장음표시 사용
101쪽
tota massa brevi tempore incalescet. Per eandem ciuistrictionem cordis validam,& energeticam, sanguis cum impetu ejicietur in Aortam, qui unitus cum copia, hanc ad multum spatium per altum, & latum dilatabit, unde pulsus magnus, altus, latus, re plenus, re dicitur pulsus amam
Non soliun ad cor copia spirituum animalium dirigitur a molia illis impresso a passione desiderii,& i, sed ad nervos totius corporis, a quibus
validiori motu consueto moventur; quapropter illi, qui plura vasa magna arteriarum, es venarum circumdant multiplicatis ramificationibus, valida constrictione moti sanguinem abundE in
carnes exprimunt, cum augumento caloris istarum, & ab eadem validiori constrictione acceleratus motus sanguinis, circulatio ejusdem citius peragitur. In tam motu accelerato circulationis augetur motus sumentationis sanguinis, a quo calor ejusdem augumentum suscipit, excitatis semper per sementationem novis, & copiosis particulis calidis, ii quibus calor,&aestus sangui nis in corde contracius, non solivra fovetur, sed
Habemus ergo, per ardens objecit amati detruderium, servorem,&aestum sanguinis in corde, re in toto corpore; non mirum ergo, si Amantes conquerantur de flamma in corde accensa, exag rem, AElnam,&Vesuvium in corde gerere,&incendio cor consumi. .Estum, & servorem tam minis in corde, & toto corpore Amantis demonis Lat observatio, quam resert Cornax lib. I. confutcap. 3., de nobili Juvene, qui mensae in prandio dens eum nobili Virgine, quam ardenter ammbas . et custus nuptias excedenti desiderio ambiebat , dum cum Amata, ct visu, ct colloquis is r datur, repente vena in temporibus prope aures rupta sponte, cum magno fluxu sanguinis, in cujus aestum, ct fervoretu impetum addentem,
talis ruptio refundenda s. Α' praedicto servore, & aestia sanguinis, cum
nisu, & conatu spiritus in eo contenti, potest etiam contingere, quod cor a sua sede moveatur. aut valvulae, aut meres a Natura destinati pro moderando fluxu sanguinis, ad hoc vitale vilcus rumpantur, cujus causa subita morte destineris Amantes credendum est. Vidi pulchram Jusenem amantem, o redamatam ,subita morte isterem.
ptam, audito nuncio matrimonii sipulati astio amato, es amante, cum alia farmina jussu Pinrentum; nec putandum similem mortem contigisse, nisi quia, prout amans, sanguis in copia continuo ad cor fluebat, in istius ventriculis aestumbat, & servebat, & eo magis cum redamata esset, accepto nuncio tristi, sanguis tunc in corde exi. stens coagulatus, ut solet in tristi passione, metus,& moeroris, ejusdem motum interdixit, sum
minavit, caloremque extinxit, cum motu cordis.
Omnes Amoris definitiones ab Ati storibus traditae, haec hucusque dicta de eis, quae in Amore
concurrunt, comprehendunt. A D. Thoma I. I. U. 26. art. 2. definitur, Compiacentra appet
bilis, aqtia oritur de erum unionis; Compi, centia supponit objectum, & desiderium appetitus. A Platone in Convivio definitur. Desid
rium unionis cum re amata ; Desiderium supponit apretitum. hic complacentiam, haec Objectum: & S. Anusinus is Amicitia definit Am rem , Anisnae rationalis Mectum , per quem ipsa eum de eris appetit ,σ quaerit fruendum ; α
haec continet Omnia explicata. 3 Recentioribus definitur, Primus motus appetitus in bonumsem Hile; motus appetitus supponit complacentiat 3,&objectum; & primus motus appetitus com junctus est cum desiderio. Amoris sedem cerebrum determinandum esse, unusquisque ex dictis colligere potest, clara in isto apprehensio, vel cognitio objecti pulchri, & boni succedat, in isto appetitus elicitur, desiderium,
cum spe concipitur, hae operationes omnes in
cerebro fiunt; & si cor in amore patitur, & vari is
passionum tempestatibus agitatur, haec, depem denter a dictis operationibus in cerebro exercitis,
excitantur, ut explicatum est. oculos in amore magnam partem habere, non
est negandum, cum verum si illud, Vidi, operii. Oculi sunt in amore duces; per oculos Amans
Amatae suam exponit passionem, sua explicat desideria; per oculos, tamquam nuncios benigna, vel rigida mittit responsa Amans: sed per hoc non demonstratur, oculos esse amoris sedem, sed
ianuam potius, ad quod respiciem Plato, Am ris initium visum appellat; & Plutarchus lib.
dae Amore, Amoris vi fur anta, hoc es, tamquam manubrium oculi, quo amor capitur. In Troiae suadetur Menelao, ut Helenam trucidet, cum hoc consilis, ut eam non aspiciat, alioquin perdendus ipse; hoc consito declaratur, amorem,& compassionem per oculos ingredi, non csse sedem amoris. verissimum enim est illud Musol in Leandro: Ο amor. δ amor, qui per oculos insilus cupidinem. Per oculos bibimus amoris flammam, sed in oculis non est incendii termi-
S, consequenter nec amoris sedes.
Non sunt ergo sedes amoris ocu Ii, est tamen in istis vis quaedam amatoria, si non cogens, suavitamen impulsu ad amorem impellens. Ex mintuo aspectu, & unico reciprocum amorem natum narrant Amantes, & credendum est ab ocul isquoddam occultum exire,'quod receptum in alia terius oculis amorem instillat, & tamquam fm scinium amatorium, morbum potentiae sensitivae
imprimit, seu nervis, & maxime si hoc, quod oculo imprimitur, si istius texturae conforme, repraxipue musculis Patheticis, Vilisti,& spiritui in eis existenti, & aliis in cerebro hospitantibus
homogeneum, it aut sine perturbatione horum recipiatur; imo cum quadam suavitate,& dulucedine admittatur, in quibus sundatur ratio Bascinii, &natura praedicti occulti, ab oculis exeuntis, & istius effectus non potest sensibilius explicari, quam per assectionem gratam, & jucumdam a
102쪽
dam, superilis desciiptam. multi enim morbi
corporis a contrariorum actione oriuntur, ita morbus amatorius a similium.
