinet ad cor, quia in sanctificatione sabbati , secundum quod est morale praeceptum, praecipitur quies cordis in Deum. Ad i. dupliciter , primo quidem quia praecepta decalogi res Funtur ad praecepta diletaonis. Fuit autem dandum praeceptu homini de dilectione Dei & proximia, quia quantum ad hoc lex naturalis
obscurata erat propter peccatum, non . autem quantum ad dilectionem sui ipsius 3 quia quantum ad hoc lex naturalis vigebat. Vel quia etiam dilectio sui ipsim includitur in dilectione Dei S proxi . In hoe enim homo vere se diligit quba seolainat in Deum t & ideo in prae ceptis decalogi ponuntur solum praecepta pertinentia ad proximum
Aliter potest dici, qudd praecepta decalogi sistit alta quae imaediatἡ populus recipit a Deo. Vnde opo set praecepta decalogi talia esie, quae statim in mente populi cadere pocme: Praeceptum autem habet. rationem debiti. QDd autem h Moex necessitatu debeat aliquid Deo vel proximo, hoc de facili cadit ineonceptione hominis, dc praecipuEfidelis. Sed quδd aliquid ex necesistate sit debitum homini de his quae pertinent ad seipsum, Zc non ad alium ; hoc non ita in promptu apparet : videtur. enim primo aspectu
quod quilibet sit liber in his quae
ad ipsum pertincnt, dc ideo praecepta quibus prohibcntur Inordinationes hominis ad scipstim peruenilint ad populum mediante instruoeone sapientum λ unde non pertinent ad decalogum. Ad λ. R. quod statim ratio nar
ratis homini dictat quod nulli iniuriam faciat: & ideo praecepta d calogi prohibentia nocumentum, extendunt se ad omnes. Sed rationaturalis non statim dictat quod aliquid sit pro alio faciendum, iusices homo aliquid debet. Debitum autem filii ad patrem adcbest iDanifestum , quόd nulla tcrgiuersatione potest negari; eo quod pater est principium generationis & esse, de insuper educationis dc doctrinae:& ideo non ponitur sub praecepto decalogi , ut aliquod beneficium vel obsequium alicui impendatur nisa
parentibus, i i' Parentes autem non videntur
esse debitores filiis propter aliqua beneficia suscepta, sed potius e
conueris. Filius etiam est aliquid p/tris ,& patres amant filios ut alia quid ipsorum, Unde eisdem rationibus non ponuntur aliqua praecepta decalogi pertinentia ad amOrcm filiorum: sicut neque etiam aliqua ordinantia hominem ad seipsum. - Α d. s. R. quod omnes passiones irascibilis derivantur a passionibus coneupiscibilis: & ideo, in praeceptis decalogi , quae sunt quasi prima elementa legis , non erat. menti
facienda de passionibus irascibilis, sed solum de passionibus concupita
cibilis. 32. q. IOo. art. D V. Lib. y, sem. dist. 37. q. r. art. a. ' 2 - 'opum Dominus Deus tuus
267쪽
idetur quod in veteii lege darid buerint praeeepta credendi ; praecept tina enim est de eo quod est debitum & necessixtium t sed maximὸ necessarium est homini qubd ere- . dat, secundi im illud. sine fida impossibile est placere Deo,crgo maximhoportuit praecepta dari de fide.
