장음표시 사용
271쪽
nomen Dei in vanum. Ter- cst finis. Et ideo, in eo qui erat rtio indieitur requies secundum ali- Iegem instituendus ad virtutem. quod tempus ab exterioribus exer- primb oportuit quasi iacere quod- citiis, ut mens diuinae conoempla-idam futuamentum religionis , peritioni vacet: ideo dicitur, memento quam homo debith ordinatur in
,r diem sabbati s km ieer omnis Deum, qui est ultimus finia huma-
Gentiles tib . eap. l ao. nae voluntatis.
Non habebiι Deos. Videtur quM Sectindb attendendum est in ot- primum piaeceptum decalogi in .idine generationis , qudd primb. conuenienter tradaturi magis enim eontraria & impedimenta tollum homo est obligatus Deo q-m p riit i sicut agricola primb purgat tri carnali: sed piaeceptum pietatis, agrum, & postea proiicit semina. qua honoratur pater, ponitur affr- Et ideo citca religionem primbi . maiiubcum dicitur , honora patream, mo erat instituendus , ut impediacte. Ergo multb magis primum menta verae religionis excluderet. praeceptum religionis, quia hono- Praecipuum autem impedimentum ratur Deus, debuit proponi affir- religionis est,qubd homo salta Deo . mutita praesertim eiun assimatio inhaereat, secundum illud, μορε - Matib. naturaliter sit plior negatione. 16M Deo struire Er mammoηae , &1. Primum praeceptum decalogi ideo in primo praecepto legis exclu- ad religionem pertinet a sed religio. ditur cultus alsorum deorum. cum sit una virtus, habet unum Ad x quod etiam circa reli- actuin: in primo autem praeeemossionem ponitur unum praeceptum prohibentur tres actus. Nam primbiamrinatiuum , scilicet-etu dicitur, non ha-is Deos, ore. Se- dism sabb/ri sanctificies. Sed erant eundd dicitur, non a sti. Fuip spraemittenda- praeceptα negativa, e. Tettio verb , no. adorabis ea,iquibus impedimenta religionis tol- neve co93 3 eigo ineomenisnterilerentur. mulsenim assirmatio triaitur primum praeeenum. naturaliter sit pilos negatione , ta-Dicendum quM ad legem per- men in via generationis , negario tinet facere homines bonos I dc ideo qua temouentur impedimenta , est oportet piaecepta legis ordinari se- prior: de praeeipuὲ in rebus diuinis, eundum ordinem generationis, qua in quibus negationes praeferuntur scilicet fit homo bonos. In ordine assirmationibus , propter insum autem generarionis duo sunt atten- esentiam nostram. denda , quotum primum est quM Ad L. R. qu bd cultus aIienorum prima pals ptimb constituitur : si-ideorum dupliciter apud aliquos eui in generatione xnimalis plimbiobseruatur. Quidam enim quangeneratur cor, dc in domo primoidam creaturas pro diis colebant, ponitur sindamentum. Et in - absque institutione imaginum Et nitate animae, prima pars est bo-ihin cultus prohibetur, clim diciturnitas voluntatis, ex qua aliquis ho- ρε - hisbesu deos alienas, Apud alioαmo bene utitur qualibet alia honi- autem erat cultus ' falsorum Deo tate. Bonitas autem voluntatis a frum sub quibusdam imaginibus;
tenditur ad obiectivo suum, quod & hic cultus prohibetur, cum d
272쪽
EXODI CAp XX. Vers. 4. 267 eitur, non facies tibi sculptile. Et i proni erant ad idololati iam, ex hoc ipsarum imaginum cultus , cum di
citur , non cois. ea curc. LM DI.
