장음표시 사용
311쪽
ron , essit secundum naturam uni- set hanc poenam remittere e nec uersalem; sicut mors& corruptio etiam propter iniuriam illatam in in rebus naturalibus est contra par- Rempublicam ; quia sic acetisatusticularem naturam eius quod cor- non posset eum ab oluere ; ergo rumpitur cam tamen sit secundum poena talionis non debetur ei qui in naturam umuersalem. Et similiter accusatione defecerat. mutilare aliquem membro, etsi sit 1. Eidem peccaro non debetur contra naturam particularem cor- duplex poena: sed ille qui in proporis eius qui mutilatur; est tamenibatione aeficit, incurrit poenam iniecundu in natiiralem rationem initamiae; ergo. . comparatione ad bonum com- Dicendum qu I accusator inmune. causa accusationis constituitur Ad i. R Fbd totius hominis vi-lears , intendens ad poenam accu- . ta non ordinatur ad aliquid peto- sati. Ad iudicem autem peritne eoprium ipsius hominis, sed ad ipsamiinter eos iustitiae aequalitatem conia potius omnia quae sunt hominis or istituat e iustitiae autem aequalitas Minantur. Et ideo priuare aliquemihoc requirit ut nocumcntum quod
viti in nullo casis pertinet ad ali-iquis alteri intentat, ipse patiatur, quem, nisi ad publicam potestarem, vi patet in textu & ideo iustum est cui commiscitur procurario bonitis ille qui per accusationem ali- communis. Sed praeculo i membriiquem in periculum grauis poenae potest ordinari ad propriam sata-iinducit, ipse sinitem poenam pa- crem unius hominis : & ideo in ali-itiatur. quo casu potest ad ' ipsum pertia Ad I. R. qubd ille qui malε accu-
re. sar, peccat contra persona-M-- Ad a. R. qubd membrum non cusati& contra Rempublicam.
est praescindendum propter corpo- Vnde propter utrumque punitur. ratem salutem totius , nisi quando Et linc in quod dicitur. Ciam dili- alitet toti subueniri no potest. Salari gentis ὸ perscrutantes autem spirituali semper potest ali-l sum te sem dixisse contra ratrem
ter subuenici, quam per membri4suum mendaciam; reddent ei sicutfa- praescisionem; quia peccatum sub- trisuo fιcere cogitauit , quod pertinet iiacet voluntati. Et ideo in nullo ca- ad iniuriam personae. Et postea se licet membrum praescindere,iquantiim ad iniuriam Reipublicae, propter quodcumque peccatum vi- subditur, Et auferes malum de medio
tandum. 22. G s. an. I. tui, ut ossientes cateri , timorem ha-
oculum pro oculo. Videtur qubdibeant , ex nepιaquam talia audeant accusator qui in probatione dese-lfacere. cerit non teneatur ad poenam ta- Specialiter tamen per me acculionis; nam si poena talitiis ei qui lati facit iniuriam, ude falso accu- iniustε accusat, sit iniungenda ; esset: & ideo accusatus si innocenserit propter iniuriam in aliquemifuerit, potest ei iniuriam suam rein commisiam: sed non propter iniu- mittere, maximε si non calumnio- exim commissam In personam ac- se Me erit, sed ex animi leuita-cusati ; quia sic princeps non ponite. Si ver. ab accusatione inno-
312쪽
centis desistat propter aliquam collusionem cuin aduersario, facit iniuriam Repi ablicae. Et hoc non po- ei remi:ti ab co qui accusatur; sed potest ei remitti per principem, qui curam Reipublicae gerit. Ad a. R. quod poemam talionis
meretur accusator in Iccompensationem nocumenti, quod proximo inferre intcntat. Sed poena infamiae ei debetur propter malitiam ex qua caloniniose alium accusauit.