2. Nouum Testat ritum contianetur in veteri, sicut figuratum in figura: sed in nouo Testamento ponuntur expressa mandata de fide, vepatet; Creditis in Deum, Cr in me cre- dite, ergo
3. Eiusdem rationis est praeripere actum virrutis & prohibere vitia oppositar sed in veteri lege ponuntur multa praecepta prombentiainfidelitatem, sicut Non has ks deos
alienos raram me. Et iterum, mandatur quod non audiant verba ρω- hetae , ausomniatoris, qui eos a fide Dei vellet auertere ; ergo in Veteri
lege etiam debuerunt praecepta dari deside. 4. Confessio est actus fidei: sed deaonfessione de promulgatione fidei dantur praecepta in veteri lege, mandatur enim qubd Fιμι suis m. retro antibus, rationem assignent pasrhatis obse antia. Et, qudd ille iii disseminat doctrinam contra fi-em, occidatur, ergo lex vetus praecepta fidei debuit nabere. s. Dicitur, qui timetis Dominum eredite illi ; ergo in veteri lege fuerunt praecepta danda de fide. Dicendum quia lex non imponuriar ab aliquo Domino nisi suis subditis : & ideo praecepta legis p supponuiu sebiectionem cuiuslibet recipientis legem ad eum qui dat legem. Prima autem istaeetio hominis ad Deum, est per fidem , secundis illud , accedentem ad
P. XX. Ver . I. Denari oportet credere quia est: Mideo fides pciesiipponitur ad legis praecepta. Et propter hoc id quoAest fidei, praeminitur ante legis praecepta, cum dicitur, Ego sitim Domi- P η
nus Deus tuus, qu/ eduxi te de terra
Emti. Similiter praemittitur, . di Israel, Dominus Deus tuus unus ea. Et postea statun incipit agere de praeceptis. Sed quia inlide multa continentur ordinaraad fidem, qira credimiis
Deum esse ,. quod est primum Se principale inter omnia credibilia: ideo praesuppositia fide de Deo, per quam mens humana Veo subiicimtur, possunt dari praecepta de aliis credendis. Sed in veteri lege. non erant secreta fidei populo exponenda : de ideo sipposita Me viuua Dei, nulla alia praecepta sent inveteri lege data de fide. Ad I. R. qudd fides est neeessaria tanquam principium spiritualis vitae. Ec ideo praeapponit ad legis
Ad i. R. quδd ibi etiam Dorninus praelapponit aliquid de fide, stidiacet ficuta unius Dei , eum dicit.
Creditis in Deum, & aliquid praeci .pit, scilicet fidem incarnationis, per quam unus est Deus de homo: dem fidei explicatio periinet ad fidem noui Testamenti : de ideo se it, In me credite.
viva respicuam peccata , quae cor Inmpunt uirtutem. Virtus autem corrumpitur ex particularibus de
sectibus: & ideo praesupposita fide
unius Dei, in lege veteri fuerunt danda prohibitiva praecepta,quibus homines prohiberentur ab his paulticularibus defectibus, per quos Mias corrumpi posscr.
268쪽
EXODI CAP. Ad . R. Dbd etiam confessio et doestrina fidei praesupponit subiectionem hominis ad Deum per fidem. Et ideo magis potuerunt dari praerepta in veteri lege pertinentia ad consulsionem vel doctrinam fides, quam pertinentia adlpsam fidem.
Ad s. R quod in illa etiam au λο-ritate praesupponitue fides perquam credimus Deum esse. Vnde praemittit, timetis Dereninum,
quod non posset eise sine fide. Qii
autem 'iauit, eradiu ilh; ed quaedam eredibilia specialia reserendum est; &praecipue ad illa quae promit- tit Deus sibi obedientibus, Vnde
subdit . Et non raracuabιtur merces
siam Dominus videtur quod praecem deologi non sim praecepta iustitiaetintentio enim legisl toris est elues facere virtuosos, s κundum omnem virtutem , lax enim praecipit de omnibus actibus virtutum omnium et sed ptae pia decalogi sunt prima principia totius diuinae legis , ergo Non. pertiament ad solam iustitiam. 1. Ad iustitiam videntur Pertin re praecipuo praecepta iudicialia, quae contra moralia diuid1intur: sed praecepta decalogi sura praecepta morusa , ergo non sunῖ praecepta iustitiae. 3. Lex praeeipue tradit praecepta de actibus iustitiae pertinentibus ad: bonum commune, puta de ossiciis
obliuis, di aliis tuis sed de 'his non fit mentio in praeceptis decalogi ; ergo videtur quod praecepta calui non pertineant prostis ad iustitiam. - 4. Praecepta decalogi distinguun--tur in duas tabulas, secundum dia
lectionem Dei dc proximi, quae pek- tinent ad virtutem charitatis ergo praecepta decalogi magis pertinentia charitarem quam ad iustitiam.