Non facies tibi se ιlptile. V Idetur laudii nec imaginibus
Christi , cultus sit exhibendus latriae; quia omne sculptile prohibetur in textu.
a. Irridentur inscripturis idololatrae quia operae manutriri sitarum adorauerunt quibus lysi facientes meliores erant i sed similiter imagines quas Ecclesia adorat , sunt opera manuum hominum λ ergo vi)elut in similem derisionem inci
Ineultu diuino non sulit exhibenda nisi ea quae per legem Dei determinantur : sed non inuenitur in sacris scripturis instimium de
imaginum adoratione ; ergo Uidetur nimis praesumptuosum filisse imaginpm adurationem induccre' Dicendum quod imago potest dupliciter considerari , ve secundum quod est res quaedam , re sic nullus honor ei debetur sicut nec alii lapidi vel ligno veI fcuunddm quod est imago. Et quia idein mo-'tus est in imaginem, inquantum est Mago, & in imaginatum , ideo unuς honor debetur imagini; & ei cuius est imago ; & ideo cum Christu ad retur latria , fimiliter & eius
Ad i. R. quM ante incarnatIonem Christi, cum Deus incorporcus esset, non poterat ei imago poni, siciu dicitur. Et ideo prohibitum est m vcreri lege , ne imagines' fierent ad adoranaum , de praecipuὶ quia 'ubd totus mundus idololatitae insistebat. Sed postquam Deus factus est homo, potin habere imaginem. clim habeat ratione humanitatis assumptae , quae simul cum eo adoratii r) figuram corpora lam, Nideo permisium cst in nolia lege
Ad L. R. qu bd idololatrae credebant in ipsis iura dinibus aliquod numen csse : unde deseruiebant imaginibus, non soleam ut imagitta. bus, sed ut rebus. Et praetcrea non tum ut imaginibus Dci , sed ut imaginibus crcaturarum , solis aut lunae. ' Vnde patet quod non est simile. . :Ad 3. R. quM Apostoli multa
tradiderunt, quae scripta non sunt in canone; inter quae unum est clavsu imaginum. Vnde Lucas depinxit imaginem Christi, & B. Virgi nis. Et Christus suam imaginem iA garo regi direxit. UFuit autem triplex ratio institutionis imaginum in ecclesia. Pri-mb, ad instructionem rudium, qui hi, eis quasi quibusdam libris edocen- eeelesianar.. Secundb , ut incarnationis omysterium,& tarctorrem exempla VPς magis in memoria essent, dum quo-ridie oculis rcpraesentantur Terrib, ad excitandum deuotionis afkchim , qui ex visis efficacius inci-ratur quam ex auditis Lib. s. sienti
Non secie,sulpt se. Arguitur, ot nia praecepta decalogi pertinent ad' i legem diuinam ; ergo in omnibus 'debuit tario assignari ,' δe non solam in primo & tertio praecepto. R. qudd illa praecepra quae sunt, purὸ moralia, habent manifestam
273쪽
rationem. Vnde non oportuit qubdin eis aliqua ratio adderetur. Sed quibusdam praeceptis additur caeremoniale deletiri inati iiuum praecepti
moralis communis ; sicut in primo praecepto, Non facias sculptile. Et iii tertio praecepto determinatur dies sabbati: & ideo utrobique oportuit
rationem assignari. ra. ιοί. ara. 7. adyeeundum.
Non facies tibi sculptile. In conue- Ilienter igitur in tabernaculo uci intemplo Lerunt sculptae imagines Cherubim; similiter etiarn &M ,& propitiatorium, & candelabrum& mensa, & duplex altare sine rationabili causa ibi fuisse viden
R qubd eorum quae in tabernaculo continebantur ratio reddi potest & literatis & figuralis Literatis uidem per relationem ad cultumiuinum Et quia per tabernaculum interius , quod dicebatur Sancta Sanctorum, significabatur seculum altius spiritualium substantiarum:
ideo in illo tabernaculo tria continebantur , scilicet arca testamenti, in qua ei at urna au rea habens manna ; dc virga Aaron quae fronduerat ; & tabulae in quibus erant scripta decem praecepta legis.
