장음표시 사용
271쪽
pore sed potissimum per inclinationes accessionu sunt . Inutriendi,ut ex prolixa,&uenusti quadam historia co- . piose admoda libr. x. The metho. cap.iii.& v.Galenus mostrat. Cur auid aegrotantes normili interdum in ipsa accessione,imo in accessionis inuasione nutriendi sint,h c est ratio: Quippe qui calido S sicco temperamento vel a primo statim ortu,uel certe illo tepore quo laborant,praediti iunt, iis uires necessario imbecilliores existunt. Neq; enim fieri potest ut abunde calidu &ficcum corpus quu sebricita liuiribus sit ualsitibus, ideoque q invasura adhuc est, & quum incipit sebris, cibandi sunt. Vt hoc nomine audacter nobis cotenenda sit diatritos , id est,tridui inedia,& ger,ubi idipstim uires postulant, protinus primo secundove die,icque in accessione, cisbandus . De cibis, qui temporitus anni eongruunt,
N cibi potusq; ratione praeseribenda, anni quatuor tempora, quae Graecis di- ω 'u.
i cuntur,minime sunt negligenda,quod alij cibi Veri,alii Aestati,alij Autumno, & alii rΗymi coueniant. Hyeme hanq; plurims me' comedere, inimiam bibere conducit. Cur autem hoc tempore plus quam aliis temporibus esse,minus autem Ibibere expediat, temperaturae eius acceptu reserendum erit. Frigida enim ad modo qu si fit,& humida, plurimos 4 irid ab exigit α paucam potione.Nam qu si alimen- perpetuo c6 natiuo calore,a quo unico conficitur,sit ἐcomparandia, ct is hyeme sit plurimus, plurimu etia ali-meratum ut hoc tempore dandu si consequitur. Quod etiam cosirmat Hippocrates, qui in Aphorismis ita in quit: Ventres hyeme natura calidissimi sunt.Quocirca hoc tempore alimenta copiosiora dari debent. Siquide is innatu calorem copiosiore habet,pluribus igitur aliut si istis eget. Parsi autem bibedu, quod te pus hoc corpus nostrum plurimum humectet. Utendum autem pro potuvino meracissimo,quod id caleiacere &exiccari, ade 'ue temporis excessui ualide repugnare possit. Cibi itidem tum sint calefacientes & cxiccantes, nempe pa
nis,carnes assis,pisces item assi, brassica, & id genus alii quibus
272쪽
Cerkώ- a quibus corpus calidum & siccum euadit. Vere au- s. rem iam ineunte paululum cibo demendum,quod aeris nos ambientis tum frigiditas non sit tanta, quanta in hyeme fuit, adeoque calor sere laxatur,& minus potest
concoquere. Nam quum uernum tempus, praesertim in medio sui, sit temperatum, paulatim ad eam mediocritatem ciborum, quae huic tempori conueniens est, ueniendum erit. Hinc est quod potioni etiam: liquid adiiciendum sitn plus quam hyeme bibendum. Nam ea .
