장음표시 사용
461쪽
etiam cr-,vr paret Et ideo hoc sacrificium etiam sua per Apostolum ; quae tamen sub nullo horum contineri videntur; ergo incolnieniens est praedicta distinctio caeremonialium. Dicendum quod caeremonialia praecepta ordinantur ad cultum Dei. In quo quidem cultu considerari possunt&ipse eultus, & colentes , & institimenta colendi. Ipse autem cultus specialiter consistit in sacrificiis, quae in Dei reuerentiam offeruntur. Instrumenta autem colendi pertinent ad sacra' sicut est rabernaculum Se vasa, Zc alia huiusmodi. Ex parte autem colentium duo possunt considerari, scilicet eorumanstitutio ad cultum diuinum,quod fit per quandam consecrationem, vel populi, vel ministrorum; & ad hoc pertinent sacramenta. Et iterum eorum singularis conuersatio, per quam distinguuntur ab his qui Deum non colunt. Et ad hoc pertinent obseruantiae , puta in cibis, de vestimentis , & aliis huius- inodi.
oportebat&in aliquibus locis, de per aliquos homines: de totum hoc ad cultum Dei pertinet. Vnde scnt Per Sacrificia ngnificatui Christus immolatus ; ita etiam per Sacramenta& sicra illorum, figurabantur Sacramenta & sacra nouae legis: dc per eorum obseruantias figiti batur conuersatio populi nouae legis; quae omnia ad Christum perti
Ad i. R quod sacrificium nouae legis, id est, Eucharistia, continet ipsum Christum qui est sanctificationis auctor e Sanetificauit ιnim rIuum dicitur. cramentum est. Sed Sacramenis veteris legis non continebant Christum , sed ipsum figurabant; de ideo
non dicuntur Sacramenta : sed ad hoc desgnandium seorsum crant quaedam Sacramenta in veteri lege, quae erant figurae futurae consecrationis ; quamuis etiam quibusdam consecrationibus quaedam Sacrificia adiungereDtur.
Sacramenta erant sacra: sed quaedam erant sacra ut pote ad cultum Dei dicata nec tamen erant Sacrificia, nee Sacramenta : & ideo retineb. int sibi commune nomen Sa
Ad 4. R. quia ea quae pertin bant ad conuersitionein populi Deum colentis , retinebant sibi
inquantum a praemissis deficiebant. Non enim dicebantur sacra quia non habebant immediatum re e-ctum ad cultum Dei, scut taberis naculum & vasa eius: sed per quandam consequentiam erant caerem
nialia , inquantum pertinebant ad quandam idoneitatem populi colentis Deum is
ferebantur in detei minato loco, ita etiam offerebantur in determinatis temporibus, unde etiam solemnitates inter sacra computari videntur. Oblationes autem Zc munera computantur cum Sacrificiis; quin Deo osterebantur. Vnde Apostolus dicit, Ommstontifex ex hominibas Gomptus Po hominibus co ituitur in bu vias. ni ad Deum ut obserat dona cir Jacrisiuia pro peccatι1. 12. D
462쪽
DE UTERO NOMII. CAP. X. 's. G. 4trarchatur qui ei subditus non est , hoc igitur praecipuum in diuina lege esseaebet, ut mens humana Deo adhae-
, num Deum tuum , car ambule . i.
Deum ordinare intendit. ε. -Adhuc, lex est quaeda in ratio diuinaea,touidentiae guiarnantis ,-r delertia tionali erraturus qmsita ised DPtio. -bernatio, prouidentis Dei si vita
ad proprios fines ducit; per legem Zitur diuinitus datam , homo adum finem . praeeipia ordinatur: finis autem 'humanae creaturae est
adhaerere Deo ; in Me enim felici. ras eius consistit; ad hoc igitur primcipali tex lex diuina hominem diria
Amplisis , liuenti euium e legistanorix0.eos obus legenidat, facere bonos: Unae praee in lem debent esse. de ambus virituum; itili igitur actus a lege diuina praecipuὶ rotenduntur, qui sitne optimi ista inter omnes humanos illi actus sint i optimi, quibus mo adhaeret Deo, lur pote sint propinquiores , ergo ad hos actus praecipuElex diuina ordia
Item, illud praecipuum debet esse in lepe, ex quo lex efficaciam habet, sed leae diuinitus data exi clericacia habet quod homo subditur Deo, non enim aliquis alicuius regis lego
Diliges Dominum. Intentio diuinae legis ad hoc principaliter est ut
homo Deo ac aereat: homo autem potitandiali ter Deo per amorem.