Haec autem arca sita erat inter
duos Cherubim, qui se mutuis vultibus respiciebant; & super arcam Non est erat quaedam tabula lapidea) quaei dicebatur propitiatorium super alas
z', Cherubim , quasi ab ipsis Cheru-
Vict bim portaretur , ac si imaginaretur nee in quod illa tabula esset sedes Dei: 1 ostri . Vnde& propitiatorium diccbatur,
quasi ςx inde populo propitiaretur ad preces summi facet tis : dc ideo quali portabatur a Clierubim, quasi
Deo obsequentibus. Arca vero te- A p. XX. Vers. 4. stamenti erat tanquam scabellua sedentis supra propitiatorium. Per hac autem tria designantur tria quae sunt in illo altiori seculo, scilicet Deus qui super omnia est, Scin comprehenabilis omni creaturae. Et propter hoc nulla similitii do eius ponebatur ad repraesentandam eius inuisibilitatem ; sed ponebatur quς-dam figura sedis eius . quia scilicet creatura comprehensibilis est, quae
est subiecta Deo , sicut sedes sedenti.
Sunt etiam in illo altiori seculo spirituales substantiae, quae Angeli dicuntur : 3c hi significantur per duos Cherubim mutud se respicientes , ad designandam concordiam eorum ad inuicem, secundum il- lud , qui facit concordiam insistit- Iob. mibus. Et propter hoc etiam non N. R. fuit unus tantum Cherubim, ut designaretur multitudo coelestium spirituum , Sc excluderetur cultus eorum, ab his quibus praeceptum erat, ut sollim unum Deum cole
Sunt etiam in illo intelligibili
seculo , rationes omnium eorum
quae in hoc seculo perficiunm quodammodo clausae e sicut ratio nes effectuum clauduntur in suis causis ; de rationes artificiatorum ii artifice. Et hoc significabatur peraicam , in qua repraesentabantur per tria ibi contenta, tria quae sunt potissima in rebus humanis, scilicet sapientia q- rςpraesentabatur per tabulas Testamenti ἔ potestas regiminis , quae repraesentabatur
per virgam Aaron di, vita, quae re-prqsentabδtur per manna, quod fuit sustentamentum vitae.
. Vel per haec tria significabantur tria Dei attributa, scilicet sapientia Diuili os by Corale
274쪽
in tabulis , potentia in virga, bonitas in manna , tum propter dulcedinem; tum quia ex Dei misericordia est populo suo datum. Et ideo in memoriam diuinae misericordiae conseruabatur.
Et haec tria etiam figurata sunt in M.t. d. visione Esai ς, vidit enim Dominum V. 1. sedentem fuer solium excelρm Cr eleuatum , & Seraphim assistentes, &domum impleri a gloria Dei: Vnde& Seraphim dicebant, plena est omnis terra gloria eiur. Et sic similia tudines Seraphim non ponebantur ad cultum , quod prohibebatur primo legis pretcepto , sed in signum ministerii. In exteriori verb tabernacoelo, quod significabat pr sens seculum, Continebantui etiam tria , scilicet altare thymiamatis , quod directe
erat contra arcam e Mensa autem
propositionis, super quam 12. pa- nes apponebantur , erat posita ex - Parte aquilonari; candelabrum ve-Fo ex parte australia Quae tria v dentur respondere tribus, quae erant in arca clausa: sed magis manifestὶ eadem repraesentabant Oportetentiri rationes rerum ad manarestio-' rem demonstrationem perduci,
qu- sint in mente diuina & Angelorum , ad hoc qubd homines sapientes eas cognoscere possint: Qui figi iis cantur per sacerdotes ingredientes tabernaculiam.
In cadelabroagitur designabatur, scut in signo sensibili , sapientia; quae intelligibilibus verbis exprimebatur in talibus. Per altare ver b thrmiamatis significabatur ossicium iacerdotum, quorum erat populum ad Deum reducere. Et hoc etiam significabatur per virgam; nam in illo altari incendebatur p. XX. Vers. 4 169thymiama boni odoris ; per quod significzabatur sanctitas populi acceptabilis Deo Dicitur enim quod ovo. s. per fumum aromatum significantur
iustificationes sanctorum. . Conuenienter autem sacerdota
lis dignitas in arca significabatur per
virgam, in exteriorI vero tabernaculo per altare thymiamatis I quia facerdos mediator est inter Deum& populum , regens Populum per potestatem druinam , quam inrga significat, α fructum sui rcgiminis, scilicet sanctitatem populi, Deo o fert , quasi in altari thymiama
Per mensem autem significatui temporale nutrimentum vitae , sicut dc per manna: sed hoc est communius & grossius nutrimentum . illud autem suauius dc subtilius. Conuenienter autem candelabrum ponebatur ex parte australi; mensae autem ex parte aequilonari ; quia australis pars est dextera pars munis di, aquilonaris autem sinistra. Sapientia autem pertinet ad dextram, sicut de caetera spiritualia bona: Temporale autem nutrimentum ad sinistram. Potestas autem facerdotalis media est inter temporalia de spiritualem sapientiam ; quia per eam de spiritualis sapientia, dc temporalia dispensantur. Potest autem dc horum alia ratio assignat i magis literalis : in arca enim continebantur tabulae legis, ad tollendam legis obliuionem. Vnde dicitur , dabo tibi duas tabulas, tapideas , Cr litem ac mandata avasosi, xt doceas filios Israel. Virga vero Aaron ponebatur ibi ad comprimendam dissensionem populi de sacerdotio Aaron. Vnde dicitur,.