Si bos cornu percusserit virum. A malia bruta mandabantur occidi non propter aliquam ipsorum i culpam , i sed lin poenam dominorum , qui talia animalia non custodierunt ab huiusmodi i ruina proximi imputatur danti oc- peccaris. Et ideo: magis punieba-l casioliem. Aliquando, autem non tur Dominus, si bos cornupetasum l est occasio data, sed sumpta r, putarat ab licri de nudius- tertius in quo cum aliquis inducit aliquem ad bo- casti poterad occurri periculo) num i & ipse ex hoc sit deterior; quam ii subit. cornupeta efficere- α tunc non est relinquenda moniis XXI. res 24. 28. π 33. Dicendum quod consilia parant viam ad praecepta seruanda ; quia per consilia remouetur homo a r bus secuti . circa quas Occupatus difficile est quδd innocentiam seruer. Et ideo Dominus dicit quia isticile est qui pecunias habeat in- Matrώ-t re in regnum eaeloram. Et ideo is apueri ad hoc quod innocentiam seruare possint in obseruantia mandatorum sunt praeparandi & quodammodo praemuniendi in exercitio eonsiliorum: nec sunt repelle di quamuis ineruditi videantur in . praeceptis. Ad argum. R. qu bd duplex est 'occasio , scilicet data & sumpta. Tunc quidem dat aliquis occasionem alicui ruendi, vel in cisternam cadendi, quando facit aliquid vel dicis minus rectum, ex quo datus
proximo occasio ruinae : tunctur. m. quast. decimum. IOS. Art. 2. ad unis Lx ODI Cap. 21.. N. 33, Si quis aperuerit cistemam.
puerum nondum in praeceptis exercitatum ad teligionem inducit , quodammodo aperit ei cisternam i quia plerique tales religionem ingredientcs egrediui tur,tio bona , propter hoc qubd ille
sumit inde occasionem ruinae. lab. 6. an. M. ad tertium. i
Exo DI. Cap. XXII. v. I. at quis furatus fuerit ovem.
semper debet restitui, δε- ma enim restitui non po& in desperationem incidunt, qua fi l test sed famae aufertur; ergo non dum quandam spiritualem cisternam; ergo videtur qubdisse qui eum in iducit, hoc ei impuretur ad pecca-
omni oblato potest fieri restit
. 2. Damna in personam illata, sunt marcima: sed huiusmodi damnanon possunt Diqitigod by GOrale
313쪽
possunt restitui, ut ablatio virginitatis, abseissio membri alicuius ; ergo non omne ablatu potest restitui. 3. Qui impedit aliquem a consecutionc alicuius, videtur hoe sibi auferre: sed hoc non debet ei restituere, vcl recompensare, sicut siquis impediti aliquςm ne praebendam cosequatur, ergo videtur bd
non omne ablatum debeat restitui. . . Qui occasionum damni dat, a 'sciliatio. autem niuri aliuta quam iniicitiae reparatio. t Mancime autem causa di lutionis. amicitiae, amicitia reparari non potest, quae- Ρό, quidem causa fuit inaequalitas ex criptio. iniusta aeceptatione vel detensione eausata. Et ideo ille satisfacere non potest, nec Deo reconciliari, qui Iem malu ablatam , vel detentam
math non restituit. . . ΙSed sciendum quod amicitia non damnum dedissi. videtur et sed ille requirit semper aequale . s ed quod
qui subuertit seminain campo proiecta. dat occasionem amni de. to'
to Ductu, qui in e sinui posses
similitet de illo qui detinet pecuniam creditoris vir a terminum
p aefixum . ex qua ille poterat lucrari de toto lucro quod accidere potuisset ἱ nec tamen videtur quod 'teneatur ad restitutioncmi totius
lucri quod accidere potuisset ; vel fructus qui percipiendus esset; ergo non oportet quod semper fiat ablarorum lcstitutio.