Nam dao sunt in homine quibus Deo potest adhaerere . intellemisi icet ac voluntas , nam secundum inscitiorem animae partes Deo adhaerere non potest, sed inferioribus rebus tria bassio lautem quae est per intellectam ι completionem recipit per eam quae est voluntaris quia per voluntatem hom . quodammodo quiescit tin, eo quod iiitellectus apprehendit et voluntas autem adhaeret alleui rei vel propter amo rem , vel propter timorem, sed differe et . nam ei quidem cui iuhaeret propter timorem, i haeret pro pter uiud; ut se ilicet evitet malum, quod, si non adhaereat, ei imminetrei vero cui adhaeret propter amorem , a,Maeret proptev seipsum.
Mnesio uitiat amoris ad Pelum, est potissimus Ucdua bet b adhaerendi; noc igitur. est potissime intentum in Alii na lege. Item finis cuiuslibethgis &praecipitὶ diuinae, est homines facere nos: homo tem dicitiit bonus ex eo qudd habet voluntarem bonam, per quam reducit ini actuiti quicquid boni iiij est : voluntas autem bona est ex eo ad vult bonum , dc praecipue maximum bo'
huiusinodi bonum magis voluntas. vult, Iant. magis homo est
463쪽
bonus et sed magis vult homo id
pter timorem tantum , dicitur itum inuolaruario ; sicut aliquis hin mari proiectionem mercium Propaei timorem ρCrgo amor si1m- imi iami, sciliceti Dei , t maxiluis se . Ut bonos, maxime intentum
Praeterea , bonitas hominis est sex virtutemὴ Vivtus unim est quae honum facri liniantem : Vnde.&lex intendit homines facere virtuosos; '& praecepta legis sunt de actibus
virtutum: sed cle conditione viri tis est, ut virtuosus&firmiter&M- Iectabiliter operetur ;f hoc autem ficit nuntia amor: nam ex amore'
aliquid firmiter & delectabiliter facimus,amor igitur boni est. vitia. inum intentum in lege diruina. Hinci. Tim. 'dicitur , Huis praecepti rh -
. D. I. φω est. Contra Gentiles dis.
Timeas nonum 1. Videtur quM de timore non fuerit dandum aliquod pracceptum in lege timor enim Dei est.de iis quae sunt prae- ambola ad legem y cum sit initium 2 sapientiae: sed ea quae sunt promisbula ad legem,non cadunt uib praeceptis legis , ergo de timore non est dandum aliq- . praeceptum le
t. Posta causa ponitur effectus: sed amor est causa timoris ue omnis enim timor ex aliquo amore pω
die ; ergo posito praecepto de amore , superfluum fuisset praecipere etia
- 3. Timori aliquo modo Pponitur praesumptio D sed nulla frohibitio inuenitur in sese de praesum-M H Cois X. f. ri ptione data; ergo videtur quod nee de timore aliqaod praereptum dari
Dicendum libd duplex est timor, scilicet seruilis,& filialis . sicut autem utiquis et iiducitur ad obseruantiam luaeceptoriim 'legis peri spem praemiorum s ita ectam in il l citur δε iugis obsAruantis er- l -- p n iura qui est timor seruilis. Et sicut in ipsa ilegislatio-l ne noni suit pr cetum d indum Mncs in spo pM Oromissa. p. a mi an timis evini ucsim quilumam, suui praecept dandia, per praecem moduin , sed adhoc fuciunt homial nes indu ndi pei coauni vationem pam hvm ι QMd fuit is tam di in ' a s praecepi is decalogi , de post, ii modum consequenter in secund litiis legis praeceptis.l sed sicut sapientes de propbetael ci sequenter intendentes homines illabilire in obseruantia legis, documenis. tradiderunt dei spe per modum admonitionis , vel praecepti ; ita etiam di de timore. Sed timor filialis qui reuerentu in hia berDeo,est quasi quoddam genus ad dilei hionem Dei, de principium