Refer virgam Aaron in tabernaculum I . vici
275쪽
ustimo; i , Ut Uemetur in sitnum rebelli, ni siliorum fraes. Manna autem conseruabatur in arca ad commemorandum beneficium quod
Dominus praestitit filiis Israel in de
Candelabrum ver d erat institutum ad honorificcntiam tabernaculi ; pci tinei cnim ad magnificentiam domus quod sit bene luminosa. Habebat autem candelabrum T. calamos, ad significandum I. planetas, quibus totus mundus illuminatur. Et ideo ponebatur candelabrum ex parte australi; quia ex illa parte est nobis planetarum cursus. Altare verb thymiamatis erat institutum, ut iugiter in tabernaculo esset fumus boni odoris ἔ tum prompter venerationem tabernaculi, tuus etiam in remedium faetoris quem oportebat accidere ex effusione sanguinis & occisione anima lium. Ea enim quae sunt scelida, des piciuntur qirasi vilia ' vero sunt boni odoris homines magis
appreriantur. Mensa autem apponebatur ad
fgnificandum quod sacerdotes templo seruietes , in templo victum
habere debebant. Vnde N. panes superpositos mensis, in memoriam ra. tribuum, solis sacerdotibus ede- M.fih. licitum erat , ut dicitur. Mense n. v. 4 autem non ponebatur directe iii mcdio ante propitiatorium, ad ex cludendunt ritum idololatriae : nam gentiles in sacris lunς , ponebanti tensam coram idolo lunae; unde Hier. 7. dicitur , I futieres constergunt adi- - ιβ pem , ut faciant placentas reginae
cali- iIn atrio vero cxtra tabernaculum continebatur altare holocaustoruin, in quo offerebantur Deo sa-
A P. XX. Vres ctificia de liis quae erant ἱ populo possessa a & ideo in atrio poteratcsse populus , qui huiusmodi Deo
offerebat per manus sacerdotum:
sed ait interius altare, in quo ipsa deuotio S sam litas populi offerebatur, non poterant accedere nisi sacerdotes ; quorum erar Deo offeriare Populum. Est autem hoc altare extra tabernaculum in atrio constitutiam , ad remouendum cultum
idololatiit: nam gentiles intra tem- Ida, altaria constituebant ad immo-undum idolis. Figuralis vero rario omnium horum assignari potest ex relatione tabernaculi ad Christum , qui figurabatur. Est autem consideratinum
quod ad desigωndain impetae ctionem legaliam figurarum , diuer is figurae fuerunt institutet in templo ad sisnificandum Christum. ipse enim lignificatur per propitiatorium ; quia isse est propitigno pro t. Ioam
peccatis mostris. Et conuenientcr hoc L. v. h.
propitiatorium a Cherubim portabatur ; quia de eo scriptum est,
adorent eum omnes Angeli Dei. Ipse etiam signincatur pcr arcam qua
sicut arca erat constructa de lignissetiam , ita corpus Christi de mem bris purissimis constabat. Erat au-ttan deaurata r quia Christus fuit plenus sapientia & clivitate, quae
per aurum significatur. Intra arcam autem erat urna aurea id est, San.
