장음표시 사용
301쪽
becillam, exigua admodum & mediocris alimeti copia non raro grauat. Altera quantitatis redundantia humorum eli,quando humores naturalem suam in corpore proportionem excedunt. Quae autem sit illa proportio,lib. I. sectione 4. cap. I.est expositum. Huius autem redudantiae duo sunt genera. Aut enim omnes ex ς quo humores,aut unus duntaxat ex illis redundat: Nihil autem refert siue ex aequo omnes humores, siue sanguine redundare dicamus.Siquidem sanguis venarum non est smplex & unius modi, sed ex pituitar,bilis utriusque,&puri sanguinis permistione conflatus. Proinde ii sumores omnium consensu, vsimi dicendi,sanguinis appellatione designantur. Quod si itaque humores Omnes ex aequo ieruata tamen qualitatis mediocritate. pratusta mensulam, qualitatemve,vel ut Galeni verbis utamur, supra veterem proportionem,&naturae congruentem escunt,atque augentur,ut in bonis athletarum habitibus contingit,proprie πολυωμα Gr cis, sanguinis copia Latinis vocatur. Alias nominibus Galeno πλοῦ ι,id est, multitudo & plenitudo nominatur. Na ita libro I 3.Therap. metho .c.6 scriptum reliquit,inquies, Vbi ομοτυωι, hoc est, aequaliter inter se ladaucti fueri ut humores, λδος,&- nuncupant. inaum autem
aequaliter, silae ex aequo adauctos in plenitudine cu Galeno humores dicimus, non ita accipiendum erit, quasi aequa sit hora omnium in ea copia, ct quantitas,alterqi alterum non excedat: sed quod secundum suam,& naturalem proportionem omnes simul aucti sint, & increuerint. Verum esse quod affirmamus, & voce ομωτυ- ideplane significare quod proportione, metipse Galenus libro secundo de compo.medicam. locat. cap.j.cofirmat ubi hi hunc modum plenitudinem, siue multitudinem
tuor humoribus proportione auctis, aut solo sanguine. Neque est, cur aliquem turbet quod hoc loco plenitudinem etiam esse tradat, ubi solus sanguis supi , modum,aut proportione augetur. Nam, ut paulo an se in commemoratum, sanguine venarum intelligidi, qui
purus non est & simplex, sed alios sibi permistos humo
302쪽
res obtinet. Quod plane confirmant, quae metipse Ga-- se tenus in libro de plenitudine scribit, ubi inquit: Fierim .i . is haud potest, ut unqua in venis ta exquisitus syncerusq; sanguis contineatur, ut nihil vel bilis, vel pituitae,uel se-y, rosae humiditatis inseratur. Unde&ego insuperiori in ,, bus idem intelligendu esse volui, siue humores, siue sanis guinem abundare dicerem: quippe immistus,& ab aliisse humoribus lyncerus sanguis nunquam in venis cotinetur. Haec ille. Caeterum ex iam dictis omnibus perspi-μia ab cuum euadit, ανολυ-uἱ, ab id uat non parum distare.
ντ α Nam in in Φώs qualitatis tantum mediocritas serua-ibiat. tur, in Q ε vero sanguis, qui ex quatuor humorum naturalium aequalitate constat, & qualitate,& quantita- te te,ut in libro de plenitudine testis est Galenus,naturalis. yx illit, adeoque excessiis omnis expers. Quod de
dum erit, quod in iis etiam seruata qualitatis mediocri- , , xate,in quantitate duntaxat excessiis sit. Galenus tamen
' . Apho. Com. I .rrληθος etiam interdum vocari scri
bit exiguam sanguinis corruptionem,que ad natu ratem - iabitu redire potest. Porro in libro de plenitudine Gaet. lenus πληθύραν sive multitudinem fieri scribit,quum aut . Cucti pro veteri proportione aucti fuerint, aut unus ex iis exiguum quenda excessum acceperit. Prior quidem xlemtu: simpliciter plenitudo siue multitudo appellatur: altera simu autem cum adiectione eius, qui excessum illum accepit, citer. humoris, vel sanguinea,vel pituitosa, vel biliosa,vel me Plevitu- lancholica nominatur. Quod satis confirmant, quea cisas Galeno li. a. de compo. medica. locat .scribuntur, quum
coone. pquit: Quando alius quispiam humor auctus fueri veluti est pituita, ct flaua bilis, itemq; nigra, eiusmodi auctione no simpliciter multitudinem & plenitudine, sed cum adiectione pituitae, aut flauae bilis,aut nigrae plenim tudine dicimus. A tque hinc est,quod Galenus an libro de. plenitudine, quatuor elusise esse species diserte statuat,