Ex his, multa possunt quaesita: Primo,
cur ad Amatae pr esentiam ex improviso adve. nientis, iacies Amantis sanguineo rubore petita,
datur; quia ab objecti amati inopinata prissentia magis grata, & iucunda, eo quia inexpectata, spiritiuanimales ad cor seruntur citatiori inta. xu, & validiori actione . quibus sesimis vales
struet.& in genas rapido cursu exundat, cujus rationis testimonium est cordis motus a diri praesentia alteratus in celeritate, &subsaltu. Secundo, cur Arrians frequentia edat suspiria; quia quandoque ob aestum, & servorem sangui. ius. & circulationis motum acceleratum copia sanguinis in vasis Diaphragmatis, & musculo. rum internorum thoracis colligitur, aqua opprimitur, ut liberam, di dilatatam istius expanso. nem impediat, ad quam promovendam, & adime'lsum sanguini opprimenti dandum cum violentia expauitur ab Amante Diaphragma, di musculi thoracis pari violentia contrahuntur, ct in hoc in tu violento suspiria eduntur. Tertio, cur Amans humaniori gestu, vel subritu exceptus, & de reciproco amore certioratus
exultet, laetitia perfundatur.& ad risum si fiscitis; quia ab humaniori tractu fit assectio in sede
sensus communis, modo superius explicato, grata, & jucunda, quae ab Anima percepta tamquam grata ,& jucunda exhilaratur, & in signum
istitiae conceptae fibras arteriarum.& venarum dilatat,&spiritus animales exultantes ad totum systema nervorum mittit: hinc sanguis totum corpus vias dilatatis, laxatisque meatibus permeat, hinc vividius color, gratus tepor, vegetus, nitidusque habitus corporis. Spiritus animalis hetabundus, cum valido motu ad ultimas neris vorum fibras pervenit, eoque partes, quibus imseruntur, vel ad saltus, vel ad jucundas gesticinlationes determinat . similes spiritus ad Di Phragmatis partes nervosas delati, has motu tremulo agitant, risumque eisciunt, & talis mo. tus percipitur a manu, si in risu haec admoveatur regioni Diaphragmatis. ario, cur Amantes timeant, maereant, ecvallescant. Timent Zelotypia cruciati. Est enim istis malum corruptivum suspicio alieni amoris in Amata: talis iuspicio corrumpit bonum in amore matae,& in expectata fruitione constitutum. Maerent, ob protractam stia itionem, vel desperatam. In timore, maerore pallor, dum ab his passistibus spiritus concentrantur, torpescit, α sanguis velut coagulatur; quapropter neuter istorum ad exteriores partes expanditur, utvla pallor. Quinto, cur admissis ad eonspectum Amatae. vox Amantibus tremula sit; quia Amatam reverentur , ut supremam Dominam, & supra Rogiam Mai tem venerantur, & sicuti Magna.
tum , di Principum praesentia ματα ,α vocem tremulam reddit, ita praesentia Amatae, vel obhetitiam conceptam in pinima fruitione alae. stus Amatae; in Irae enim, ut dixi, mox fibraerapillares venarum, di arteriarum dilatantur. illae pulmonum se affectae sanguinem abundar, ter exugunt, cum repletione, distensione pubmones gravante, & asperae arieriae liberum moetum impediente; unde istorum morias cum trinmula concussione, & inordinase peragitur eum voce tremula, ideo in magna laetitia vox praeclinia, & sis alis observata. Hac de causa Amans admissus ad Amatae, stultionem ista interdicitur. ae si sucinatus esset. Aconcepta enim stultione imminenti, tamquam ab unico, & summo bono. succedit vehemens affectio gratissima ,& jucum dissima in sede appetitus semivi, quae sola suos motus spectat, & eis fiuitur, interceptis, ve suspensis motibus spirituum animalium ad alias partes stultioni Amatae necessarias; hinc ad mo. tum requisitum ineptae redduntur,& appetitus voluptatis excessu occupatus magnam partem spirituum ad suam sedem evocat, quod demon. Matur ab oculis in excessu laetitia in aliquibus . quandoque ita languentibus, ut morientis esse
Hucusque actum est de amore cum sana memte, modo agendum de amore insano. Hie desi. nitur, Delirium mod3 eum furore, movi cum moerore comunctum, dependens ab irratis bilis amoris p ne. Pro me definitione explicanda determinam dum, quid intelligendum per amorem irratio abilem. Hie nil Aiud est, quam amor, reia rationi non obediens, vel amor, quem recta ratis non moderatur, vel quia appetitus senstivus m.
tionis consilia non audit, vel quia rationem, seu Intellectum obcaecando impotentem reddidit ad cognoscendum erirem, quem amoris passio sibi
Amor ipse delirium est, quia vel sine ratione. vel rationis oppressor. Ratione carere demon. strarunt Antiqui, delineando Amorem sub pueri serma, nulla ratione utentis, cujus lumen, reuium interdictum in fascia ob lante oculos e presserunt. Sopbista a Platone dicitur, quia Imtellectum innumeris erroribus depravat. originem Amoris dixerunt Antiqui, Chaos, ut omnes erudirent in amare Animae potentias, sine ratio. nis distinctione confundi. Amoris delirio conjun. gitur, quandoque semr, ut observavit Pliso,
quanti docuit, is Venere Amoris furorem, sicutis Musis furorem meticum proficisci; & testantur
infelices casus in Λmantibus spontE eventi, α
observati. I is, cum Anaxaretem contunsata
amore prosequeretur, nec ea frui posset, laqueo se suspendit . GHalus, ab Amata contempt- , a monte praeeipitem se de . Lucretiui, amore anus mortem μι intulit. Reseius de parto
Caesareo sui. 4. cap. 6. narrat , quemdam ex rasis
amoris is pro una puteo se prae asse, sique tora, cum reliquis amis/--μ amputae.
103쪽
Ab Heliam habemus, Juvestem Statuam bonae Fortunae diserisse. oesaepe ata complexus sinaccessisse , oscula dando, atque taedae in finorem
raptus, Senatum aluit, eum deprecando, ut m
eis solutosibi concederetur Statua ς at suppocintisne reje Ia, multis regiis fertis Statuam coronavit , pretiose voltu ornasit, sacrificioque oblato, magna laevmarum est usione praecedem te, Abi mortem conscivis. Haec sunt manifesta delirii, & sitroris indicia. Furoris causa sicile colligitur ab istius essentia. & a diistis superius de
Furor, ut dixi de Mania, est Irin excessus, pr sequens res tristes, ct crudeles, fine causa. ut
neces, vulnera, Percussiones, improperia, & in. jurias. Superius dixi, sanguinem in Amante se vere, aestuare. Si Amans Amatae irascatur, vel
quia rigide nimis tractetur, vel quia promissis non stet, vel quia petita deludat, vel quia pollicita protrahat, ab ira fervor, & Aus supradictus
sanguinis summe intenditur, cum tali effervescentia, quae ira excessum inducat; quo enunmajor est effervescentia sanguinis, major est ira.
quae per Aristotelem est effervescenti sanguinis
circa cor . Excessus irae, est furor. Et observandum est Amantes in delirium cum furore non imcidere, nisi praecesserit passio irae causa Amatae;&si ira tuerit contumax, & altas jecerit radices, Mitiam,&continuam imaginationem in occasione irae ab Amata praestita, contumax etiam evadit furor, cum furore conjungetur delirium,
modo dicto de Mania. Moeror est Angor animi pendens ab objectorrisi praesenti, quod in corpore per trifemo Dionem dolorem parit, in animo tristitiam im stillat, quod facis ipsa consideratio mali. obse
vamus enim, quod reflexis circa malum praeteritum, vel consideratio mali praesentis nostristes reddit. Amans, qui desperatione victus, Amatae prosecutioni renuntiavit tristatur, cogitando in
Amata includi bonum, quo solo felix esse pol rat , & hoc privari. Cogitatio magni boni in ara, & privatio istius, tristem animum d sperati Amantis reddit, & haec privatio talemi pressionem in mente Amantis figit, ut non aestimet aliud bonum quam illud in Amata collectum, omnia alia bona contemnendo, & ipsam vitam, quam intaicissimam arbitratur, si serumgatur . stultione Amatae ; imo vivere tormentum judicat, qua de causa multi Amantes desperati mortem sibi intulerunt, sentientes hoc esse un,
eum suae passionis remedium. Hoc modo Amantes a maerore cruciantur, semper cogitabundi, silentes, suspirantes,&lacrymantes. Amoerore tabidi fiunt, ut testantur plures Authorum observationes, ex eo quod vel cibum non capiunt; nihil enim eis gratum, cum
privatione Amatae, & a moerore de ,pulante Ipiritu vitali,& animali. balsamico sanguinem dulcificante. hic acidus fit, & nutritioni ineptus; ob maerorem hunc melancholici evadunt man.