citra anima i habens mantia, id est. omnem picnitudinem sanctitatis &diuinitatis. Erat etiam in arca virga , id est . potestas sacerdotalis, quia ipse est factus sacerdos in treris num. Erant etiam ibi tabulae Te . tamenti ad designandum , quod ipse Christus est legis dator. Ipse etiam Christus significatur Diuitiaco by COO ile'
276쪽
IX ODI CAp. XX. III per candelabrum ; quia ipse dicit , etiam nunc in ecclesia imaetines in Ego sum lux mundi. Per 7. lucernas . dona S. Spiritus. Ipse etiam significatur per mensam , quia ipse est spiritualis cibus , secundum illud, Ego sum panis vivus : Duodecim
stituuntur, ut eis cultus latitae ex
hibeatur ; sed ad quandam signifi
cationem: ut per huiusmodi imagines mentibus hominum imprimatur, 3e confirmetur fides de excel- enim panes significabant ra. Apo-ilentia Angelorum & sanctorum. istolos, vel doctrinam corum. Sive per candelabrum Sc men
sam potest significari doctrina de
fides ecclesiae, quae etiam illuminat& spiritualiter reficit. Ipse etiam Chiistus significatur per duplex altare, scilicet nolocaustorum de rhymiamatis , quia per ipsumoportet nos Deo offerre Omnia virtutum operai siue illa quibus carnem assi igimus, quς. eruntur uasi in altari holocaustoriun i, sinela quae maiore mentis perfinione, per spiritualia perfectoruin de-sdetia Deo offeruntur in Christo, quasi in altari thymiamatis. 4 i. q.
Ioa. an. 4. ad sextum. Ex ODI Cap. 2 . v. s. Non adorabis ea, neque coles.
IDololatria est peccatum , quiR
dicitur, non adorabis ea , scilicet πxterius , neque coles, scilicet interius; de loquitur de sculptilibus de imaginibus ergo peccatum est ido- Iis exteriorem vel interiorem cultum exhibere. t . Dices, vera, fides imaginesquas tam assumit ad diuinum cultum, nam in tabernaculo erant imagines Cherubim ; Et in ecclesia quae damimagines ponuntur , quas . fideles adorant; ergo i Iolatria secundum quamidola adorantur, non est pec
R. qudd neque in veteris legis tabernaculo. seu impio , neque Secus autem est de imagine Christi, cui, ratione diuinitatis latria debetur. 22. q. s . art. r. V. qua dicta sunt ex- ZO. v. 4. Exo Dr Cap. 2Ο. v. s.
Ego sum Deus Vlotes, visitans iniqui tales patrum in Mos.
AVctoritas illa intelligitur de
poena temporali , dc in illis qui imitando puccatum parentum,
non praestant impedimentum vIndictae. Lib. I.stent. dU . 33. q. I art. 3. ad primum. q. q. 4. de mala art. 8.ad sextum, Cr I a. q. d I. art. 2. adprimum. GTq. 8 . ant. 8. ad primum. Visitans iniquitates patrum in stos.