Sed contra, videtur quod homo debet plus restituere quam abstule it , quia praeceptum legis veteris est, quia ouis reddatur in quadru- plum, Sc bos in quintuplum, ut pa-xet' an textu. Et hoc praeceptum cum sit de moribus , videtur esse morale I ergo adhuc manet I ergutenetur homo in quintuplum , vel quadruplum restituere. Praeterea , ca quae in scriptura ponuntur nobis in exemplum dantur : sed dicitur quod Zachaeus se
obtulit ad restitutionem in quadruplum eorum quae acceperat per fraudem ρ, ergo & talis debet esse apud nos restitutionis modus
Dicendum quod per satisfacti nem oportet qubd homo sicut Deo, ita proximo reconcilietur: Recon possibile j dcideo is aliqua sunt ablata quae Oidiluroirestitui non possunt, sufficiti volantas'. stitue dii cui itanta rustitutione, quanta possibilis est secundum conditionem utriusque ad arbitrium bonorum.
Ad ii R qubd ille qui malitiam
alicuivi manifestat ei qui. habet corrigere , vel etiam si sit incorrigibilis in conspectu Ecclesiae ; ut confiisus a peccato desistat 1, vel taltem ut alii ab eius consortio corruptiuo discedant , seruato ordine'ςharitatis fraternae; non iniuste famam aufert: unde non tenetur ad famae restitutionem.
, Si autem intentione diffamandi ramae hoc fecerit, iniustἡ aufert, etiam si restitu- verum sit quod dicit :& tunc tenetur ad simae restitutionem, vel di- 2'. cendo se falsum dixisse , si falsum di '' dixit I vel quocumque alio modo, non mentiendo si verum dixit, sine hoc tamen quod se verum dixisse dicaa ; quiae nonii debet altarius f
mam curi mendacia restituere. iAd i. R. quia restitutao principaliter inuenta est in damnis, quae inferuntur in rebus fortunae, quae restitui possunt. In his autem quae obiectio tingit , quae non possunt
ad simile bonum restitui, debet fieri restitutio qualis possibilis est, scia
314쪽
Ad 3. R. quod ille qui impedit
aliquem Me praebendam consequatur, ii noc faciat quia indignus est, vel vi de alio melius prouideatur, non iniuste facit; unde non teneturali restitutionum. Si autem animo laedendi ipsum , tenetur ad restit titionem non quidem tanti quantum valebat praebenda ; quia ipse eam non bene erat consecutus, sed pensatis conditionibus utriusque
semia , non tenetuν ast tantum
quantum agri fructus valituri erat, sed quantum ager sic seminatus valere cosueuiti, quia multis de cau-ss potest impediri agrorum fructus. Et similiter dicendum est de eo cui debitum non restituitur suo
tempore , quia non tenetur restituere tantum quantum lucrari positisset , sed secundum aestimatio nem lucri , quod accidere consumuit pensito labore & infortuniiseriam, quae in lucro accidere alias possent; quia lucrum non causaturrantum ex pecunia, sed ex industria& labore.
legis quamuis sit de moribus , nonraimn est morale, sed iudiciale Ita enim praecepta pro loco & tempore populo illi dabantur , undemincnon obligant nisi de notio statuerentur ab aliquo, qui statuendi i haberet potestatem. Nihilominus iramen inquantum habebant aliquid fgnificationis , per Chrillum impleta sunt huiusmodi piaecepta, sicut
Ad 6. R. quod Zachaeus non dixit hoc quasi necessarium, sed ex abundanti. Lι b. .senia diff- IS.
Ap. XXII. t I. an. s. sim te 22. q. σχ . art 3. Si quisburatus fuerit bovem , quinque boues pro uno restituet. videtve quod inconuenienter fuerint tradita praecepta iudicialia quantum ad popularium conuictum; non enim posse in homines pacifice vivere ad inuicem si umis accipiat ea quae sunt alterius i sed hoc videtur cile in diicium in lege, dicitur enim, Intressus vineam proximi tui comede uuas, M.υ. quantὐm tib. placuerit; ergo lex umeus non conuentcnter prouidebat hominum p. t. . ta . ta a1 E, hoc malxi υε multae ciuitates & regna destruuntur quod possessiones ad mulieres perueniunt: sed hoc fuit introdoctum in veteri
lege , dicitur enim , Homo cum mominus fuerit ab ue filio Pad sham eius
nienter prouidit lex taluti populi.