tes . Mirabilis huius motis est emplum re Antonius Bon ius de rebus Hun νicis lib. I. dec. y, de nobili O Equite Atilico is peratoris SQ mundi. Hic ardenter adanaisinat Virginem nobilitare sibi parem . quae, ob pulchritudinem
eximiam , fui te ris Venus appellabatur: haec, pos multa amoris arguiuenta accepta ab Aman. te, tandem suum concessi amorem. In hac reci. proci amoris voluptare. uterque exultabat. Eu nil, Q Amans coactus fuerit Imperatorem in Baham iter molientem 1equi; hoc nuncium re fert Amans Amatae, quo audiso, prae dolore extincta cadis. Amans in multa deliquia animi, obmortem Amatae, incidit ; tandem, quia animi constantia signat, supervixit; sed reliquo
suae sitis cursὼ nunquam visus es ridere. Com in lib. 3. con l. scribit de Puella, quae ob ni
ptias retrogradas, ob magnum maerorem conceptum, continuo lacomas estiundebat. Talis moeror per se est delirium, quia ratio homini data, ut appetitus sensitivus temperet. ut passiones, vel miaeretur, vel generose sust
neat, .ne Voluptatibus, brutorum more, indubgeat, sed istarum contemptu hominem rationis compotem se manifestet; aliter agere, alienatae mentis indicium est; quaenam alienatio mentis major, quam aerumnosam, & intelicissimam vitam incolitinuo maerore ducere, ob interdictam Amatae fruitionem, S hominis naturam desere. re, quia non potest cum brutis communem habere voluptatem λIn moerore surgit etiam delirium melanchol, cum , per unionem plurium phantasmatum, quin rum compositio,& unio repugnat manifeste in
objectis repraesentatis; vel per divisionem pharistasmatis, quae est impossibilis suae essentiae, & n
turae. Puto hoc contingere Amantibus melam
cholicis, quomodo contingunt insomnia in dorismientibus; dum quiescunt in somno homines. spiritus animales, cum non possint per nervos li-- E fluere, ob obstructionem istorum, quae est causa somni, vagantur per substantiam cerebri.
in qua impressa sunt phialasmata, & si eveniat.
uiuio riu eodem tempore varias fibras cerebri moveant, in quibus varia sint impressa phant 1mata;& eodem tempore in sedem sensus communis impellantur, ab hoc tamquam unum phantasma percipitur, in quo est delirium. Inadorientia Ilitellectus extorquet assensum circa phantasma repraesentatum; hujusmodi imadvertentia est a passione moeroris, ut dixi sup rius de Intellectu,&mnia; cum enim Intellectus si applicatus ad contemplanda ea, quae per passonem maeroris proponuntur, serio non potest incumbere ad detegendam repugnantiam unitam phantasmati composito, cum verum sit. quod pluribus intentus minor sit ad singula se sus, &cum major si vis in moerore ad trahe dum Intellectum in contemplationem eorum, quae proponit, quis illa emanans a repugnantiariniliante ab unione praedicaturum repugna
104쪽
rium, vel 1 divisione sis da, pariter praedivi mam in phantasmate; hinc Intellectus totus in illa occupatur, negligendo reflexionem supra phantasina propositum, necessariain ad deteger, tam repugnantiam, & absurditatem suorum oraedicatorum unitorum, vel divisorum. Ideoru madvertens Intellestiis. assensumque maec,piti iudicio phantasmati proposito, absuria,&irrationabili praestat. Dicitur ab is armabui amore,quia non minis amor delirium promovet, sed solum ille, qui r tione non moderatur. Rationi obediens amor,s non quisseit in suo fine existente in stultione Amatae, cruciat, sed non dementat, mole passionem ratio moderatur, constanter tolerat, prudentia demulcet, & deludit. Est irrationis,lis, quia Intellectus non utitur suis notionibus, suis ictis, suo ratiocinio ad inveniendas rationes, per quas amor molestus moderetur, & conte. innatur. & extimatur. Causae hujus a stus tristis, est fixa imaginatio in Amatam, cum contimo desiderio fruitionis. aqua Intelle M debilitatur, ut errores potentiae s itivae corrigere impotens sit: debilitas spir, tuum animalium facilὲ admittens turbationem, Intellectum reddit inadvertentem in detegendis,& corrigendis erroribus : vehemens fruitionis amati objecti desiderium, quo in usum Veneris violenter sertur, agitat semen in suis vias, cum effervescentia istius, & particularum activarum segrῬtione, uuae caput petentes turbant spir tus,&phantasmata, unde delirium; vel eos o suscant, unde torpor, maeror, & oppressio, seminis agitati, & enervescentis effectus. obserum tum est, qui amore vehementi erga aliquod o jectum pulchrum molestantur, concubitum cum aliis omnino fastidire, & seminis copia delirium fovere, oc qui Venerem exercent, vehementiam passionis demulcere, & ab insania praeservari. Si extrinsecas causas quaerimus, est diligens nimis aspectus percurrens omnis pulchritudinis conditiones, conversatis frequens cum ieeminis, muliebris concursus frequentia, philtra. Signa huius assectus sunt obscura, nis ab al, quo extrinseco amoris passo declaretur, vel aeger Amico manifestet. In genere solum suspicari possumus in aegro animi passionem. observatione tacta in corpore, nullum Cognosci morbum, qui Happetentiam, vigilias, frequentia suspiria, me rorem, emaciationem parere Valeat in aegro, in quo dicta symptomata re riuntur. Ex his enim animi passionem suspicari licet in genere, non passionem amoris in specie. Casu solum hane comprehendere datum est, ut evemi Era ris. to, referente Val. Μαα. lib. s. cap. 7. ct 7. cap. I.
De a Uat curae Antiocti, Seleuci Regis uti,cwus corpus ad ultimam rvi m devenerat, ut
jam esset moribundos lis; eum una dis Erasifratus lecto Antisol adparet. inressa est in
gium cubiculum Stratonices ejus noverca, obse xavit Era ratus magnam muratisnem in Am
tum oculorum, oe admota manu ful , --.eumiseratum varie crinovis. Disees Stiat nice, omnia paulatὸm remisti vitat, ex quo remtus actus es, Antischam morbo amatoris lab rare . Era rarus, de his a nitus, admis leucum Patrem Antiochi, e que nunciatis .ce tam habere causam morbi Antiochi, sed proboanasium adesse remedium, cum amore premeret se mulieris, auam consecui minime posset. Intercpeliam Selaucus, qualis esset miser, respondit Erasi rarus, mea Uxor es; Seleucus, precibus. obsecrationi s , promissis , lacumis rogat Erasias tum . ut Uxorem suam Antiocho cedat; cis Era rarus, Mefacile tu, Pater, mihim ν- , des, verum aliter sentiret infra bincem Uxo rem tuam amaνα Antiochus. O' iatinam, excla. mavis, vellent Dii, ex homines, ut Gratonices rascinatis unius Antiochi vitam conservare poset, quam libenter hoc peragerem. Statὸ- Era ratus, deprehensa manu Seleuci, Gaude.
ait, Rex, Antiochus umet, nam non meae Ux ris ,sed SI aronices amans. Antiochus, qui re-oata a Seleuco Uxore propria, ad vitam, ex salutem rediis. Miam limitem recitat Gallis. ad Posth. cap. 6. . de Muliere vigilias patiente , ct magna corporis ML atisne inquieta, quorum causas cum colligere non valeret ab interrogatis,
easa cubiculum ingressus es, qui a Theatro υ Hebat , ubi Sastatores Liabant, dixit e vidisse 'ladem saltare; sat m olfervavit Gat mura tionem in vultu, in oculis, in colore faciei Mjur mulieris, ct admota manu pulsui, hunc varis modis clitatum invenit, hoc es inaequalem, imordinattim, sed vegetum, er dilatatam, a quo
Prognosticum. indicationes, & curatio sunt eadem cum Melancholia, si maeror, vel cum Μωnia, si furor. Unicum remedium est, Amantem conjugia unire Amatae, tunc furor,&maeror in laetitiam, & gaudium vertitur; ita observavit Arectos lib. I. cap. I. , & patet exus. Seleuc . Si conjunctio Amantum obtineri non possit. imaginatio alio divertenda, nunquam dirigem da mens ad cogitationem de mala; longe ab
ata ire, alienas Peragrare terras; nam quam tum oculis, tantum animo procul ibit inrur.