Dicendum qubd praecepta decalogi sunt prima principia legis, de
quibus statilia ratio naturalis assistit, sicut inanifestissi in is principiis,
hi nifestissime autem ratio debiti qua: requiritur ad praeceptum apparet mi ustitia, quae est ad alterum; quia in his quae sunt ad se ipsum , videtur primo aspectu quod homo sit sui Dominus, & quod liceat ut facere quodliber. Sed in his quae sunt ad alterum, manifeste apparet quod homo est alteri obligatus ad reddendum ei Quod debet
Et ideo praecepta decalogi opportuit ad iustitiam pertinere. Unde tria prima praecepta sunt de actibus Glisionis , quae est potissima pars
iustitiae. Quartum autem praeceptum est de actibus pietatis , quae est pars iustitiae secunda Alia vero sex dantur de actibus iustitiae communiter dictae, quae inter aequales
Adi. R. qubd lex intendit omnes homines facere virtuosos: sed ordine quodam, ut stilicet prius tradat eis praecepta de his in quibus est manifestior ratio debili.
Ada. R qubdiudicialia praecepta
sunt quaedam dcxerminationes moriatum prae morum proiit ordin tur ad proximum ἱ sicut & caeremonialia sent quaedam determinationes praeceptorum moralium, prout oramantur ad Deum. Vnde neutra prae pia continentur in decalogo : Qui tamen determinationes praeceptorum decalogi, de se ad iustitiam perment.
269쪽
Ad 3. R. qubd ea quae pertinent
ad bonum commune, oportet diuersimode dispensari , secundum hominum diuersitatem a de ideo non fuerunt ponenda inter iudicia
Ad 4. R. qudd praecepta decalogi pertinent ad charitatem sicut ad finem, secundum illud, sinis praecepti est charitas. Sed ad iustitiam pertinent , inquantum immediatε sulit de actibus iustitiae dia quaest. I 22.
Elo sum Dominus. Non omnis ignorantia habet rationem culpae: ignorare enim ea quae quis no tenetur scire absque culpa est: sed ignorantia illa qua quis ignorat ea quae tenetur scire, non est absque peccato. Tenetur autem scite qui libet ea quibus dirigatur in propriis actibus. Vnde omnis homo tenetur scire ea , qtiae fidei sunt, quia fides intentionem dirigit. Et tenetur scire praecepta decalogi , per quae potest peccata vitare, di bonum faeere. Vnde& coram omni populo sunt diuinitus promulgata. Secretiora autem legis Moyses& Aaron a Domino aucuerunt. In disp. 3. δε L art. 7. Ego sum Dominus. Videtur qubdpraecepta decalogi inconuenienter riadantur , praecepta enim affirmativa ordinant ad actiis virtutum praecepta autem negativa abstranunt ab actibus vitiorum: sed circa quamlibet materiam opponuntur
sibi virtutes di vitia; ergo in quali bet materia de qua ordinat praeceptum decalogi, debuit poni praeceptum aErmativum dc negativum. conuenienter igitur ponuritur
ν XX. Vers. 2.negativa. a. Per obseruationem praecepto almam meretur aliquis praemia a Deo:
sed diu inae promissiones sunt de praemiis praeceptorum , ergo promisso debuit poni in omnibus prae ceptis, de non solum in primo de
3. Lex vetus dicitur lex timoris, inquantum per comminationes pomnarum inducebat ad obseritationes
praeceptoruin et sed omnia praecepta decalogi pertinent ad legem vere rem e ergo in omnibus debuit poni comminatio poenae , & non soliti, in primo Ac secundo Ad i. R. quod semper assirmaiationem sequitur negatio oppositi: non autem semper ad negationem unius oppositi, sequitur affirmatio alterius icci litur enini,si est alburra, non est nigrum ; non tamen sequitur , si non est nigrum , er
E t inde est etiam, quod non essu faciendam iniuriam quod pertinet ad praecepta negatiua ad plures