3. Societas hominum maxime eon seruatur per hoc quM homines emendo dc vendendo sibi inuicem res suas commutant quibus 'indigent : sed Iex vetus absiulit virtutem venditionis ; mandauit enim caudd Possessio endita reuerreretur ad Len. M. endatorem in quinquagesimo anno v. 33. iubilai ; in conuenienter igitur lex populum illum circa hoc instituit. . Sicut aliquis mercenarius locat operas suas , ita ctiam aliqui locant domum , vel quaecumquo alia huiusmodi: sed non est necessarium ut statim pretium locatae domus conductor exhibeat, ergo niam is durum fuit quod praecipitur,
apud te usque mane. s. Cum frequenter immineat iudi-eiorum necessitas, facilis debet esse accessus ad iudicem; iii conuenienter igitur statuit lex, minem ad num&- IT. v. a. n ercenari, tuι
315쪽
cum expetituri iudicium 6. Possibile est non solum duos sed etiam tres vel plures concordare ad mentiendum ; inconuenienter D ut igitur dicitur , In ore duorum vel ινιιιν itestium stabit omne Ῥerbum. . Poena debet taxari , secundum qualitatem culpae, unde dici- Deuι. tur , Pro mensura peccati erit c pla- 1 . . sariam modust sed quibusdam aequalibus culpis lex statuit inaeqtiales Ex. xx. poenas, dicitur enim quod, ' fur quinque boues pro Nno boue ;Num. pro na ove. dam s.v.3 a. etiam non multum Paula peccata,
graui poena puniuntur , sicut lapidatus est qui collegerat ligna in sabbato. Filius etiam proteruus pro pter parua delicta , quia scilicet commessationibus vacabat & con- , is x mandatur lapidari ε, igitur inconuenienter in lege sunt instituta poenae.
Dicendum quod duplex est communicatio hominum ad inuicem: Vna quidem quae fit auctoritate, principum : Alia autem fit propria
voluntate priuatarum personarum. Et quia voluntare uniuscuiusque
disponi potest, quod eius subditur
potestati ; ideo auctoritate principum quibus subiecti sunt homines, oporici qubdiudicia inter homines exerceantur , dc poenae malefactoribus inserantur. Potestati veris priuatarum personarum subduntur' res possessa: ; & ideo propria auctoritate in his possunt sibi inuicem
Communicare, puta emendo, Um-dendo , de aliis huiusmodi modis.
nicationem lex susscicnter ordinauit; statuit enim iudices , & iustum iudicii ordinem. Vnde pater quod vetus lassicienter ordinauit XXII. Veis L sor conuictum illius populi. 'Ad r. R. qu bd lex ordinauit ut
liceret intrantem in vineam proximi racemos ibi comedere , non autem extra deferre ; ne ex hoc d retur occasio grauis damni inserere di, ex quo pax perturbaretur λ qtiae inter disciplinatos non pectiirbatur ex modicorum acceptione; sed ma-.is amicitia confirmatur, & assueunt homines ad aliquid facile
Ad a. R. quod lex non statuitquM mulieres succederent in bonis paternis , nisi ex desectu filiorum
masculorum. Tunc autem necella rium erat ut successio mulieribus concederetur in consblationem patris, cui graue fuisset si eius haereis ditas omnino ad extraneos transiret. Adhibuit tamen circa hoc lex 'cautesam dcbitam i praecipiens ut mulieres succedentes in haei editate paterna nuberent sux tribus homi- Nis . nibus. ad hoc qudd sortes tribuum 36. v. s. non confunderentur ut habetur.