dein ratione paulatim ad mediocritatem huic temporicon ruentem transeundum erit. Vt perpetuo veru sit, subreas mutationes cauendas esse. Quapropter paulatim
quoque ab assis ad elixa progrediendum. Magis uero carne,quam piscibus hoc tempore uescendum. Cum enim Ver in summoru,nempe hyemis & aestatis,in quom rum medio uersatur, mediam temperaturam habeat, ut suo monstratum est loco, mediam etiam uictus rationem requirit. Non igitur uerno tempore, ut hyeme , calefacientibus & exiccantibus cibis, nec refrigeranti- Piscium bus & humectantibus,ut aestate,utendum. Piscium uero
sus ver alimentum esse frigidum & humidum, adeoq; Veri mino tepore nus aptu,nulli non constat. Carne igitur magis uerno parum tempore,praesertim vitulorum & hoedi,utendu . In sumpti . ma, quu uerno tempore corpus mediocriter sit aflectu, atq; adeo temperatum,in eo sane natu, mediocri uict uconseruandum erit. Quare hoc tempor quod Soranus etiam cap.v.sua: Isagoges monuit 1-sb. I I o cum uentres tum, ut Hippocrates alte satur,
natura calidissimi sint, somnique longissimi, plura alimenta sunt exhibenda. Si enim calorem innatum habet I satis multum,igitur pluribus etiam alimentis egent. Caete--ί . rum aestate cibis magis demendum, potioni uero adi ciendum. Quippe cum hoc tempore , utpote calido&sicco,corpus exuratur,squalidumque euadat, multat ne potione eaq; diluta eget. Cum autem plurimum.c lotis innati aestate dissipetur & exhalet, cibo etiam magis quam Vere demendum . Cibis etiam non nisi elixis, ac frigidis utendum ac unice studendum , ut a calore & siccitate corpus uindicemus, quod certe consequemur, si illud mollς & frigidum reddemus. Pern Autumnum
273쪽
. Autumnum cibo paulo pleniore ac sicciore utendu, mi Autumnitius tamen, sed meracius bibere conuenit. Nam paula- victu . tima uictu Aestatis in eum qui Autumno conuenit, est ueniendum. Paulo autem quam in Aestate pleniore utendum uictu, quod iam caloris feruor remittatur, pauloque ualidior nativus calor fiat. Quo sane no- . . . mine minus etiam', sed meracius bibendum Vt sci-- licet paulatim ad id,quod meracissi inim est,uinum,qua m te hyemi,ut dictum est cono ruit, veniamus, d
anni temporum habendam rationem o-q flendimus, ita quoque aetatis aliquis in iis
respectus esse debet. Quippe puerorum Pueram . . victum frigidum S humidum esse conue- ME . . nit,i uxta id Hippocratist V ictus humidus omnibus fe- r. Aph. bricitantibus prodest, maxime uero pueris. Cum enim I 6 . temperamento calidi sint pueri, adeoque in consesso sit illis plus caloris,quam integre sanis conferat,inese,frigida uictus ratione, praesertim quod ad potum attinet, utendum. Vinum itaque pueris inimicum est, quod Vinu puelcilicet haustum, Galeno libro primo de ruen. san.capite ris inimia nono, teste,eos nimium calefaciat,caputque illorum ha eum. litu repleat. Proinde prudenter admodum Plato in
secundo de legibus praecepit ne pueri usque ad duo de
vigesimum annum omnino uinum gustarent. Eiu Sq; .l R.erei ratione mox subiungit,inquiens,Ου'χ ατύρἰωὶ inita . - εχε τε ε ποῦ non oportet igne igni adiicere. Humidi uero
cibi illis duabus de causis competui. Vna; quia quum in
hac aetate corpus plurimu crescat&augeatur,ndopo retexiceantibus cibis illud incrementu inhibere. Altera,quod pueroi u substantia omnium facillime discuti tor: ut igitur humido alimento reparetur, est necessiim .. Puberu S adolescctili aetas quu in optimo te peramsito, Puberum ut summostrauimus loco cosistat uictu plane simile,hoc cr adole est,teperam cto mediu illis esse adhibendu liquet. Tepe- scentii mrameto autem medius est, qui neq; calidius, neq; frigi- victus. Mius,neq; humidius,neq; siccius ip siorum corpus efficit. Iuuenum Iuvenibus certe, quoniam impensu calidi & sicci sunt, victiu.