i quoddam omnium eorum quae jul Dei reucrentiam obseruantur. Et
ideo de timore filiali dantur prael optam trie, sicut & de dilactione, i quia utriamque est praeambullam ad
exteriores achiis qui praecipiuntur in lege, ad quos peronent Praecepta decalogi. .Et ideo requirituri ab homine timor de vi ambulet ini via Dei, colendo ipsum, & ut dili-l gat ipsum. . - Ad-I. R. quia timor filialis est quoddam praeambuliud ad legem, non sicut extrinsecum aliquid, sed Diqiliaco by Corali
464쪽
maecepta, quae sunt qtlas quaedam principia communia totius regis. lAda. R. quod ex amore sequituri timor filialis, sicut etiam alia bona i si m omnia,quae 'ν ii nent ad. Ibi pzrat , quae ex charitate fiunt. Etutio sic post pracemim cita; it - s dante maeccma de aliis actibus virtutium , ita etiam simul dantur praecepta de limore & amore chaia
i iSicut etiam sti silentiis iap n- stramuis , uos sessivit Poncie P m-cipia prima, nisi etiam ponantur conclusiones quae ex his sequuntur, vel proxime vel remotE. Ad . . quia induem ad timo rem susscit ad excludendam praesuinp - ficut etiam indyctio ad spein, siissici ad . . excludendam
desperationem. 11. q. t I art. L.
Domin-. Vid*rur quod de c-tate non debea ida hquod eptum 3 Charitas cuimvst 'aecipuae inrev -vies Virtut , ad Quas ordinantur pracepta 3 si cr-go de fraxite dantur aliqua prae cepta , deberent poni inter praeciara praecepta να. sim 'pἔa eptaciscalogii: non autem Pinviti tu ergo i ulla praecepta sunt de clivia rate danda. Dicendum quia praeceptum imponat ratiorem deviii. In ramum ergo aliquid cadit. sub. Haec pio, inquantuin habet rationem debiti. ΕΚ autem aliquid dubitum dupli- est vis et. PNpicraliudi autem ullmedicinam det ad sanandum.. Finis autem spiritualis vitae est ut immo vniatur Deo,quod fit per charitarem. Et ad hoc ordinantur sicut ad
. Vnde te 4 postolus dicie Finis
praerepv υλ charita, do curri patra, ctrcon cientia bona ,'fido non ficta. ncs enim vistutes, de quarum adi: bas dandiar. pisgsinpist, ordina' - , vij ad puliM-dum eo a turbi ocius passionuiu, sint vir tu es quae uini csrca passiones; ve, saltem ad habendam bonam c scierutam; sicut virtutes oua sua. circa opera
sta inem , inantem adverἔena. Conscientiae vero mala s est horrere diuinam R, Diana, propter timorem poeitae. Fides autem
ficta trahit asses tam in id quod de Deo singitur, separana L Dei veriatμα In quolitaedicituran generu id quod est per se, potius usi eo biodest μ' opter aliud ; de ideo maximumpi aeceptum est de chai itato, ut dici
de charumcen is imitari danda duci
465쪽
est una vimis;ergo de eliaritate non fuit dandum nisi unum praeceptum 2. Charitas in proximo non diligit nis Deum t sed ad diligendum Deum sussitienter Ordinamur per hoc praeceptum , Dιliges 'Dominum
addere aliud praeceptum de dilectione proximi. . Diuersa peccata diuersis praeceptis opponuntur: sed non Peccat aliquis piaetermittens dilectionem proximi, si non praetermittat dilectionem Dei : Quinimo dicitur, Si