Ad 3. R. qu bd lex hoc instituit,
ut sortes non confunderentur, sea semper remaneret eadem distinctio determinata in tribubus. Quia verb domus urbanae non erant sorte
distinctae , ideo concessit qubd in perpetuum vendi possent, sicut &mobilia bona. Non enim erat statutus numerus domorum ciuitatis, sicut erat linensera possessionis, ad quam n cn addebatur 4 Poterat au tem aliqhid addi ad numerum do- .morum ciuitatis. Domus vero quae ' . non crat in urbe, sed in villa, muros non habente I in perpetuum vendi non poterant , quia huius modi domus non construuntur ni-
si ad cultum & ad custodiam posisessionum i dc ideo lex congruὸ Diuiti co by GOrale
316쪽
statuit idem ius eirca viri mque.
locant operas suas, pauperes sunt, de laboribus suis victum quaerentcs quotidianum. Et ideo lec prouidEordinauit ut statim eis merces solueretur, ne victus eis deficeret. Sed illi qui locant alias res diuites elle consucuerunt, nec ita indigent locationis pretio ad suum victitin quotidianum : & idco non est eadem ratio in utroque. - Αd s. R. quod iudices ad hoc inter homines constitiiuntur, quis i determincnt quod ambiguum inter homines circa iustitiam cssu potest. Dupliciter autem aliquid potest este ambiguum, uno modo apud situ plices : & ad hoc dubium tollendum, Mundatur ut iudices ta magi- sin eo Astituerentur per singulas tribu G ut iudicarent polutim iusto iudi
Alio modo eontingit inquid esse dubium etiam apud peritos: dc ideo ad hoc dubium tollandum consti
tuit lex ut omica recurrerent ad locum principalem a Deo electum, in quo & sumnius . facerdos esset, qui deret miristet dubia circa ciere monias diiiiiii cultus : de summus iudex populi qui determinasci quae pertinent ad iudicia hominum. Sicut etiam minc per appellationem Vel per conssiliationem causae abhiferioribus iudicibi s ad lapexio-
. , Vnde dieitur, di difficile σ onNbiguum apud te iudicium prus exerιS,Cr ludit xm intra portas tuas videris Verba variarε, ascende ad locum quem elegerit Dom/nus kτcniesque adjacerdotes leuitu, teneris: π A iudicem qui De et 'illo tempore. Hum modi autem ambigua iudicia non Ap. XXII. Vrf. r. frequenzer. emergebant, unde ex hoc populus non grauabatur.
Aa 6. R. qaod licet sit possitate
duos aut tres testes in mandaciunucom enite ; non tamen est facile
'tibd conueniant; & praecipue si inruo testimonio non vacillinit , vel)alias suspecti non fuerint. Ad 7. R. quod non solum pro- pter grali itatem culpae , sed etiam propter alias caiisas gyauis poena infligitur. Primo quidem propter
quantuatcm peccati , quia maiori peccato caeteris paribus poena glauior debetur. Secundo propicr pcccati consuetudinem , quia a peccatis consuetis non faciliter homines abstra
piscentiam vel delectationem in peccaro; ab his enim non de facili homines abstrahantur, nisi propter
ὶ Quarto propter facilitatem com-l mittendi peccatum & iacendi in ip- : huiusmodi enim peccata quando inanifestantur . suiu inagri. P nienda . id aliorum lcrior m.
t et Circal ipsam etiam orantitatem l peccati quadruplex gradus est at-: tendendus , etiam virca unum Mi
idem famam ἰ quocum primus est
quando inuoluntainu peccatum inmittit; tunc enim si omnino esti inuoluntarius , etoraliter excusatura p a. Dicitur cnim qudd Puelia Deust.' α vprimitur in agro , non est rea
l fuit qki lrberaret eam. Si vero aliquo modo fuerit vo-l luntarius, sed ramen ex infirmitatet peccat puta cum quis Peccat exl passiotae ὶ minuitur peccatum; dc poena secundum vetitatem iudica
317쪽
ssiminui debet ; nisi sorte propter
eo nunem utilitarem poena gravetur , ad abstrahendum homines
ab huiusmodi peccatis. Secundus gradus est quando quis
per ignorantiam peccauit, & tunc aliquo modo reus reputabatur propter negligentiam addiscendi, sed ramen non punicbatur per iudices; sed expiabat peccatum suum per Eou. sacrificia. Vnde dicitur,
eccauerit per ignorantiam , erc. bed
hoc intelligenisum est de ignorantia facti, non autem de ignorantia praecepti diuini, quod omnes scire
Tertius gradus est quando aliquis ex superbia peccabat , id est,
ex certa electione vel ex certa malitia; & tunc puniebatur secundum quantitatem delicti. iQti artus autem gradiss est quan-'do pc ccabat per proterv iam & pertinaciam : δc tunc quasi rebellis de delii uehor ordinationis legis omnino occidendus erat.