274쪽
. contuari hoc est, frigida & humida, uictus ratio con- . sert. Vnde omnibus perspicuum euadit,quod neq; ilvinum iu lis,etiam de sententia Platonis,uinum coueniat. Qui senib- pe furiosum horum habitum adauget. Platoni subieris non con- bit Galenus loco paulo ante citato, ubi ait vinum iuue- uenire. nes ad iram, S libidinem praecipites facere, & partem Cum p - ani myrationalen hebetem, turbidamque reddere. Vt ei iuuenes hinc facile ratio reddi possit, cu r nostra aetate in hae v hodie ad ritatis luce, & disciplinarum omnium rectitudine, d fruge per ctrinarumque incrementis, pauci admodum iuuenes adueniam. frugem perueniant. Quum enim ex aequo sere omnes vinum non modice, ut illos decere bitant, sed astatim ingerant,in eoque i m modice hauri edo noctes diesq; cosum aliquid mirum tam feroces reddi ut a nemine coemc certi queanti Sed nedum hoc vitium illis conciliat,ve- ., V. rum etiam ingenii vixes, & animi vigorem eneruat, ac ι .i hebetem reddit. Vt pr clarEluserit olim Eobanus nosteriis versibus,
Immodicisensus perturbat. pia Bacchi , ... L . - Inde quis enumeret, quot mala proueniant '. v CorporH exhauritsuccos, imis vigorem . . r . Oppomit, ingenium strangulat, atre necat.
optarem autem vestibulo, ac singulis parietibus loeo- . . rum,ubi studiosi habitat, hos versiculos inscriptos esse. 1ta enim crebra horum lectione & inspectione sorte fieret, ut ebrietatem tanquam immanissimam bestiam &Senum vi certum illis exitium afferentem,euitarent. Senibus por-
Hus. ro cibus & potus, qui solidas eorundem partes,frigidas ct siccas iam factas, calefacere & humectare possit, conducit .Proinde calefacientes & humectantes maxime cibi,& balneae, praeterea vini calidi potio,& somnus liberalior illis competunt. Quam fine victus rationem senum quidam hoc etiam versu innuere voluit, I. Apho. Vt lauitJum is cibum, dat membrasopori. 13. Paucos tame cibos requirut senes,ut Hippocrates quo is que attestatur inquiens: Senes facillime ieiunium toleri rant, secundo loco qui constantem aetatem agunt, nulis latenus adolescetes,omnium vero minime pueruli,praeri sertim illi,qui inter ipsos sunt alacriores. Atque eius rei
. . rationem statim io sequeti aphorismo expressit, in eum scribens
275쪽
scribens modum: Qua crestum corpora, plurimum ,, caloris innati obtinent. itaque plurimo alimento indio is gen alioqui corpus absumitur. rubus vero parum ca I is
Ioris inest, propterea paucis alimentis indigent, siqui-r isdem a multis extinauitur.
v M abunde satis de cibo dictum sit, reliquum eis; vide potu etiam nunc disse- . si ramus. l Cum vero tria potus apud Ger- .manos sint praecipua genera, aqua nimi-rum,vinum,& cere uilia, de singulis ordi ne, breuiter tamen, agemus. Qui itaque per bonam valetudinem aquae potu uti consueuerunt, iis annitendum erit, ut aquam non nisi optimam bibant. Opibi Aquaoma vero est, Galeno etiam libro primo de tuenda sani- μmq. tate, cap. ix. teste, quae limpidi si ima purissimave, suis stuique non modo, verum etiam ollactui iucundillisisma,hoc est, uae Omni tum odoris,tum saporis vitio carer uanisque qualitatis expers esse videtur. Quali tatis autem omnis expers est, quae nec salsedinis , nec amaritudinis, nec aciditatis, nec coeni, nec sulphuris, in sumnia,nec alterius rei ullam significationem praebet. Virtutes quoque optimae aquae praecipuae sitnti si leuic sima& tenuisiima est, si hypochondria celeriter transit. Leuissima vero est, lippocrate attestante,quae cito tum incalescit,tum refrigeratur. Quod si ad oriente fons s. Aph.