CAP. XVIII. De Philtris, seu Fascinatiora.
curandi. A Naequam accedam ad decisionem hujus
qua ti, praemittenda diviso Fascinati nis, quae multipliciter sumitur, & postea indagandum, an cunnes istae dictrentiae, an aliqua, an nulla dentur.
105쪽
Fastinatio tripliciter dividitur et aha Poetica, alia Physica, alia inti . Fascinatio Poetica, est remiciosa quaedam
qualitas vi intensae imaginationis, medio visu. tactu, voce, laude praecipue conjunctim. vel divitim, caeli quandoque observatione adhibita. propter odium, vel amorem alteri inflicta; dicta est Poetica, eo quod apud Poetas saepe invenia. tur hie sucini modus, & a vulgo acceptata est. Ideoque etiam Vulgaris fiscinatio appellatur. In - eontait, quia si quis fixa,&vehementi
imagiratione conciliandi amorem sterninaeam tae renuentis, visu, v. g. fixo eam intueatur, posse
amorem instillare,&renuentem ad sui amorem allicere; ita etiam morbum imprimere, si fixo obtutu, cum isti imaginatione nocendi, adi.
quem odio prosecutum intueatur.
De hac Chinatione quaeritur an detur Zaemam Lusitanus lib. de Prisc. Medis. ωαν. Hanc
tuetur, di innu-ros citat Miliores, & varios textus Sacrae Scripturae hanc lascinationem per oculos confirmantes recenset. Ratione convali, datur aut ritas, quia imaginatio est valde potens in alterando nostro corpore. α vis animi
nostri in hac videtur esse collecta. Mirabilis inessinus imaginationis in muliere gravida, cum desiderando ardenter cibum, vel potum, quibus praesto satiari non possit, & tangenta aliquam partem sui corporis, imprimit in parte intus correspondenti tactae sui corporis, imaginem,&figuram rei concupitae; poterit eoo imaginatio,& spiritus corporis alterare, & disponere, ut talcapaces in corpore, cui imprimuntur, amorem
accendere, vel morbum excitare. Laude, & voce citari morbum per invidiam, colligitur ex eo, quod ad corrigendum passionem invidiae, dum. v. g. filium alterius laudamus, subjungimus, Deus eum confervet , bene ais & hic in mos communis. Pro inspirando amore: spiritus ab oculo ejaculati videntur maximE apti, dum isti elabo. rati in corde amore aestuante, amoris ignem s cum ferunt, ejaculati ab oculo amoris p isionem exprimente, & in oculos Amatae transmissi, pridicordia istius penetrando, ignem amoris in corde accendere valent,&praecipue si istis adsit -- ginatio, passionem amoris in Amata visu excitandi , prout explicavit Marssitis Ficinus in Coa visis Platonis Oratione 7. cap. 4. Si oculorum imflammatione laborantem Aia intuemur, infammationem contrabimus . Si mulier menseruata in
speculo se intuens ,sa guineis 1 raculis hoc senis Llat, argumentum certi m effluxus spiritosi aboeusis. Pari pacto spiritus ab Amantis oculis ejaculari non est negandum, &cum istis sit proprium amorem accendere, quia amoris Pamu, in Amatae oculos e seculati, amorem in ea accer,
Verum hae rationes potius Academicae, quam Philosophicae sunt, nec a principiis natu alibus ductae, inQ salsae ostenduntur. In omnium an,
mis vi rectae rationis Natura insculpsit, neminem hedere. Escinandi ergo vimnem, per quam hominem hedimus, Natura homini denegavit. Illa quemcumque ad secietatis humanae Conservati nem instruxit; s s nandi virtute armasset, ad demictionem dictae secietatis direxisset. Homo rimim Deus ex Nanuae instituto. Si naturali is scinio donaretur, homo homini Lupus esset, quia nimis sicilis ulciscendi modus, sic tum, nostris desideriis reluctantem, vel morbo gravandi, tesilli mortem inspirandi, a Natura vim sortisi in mus. Non reperiretur mulier, quae libidinosis cupiditatibus Amantis resisteret, si visus sescinio
ad consensum cogere a Natura concessum esset; neque verum est, spiritus per oculos e culatos imprimere passionem, quae in corde, ves animo eiaculantis dominatur, nam iratus, nec febre aevitans visu, &fixa imaginatione etiam nocem di, non potant febrem communicare, nec ad iram nos provocare. Moerens, aspicientes, ad compassionem invitat, non maerorem inspirat; ergo neque Amans per spiritus ab oculis ejacinlatos Amatae amorem inspirabit. Quaenam major
dispositio spiritibus ab imaginatione tribui pintest, quam illa. quae tribuitur spiritibus duorum singulari certamine decertantium λ cum quilibet
eorum alterius mortem toto animo quaerat, &in oculis tale desiderium manifestetur; & tamen nullus istorum avisa inficitur, non aegrotat, non malEdisponitur: consenuenter imaginationi non inest talis vis disponenai spiritus ad perniciem , & interitum alterius, cum fascinio. Et manis,stiorem colligimus hujus sententiae salsitatem,
considerata natura amoris: ad hoc ut aliquis amotur, ore est, ut cognoscatur ab Intellecta am bilis, mappetibilis, & quod Voluntas electione praecisa, se determinet ad amandum, & appetendum hoc appetibile; at spiritias ab oculo
antis in oculos Amatae enculati, non possunt cogere Intellectum, ad hoc ut cognoscat Amans
per se amabile, & appetibila, & maxime si prius
cognovit non amabile, nec appetibile; nec posisunt cogere Voluntatem, per te liberam, ad am rem , prout ratio fascinii videtur exigere, & prae. cipes cum Voluntas antea recusaverit Amantis amori correspondere; & tamen haec omnia M.
berent efficere dicti spiritus e culati, si virtute fiscinandi sunt instructi, quia per fascinium ociniorum, intelligimus Amatam, recusantem amaare . induci ad amandum. Et quae dicuntur de F miliis aptis naturaliter vi imaginationis visa s scinare, hoc est ope Daemonum, non a Natura;& Sacra Scriptura, licti pluries nomine fascinii utatur, accipitur, non pro vero lascinio, de quomodo loquimur, sed de invidia, ut probat Mamrinus Deirio in M. quis. Magis. MAI. part. Ε quas. 3. Falsum est ab imaginatione, elim amoris asse.ctu posse ita disponi spiritus, ut ejaculati ab M lo, amorem in isjecto recipiente spiritus acceri.