Secundum hoc dicendum est Fbdin poena furti consderabatur secundum legem, id quod frequcnter a cidere poterat; re ideo pro furto aliarum rerum quae deficili cust diri possunt a furibus, non redde bat fur nisi duplum. Oves autem non de facili possunt custodiri a furiam , quia pascuntur in agris; Zc ideo frequentius contingebat quod ciues furto suberalieremur. Unde . . lex maiorem poenam appostrit, ut scili
Adhuc autem boues dissicilius custodiuntur , quia habentur in agris, & non ita pascuntur gregatim sicut oves, & ideo adhuc hac maiorem poenam appostrii; ut scili. XXII. Vos i. 3o;
cet quinque boues pro uno boues redderentur. Et laoc dico, nisi forte idem animal inuentum fuerit vivens apud eum quia tunc sol him druplum reintuebat, Sicut de m caeteris furtis : poter. t enim haberi prae- υ. sumptio quM cogitaret restit tiere, ex qiro vitium seruassiet. Filius autem contumax, non qui Acomedebat & bibebat, occidebatur, sed propter contumaciam & rebellioncm , qtiae semper morte puniebatur. Ille vcro qui colligebat ligna in sabbato lapidatus fuit tanquam legis vioLitor, quae sabbatum obseruari praecipiebat in . commemorationem fidei novitatis mundi unde occisus fuit tanquam infidelis.
Si qMis ouem. Arguitur , peccato
mortali mortis poena debetur : sed pro furto non infligitur in lege poena mortis, sed solum poena damni vi patet in textu ; ergo furtum non est peccatum mortale. R. qudd pimae praesentis vitae magis sunt medicinales quam retributivae : Retributio enim reseruatur diuino iudicio quod est secundum veritatem in peccantes Et ideo secundum iudicium praesentis vitae , non pro quoliber peccato mortali infligitur poena mortis, secbsolum pro allis quae inserunt irrcis
parabile nocumcntum e vel etiam
pro illis quae habent aliquam horis ribilem deformitatem. Et ideo pro furto quod irreparabile damnum
non infert, non infligitur sec-duin praesens iudicium poena mortis i nisi ut furtum aggravatur per aliquam grauem circunstantiam discut patet de sacrilegio , quod est
furtum rei sacrae : dc dc peculatu, quod est furtum rei communis: d
318쪽
nis , pro quo quis morte punitur.
22. q. 66. art. 6. adsecun sum.
Si quis ovem. Cum aliquis ex sua
iniusta voluntate sibi attribuit plus ualia sibi debcatur, iustum est uti minuatur ; etiam quantum ad id quod sibi debebatur: sicut cum furatur quis unam ovem, reddet quatuor ut patet in textu. Et hoc dicitur mereri , inquantum per hoc quod punitur eius iniqua voluntas.
3. ρ. q. 49. art. 6 in corpore.
Idem locus explicatur supra. Gen.
I. v. 29. er Ex. 2I. v. 2 . Exoni Cap. 22. v. a.
Si effringens fur domum, accepto vulnere mortuus fuerit , percussor non erat reus sanguinis.