Videtur quod filii pro patribus
quandoque puniantur; Hoc enim dicit textus. Nec est hoc propter peccata filiorum , eo quod patres imitentur, quia sic nulla generatio determinaretur; nec magis peccata patrum in filios visitari dicerentur, quam quorumlibet aliorum , quos. etiam nomines imitantur in peccatis ; ergo directὶ pro peccatis parentum, filii diuina poena visitan
a. Iustitia humana exemplata esta diuina : sed secundum humanam iustitiam, filii pro peccatis parcntum ex haeredantur; ergo secundum iustitiam diuinam puniuntur filii pro peccatis parentum. 3. Sicut populus gubernatur a re
ge , ita filii a parentibus: sed popu-
277쪽
a i EXODI CAp. lus quandoque punitur pro peccato regis , sicut patet qubd peccatum Dauid , quo populum numerauit, per pestilentiam in populo est punitum; ergo & filii pro peccatis pu
: Sed contra est quod dicitur, Non occidentur patres profvijs . necflii pro patribus. Dicendum quod duplex est poena una qua quis punitur in bonis animae : & quia animam filius a patae non trahit , sed habet immediatἡ a Deo: ideo tali poena filii pro peccato patris nullo modo puniuntur. Et hoc est quod significat Ir, Omnes animae mea sunt, tanι-
ma Fatris , π ita anima suis mea Alia poena est qua quis punitur
in bonis corporis vel exterioribus, quae vel filius habet a patre, vel perca debet patri prouidcre. Et talip na quandoque punitur filius pro peccato patris , quasi res quaedam patris existens : sicut occiduntur ecora, dirim uritur domus, in qui- iis nulla est culpa, pro eo quod sunt res peccatoris, qui in eis punia
Huiusmodi etiam poenae non semper inseruntur pro peccato quod quis pei sonaliter commist: iud quandoque ad exercitium iustitiae, scut fuit in Iob vel ad custodiam virtutis ut in Paulo. Vnde noncst inconueniens si huiusmodi poenis innocentes filii pro peccatis p
Et per hoc patet solutio ad obi cta , nisi quod ad primum oportet
dicere quod ideo tertia & quarta generatio determinatur , & potius fit mentio de peccato parentum quam aliorum ; quia filii liberius a nitantur peccata parentum , Vr
pote a puritia in eis nutriti;&prae cipue illorum quorum memoria adhuc manci , quod est in tertia Mquarta generatione. Vnde & ipsi magis quam parentes puniuntur, ruta ex maiori contempra de libi-ine peccmt. Lib. 2.sent. ad Annibald. dist. 33. art. 2. Idem locus explicatur supra.
Exo DI Cap. 2 . N. T. Non assumes nomen Dei tui in
V uius peccatum quam homicI-dium ; nam grauius est peccare in Deum quam in hominem : sed periurium est peccatum in Deum, homicidium in hominem; ergo. Sed contra, poena proportion tur culpae: sed grauius punitur homicidium quam periurium I ergo est grauius peccatum. Dicendum quod sicut Apostolus
dicis, Homines per maiores I. iiurant, IDbκε & omnis controitersicae eorum finis υ. 16 est iuramentum. Frustra autem in
causa homicidii controuersiae finis esset iuramentum , si homicidium esset grauius peccatum quam per iurium ν praesumeretur enim quod qui maiorem culpam homicidii
commississet, non vereretur minorem periurii incurrere. Vnde cxhoc ipso i quod in causi cuiuslibet peccati denitur iuramentum, manifeste ostenditur quod periurium pro maximo peccato debet haberi; nee immerito, quia periuram n men Dei, videtur quaedam diuini nominis denegatio : Unde secum dum locum post idololatriam peccatum periurii tenci; ut ex OId Dissiligod by Cooste
278쪽
iae praeceptorum apparet. Ad illud vero qubd in contrarium obiicitur, dicendum quod in iudicio humano non sempet quantitas poenae respondet quantitati culpae : interdum enim infligitur maior poena pro minori culpa, quando grauius nocumentum imminet hominibus ex minori culpa.Sed secundum Dei iudicium gra-
uior culpa, grauiori poena punitur. I dbb. I. q. s. art. IS. V. Q. q.
Memento ut diem μbbatis nctifices.
ARgiritur, siciit ad cultum Dei
pertinebat obseruatio sabbati, ita etiam obseruatio aliarum s lemnitatum , & immolatio sacrificiorum : sed inter praecepta decalogi estvmim rertinens ad obserua tiam sabbati; ergo etiam debuit esse aliqua pertinentia ad alias solemnitates , & ad ritum sacrificio-
R. qubd omnes solemnitates Veteris legis sunt institutae in commemorationem alicuius diuini beneficii , vel praeteriti commemorati, vel futuri praefigurati. Et similiter propter hoc omnia sacrificia offerebantur. Inter omnia autem beneficia sDei commemoranda, primum M lWaecipuum erat beneficium crea- l tionis , quod commemoratur in lsanctificatione sabbati. Vnde pro ratione huius praecepti ponitur, Sex enim diebus fecit Deus caelum crInter omnii autem futura beneficia quae erant praefiguranda, prae- cipuum x finale crat quies mentis XX. Vers. 7 U. 8. 273 in Deo, vel in praesenti per gratiam, vel in futuro per gloriam.