deis valeant; nec ab odio, vel invidia disponi, ut languore, morbo, incum do, objectum. in quod
106쪽
quod ejaculantur, assiciant. . Et si inflammatio
Ocularuna communicatur, id evenit per eoni gium ; vapor enim ab inflammato oculo exhalans , inficit oculum, & humores in eo existentes, ut inflammatio excitetur, non quia ab imaginatione disponantur spiritus ad pariendam inflammationem: & eκemplum de speculo allatum. est falsum, & s esset verum, probat exire ab minio Vaporem, non probat in hoc esse fascinandi virtutem ; & si communiter dicitur oculum iast,
nare mentem ,& animum inspicientis, id met PhoricE pronunciatur, nempe oculum Amati, vel Amatae ea parere, quae dicuntur de fascinio, non fascinare proprie; nam per species oculo impressas, objectum imprimens, cognoscitur amabile, appetibile. &ut tale desideratur, amatur,
per eleti ionein Voluntatis a recipiente dictas spocles: ab hoc amore postea oriuntur vehementes
illae passones, quae cernuntur in Amantibus, si non obtineant fruitionem objecti amati, quales decantantur a fascinio sitscitari, &hic est amor
naturalis, non amor ab imaginatione,&Oculo,
non quia ab ipso oculo determinante voluntatem ad amandum, etiam si renuat; & si narram tur historiae de fascinatis pueris per visum Veliniarum , introducto per riatos oculorum morbo in corpore illorum, id evenit, quia cum spiritibus e Xeunt vapores venenati, qui impressi in
puerili halita valde tenero, & molli , cc in eo. rum sanguine iacile alterabili, talem imprimunt dispositionem,&fermentationem, perquam ad morbum impelluntur, & talis impressio morbosa non est fascinatio, sed insectio physica, introd. a fermento morboso alterante, & deducitur ab hoc, quod inficientes sunt Senes pravi coloris,
di depravati temperamenti, ratione quorum pra
vi humores redundant, & qui inficiuntur iunt pueri parvi, teneri, molles; Iuvenes non inficium tur ab his vaporibus, quia halitus densioris, o sanguinis magis resistentis; quae confirmantur ab historiis relatis ab eisdem fautoribus hujus semientiae, de Patribus, qui vivi proprios filios lasci.
narunt, non voluntarie, nec per determinatio,
nem imaginationis . cum hoc in Patre non sit asmittendum, nec credendum: ergo quod per so lum effluxum morbosum, α contagiosum, &haec dicitur fascinatio improprie, & fascinatio Physica, per influxum actionis cujusdam Physicae.
Et haec est altera lascinatio dicta Physica, &quae fit per causas neutrales, ideoque impmprie fiscinatio nuncupatur, cum potius insectio, prinveniens per halitus malignos a corpore aliquo exhalantes,&impresses corpori viventi, dicem da sit. Ad hane fascinationem reducitntur Philtra, hoc est medicamenta quaedam simplicia, vel composita, quae exhibita, amorem conciliant Personae , cui exhibentur, erga Personam, cujus nomune exhibentur; & enumerantur Sanguis men-yruus, cum sanguine Leporis mixtus, ct Ums, heus lasantum separatus, Secut AEnam Uarae, Tesiculis actum animalium sudore in praegnati, Caruncula,seu memtrana , quae reperitur in
fronte pulli equini recenter nati: O culum sin Asri lateris Rubetae, Me es Raaae in Vepribus OLuentis ; Radix herbae a Plinio vocatae Centum
capita, quae alterutrius sexum refert. Eandem vim habere herbam Atreum, Et Catananum
Mesalam herbam te tur; idem dicit de her.
De his Philtris,&aliis quaeritur, an vere demtur,& habeant vim naturalem amorem concultandi. Helmontius assirmativam partem sustinet, do. ctus ab experimento facto in Cane, cuius pedi alligavit herbam quamdam, quam manu gestivit r aliquod tempus, re calore manus calefarim. oc Canis eum semper sucutus est. Alii panes gestant sub axillis, donec iudore madeant, L. Cani exhibent, & Canis semper sequitur exhibentem;
cujus rationem reddit, nam quotiescunque spiri. tus insitus, ct etiam influens unitur in aliquo modio quodam tertio, hoc evadit velut magnes, &si hoc medium, in quo est unitus spiritus alterius subjecti, in alterum subjectum transferatur, uniuntur 'iritus in hoc medio existentes, cum spiritibus subjecti, cui hoc medium applicatur, ex qua unione sequitur mutuus amor subjecti. cui applicatur medium, & subjecti, quod huiemedio suum spiritum communicavit; ut, V. g. Helmontius gestando herbam manu, huic com. municavit suum spiritum, & influentem, &Bγsan insitum, herba evasit magnes, & alligata podi Canis; per herbam communicatus suit spiritus Helmontii Cani, qui uni fias cum illo Canis, amo rem Canis in Helmontium, & amorem inimo iii in Canem excitavit: quae doctrina applicatur etiam transplantationi morborum; ficta enim ossa cum farina, & urina aegri, & exhibita Cani.
transplantatur morbus aegri in Canem edentem offam, libero remanente aegm; praeterea multae
sunt Auctorum observationes de amore ex Philtro, & quotidiana experientia nos certos iacit de istorum effectibus, ita videtur posse, medio quindam tertio, transplantari amor unius in alterum.
Et si amor habet iundamentum in quadam sympathia, & unii ormitate genii pendente a simili temperie, textura sanguinis, & a simili spirituum elaboratione, motu, & activitate, quae morum .& geniorum smilitudinem servat, cum multa sint, quae in sanguinem, & spiritus agant virtute
naturui, possunt etiam dari talia, quae poterunt dita em sanguinis,& spirituum crasm, textinram ad uniformitatem reducere, sua actione, α amorem naturalem inspirare.
Ilelmontii sententia convenit cum illa Marsilii Ficini supericulata, in qua o Ius est medium, seu tertium quoddam, in quo uniuntur spiritus unius subjecti, qui postea deseruntur ad miscet. Iam cum spiritibus subjecti, in quo recipiuntur. ex eorum unione resultat amor; unde reqUD
107쪽
go superitis allata solvit Helmontii probationem.
Et ut clarior evadat, supponendum Philtris uticum eis, qui respuunt respondere amori Ama iis, & multoties mantem contemnunt, & odio habent; pro illis enim, qui amati redamant, non
quaeruntur Philtra. Qui respuit redamare, hoc agit, vel propter animi virtutem, qua libidinosas aversatur delectationes, vel quia in Amante nihil invenit, quod respectu sui appetitus, habeat spoeiem boni delectabilis,& appetibilis; imo dum
contemnit Amantem, vel odit, invenit aliquid, quod appetitui est malum; idcirco odit, vel quia nullius est existimationis, ideo contemnit; quapropter, si per Philtra potest naturaliter conciliari amor talis Personae, necesse est, ut istius vi tus agat in animum, virtutis habitum extimguendo, vel quod habeat vim transmutandi o, jectum, ut apprehendatur amabile, & delecta. bile, cum prius apprehendebatur ut odibile, &contemptibile; vel quod habeat vim mutandi potentiam apprehensivam, & appetitivam, ut quod apprehendebat ut odibile, apprehendat utam it, ile. Sed nullum est naturale remedium, quod possit transmutare objectum. & agere inpotentias Animae, consequenter talia remedia
non sunt admittenda . Et si objectum est appeti-hile, ob gratam assectionem, quam imprimit in sede sensus communis,& appetitus; & odibile, ob ingratam assectionem, quam infigit dictis pasetibus ; sequitur etiam, quod si per Philtrum objectum odibile evadit amabile, a Philtro oportere
organum, seu sedem sensus communis,&appetitus immutari, illiusque texturam alterari in contrarium, quod videtur impossibile, cum observemus aversionem cibi alicujus, vel potus, pem dentem 1 textura stomaci, nullis remediis auferri posse. Et cum textura sedis sensus communis
non mutetur, etiam mutato, alterato, & sanguine, & spiritu, ideo etiam Philtra immutent, haec non excitabunt amorem; & vana esse Philtra pro hac mutatione sanguinis, & spiritus, patet, quia luec adhibentur sine ulla animadverso. ne temperamenti, aetatis, & habitus corporis, sed indifferenter eadem in diversis temperamemtis; & tamen alia remedia exigit temperamem tum biliosum, pro mutatione sanguinis, & spiritus, alia melancholicum; cum vero indifferenter
Philtrum ,&in melancholico, & in bilioso adhibbeatur, fit manilestum, nullam in eis esse vim alis terandi sanguinem,&spiritus, pro genii mutatione. Uterant quidem Philtra sanguinem, &spiritus, sed non alteratione necessaria ad mutandum genium, & ad amorem conciliandum, sed ad insaniam inducendam; cujus observationes habentur in Ioachimo Camerario, de Iuvenea foemina per philtrum dementato ; multas habet Sebea itis de Philtris p. 839. Henric as Hur.