quis Ῥenit ad me non odit patrem Dum,m matremsuam,nonpotest meus
me discipulus ; ergo non est aliud praeceptum de dilectione Dei, α' de dilectione proximi. . Dicitur , cui diligit proximum legem impleuit: sed non impletur lex nisi per obfetuantiam omnium prae Prorum ; ergo omnia pracepta includuntur in dilectione proximi; non ergo debent esse duo praeceptaeharitatis. Sed eontra est quod dicitur, Hoemandisium habemus a Deo , t qui diligit Deum , diligat er fratrem
Dicendum quM hoc modo se habent praecepta in lege sicut propositiones in scientiis speculati uis, io quibus conclusones virtute continentur in ptimis principiis. Vnde qui persem cognosceret principia recundum totam suam virtutem, non opus haberet ut ei conclusiones seorsiam proponerentur Sed quia non omnes qui co oscunt princi pia, sufficiunt contuderare quicquid in principijs virtute continetur λnecessὰ est propter cos, ut in scien- tua ex principiis conclusiones
' In operabilibus autem in quibus praecepta legis non dirigunt, fini habet rationem principii: Dilectio quiem Dei finis est ad quem proximi dilectio ordinatur, & ideo non sollim oportet dari praeceptum de dilectione Dei, sed etiam de dilectione proximi ; propter minsis c paces, qui non de facili considera
rent unum horum praeceptorum sub alio contineri. Ad I. R. quM licet charatas sit Una virtus, habet tamen duos actus, quorum unus ordinatur ad alium sicut ad finem e Praecepta autem dantur de actibus virtutum ;& ideo oportuit esse plura praecepta charitati ,
Ad 1. R. quod Deus diligitur in proximo, sicut finis in eo quod est ad finem : & tamen oportuit de utroque expliciis dari praecepta,
ratione iam dicta in corp. art.
nem , habet rationem boni ex ordine ad finem. Et secundum hoc etiam recedere ab eo, habet rati nem mali, & non aliter.
Ad 4. R. qubd in dilectione proximi includitur dilectio Dei, sicut finis in eo quod est ad finem
conuerso : M tamen oportuit Vtrumque praeceptum explicite dari , ratione iam dicta in corp. art. λλ. q. 66. art. 2.D E v T E R. Cap. X I. v. I. a Dominum Deum tuum, Er ob frua eiuspraecepta, π caeremonias, Cr iussicia atque mandata.
EXplicatur supra Exodi cap. 13
466쪽
DE vT ER. Cap. XII. m. 3I. Non facies similiter Domino Deo tuo, Omnes enim abominatio es quas aversitur Dominus, sece-
v. 43 DE YTER. Cap. X III. v. 3. Tentat vos Dominus Deus vester.
LXplicatur supra Genes cap. 22.
DE YTE R. Cap. I3ω m. s. P. On parcat ei oculus tuus vimisereaΠIer occultes eum. '
sit poenam relaxaro h dicitux enim, Iudicium siue m sericordia ei, μι non faciemsericorda amr scit nullus punitur propter hoc qubd non faeit illud quod licite fa ere non fiotest . ergo quilibet Iudex potesticite misericordiam facere relaxando poenam. 1. Iudicium humanum debet imitati iii dicium diuinum i sed Deus poenitentibus relaxat poenam, Juia non vult mortem peccaroras viicitur ergo etiam homo ' Iudex potest poenitenti licitE Iaxare poe
3. Unicuique licet facere quod xlicui prodest de nulli nocet: sed absoluere reum a poena, prodest ci& nulli nocet 1, ergo Iudex licit potest revin i poena absoluere.