Aliae verb solenitates celebrabantur propter aliqua particularia beneficia temporaliter transeuntia, sicut celebratio Phase propter beneficium praeteritae liberationis ex AEgypto, & propter futuram passionem Christi , quae temporaliter transiuit, inducens nos in quietem sabbati spiritualis. Et ideo praetermissis omnibus aliis solemnitatibus&sacrificiis, de solo sabbato fiebat mentio inter praecepta decalogi.
I a. q. Oo. art. s. ad pecundum.
Memento ut diem sabbati sanctimcis. Arguitur, omnia praecepta Dei sunt in memoria retinenda ; inconuenienter ergo in solo tertio praecepto fit mentio de memoria. R.
qubd praeceptum de sabbato ponitur ut commemoratiuum beneficii
praeteriti; & ideo specialiter in eo fit mentio de memoria. Vel quia praeceptum de sabbato habet dete minationem adiunctam, quae non est de lege naturae: & ideo hoc praeceptum speciali admonitione. indiguit. D. q. IOO. art. T. ad quintum. V. Lib. 3.senti dist. I. g. I. an. 2. Memento. Nota quδd acedia contrariatur praecepto de sanctificatione sabbati: in quo, secundum quod est praeceptum morale praecipitur quies mentis in Deo I cui etiam
contrariatur tristitia mentis de bono diuino. 11. q. 33. art. s. ad yrse
Memento. Arguitur: Quicumque transgreditur praeceptum decalogi, peccat sed in veteri lege aliqui transgrcdientes obseruantiam se bati non peccabant I scut circuncidentes pueros octava die , & sacerdotes in templo sabbatis ψρο-
279쪽
rantes , & Elias cum o. diebus peruenisset ad momcna Dei Oreb,
consequens est qubd in sabbato hianerauit. Similiter etiam sacerdores dum septem diebus circumscr-rent arcam Domini, intelliguntur . eatu die sabbati circuntulisse: dici-
ω- rum seruit bovem μο=n aut asinum, cir ducit adaquaue Ergo inconuu-nienter ponitur inter piaeceptae decalogi. 2. Praecepta decalogi sunt etiam in noua lege obseruanda: sed in lege noua non sertiatur hoc praeceptum, nec quantum ad diem saba Dati, nec quantum ad diem domunicam ; in qua dc cibi coquuntur, α itinerantur,& piscantur homines
- Dicendum quM remotis impedimeris verae religionis per primum& secundum praeceptiam decalogi,
consequens fuit ut tertium praecemum poneretur, per quod homi nes in vera religione fundaremur. Ad religionem autem pertinet cultum Deo exhibere. Sicut autem scriptitia D. traditur nobis sub aliquinus corporalium rerum similitudianibus , ita cultus exterior Deo exhibetur per aliquod sensibile sitagnum. Et quia ad intcriorem euitiam, qui consistit in oratione 6c d uotione, magis inducitur homo ex
interiori spiritus Sanctus instinetini praecepriam legis dandum fuit de exteriori cultu, secundum aliquod
sensibila fgnum. Et quia praecepta decalogi sunt
quasi quaedam prima & communia Iegis principiat, ideo in tertio Praecepto decalogi praecipitin exterior Dei cultus sub ligno communis beneficii quod pectinet ad Omnes , AP XX. VerV. 8 scilicet ad repraesentandum optri creationis mundi, i quo requievisse dicitur Deus septima die: in cuius signum dies septima mandatur iam ctificanda , id est, deputanda ad vacandum Deo. Et ideo praemisso. praecepto de sanctificatione sabbati, assignatur ratio; quia Sex diebus
fecit Deus coelum ter m , c ini septima die requieuit.