observ. I I., qui videndus Rulanae cent. I. ver. 9 I.
o in Theat. Vitae humanae. Et si Canis iecutus est Bel montium eZemplo allato, hoc non eveniti
quia inspiratus sierit amor Cani aspiritibus hedibae impressis, a mansi, in qua gestabatur, & a qua excalefacta fuit, sed quia isti spiritus, cum illis
herbae uniti, gratiorem, & efficaciorem redde. bant odorem istorum, qui cum esset similis odori Hel montii, ideo illum sequebatur; Canes enim odore alliciuntur, si calceamentum alicujus comsticetur cum partibus genitalibus Canis foeminae masculum concupientis, videbitis omnes Canes , ad pedem illius, in quo adest tale calceamentum, turmatim concurrere; & si mulieres moverentura solo odore viri ad amandum, talis herba msset amorem mulierum conciliare, sed quia ab alio. ut superius dixi, moventur, ideo non est admiratum casui nostro exemplum Helmontii. Et si ab aliquo Philtro observatum est, amorem in aliis quem excitatum fuisse, id ope Daemonis, non vi tute naturali factum esse putandum; quod pro bant innumerae Doetorum observ. Benivenus c. g. narrat, Malierem ab atroci miss)mpromatibus in ventre affli iam, evomite longiores, recur
Nosque claDos, aeneasque acus, tina cum cera,
capillisque in globum mixtis, ct frusum carnis integrum, oe Via devorasse, imposbiis fuit. Lamgius lib. I. s. scribit, Russicum in uno Θροchondrisrum dolores atroci fimos passum fuisse. it aut ex desperatione cultello sibi guttur abscidit; aperto cadavere, in ejus ventriculo reperta
sunt i num teres, ct oblongum, quatuor ex Ch bis cultri, partim acuti insar serrae dentati, Er alia duo ferramenta palmaria, ct involucrum capillorum instar globi. Marcell. Donat. lib. 2
cap. I. M . Med. miras. refert, Puellam anguillam vivam per sedem, una cum aliis membranis excrevisse , per os vero tuus, lapides , varia ligni ,
ct aeris frutula rejecisse. Schen ius lib. 7. de V nenis , reteri Hist. Mulieris nobilis a doloribus immanismis vexatae, frequenti vomitu sanguinis laborasse, it aut in anno plusquam mille libraserfuderit, cum eo, qui persectam venam emissus
fuit ratione curationis, o plusquam mille, oeducentum vermes, cum sanuine emise se, oe Demmem per os excrevi se dis talon itudinem aequam rem; & omnes isti casus ex salcinio diabolico,
testantur cit. Authores; & excreta eo ora, quae nec deglutiri possunt, nec in visceribus humanis generari confirmant, & si apparentia solum sum rit horum corporum, magis a Diaboli arte fi ctum existimandum, cum hic tales apparentias istos possit efformare. Quod si ex relatis observationibus certi sumus, per Philtra morbos multos arte diabolica molistari , non improbabiliter credemus etiam, amin rem posse LMmon accendere. Iam pervenimus ad tertiam speciem fascinationis amatoriae, quae Magica dicitur, & est perniciosa qualitas, rumonum arte excitata, ob tacitum cum Daemone hominis pactum, vel eκ- pressum. De his vide Martinum Deirio Magis. disq. lib. I. pari. I. V es. I.
bomodo vero Daetan valeat amorem in ronuentem
108쪽
nuente, & resistente areendere, est dissicisse ex. plicare, cum in amore requiratur electio Volum ratis, in quam Daemon nil potest, cum sit libera , ali tu in tolleretur istius libertas. Pro hoc explicando, recurrendum ad Phanta. sam, in quam Daemon agere potest ope pham lasmatum sensibilium, quibus haec potentia ut tur, haec variE disponendo, & alterando. & hoe modo quidquid voluerit menti inspiciendum proponere, , quibus mens moveri potest ad eliciendos actus circa phantasmata taliter disposita,&alterata, ut quando voluerit aliquem ad amo. Tem incitare, phantasma, reprasentans illum amorem quaerentem, ita alterat, ut repraesentet
sermosissimum, & pulcherrimum objectum, atque summe delectabile, & appetitus ab hac
rep sentatione movetur ad illius desiderium, cum amore; hinc videmus viros perdito amoreMminas deibrmes, turpes quoad corpus,& quoad mores, prosequi, cum stupore, oc admiratione omnium. Hac ratione, quem odebat mulier, amat, quia per artem Daemonis, ejus rep emtatur Phantasiae tamquam amabilis, & delecta, bilis. Hoc confirmatur casu recensito a V ro Muo tractatu de Fascinio M. I. cap. q. Mulier de mfata viro, a primo die congressum recusavit , ct quando conatus pro boc a viro exercebantur, ut furia , oebelua immanis exardescebat, es fur bat. Mulier fatebatur Maritum amaTe, riaut verbis exprimere nequiret, o quando eum vid bat , oe alloquebatur ,suae imaginationi tot defodimitatibus, turp,tudinibus monsra repraesentam tibus depi Itim apparere, ut mortem prius stibire vellet, quam illum ferre. Post tres annos, mulieris ueneficiis versata, aegre ferens matrimonium
Elius forminae, cumsuo viro eam ita fascinavit; FUcinium, qu)d patramerat ,solvit, es deinde
cum Marito cohabitavit, cum pace, ct tranquiι litate . Ex quo casu, non solum confirmatur dine rina expolita, sed explicatur modus, quo odium a Daemonibus imprimitur.
Altera caula potest esse in corpore, & in semine, quod ad conspectum objecti, pro quo fit
fascinium, moveatur, agitetur, serveat, cum ma
ximo. & violento Veneris appetitu, ad quem satiandum appetit illum objectum, cum ex aliis uisis talis motio non contingat. Idcirco in istius amorem ,& desiderium sertur. & talis est motio seminis, ut multoties in insaniam, ut diximus de Furore uterino, incidat fascinatus . vel fascinata. Daemon motionem seminis dictam excitare potcst. Signa pro distinguendis Philtris, non habemus certa; variis conjecturis tamen assequi possumus: prima, dolor ventriculi, & diu durans; secunda, perturbatio quaedam meritis; tertia, mutatio moerum in aliquibus rebus, de hiliari tristem fieri, de Cato iratum. Et propria amoris, est inclinatio in objectum alias invisum.