1 Rempe sanguineam,biliosam, pituitosam,& melanch Migκι- licam . Sanguinea itaque est, in qua sanguis purus reliquos humores auctos vehementer aut magnopere excedit. Nam qpum is sanguis secundum etiam natur
. ratem proportione reliquos in venia humores semperiet a P P exupere
303쪽
exuperet, necesse est, si exiguum supra eam, quae ex aequo secta est, auctionem in sanguinea plethora exceGsum accipiat, magnopere excellat. Id quod Galenus loco paulo ante citato iis innuere verbis voluit: Potest igitur, ait, sanguis in plethoricis affectibus vehementer praecellere,aliorum humorum nullus. Nam si illorum aliquis plurimum auctus fueri cacochvmia, non mul- titudo. aut plenitudo nuncupatur. Sed de cacochymia post fusius. Sano uinea quidem plenitudo,corpus rubicundum efficit. Biliola est, in qua bilis caeteros adauctos humores parum superat. Haec subpath dum corporis colorem reddit. Pituitosa, in qua pituita alios humores proportione sua in auctos excedit. Haec albescere corpus facit. Melancholica,in qua caeteros,qui ex aequo increuerunt, melancholicus humor superat. Haec nigrius corpus efficit. Multitudo autem siue plenitudo simpliciter dicta, gemina existit,una ad uasa, ad uirtutem altera. Ad uase est . in qua humores adeo exuberant,ut venas quoquoversum inflent,ac dissedant.Cum igitur amplam vas mim capacitatem prorsus haec plenitudo impleat, rectissime ,& apud omnes peruulgato nomine, plenitudo ad uase nominatur, vasoruque aper tiones & rupturas molitur. Ad uirtutem plenitudo, est ea quae ad uires compa fatur. Etsi enim in ea vasa nec tument, nec copia distenduntur, plus tamen in illis est reconditum, quam ut a natura regi gubernari Eue possit. Accidit igitur hoc nomine, ut mediocris saepenumero plenitudo infirmiori naturae ac secultati molesta sit,& grauis, ideoque merito plenitudo ad virtutem dicitur. Haec humores, si diu duret, ad corruptelam ducit,& fluxionem particulis in corpore imbecillioribus transmittit. Porro si unus in toto corpore humor abundat, verbi gratia, pituita, utraque bilis, aut serosus humor , Latinis uitiosus humor silccusve appellatur. Quod satis testatur Galenus lib. II.Ther. cap. 6. ubi cacochymiam ita describit: μαν
bile, vel pituita, vel serosis humoribus corpus resertum sierit,cacochyma uocatur. Sic etiam in libro de plenitudine,
304쪽
nitudine, ubi unus tantum in corpore humor plurimum abundat, cacochymiam appellari scribit. Rectis. Cacocto si me uero hoc genus redundantiae, cacochymia Graecismia cur dicta est. Cum enim fieri non possit, ut unus aliquis in d dia . corpore plurimum redundet humor, quin idem praua etiam induat qualitatem , utrunque excessum tum in qualitate,tum quantitate Grsci hoc nomine significare
Volentes,κακοχυμιαν appellauerunt. Hoc nomine certe
innuentes humoris non tantum redundantiam , sed&- prauam quoque qualitatem. Hinc Galeno alio nomi- διαφθορα. ne διανθορα, id est, corruptela nuncupatur: Quanquam Corrupte A pho. Com. r 7. ita nominari scribat vitium ita M. magnum, ut non possit iterum per naturae concoctio. nem ad pristinam bonitatem humoris redire. Quare . i non inepte deterior cacochy mia nonnullis haec corruptela nominatur. Quando autem humores maligna &κακοηθια peruersa sunt praediti qualitate, κακοηθια peculiari nomine appellatur. Quod autem in cacochymia non solum . in quantitate,sed& qualitate vitium sit, ex eiusdem g neratione abunde patet. Nam i Galenus libro 3.de tempe. cap. 3. scribi cacochymiai multis fit ex prauis&vitiosis cibis, aliis vero ex corruptela, & putredine. Sit itaque ex iis,quq iam diximus,si cacochymia, in illa sit qualitatis vitium oportet. De corruptela nanque & putredine, quin qualitas in iis praua sit, nemo dubitat. In prauis autem & vitiosis cibis inesse prauam qualitatem, Recentio horum denominatio satis docet. Sole igitur meridianorum me- clarius est, toto coelo errare recetiores ac barbaros medicorum dicos, qui cacochymiam esse definiant, ubi in qualitate