i. Sed contra est quod dicitur ii l textu de eo qui persuadet seruiret diis alienis, Non parcat et oculus tuus, τι miserearis π occulus eum λβdsta -- tim interficies eum. Et de homicidio Deu . dicitur, Morietur nec misereberis
Dicendum qiibd duo sunt,quantum ad propositum pestinci, circa Iudicem consideranda quorum unum est qubd ipse habet iudicare inter accusatorem & reum: aliud autem ess quod ipse non seis sudicii sententiam quasi ex propria ii sed quasi expublica potestate. 'Duplici ergo ratione impedit ut Iudex, ne reum a poena absoluere possit. Primo quidem ex parte accusitoris, ad cuius ius quandoque pertinet ut reus puniatur ii puta propter aliquam iniuriam in ipsum commissam, cuius relaxatio non est in arbitrio alicuius iudicis t, quia quilibet iudex teneturius suum reddere unicuique. Alio modo impeditur ex parte reipublicae, cuius potinate fungitur, ad cui bonum pertinet quia malefactorcs punianis
Sed t. ymen 'quantum ad hoc dif-l fere inter inseriores iudices & Ω-l premum iudicem , scilicet princi, pcm cui est plenarie potestas publi-l ca commissa: Iudex enim inferiori non habet potestatem absoluendit reum a poena contra leges a supe-l riore sibi impositas. Sed princeps' qui habet plenariam potestatem m republica ; si ille qui patas est iniu-
riam, velit eam remittere, poterit reum licite absoluere, si hoc publi- cae utilitati videbit non esie n
Ad i. R quba misericordia iudicis habet locum in his quae arbitrio
467쪽
boni viri est ut sit diminuti ius poetariarum. Ini hix autem quael sintd rerminata secundam legem diui- nam vel humanam, non est sium mi uicordiarei facere, tAd a. R. quod Deus habet supremam potest vela, i icandi , dc ad ipsum pertinet contra ali coeam . Et ideo liberum ei l i
rate . quae est omnium legiinsta-
testiues Rim icthret , nocunaelitum titaret horamiliaitari, cui expedit
quaeqitidem promptitudo tollitur
rem assuefacere nomine silis pra cepi is ad hoc , quod sibi in xudelis de mili mineci S a 'ibiu subueni-λnti quiYRoe maximi* eli a dirim rent unci. H et Iiduc quidem faeti tarem subueniendi Mon solum ista
468쪽
DEvTERON OMI I CAP. XV. Vo . t si antori , .sed etiam tu lin spae impotentes essent, ea milud concedunt ir , quia : ω τοι, Doris orat debitu in emit modi sit buentio frequeauior est,& i t Ondum e dilectione , qua etiam pluribus necessire,. - Quo Mindum proptet Huiusmodi autem subuentionis ii Idiligentiam. facilitatem multipliciter I instituit: l l circa animalia vero mutuata Hici; quidem ut iaciles. ω ρο- - hc ec lex it tuitur propter i .-gli relat ad mutuum exhibendum. Ac gς mi sis eiris, cui naumara sunt; si ab hoc retraherentiis anno rem dio- l in. iipsius. absentia mori. nuir , vel nis appropinquate. nc pum,mdc biinsnxuri reddere ea compella cui mutuum concederent , graua- ii tur : si verb eo praesente& diligen rent ; vel vitis , ver citam aliquλil iςr ς dis 'te, mortua se sint vel lignora omnino unae Dece --ll. 4chthset', non cogebatur restu ge cipiendo:& si accepta sui Uniqild i Melamim si erant inerse; ορ-- statim restituerentur ; dicitur enim i ducta; quia ita etiam potuit si it imo
ma ua . apposuit tibi. Et dicit 'ri' si pignui a praximo tot a veru urn
ν. M. rent. unde dicitur Sι pec- a u- ' Pretiis uel Pis ivsu enisui im: unde tuam dederis popuIo meo paupera qui nihil Acrescere debebat per testi-babieat tecum , non gests eum quasi exastor. Et propter hoc otiam man v ηt damr Cum repetes aproximo tuo rem aliquam quam Abet tibi, non ingre' dieris in vimum eius , v piras is eras , ' abir forimo ue tibi νοθ'. rei quod tria erit: Tum quia Mipu iest tutissimum uniuscuiusque receptaculum unde molcΦum bonu- ut in domo is uua Ouir l. Tum. etiam q iag op concia, ii dixorii, Vt accipias p x quqψμο- - 4 rit ψ sed magis debitori, ηt 4 quo minsis indiguerit. . . . l . . rto instituit quod in statim . anno debita penitus remittere*Ur;
469쪽