Prognostica sunt desumenda ab affectibus imductis, & pro eorum violentia, & vehementia,&pro parte laborante, illa elicienda. Quoad curationem, cum arte Diaboli amor induAus sit, spiritualia potius, quam medica r quirit remedia; attamen, quia semper cum aliis quo corpore unitur fascinatio, Vomitoria sunt
exhibenda; &quia aliquam alterationem in humoribus essiciunt Philtra, ad hanc sedandam ab tendendum Dcificis, inter quae Viscus Golinus. Valeriana minor, 'pericum, Aquilegia, Cen taurea minor, fuga Daemonum aeria; Nastum titim aquaticum, Terra Agitata, Coralium, oerius tinctura, Margaritae, Pulvis Calculi humani , Pulvis Secundisin humanae, qui paratur , se prima membrana cum ναμ auferatur, pinea reliquum Balneo mariae distilletur ; quod rem net in alembico, in pulverem redigatur, O eis, bendum ad S. d.
ΗΥdrophabia dicitur ab aversione humidocrum, d p cipue aquae, quam videre non1olurii, sed nominari non patiuntur hoc morbo
asscisti: dicitur etiam Rabies, quia est propria Canum, inquam seruntur diebus Canicularibus cipue, licti in magnis frigoribus rabiem etiam concipiant. Per rabiem Canes suriosi evadunt, quoscunque mordent, & etiam Dominos suos. cc ut furiosi huc. illuc feruntur, & adeo excedens est rabies, ut spumam in ore excitet; &Iicet alia animalia rabie corripiantur. ut Lupi, Camelus, Equus, ex Aristotele, & Mulus, ex Micenna. Simia, Vulpis, Μustela, dicitur, tamen de solo Cane, quia hic facilius, quam caetera animalia, rabiem concipit: ideo Delirium furiosum M-nis conceptum per morsum Canis rabidi, dieitur a GaI Rabies. Definitur Delirium eum furore, a veneno Cmn s rabidi morsu excitatum, cum vehementi avem
fione omnium liquidorum , es tissimum aquae. Dicitur Delirium, quia in demorsis , Cane ra. bido est mentis alienatio, in qua consistit delirii essentia. Delirii argumentum Astfuror I homines
enim mordent sine causa, nulla praecedente minlestia, vel iniuria; amicos, consanguineos, bene.
factores, non solum averiantur, sed laedunt. etiam si blande, & ossicioia fuerint tractati; quod testatur Dioscorides lib. 6. cap. 36., de Themisone, qui furore correptus fuit, demorsus a Cane ra. LM ; & confirmat Artoteles 3.ae Hist. Animal eap. 22. dicendo, rabiem facere furorem; cui subscripsit GH lib. de Theriata ad Pisonem cap. I 6., asserendo, demorsos a Cane rabido de. lirare . Et licet non sit delirium aquam aversari,& timere, cum multi sine delirio aliquod premitare alimentum, vel aliquam potionem ave semtur: est tamen deliram in rabidis, ob furorem i
109쪽
ει si suo modo delirat cinis rabidus , mordendo Dominum suum, cum tritone illius fidelitatis Canis propriae, & cujus est symbolum; ita deli rare dictauum a Cane rabido demorsum, alios mordendo: aliqui visi sunt non delirare, re. strente Salio lib. de partic., iis deprecabantur assantes, ne accederent noxiis, ut non possent illis nocere , d rogabant, ut contineremtur, ne neminem Lederent; quod narrat etiam Rhodius cent. I. erv. o. , rari tamen casus convincunt non esse delirium, proprium rabiei quarto modo; cum vero ut plurimum reperia
tur est rabiei proprium, & recensiti cognosce. bant esse in dispositione ad delirium. Si vera est
Historia. Dicitur, a veneno canis rabidi morso, & assi. gnatur causa externa hujus morbi, quae est motallus Canis rabidi, di venenum per morsum inspuratum, di impressum homini demorso. Dicitur, cum σνσβης omium liquidorum,
et poti simὐm aquae, di est principale distincti.
vum hujus asinus , quocunque alio, nempe amanta, in qua, licet sit delirium cum surore, non
adest averso liquidorum, di a melancholla, quia,
licet rabidi metuant aquam, ut melancholici alia objecta, disserunt tamen ab istis per aversionem
liquidorum, dc per furorem, & est principale symptoma a morast Canis rabidi proveniens, actuo patientis interitus dependet, elim a delirio. ec surore simplici non immineat vitae periculum, ut dictum de Mania; ab abstinentia vero potus imminet, quia nimia exsiccati nervi orificii vem triculi per talem abstinentiam, convulsionem contrahunt, quae postea toti nervoso systemati
In hoc assectu, tria apparent explicatu diveillima : primo, an si restrendus ad maniam, quia adest delirium cum furore, vel ad metam choliam, quia adest metus aquae; secundo, quin modo venenum inspiratum a Cane rabido delibrium cum furore eluctat; tertio, quaenam sit causa aversionis omnium liquidorum, dc praecipue
Quoad primum dico, rabiem reserendam esse ad maniam, dum conjunctum habet delirium, di furorem, quae sunt prima maniae constitutiva, dc cum conveniat cum principiis maniae, ad hanc etiam est restrenda, dc inter m ratae speciem de scribenda; minime vero ad melancholiam trahem da, licet adsit metua aquae, quia in melancholia adest metus,&timor, seὸ sine causa manisesta; in rabie vero adest metus aquae, sed cum causa manifesta, ut videbimus in ponderatione tertii
Quoad secundum, elim consentiant omnes Μει dici , quod inspiratur a Cane rabido per morsum, eise venenum, huic etiam conveniet definitio ve. neni tradita a Gal. lib. I. de temperam. cap. 3. Venenum es illud, quod humani corporis tem. peramentum defruit, vincit, atque permutat, quod non potest contingere, nisi integra manente virtute veneni, sine ulla diminutione sui, ad disserentiam alimenti, dc medicamenti, quae agunt quidem in temperamentum, oc natur.im; sed
etiam patiuntur alimenta multum, ut cedant in naturam aliti, medicamenta multum alterant, parum patiuntur, venena multum alterant , nihil
patiuntur. Si ergo, quod a Cane rabido moria inspiratur, est venenum, hoc vincet, destruet domors temperamentum, d permutabit in sui na. turam , h est in naturam caninam, sed rabie affectam, quia provenit a natura canina rabie insecta, dc cum permutatione temperamenti,
Canis rabidi mores, dc qualitates instillabit; dc
mores, dc latratus caninos in demorso a Cane r bido observavit Rhasis cap. Io. G. 8. ad Almam forem. Quod observavit etiam Nicolaus Florent.
ferm. .rraes. . cap. I . in Marito rabie correopto, qui retro Uxorem flabat ut Canis, er latrinbat. Et Philostratus in Vita Apollonii Danel
M'. 6. Db.rῖ. adnotavit, Molescentem rabidum manibus terrae infixis tamquam pedibus, Canum
more ambulare, mordere ut Canes. Et apertius demonstratur ab Apicesn. cap. 7. tract. q. fen. s. lib. ., dc a Cardano contradi 1. 7. tro. 2. lib. 2., ab Avengoar. tib. I. tro. 9. cap. 6. , dum testantur, in urinis demorsorum conspici figuras, ocimagines Canum,dc flustula carnea Canis imagi,
nem repraesentantia, dc adeo mutatur tempera. mentum demors, in naturam, dc tempera memtum Canis rabidi, ut alios eadem rabie inficiat solo osculo, dc halitu, ut adnotavit Palmarius lib. 6. de morb. contag., is Rustico, qui ci/m proumortem Uset, cat a rabiei, aliquo lucido mentis intervallo acquisio, quovis filios, priusquam moreretur, ut usitimδ, e parerno inculo amplecte.