personas se extendit secundum primum diminen rationis, quam esse debitum, ut alteri obsequium volbeneseium impendatur. Inest in tem primo dictamen rationis quod homo est debitor beneficii, vel obsequii exhibendi illis a quibus beneficia accepit, si nondum recom . pensavit. Duo sunt autem quorum beneficiis sufficienter nullus recompensare potest, scilicet Deus & pater. Et ideo sola duo praecepta assirma tiua ponuntur, unum de honora tioiae parentum, aliud de celebratione sabbati in commemorati . Disitigeo by Gorale
270쪽
nem diuini benesteti. . Ad a. R. qubd homines ut pluri inlim actus suos ad aliquam utilitatem ordinant : & ideo in illis praeceptis necesse suit promissionem praemii apponere , vel ex qui- CAp. XX. 2 i sunt plures dii, oportet esse plura huiusmodi perscctar hoc autem est impossibile . nam si nivili eorumi deest aliqua persectio , ncque alii qua impersectio ei admiscetur; l quod requiritur ad hoc qubd alliabus videbatur nulla utilitas sequi. quid sit simplicitcr perfectum non vel aliqua utilitas impediri ; quia i erit in quo ab inuicem disti tiguan
vero parentes sunt iam in recedendo , ab eis non expectatur utilitas;& ideo praecepto de honore parentum additur promissio. Similiter etiam in praecepto de
trohibitione idololatriae, quia per
oc videbatur impediri apparens utilitas, quam homines credunt se posse cons equi per pactum cum daemonibus initum. praeceptis legis additur comminatio poenarum, in quibus erat pronitas ad malum. Erant autem homines proni ad idololatriam propter generalem consuetudinem sentium. Et similiter sunt etiam omines proni ad periurium propter frequentiam uiramenti. Et ideo primis auobus praeceptis adiungi-
V. Lib. 3. sent. Dist. 3T. Art. a. Exo Di cap. 1O. v. s. Non habebis Deos alienos eommme.
tur , impossibile est igitur plures
Deos ponere. Hoc autem patct intextu. Et , Audi Isail , Dominus 'Deus tuus , Deus unus es. Contra Gentiles Lib. I. cap. 62. R I. p. iu st. I i.
Non habebis Deos. Latriae cultus soli uni summo Deo debetur. Vndescii immolat dijs, occidetur , prater Ex. x Domino soli. Et , Dominum Deum v .
Ad 3. R. quod poenae praecipue t tuum adorabir , cr issi foli struies. necessariae sunt contra illos qui sunt : Quia ergo indebitum est quδd la- proni ad malum: & ideo. illis solrs triae cultus alteri exhibcatur quam primo rerum principio ; ad indebita autem incitare non est nis r rionalis creaturae male dispositae: manifestum est qubd ad indebitas 'culturas instinctu daemonum homines prouocati fuerunt , qui se etiam loco Dei hominibus colendos exhibuerunt , diuinum appetentes honorem. Hinc est quisci. dicitur , omnes diν rentium agmonia, Ps. ys. Et, immolanigentes damoniis c v. s.
Quia igitur est principalis legis
diuinae intentio, ut homo Deo subdatur, Ze ei singularem reuerentiam DSus non est nisi unus, non exhibeat ; non ibium corde , sed enim possibile est esse duo etiam ore & opere corporali. Ideo primitus ubi lex diuina proponitur, interdicitur cultus plurium De rum , ut patet in textu. Secunddindicitur homini ne irreuerenter diuinum nomen ore pronuntiet, ad confirmationem scilicet alicuiustas non est nisi unus, non
enim possibile est esse duo summὶ bona : Qirud enim per superabundantiam dicitur , in uno tantam inuenitur: Deus autem est summum bonum ; Deus igitur est
Item Deus omnino perfectiis esti
cui nulla persectio deest : si igitur l falsi , de hoe est quod dicitur, Non