Nota quod praeeeptum de san . stificatione sabbati litet alirer intellectum, est partiin morale, partim iautem caeremoniale : M orale quidem quantum ad hoc qubd homo
deputet aliquod tempus vitae suae ad vacandum diuinis Inest. enim homini naturalis inclinatio ad hoc quod cuilibet rei necessariae deputetur aliquod tempus: sicut corporali resemoni, somno, dc aliis huiusmodi. Vnde etiam spirituali refectioni. qua mens hominis in Deci reficitur , secundum dictamen naturalis rationis aliqaod tempus deputat homo. Et sic habere aliquod tempus depularum ad vacandum diuinis , cadit sub praecepto m
Sed inquanoem in hoc praecepto, determinatur specialti te inpus , masgmim creationis mundi ; se est praceptum caeremoniale. Similiter etiam caeremoniale est secundum allegoricam significationem. prout fuit signum quietis Christi in i lepulchro, quae fuit septima die. Et similiter secundum moralem signi-ficationem , signi ficat cessationem ab omni actu peccati, & quietem mentis in Deo. Et secundum hoc quodammodo cst praeceptum ge
Similiter etiam caeremoniale est secundum significationem' anaM-
280쪽
EXODI CAP. Oeam ἰ prout scilicet praefigurat
quietem fruitionis Dei, quae erit in patria. Vnde praeceptum de sancti-ncatione sabbati ponitur inter praecepta decalogi , inquantum est praeceptum morale, non inquantum est caeremoniale.
Nota secundo qubd aliae caeremoniae legis sunt signa aliquorum particularium esse auum Dei di sed obseruatio sabbati est signum generalis beneficii, scilicet productionis
uniuersae creaturae Et ideo conuenientius debuit poni inter praecepta generalia decalogi , quam aliquod aliud caeremoniale legis. Ad i. R. qubd in obseruantia sabbati duo sunt consideranda , quorum unum est sicut finis. Et hoc est, ut homo vacet rebus diuinis; quod significatur in hoc quod dicit; Memento idiem sabbatisinctisses. Illa enim dicuntur sanctificari in lege, quae diuino cultui applicantur. Aliud autem est cessario operum, quae sgnificatur cum subditur, Septima die Domini Dei tui non faeies omne opus. Sed de quo opere intelligatur, apparet per id quod ex-I- ponitur, Omne opus seruile non facietis in eo. Opus aluem seruile dicitur a seriti tute.
sentitus Est autem triplex sei uitus , una triplex. quidem qua homo seruit peccato, Ioan. 3. secundum illud, qui facit peccatum seruus est peccati. Et secundum hoc omne opus peccati dicitur seruile. Alia vero seruitus est qua homo seruit homini. Est autem homo alterius seruiis,non secundum mentem,
sed secundum corpus. Et ideo opera seruilia secundum hoc dicuntur opera corporalia , in quibus unus homo alteri seruit. Tertia autem est seruitus Dei: de secundum hoc XX. Heg. 8. 2τ opus seruile posset dici opus latriae, quod pertinet ad Dei seruiti una. Si autem sic intelligatur opus seruile, non proh ibetur in die sabbati; quia hoc esset contrarium fini obseruationis sabbati, ut vacet operibus ad Dei seruitutem pcrtinentiabus. Et sic nullius spiritualis actus exercitium est contra obseruantiam sabbati. Sed alia opera seruiliae, quae dicuntur seruilia primo vel se
cundo modo, conti ariantur obser
uantiae sabirati , inquantum impediunt applicationem hominis ad diuina.
Et quia magis homo impeditur rebus diuinis per opus peccati. quam per opus licitum k quamuis sit corporale , ideo magis contra hoc praeceptum agit qui peccat in die sesto , quam qui aliud corporale opus licitum facit. Non autem qui peccat venialiter in sabbato, contra hoc praeceptum facit , quia
peccatum veniale non excludit Sanctitatem. Opera etiam corporalia ad spiritualem Dei cultum non pertinentia , in tantum seruilia dicuntur, inquantum proprie pertinent adseruientes. Inquantum vero sint communia & seruis & liberis, sesuilia non dicuntur. Qiulibet autem tam seruus quam liber tenetur in necessariis prouidere, non tantum sibi, sed etiam proximo , praecipuE quidem in his quae
ad salutem corporis pertinent be-cundarib autem etiam in damno rorum vatando, dc ideo opus corporale pertinens ad conseruandum s lutem proprii corporis non violat sabbatum Et propter hoc Macha- i. Mae. baei non polluerunt sabbatum pu- 1. a.