retur, quod cum concessum illi fuisset, liberisqueos uia libasset extinctus es ,sed septimo post die,
ιiberi eodem morbo correpti , rabiosi interierunt. Causa hujus mutationis non latebit eos, qui norunt sermenti vim , dc eficaciam: parum χμmenti in magna massa strinae commixti, totam sermentat, dc ad suam naturam acidam deducit, particulas sibi consimiles uniendo, vel eandem teXturam, motum, oc figuram particulis sarinae donando; eodem pacto, cum venenum Canis habeat fermenti naturam, quam habent omnia venena, sanguinem in sui naturam, cum conditi nibus suis convertere poterunt. Si temperame tum sanguinis demors est mutatum in temper
mentum sanguinis Canis rabidi, quid mirum delirare cum furore, si Canis suo modo cum furore delirat λ Λb ipso furore deducitur causa magis mantsesta delirii; iurorem dixi de manta, consis stere in aestu, dc servore spirituum animalium, d vitalium, est enim excessus irae, quae a m dicto aesta spirituum originem trahit. Venenum ergo Canis rabidi necen est esse talia activitatis, ut valeat aestu, dc servore perturbare, oc agitare spiritus vitales, dc animales, ex quorum purturba tione phantasmata vel componuntur, vel divi, duntur , cum repugnantia talis compositionis, vel diu,
110쪽
divisionis manifesta, cui assentiente Intellectu , fit
delirium modo superius explicato. Α' sola simplici inadvertentia Intellectus potest oriri des,rium; nam, dum per aestum, & fervorem spiri. tuum impellitur in actionem furiosam demor iis, Intellectus non advertit, talem actionem repugnare rationi rectae, indebitam esse homini, &legi Naturae repugnantem; & quia demorsus Imteflectu haec non advertit, ideo actionem illam
exequitur, quam si adverteret, non exequeretur:
est autem inadvertens Intellectus, ob spiritus an, males perturbatos, &agitatos, &per passionem furoris, ut adnotavi in Dissertatione de Intellectu. me modo fit delirium a veneno Canis rabidi, re excluditur qualitas occulta veneni Canis rabidi, Pro causa furoris, & delirii. Nec hanc activitatem veneni Canis rabidi, in Permutando temperamento sanguinis demors, tollit, vel rejicit delitescentiam hujus veneni in corpore; fiarrat enim Alsertus Magnus 7. de M'. Anim. cap. 2., nrorsum a Cane rabido in
brachio , postseptem annos incepisse inflari locum cicatricis, ct infra duos dies Fatis evisisse. Postertium annum venenum Canis rasidi mani satam, narrat Amat. Lusit. 7. in Scholis curia I.; o quadraginta annos hujus veneni seminarium Iatuisse, adnotavit Horsius, Salmurb. cent. I. observ. 96. Per quinque annos. Palmarius de morb. contag., ct Petrus Sal. de ames. particulo Quaerunt causam hujus occultationis Doctores.supposita ejusdem veritate, &si tantae esset aei, vitatis, ut temperamentum sanguinis demorsi in sui naturam permutare valeret, non tam diu latitaret, latitat, quia natura est robustior illo,&in illud agit, & debilitat; non est ergo admittemda dieta ratio, fundata in definitione veneni.
Non enervat rationis adductae vim dicta latitatio veneni per annos; nam, licet ad annos latutet, foras priait, & interimit, consequenter tale venenum non fuit victum, neque debilitatum 1 natura, quia nec in propatulum exiret, si viictum, nec interimeret, si debilitatum: fatendum ergo, remanere integris suis viribus in corpore, sed impediri ejus actionem, superari eo modo, quo V
nenum variolarum in utero Μatris contractum, ut fert communis sententia, per multos annos imittat sine noxa,& venenum Iuis Gallicae ad amnos, & annos occultatur, quia istorum venen rum actio impeditur, non superatur. Causam tulis latitationis nos docuit Hipp. lib. depris medis., ubi docet, humores etiam pravos, acidos, auste, ros, salsos, & alterius generis, eousque fuerint cum aliis optime permixti, & uniti, non laedere: Quotiescunque vero segregantur, & conspicui sunt, tunc laedere, molestiam, & dolores inferre. Mixtio ergo,& unio pravorum humorum cum bonis, est causa, ut illi non ladant, & eorum m. xia actio in effecist impedita occultetur: segre. gatio vero dictorum humorum, soluta mixtimne , & unione, est causa emptionis veneni, &morbi supervenientis. Talis causa reperitur in veneno Canis rabidi, occultato per annos. re
postea manifestato. Venenum Canis rabidi com. municatur per Moia, seu corpuscula, quae modidendo vulnera inspirat parti, &sanguini in ea existenti, & per eam circulanti, eo modo, quo Vipera, mordendo, venenum suum sauciato
membro communicat; communicata corpuscuola unita, sanguinem ingrediuntur; & si eius motu circulari dividantur, dispergantur huc, illuc in diversis partibus sanguinis, re motu fermenta
tionis istius, cum particulis componentibiu lamguinem intime uniantur, ab unionis vinculo lis gata corpuscula venenata particularem, & sibi proprium motum amittunt, servata solii in inclunatione ad illum, & cum motu suam actionem, eum actio in mota constat proprio, & naturali,& alium motum non retinent, nisi localem circinlationis, & hoc modo impedirur actio corpusciniorum venenatorum Canis rabidi in corpore deis morsi. Si vero ab aliqua causa externa, vel a se mentatione sanguinis segregentur, laxato, vel
ablato mixtionis, & unionis vinculo, statim dispersa ad invicem coeunt, ratione similitudis nis eorum naturae, per quam Similia fimilibus uniuntur, ex Hipp. lib. de Diaei. n. 7., ct recum rata acti me impedita, & motu proprio, ad quam licet impedita, inclinationem retinuerunt, & iblorum principia conservarunt, manifesta fiunt , a latebris ad lucem prodeunt, & suas vires, de activitatem, prius solium impeditam, non victam. exerunt, cum damno demorsi, & cum excita. mento suroris, & rabiei, & aliorum symptoma. tum, quae sunt propria, & unita, veneno Canis rabidi , ad libertatem evocato. Hac Hipp. doctrina explicatur, qua ratione quaelibet venena ad longum tempus latitent in cor e , & qua ratione manifestentur. Eadem doctrina Hipp. valet etiam, si admittatur, Canem rabidum inscere per contactum, sine vulnere, ut aliqui voIunt: GaI. lib. 6. de Ac. assur. tradit, salivam Canis rabidi tangentem partem denudatam corporis . inficere, non aliter ac morsus inficiat; & Matistbiolus lib. 6. - . 36. testatur, st duos vidisse exspumae contacto infectos. Cardanus, rabiem in
Nobili sidit contractam a solo osculo dato radibido Cani a Domino, antequam n isteret ad suffocandum,&narratin ab eo M. 9. contradicti num tract. s. cap. 2. Matthaeus de Grad. conf82.
dicit vidisse rabiem contractam ex sola ianpositi
ne manus in ore Canis rabidi ,sine vulnere a essi via enim percepta per solum contactum eodem modo mox explicato disponuntur; cur vero ita aliis citilis. in aliis tarditis venenum palam erum. pat , petenda causa a dispositione sanguinis, cubis mixtio si firmior,&a causae externae excitantis venenum activitate valida, vel debili. ad tertium, notum est, ventriculum ea appetere alimenta, quae gratam, & iucundam
sensationem in ejus sbris nervosis, & membra. nosis pariunt, & experitur in uia dictorum ali.