eius e currit,& per meatum aliquem mundum,aut 26. puram terram percolatur, omnes optimae aquae notas
habebitkatque laoc nomine, omni aetati utilissimam ess*existimandum est. Non enim scuti vino,estis,exercit xione, vigiliis, somno, ac Venere, aliis allax uti pro ra- οῦ Tytione expedit, ita de aqua quoque statuendum est: sed quam nunc optimam indicauimus,hac uti puero, iuueni,seni,conducet. Contra vitiosa aqua erit, quae tu Αινα
bida, que ex stagnis, & paludibus hauritur, quae male 'tissa praeolet, quae salsa est, denique in qua qualitas aliqua gustu Ideprehenditur,adeoq; potu insitauis est,& quq circa hy pochond i ta haeret,qualis est,cuius fons contra Septen
trione fluit, leua, auersum habet. i Haec igitur aquas pessima
276쪽
. . pessima est,quod in hypochodriis diutissime moretur hi aegre concoquatur,fluctuationes excitet,in flatum mutetur, & cqrrumpatur,adeoque ventriculi robur resol-Quibus in uat se, ii Caeterum hominibus, qui seruentibus tempera qua po- mentis,sive natura,sive aetate, praediti sunt, aquae potio.
tio conve utilis est,quod Hippocrates quoq; in Epidem. co firmat. nit. Quod ad v ini rasione attinet, de eo in prae tintia non ut 6. Epide. est medica metitu m, sed potius ut est alimentu, agemus. sectio. . Qua ratione cosideratu, quadruplicem disserentia habe
bo. 23. bit. Prima in colore est posita,quatenus nimirum al- vinorum bum, tuum, latium,rubrum nigrumve vinum dicitur. ratio. Altera in sapore quatenus dulce,aullarum acidum,acer morum bumque est.Tei tia in od se, quatenus iucundo, grauit in alendo aut nullo odore est. Quarta in consistentia,quatenuscue feren- tenue,& crassum . Vinorum itaq; omtitum rubra si nauitta. S crassa sanguini generando sunt accommodatissima N quae minima et eant mutatione ut languis fiant. Post pia sunt nigra,crasiaque,& dulcia,tum quae colore qui dem rubra sunt di metra consistentia uero Crassa, una adstringe di qualitate. His aut e minus sua natura alunt, quae alba sunt si mulac crassa δε acerba. Omnium au te in minimum nutriunt, quae colore quidem sunt alba, consistentia autem tenuia, & aquis hydrome liti faciendo oppostis quodam modo similia .i Dulcia uero conficiuntur in uentriculo, ac disti ibuuntur facilius, quam austera, ut quae faculiare,iunt calidiora. Quae autem admodum sunt crassa tardius quidem persciuntur,ac distribuuntur. Si tamen in uentriculum adco robustum incidant ut confici recte ab eo possint, alimentum copiosius corpori exhibebunt. Constat praeterea,quod quemadmodum haec corpori alendo tenuibus sunt praestantiora, ita ad urinam ciendam sunt deteriora. C nis com e terum, ut biliosis calidis temperamentis per finitatemmat, er aquae potio,de Hippocratis etiam sententia, maxime cecpubis no uenit: ita uinum prλsertim uinosum,obest. Summe auteo. Epide. calidis naturis absolute potio aquae confert. Aliis au tir, sectio. 4. quae summe calidae non sint,vinum dilutum, aquosuit
'b. I . ve,& exiguum prodest,ut susius in fine libri quinti doluenda sanitate, Galenus docet. Contra pituitosis ac frigidis temperamentis , crudorumque humorum ma-
277쪽