V Idetur qubd nulli liceat occi
dere aliquem, se defendendo; nam homicidium est grauius peccatum quam simplex fornicatio vel adulterium sed nulli licet committere simplicein fornicationem, vel adulterium I vcl quodcumque aliud peccatum mortale pro conseruatione propriae vitae , quia vita spiritualis praeferenda est corporali ;crgo nulli licet defendendo se ipsum, alium occidete , ut propriam
Sed contra est quod dicitur intextu: sed multo magis licitum est defendere propriam vitam , quam propriam domum ; ergo etiam si aliquis occidat aliquem pro defcnsione vitae, non erit reus nomicidii.
unius actus csse duos effectus, quorum alter solum sit in intentione, alios ver b sit praeter intenrionem. Moratus autem actus recipiunt speciem secundum id quod intendituri
non autem ab eo quod est praetexintentionem, cum fit per accidens. Ex actu ergo alicuius seipsum Homi. defendentis duplex effectus sequi cidium
potest : uniis quidem, conseruatio propriae vitae , alius autem occisio inii adentis. Actus ergo huiusmodi, ex hoc quod intcnditur conseruatio propriae vitae, non habet rationem illiciti ; cum hoc sit cuilibet naturale qubd se conseruet in esse quantiim potest. Potest tamen aliquis actus ex bona intentione proiieniens, illicitus
reddi , si non sit proportionatus fini. Et ideo si aliquis ad defendendam propriam vitam utatur maiori Violentia quam oporteat, erit illicitum. Si ver b moderatε violentiam repellat , erit licita defensio. Nam secundum iura, vim vi repellcre licet, cum moderamine inculpatae tutelae. Nec est necessarium ad salutem ut homo achum moderataetiitelae praetermittat, ad euitandam occisionem alterius ἰ quia plus tenetur homo vitae sitae prouidere, quam vitae alienae.
Sed quia occidere hominem non licet, nisi publica auctoritate, propter bonum commune ; illicitum est qubd homo intendat occidere hominem, ut seipsum defendat; nisi ei qui habet publicam auctoritatem, qui intendens hominem Occidere ad sui defensionem , refert hoc ad publicum bonum. Vt patet in milite pugnante contra laostes ; & in ministro iudicis pugnante contra latrones ; quamuis etiam & isti peccent si priuata libidine moueat .
Ad argum. R. qubd actus forni cationis vel adulterii non ordinatur Disiligo: by COOste
319쪽
EXODI CAP. XXII. - . I ff. Crc. ad conseruationem propriae vitae ex necessitate, sicut actus ex quo quandoque sequitur homicidium. 22.
Si seduxerit quis virginem dormieri
HIc S. doctor explicat quid sit
dos, & an dari debeat sponso vel sponsae. Lib. stent. dist. q.
Exo DI Cap. 22. v. I8. Malificor non patieris vivere. .
QVomodo peceatores sunt ex charitate diligendi. Explica
Maleficos nonpatieris vivere. Quomodo licitum est occidere peccatores. Explicatur insta Ps. 43. v.
Idem lociu explicatur supra. M.
Exo DI Cap. 22. v. 2 mi in immolat di s , occidetis Via pertinet ad rectam ordia nationem mentis in Deum vimens humana non recognoscat alium primum auctorem rerum, nisi
sacrificium Deo offerri debeat, videtur qudd omnibus illis sit sacrificium offerendum qui diuinitatis consortes fiunt : sed etiam sancti
homines efficiuntur, Dιuma natu- 1 tra consortes, ut dicitur. Vnde& de υ. ..
eis dicitur, Ego dixi, di, estu. An- Ps. 8r. geli etiam filii Dei nominantur, ut patet; ergo omnibus his debet sata crificium offerri. a. Qiruntd aliquis maior est, tanto ei maior honor debet exhiberi: sed Angeli & sanisti sunt multb maiores quibuscumque terrenis principibus, quibus tamen eorum subditi multo maiorem honorem impendunt i se coram eis prosternenistes , de munera offerentes j quam fit oblatio alicuius animalis vel rei alterius , in sacrificium, crgo multis magis Angelis & sanctis potest fierificium offerri. 3. Templa 3e altaria instituuntur ad sacrificia offerenda: sed templa& altaria instituuntur Angelis 'Bc sanctis , ergo etiam sacrificia pota sunt eis offerri.