error. duntaxat peccant humores. Constat enim ex iam dictigan cacochymia non solum prauos, sed etiam immodice auctos & accumulatos esse, adeoque etiam quantitate peccare humores. Caeterum,si i habitu corporis eius ge nerIS redundantia,quae cacochymia dicitur, fit, peculi ria consequitur nomina. Quae enim a bile fit per uniuer Iaerus. sum corpus sparsa icterus, & a Latinis morbus regius:
quq ab atra bile,elephantia sis: quq a pituita, leucophlegmatia dicitur. In partis alicuius substatia imbibito hu-- more a bile flava, herpes,& erysipelas: ab atra,cacer, vel scirrhus: a pituita, dema: a seroso humore in vutre col
305쪽
Iecto,ascites, in testiculis,hydrocele dicitur . . Haec certe est legitima generum ac specierum redundantiae par titio, qua pauci admodum tenent, quod magna pars medicorum, etiam in ista veritatis luce, Arabum & Barbarorum Commenta mordicus adhuc teneant, illisque toti, spretis & contemptis Galeni aliorumq;- optimorum Scriptorum monumentis, addicti sint,& e turbidis lacunis,quam purissimis rivulis,medicinet principia haurire malint. Sed permittamus hos suo more insanire &ineptire, nos vero priedictas redundantiae disterentias memoriae gratia breue in schema aliquod congeramus.
Qualitatis nudae citra ullum ii morem, ut caloris excessiis. Quatia talisio tam
Cibi πλησμονή: Ad vasi. Graecis, satie- l
tas Latinis di cta. Est du- LAd virtutem.
nitudo &multitudo Latinis.Est itidem du-
Ad Pituitosa. . t Melan- Oholica . Ad virtutem.
ti uri cVnius,Grecis Minremita, Latinis vitiosus succus humorve,vel sacciri vitium appellatur. 8
306쪽
Qsd vacuatio, er ei rem genera, G disserentia
V Μ hactenus redundantiae genera , &disterentias retulerimus, reliquum est, ut e nunc quoque vacuationum, quae illis contrariae sunt, genera de differentias expo-Vacuat s namus.TVacuatio vero, ut hoc initio ex- quid. pediamus, non est nisi humorum in corpore sua quantitate molestantium excretio. Cuius quidem duo sunt primaria genera, una enim uniuersalis,particularis alte uniuersa ra. Vniuersalis seu generalis est,quae suapte natura tolis. tum vacuat corpus:aut quae ab uniueri corpore humores & excrementa educiti Huiusmodi sunt, sanguinis quouis modo profusio, purgatio, vomitus, per urinam excretio seu mictio,sudor, balneum, praesertim aquaru discutientium,& aereum appellatum haemorrhoides, venus, insensilis transpiratio, medicamenta discutientia toti corpori admotasomnus a vacuatione admissus, vehemens exercitium , multa frictio, & praeter haec omnis inedia . Atqui praedicta per se quidem totum vacuant corpuk,inedia ver3 ex accidente ut suo susius lo- 'Partieu- co dicemus. Particularis vacuatio est,quae partem du-laris. taxat aliquam excrementorum onere pressam vacuat leuatque. mo in genere est cerebri per palatu m & nares expurgatio quide euides,per aures & oculos obstu 'rior, excreatio quae pulmonis & thoracis vitia excutit ruentriculi per vomitum,& aluum: intestinorum per solam alui deiectionem 'tecoris& lienis, per urinam &aluum: renum & vesicae, per urinam: muliebrium loco ' Tum,per menstruas purgationes.& quaecunque alis vacuationes, quae unicam duntaxat partem excrementis
suis leuant. Caeletam iam d ctorum vacuationum de nerum unumquodque alias per se suaque sponte, alias ionte' arte completur. Sponte facta vacuatio est, quae citracia νιμ ullam medicationem quippiam e corpore prosundit. cuatio . Atque id quidem interdum natura duce, quae dum nos Natura- recte moderatur,& integre valet,quicquid 'itiosum est ira et op- aut redundat,id omne corpore excludit, estque ac dici portu . tur tum naturalis, & opportuna vacuatio. Interdum
307쪽
vero natura imbecillior ignaviorque humores non vales in corpore regere atque cohibere, eos prorsum disi fluere sinit: imo etiam quum robustior validiorque constat, tanta plerunque copia vel acrimonia lacessitur, ut infesti humores e vasis receptaculisque suis proprio impetu foras exiliat,naturae aspernantes imperiit. Vtriusique generis symptomatica,irrita, praeter naturam nulliusque usus est vacuatio, quod benignus atque salutaris humor pariter cum pernicioso promiscuo nullo delectu erumpat. Artificio a vacuatio nominatur, quae