ona ui pressis , vinum maxime laluum ac dulce, qualia Iuntex nostratibus. Rhenensia, comienit. Quod ad Cereui e tertium potionis genus nempe cere uisiam, attinet, qua ratio. ad Septentrionem sitae gentes maxime utuntur , sciendum quidem eri hanc e tribus confici rebus,aqua,hom Coseclio. deo, & lupo salictario , quarum priores duae natura frigidq,tertia uero calida dexistit.Dum uero coscitur,semper plus aquae,quam hordei,& huius qui de plus, quam lupi salictarij sumitur. Quale autem sit cere uisia tem Tempera peramentum absolute, vix explicari potest, quod illius mentum. non exigua sit pro harum rerum, ex Quibus conficitur mistura . differentia. Possunt enim illa ita inter se temperari, visere ex harum commissione temperata potio confletur,qualis est cereuisa dulcis & perspicua. Cum
vero magna ex parte in cereuisiis non leuis sentiatur a- maritudo,non dubium est, has omnes esse temperamento calidas. Et quo quae uis amarior, eo quoque calidior existit . Quare iis populis, qui Aquilonares re- Faculta giones incolunt, potus est non ineptus. Praeter autem cereuimo nutriendi facultatem, quam ex hordeo,aut tritico nanciscitur,etiam medicamentosam facultatem ex lupos alictario obtinet. Quapropter iis, qui ea modice utuntur,vires corporis augent. Quod verum esse Septentrionalium locorum incolae abunde testantur,quos ro bustissimos ac formosissimos esse constat. Necitas cito,ut vinum, laedit neruos, nec articulorum dolores , nec alia vitia, quae vini potionem comitantur, creat. 3. Medicamentosam vim a lupulo uocato habent omnes cereuisae admodum amarae, adeo ut urinam etiam moueant, & aliquid bilis etiam per aluum educant. Quare si quis exactu de cereuisiarum facultatibus pronuntiare voluerit,is diligenter earundem conm ... stentiam,&saporem conside
ret. i . . . zzril, ,e : stiri do
278쪽
De exercularum generibus de differentqs.
o T V s voce, hoc in loco omnis generis exercitia intelligenda veniunt,qus sane ueteribus multa aci varia fuerunt. Atque eorum quide duo sunt praecipua genera. Quaedam enim exercitia tantum sunt, qu dam vero non exercitia selum sed & opera. Exercitia talum sunt, lucta,pugilatus, pancratiori, cursus. Luctam autem , quae Graecis αταληdicitur, esse ludi genus,quum duo sese mutuo apprehendentes ad terram nituntur affligere,notius est, quam ut ὶ me pluribus explicari debeat. Pugilatus Latinis, Graecis . mi, certaminis genus fuit, quod caestibus, quibus aduersarium seriebant,exerceb tur. Hinc Cicero lib.ij. Tusc. Pugiles caestibus contusine ingemiscunt quidem. Et iterum: Pugiles etia quum seriunt aduersarium in iactandis caestibus ingemiscunt. Caustus autem erat claua, habens pilas plumbeas loris bubulis appensas, aut certe bubulis pellibus insulas. quod litav. Aeneid. Verg. iis innuere uidetur Versibus:
- Sic deinde locutus , In medium geminos immani pondere eU a. v. b. I Proiecit, qui MacerEox inpraeliasueti Ferre mantim,duros intendere brachia terv. obstupuere animi, tantorum ingenitaseptem
Terga boum,plumbo insuto ferros rigebant. Pancration certaminis genus suit, quod omnibus eorporis aduocatis viribus,o inniumque neruorum coten tione transigebatur. A ου- , quod omne,& κροιτοs,quod robur significat. Vnde manibus pedibul-que, quasi totius corporis conatu,omnibusque viribus connixi certabant. Ita Suidas& Phavorinus ψαγκρατιω ν interpretantur ταῖν χερει - πυκτον νυν να .