Dicendum quod oblatio sacrifieii fit ad aliquid significandum: significar αrarem sacrificium quod offertur extorilis, interius spirituale sacraficium , quo anima seipsam offert Deo , secundum illud, Sacrificium Ps. Deo spiritur contribulatus , quia ex- N. ιν. teriores actus religionis ad interiores ordinantur. Anima autem se
solum Deum; neque in aliquo alio offert Deo in sacrificium, sicur prin- finem suum constituat ; propter hoc prohibebatur in lege offerre sacrificium alicui alteri, nisi Deo vi p. atet
i immolar δῆς, occidetur Videriar quod non soli sit mino Deo si sacrificium offerendum; cum enimcipio suae ' creationis , Sc sicut fini suae beatificationis. Sessundum autem veram fidem solus Deus est creator animarum nostrarum. In solo etiam eo animae
nostrae beatitudo consistit Et ideo scut soli Deo sit mino debemus sacrificium spirituale offerte ; im Diuitigod by CO dile
320쪽
eriam soli Deo debemus offerre existeriora sacrificia. Et ideo in lege diuina statuitur poena mortis his qui diuinum honorem aliis exhi
Ad R. quod nomen diuinitatis Communicatur aliquibus non' per aequalitatem, sed per participationem.&ideo nec aequalis honor cis debetur. Ad a. R. quod in oblatione sacrificii non pensatur pretium occisi pecoris, sed significatio, qua hoc fit in honorem summi rectoris totius uniuersi. Ad 3. R. quod non constituimus martyribus tepta & sacrificia ; quo-mam non ipsi, sed Deus eorum nobis est Deus. Vnde sacerdos non dicit , offero tibi sacrificium Petre vel Paule; sed Deo de illorum victoriis gratias agimus, & nos ad imitatio
nem eorum exhortamur. 12.ds. arr. 1
idem locus explicatur supra. Exod
Exodi Cap. 22. v. M. Aduenam non contri labis:
Exoni Cap. m. v Si pecuniam tuam ad usuram dederis populo meo pauperi, qui habitat tecum , non ureebis eum quasi exactor, nec Viris opprimes.
O ne quod est contra praeceptum legis diuinae , est peccatum mortale: sed dare pecuniam ad usuram, est contra praeceptum legis diuinae, ut patet in textu, ergo in peccatum mortale. Explicatur infra. V. t . . I. Ex. quaest. dio. q. I . de mado arti η. simile a1. quaesi. 78.
Exodi Cap. 22. v. 26. Si pi nus a proximo tuo acceperis v mmentum, antestis occasum redaes ei.
cepta contineamur in lege veteri praeter moralia, iudicialia, de caeremonialia: nam dicitur, iacma Domιnum Deum tuum , er obserua ' eius praecepta, Cr caeremonsM, Cr iu-ἀcia atque mandata ergo praeter moralia, iudicialia, dc caeremonialia, adhuc alia continentur in lege, quae cicuntur mandua.
Dicendum qubd in lege ponu tur aliqua tanquam praecepta , alia qua vero tanquam ad praeceptorun impletionem ordinata. Praecepta uidem sunt de his quae sunt agena . ad quorum impletionem ex duobus homo inducitur, scilicet exauctoritate praecipientis, & exutilitate impletionis=quaequidem est consecutio alicuius boni utilis , delectabilis vel honesti, aut fuga alia cuius mali contrarii. Oportitae igitor in veteri lege proponi quaedam , quae auctorita- rein Dei praecipientis indicarent: sicut illuci ; . cuin Urai l , Dominus Deut.ε.
Deus tuus: Unus est. Oportuit. etiam V.
qu bd in lege proponerentur quae dam praemia obseruantium legem& poenae transgredientium, & patet, at audieras vocem Domιni Dei tui , faciet te excelsiorem cuni tis
gentibus. Et huiusmodi dicuntur iustificationes , secundum quod Deus aliquos iuste punit vel praemiat. Ipsa autem agenda sub praecepto