externi subsidij ope excitatur. Ea rursum bipartito scinditur. Vna quippe legitima existit, quae quod qualitate, vel quantitate negotium facessit, duntaxat edu. citi Altera huic ado ei satur extraordinaria, qua utilis S qui in nullo vitio est humor exigitur. Haec medentium culpa vel inscitia, qui neque quod iustum, neque
quod idoneum est,pe rspectum habent,decernitur. Haec sint vacuationum omnium genera, quibus redundantes ac nox ij omnes e corpore elictu tur humores. Quoniam vero in usu e Sercitationeque medendi uniuersales vacuationes particularibus anteferuntur,operae pretium Merit de uuiuersalibus hic primum sermono nos. instituere,a venae sectione exorsos. De venae sectione. In quibus morbis secanda vena. C A P. III. VM per uenae sectionem, Galeno etiam suffragante, uniuersa humorum multitu-c do,ab uniuerso corpore aequaliter uacuetur, satis constat hanc morborum omnium quicunque ex sanguinis affluentia& ubertate, uel ex quavis illius eruptione ortum acceperunt, pho priam conuenientemque medelam esse, siue praesentes ii sunt, siue duntaxatim nainent. Quocirca educendae pleihorae uenitudini ve unicum ac proprium remedium statui debet uenae sectio, eius praesertim,quae ad uasa dicitur.. Ex ea nanque plenitudo ad mediocritatem redit, dolores ex tensione placantur, corpus graui onere leuatum erigitur, & quasi recreatum
alacrius ea peduiusque fit ad tinctiones omnis generit
dinaria . Plenisu - iocur venae sectio com petat.
308쪽
n obeundas. Eadem quoque innatum calorem liberalius uetitans,arctioresque uias Sc meatus reserans, morbos arcet, in quorum idipsum discrimen didducebatur. Quod si sorte ij morbi per incuriam insederint , uenae sectio immodicam plenitudinem subtrahens emcit, ut natura iam dominatrix, & expedita pondere, reliquis humoru vitiis deinceps imperet, idque cocoquat quod sibi reddere potest familiare,expellat quod prorsus mutile nunquam posthac suturum est idoneum. Quinetia si quis morbus ex plenitudine in quampiam partem inuasit, illa influentem etiamnum humorem in diuersiim reuellit: eum uero, qui iam influxit , derivat in latus , &In pleni- uacuat,hocque modo prorsus morbum depellit. Si uetuatne ad ro plenitudo,quae ad uires resertur insestat,non semper vires non sanguis mittendus est. Fieri enim potest, ut crudus per semper corpus sit coaceruatus humo quo pr sente,secta uena vena se- bonum duntaxat sanguinem uacua malum uero, qui 1 canda. primis maxime uenis circa iecur&mesenterium colligitur, in uniuersum trahit corpus,ut fusius li. iis . de tue. sani .capite v. Galenus ostendit. Virtus etiam prnis ab .iusmodi astectu exoluta, per sanguinis missionem in
extremum malum recide ut nequaquam subinde reparari queat. Neque enim parum in uena secta dita luitur uirtus, ut capite sexto libri de curandi ratione per sa guinis missionu plenius Galenus docet. At quia in plenitudine ad vires, imbecilla facultas opprimitur, nequa illinc putredo, aliave humorum corruptela emer nat, confert quidem & conducibilis est interdum mo-xsca sanguinis missio. Veruntamen si morbus necdum adest, nec instat, ea plenitudo minuetur commo dius inediis, moderata exercitatione, atque lis, quae ad concoquendum iuuant. Qua sane ratione in pestilenti coeli constitutione, alias tenui uictu, alias uenae sectione sanguis infra modum adducendus est , ut pau-Cum natura purius coseruet, nec tam facile a putri con-Plenitu- tagione labefactari sinat. Quapropter dilige ter in san- diues ut guine mittedo plenitudinis non Iolu species,sed & eius Hilingue tum quantitas, tu qualitas distinguedae erunt. Plenitu-cia. dinis autem ad uasa,tentio nota est. Id q; quantu ten sonis sensus augetur, tarvum etia ea plenitudo crescit.