279쪽
id est, manibus& pedibus in pugilatu pugnantem. L
cianus in Anacharse , παγκρατιάζω , inquit, τὸυλληλους ἐργοταδην: hoc est, ferire vicissim stando in erectum': id est, quum alter cum altero luelabatur erectis pedum digitis. In quo sane certaminis genere omnibus corporis viribus opus fuit. Vt hinc omnibus palam sat s Hermolaum Barbarum &.V olaterranum no recte Pancratiasten interpretari pro eo, qui quinque generi bus,nempe saltu, cursu,disco,iaculo,& lucta certauit,&vicit. Et sic quidem opinantes carpit etiam Niceri
phorus Gregoras, Synesij in libellum de insomniis in
θετον --πυγμην - παλης-: Olympiaca certamina quinque esse ait, pugilatum, luctam, cursiim, iaculum, & discum. Caeterum pancration diuersiam quidpiam erat. Compositum enim ex pustilatu ,& lucta erat. Plutarchus etiam sympo. β. pancration ex pia, ollatu & lucta mistum fuisse testatur. Aristotel. quoque lib. j. Rhetora cica. v. idem confirmat iis quidem verbis:
-φλω. Certatoria corporis vis magnitudine,robore,& celeritate constat. Celer nanque robustus est. Qui ver3 crura proijcere quodam odo, & celeriter longeque in γ test, cursor. Qui yremere ac retinere, luctator. Qui ve - ropulsando plagisve inserendis propulsare, percussor. Qui utrisque valet, pancratiasticus 1 Qui omnibus ijς, .penta thlus. Haec Aristotelisi verba ad ijcere placuit, quod prioribus lucem non exiguam asterant, & doceat pugilatum esse, quum quis plagas 'tuna, caestibus, tum pugnis insert. Praeter iam dicta exercitia sunt Graecis
disci iactus, sollis, pilae vel paruae, vel magnae,&cOr- pus per alteres satigare. Aκρωρα μοι, exercitij genus est, ubi quis cum altero citra complexum, vel omni no summis manibus . certat, pugnat Eκπλεθρ' h. . o p quum
280쪽
quum in plethro, id est, in sexta stadij parte, quae est
cubitorum sexagintaocto, quis prorsum retrorsumque vicissim , idque sype in v tranque partem sine cursitans, uno quoque cursit breue quiddam de spatio demit, quoad denique in unico vestigio constitent. v Γ- Πιτυλισμος , ubi qui, summis pedibus ingrediens, tens tymus. In sublime manus, hanc antrorsum, illam reti orsum , Sesama. celerrimo m Quet. , non est nisi umbiatilis ar-E . morum meditatio: sic dicta,quod siub tecto S in umhr . pugnae simulachra fingebantur, quum vera pug' in Discin . sole &puluere peragebatur. Disicus guten lapis est rotundus, quem exercitaturi accipientes in longum, Folli . atque in auras proiiciunt. Follis uero , qui GraeMsM- ρυκαι dicitur, pilae genus est ex pelle factae & infl/tae. xlaec etsi reliquis crassior est, tamen non admodum grauis. Quapropter hoc genere pilae minus satieantur ludentes,ideoq; imbecilliori aetati conueniens eli. Quod Martialis iis versibus etiam significat.
Ite procul timenes, mitis nub conuenit HM,
: Dile decet h*eros ladere, Dilejenes. Pilas suisse duplices, magna & paruam e Galeno satis ibPiu. uet,quiseoi sim de parua pila inscriptum libellia edidit.
Guine Caeterum alteres massi & moles lapidear,aut plumbeae, but ex aliis metallis conflatae fuerunt, ita pro lsus ector' malae ut manuud guis insertis comode leuari possent. Fuitq; harum geminus usus. Vnus,quum summis mani' u utraq; tamen seorsum, apprehenso alter porrectis iis, aut in sublime erecti ,eodem habitu persistebant. Al ter usus apud saltantes erat, qui illos m gymnasio circuo ἀ- serentes saltabant, ut alibi fusius diximus. Gymnasium sum. autem suisse locum in publica aliqua urbis regione e tructum,quo ungsidi falcandi, luctaturi,discua, lactura, aut tale quippiam facturi confluxerunt motius est sei e , Exerci- quam ut hic dici debeat. Porro exercitia simul& operati o- sunt,quum quis fodit, remigat, arat,vites putat,Onus gemetit, equitat, armatus pugnax, iter facit, venatur, Vm - piscatur,& id genus alia in vita usus causas xercet. Eihq voci se ratiotmoracis & vocabu instrvinentoria exercisieuatio. tium. Exercitioru seneribus gestatio quoq; annumer
' e tur, cuius quide nuru modum Asesepiades exhibuit:. Denim