DE UTERO N. CAP. XVI. Versit i , Idem locus explicatur sus ra
tum tuaicare , nam clicitur , Tu quo es qui juiluas Hienum semum ὶ suo Domino st,v otea die e Dominus' aut mi . Deus est , ergo nulli
Dicendum .1bd iudicium m- tantum est licitam, inquantum est iustitiae actus. Ad hoc autem quis diudicium sit' actus iustitiae , tria requiruntur . Primo quidem ut prose- diu ex inclinatione iustitiet: secundo
. o Ius quod i um est exequeris bd procedat ex auctoritate praesidentis nenio qubd pmferatur '- eundditi rectam rationem pruden
Quodcunque autem horum de- fuerit, iudicium erit vitiosum&il-νloiu- licitum : uno quidem modo qiiah--licium do est contra tectitudinem iusthiae; malum. ec se dicitur iudicium' peruerssim' vel inhistum. Alio modo quando homo iudiear de his hi sumus non habet auctoritatem dc sie dieitutiudicium v surpatum. Terti' moddquando deest certitudo rationis, putil cum aliquis de his iudicat, quae sunsdubia,el octari optopter ali quas leues coniecturas; de sic dici tur iudicium suspiciosum , rei te
tuitur ut minister DRVnah stelini: Daus. i. iu'm eri istilicate. Et poste v. ii. subdit, quia Dei est iudiciam. it. ε
/ν iudieare contra 'veritatem quam nouit, ut patet iis textu sed quandoque aliqua protominiuret Onia' veritatem; sicut elim aliqουὶ dperRl ristes probatur: ei non
licet iudiei iudieare secunaum em
quae proponunxur & probxmur Contra veritatem quam ipse no-
470쪽
Et praedicitiu iis Christo, I DUe-
Iuει , sed iudicabit in iustitia pavpem,
st arguet in acuiιate pro mansiuetis terra, ergo lucier non debet secumdam ea qoae ςoram ipso probantur, sentenium Drre contra ea quR ipse nouit. Idcirco in iudicio probationes requiruntur , ut . fides nat iudisi de rei veritate Vnde in his quae sunt toria , Dori requiritui iudici lis m Tim. O do, sexundum illud, si eorundam
cedentia ad iudicium ; si ergo iudox' per se cognoscat Veritatena, non debet attendere ad ea qux proban- έ sed sententiari serre secundulaveritalcm quam uouit. 4. Nomen conscientia importat
relicationem scientiae ad aliquid sibile istd facere contrai suenti an est pec aluis , ergo iudex peς cat, si sententiam ferat seς dum alles ta
Dicendum ..d iudicare perti net aut iudicem secundum quod
informati dehu i mdicandio, nons indum id quod ipse novit iam rv m priuat/ persona i sed secun-- id quod tibi innotescit ranis quain personae r iblicae. Hos stutem innotescit si i , & is muni. di in Drvcviari; in ς oriunoni quidem per leges publicas vel diqn ara vel humaseas. , contra quas nullas probationes, ad mittere debet ; insertisulμι -RNm negptipo liquo per instrumςnt , de testes, M ab huiusmodii, ligui in i dosummin,
quae debet seqt, inivri :ando, gis quam id qu0d ipse nouit tandidicis
quam pruiata persona. Ex quo tamen ad hoc adiuuari potest, ut districtius discutiat probationes inductas ;ve possit earum defectum inuestigare Quod si eas non possit de iure repellere I debet eas in rudicando sequi. Ad r. R. 'ubd ideo praemittitur in illis verbis de quaestione iudicibus facienda , ut intelligatur quod iudicare debent iudices veritatem secundum ea Sio su um sibi pio. pota . . . Adi. R. qu bd Deo comperit tu .dicare secundum propriam poto statem. Et ideo in iudicando informatur secundum veritatem qu4m
ipse coroscit; non secundum ii quod ab aliis accipis. Et eadem ratio est de Christo , qui est v rara Deus& homo. Alii a Utem itulices non iudieant seeundum propi Minpotcstatem : & ideo non est similis
Iur in casu , quando aliquid non solum est manifestum iudici, sed sibi & liis, ita quia reus nullo modo Himeo inficiari potest, ut in notoriis, sed stati ex ipse, quidentia
facti eoiruincitur. Si autem sim nifestum iudici, & non, alna λ vel aliis, de non iudici; tunc est necessaria iudicis discusso. .
ad propriam pexsqnam per inent, debet ipsor mare conscientiam suam ex petopria scurntia. 5ed in his quae pertinent ad public in potestatum, debet ii sermare conscientii