309쪽
Eius autem,qus ad vires refertur grauitas indicium est. Et quanto grauior sibi homo videt usitatum etiam haec ipsa plenitudo aucta erit. In priore itaq; copiosius, in altera parcius sanguis mittendus. Quod ad qualitatem at- Qualitastinet considerandum certe erit, num plenitudo sangui plenitudinea,biliosa, pituitosa, aut melancholica sit. Id quod ex nis. colore dignosces, memor colorem humorum esse, si quidem uniuersum corpus in externo tum calore, tum frigore mediocriter se habeat,indicium. In sanguinea naq; plenitudine abudantitis,in aliis tribus,pro humoris exuperantis specie,parcius sanguis mittendus. Caeterum Iu utra- in utraque plenitudine,ubi opus est,celeriter vacuadum que plenierit. In ea quae ad vasa nominatur, antea quam in partes rudine cecorporis, maxime nobiles,decumbat, & in iis phlegmo heriter
nem, aut alios praeter naturam tumores excitet: imo evadum.
priusquam sua copia subito suffocet, venarumq; ruptiones asterat. In ea, quae ad uires refertur,priusquam in pu tredinem incidat,aut cum impetu in partes corporis i ruat,& in iis tumorem, praeter naturam excitet, ut plemnius capite quinto libri de curandi ratione Galenus docet. Caeterum vena secanda etialia in omnibus morbis , In quibus qui ortus sui causam ex sanguine habent, visent con- morbistinens sebris, & omnis generis phlegmones, item se- secunda
bres putridae tum continuae, tum intermittentes,in qui Vena. bus obstriictionis S putredinis praecipua, aut certe ad iuuans concomitansque causa est immodica plenitudo,
& alij qui ex sanguinis copia & illapsu procreantur . Scopi mittendi sanguinis quot. CAP. IIII. Ur demisi ione sanguinis consiliuini re
tentat , huic decem praecipue accurata di- Scopimitq-ligentia expendenda ueniunt, ut quae non tendisaraselum quando sit mittendus sanguis de- Pinu daniostrant sed& mittendi sanguinis quan- cem. litatem praefiniunt. Proinde recte a medicis mittendi sanguinis scopi nominantur, quod in illos uenam secare volentes intentos esse, & eo:uniuersa consilia sua di- I Nrigere oporteat. Primus & maxime proprius mittendi tudo morsanguinas scopus est, magnitudo morbi.Si enim maanus M. vehemen, que
310쪽
vehemensque suerit morbus, sansuinem mittemus, etiamsi nulla plenitudinis nota adest. Sic incipiete phle-smone, aut propter ictum , aut dolorem, aut partium imbecillitatem , citra plenitudinem, sanguinem mittere expedit. Quippe ex ictu,aut casu ex alto loco partes: corporis asstietae sanguinem ad se praeter naturam tra- liunt, adeoque phlegmones in iis excitadae occasionem, Praebent. Proinde ne id fiat, sanguis quem alliciunt per
venam sectam auertendus erit. Dolorem autem attrahere,& fluxiones concitare, notius est, quom ut plu ribus dici debeat. Ad partes autem imbecilliores, reliquas sua superuacua reponere itidem notu est, & nos. haec omnia copiose in capite octauo libri de cu randi raa tione per sanguinis missionem tradidimus. Alter sco Virisim- pus insecanda vena priore non minus proprius ac ne buret im cessarius, est virium robur & imbecillitas . Nam non ιιcistisvi solum in sanguin: s missione, verum etiam in omni alia vacuatione maximi reser l,languidas N imbecillas uires a robustis internoscere. Hae siquidem largam, illae uero nullam vacuationem seiunt. Quod si itaque robur validum suerit, & nintendi sanet uinis necessitas Incubu ii rit, sanguis audacter detrahendus. Sin inualidum suo rit, aut nihil, aut parum saltem sanguinis auferendum . R tum Et sub hoc altero scopo aetatum quoque ratio, senum praecipue, complecti potest. Nam, ut capite nono libri Emes. de curandi ratione per sanguinis missionein Galenus linquit,nulli qui in ea aetate constitutus est, robur inest.. Viribus autem maximo imbecillis est senectus,quae decrepita nuncupatur, quapropter nullam venae sectionem tolerat. Qui igitur reliquum vitae calorem secta vena cum sanguine profundit, moribundum praecipia i tat se nem. Dinc Galenus post septuagesimu annum, modo vires parum validae sint,& sanguine haud abundent,senibus venam tundendam esse prohibet. Quod si uero in hac aetate constituti, multi sanguinis fuerint, uiresque robustas habuerint, s ita morbus iubeat, iis Pueri. etiam secandam esse uenam praecipit. Puerorum au'tem stas uiribus ciuidem abundat qterum quia corpus calidum S humidum,molle,tenerum ac patus obtinet,
multo tenui humore consertu,quod sponte sua assiduo. i distulitur