장음표시 사용
321쪽
vero natura imbecillior ignaviorque humores non va- D to Iesin corpore regere atque cohibere, eos prorsum disi mulca. fluere sinit:imo etiam quunt robustior validiorque constat, tanta plerunque copia vel acrimonia lacessitur, ut infesti humores e vasis receptaculisque suis proprio impetu foras exilia naturae aipernantes imperiu. Vtriusique generis symptomatica,irrita, praeter naturam nutiliusque usus est vacuatio, quod benignus atque salutaris humor p riter cum pernicioso promiscuo nullo delectu erumpat. Artisciosa vacuatio nominatur, quae Artificio
externi subsidii ope excitatur. Ea rursum bipartito D. scinditur. Vna quippe legitima existit, quae quod qua- Legitima
litate, vel quantitate negotium facessit, duntaxat eda. citi Altera huic ad Dei satur extraordinaria, qua utilis Extrao S qui in nullo vitio est humor exigitur. Haec meden rinaria. tium culpa vel inscitia , qui neque quod iustum, neque quod idoneum est, perspectum habent,decernitur.Haec
sunt vacuationum Omnium genera, quibus redundan- iates ac nox lj omnes e corpore elictu tur humores. Quoniam vero in usu e Xercitationeque medendi uniuersa les vacuationes particularibus anteferuntur,operae pretium fuerit de voluerialibus hic primum seruione nos. instituere,a venae sectione exorses. De venae sectione. In quibus morbis secanda vena. C A P. III.
U Bl per uenae sed ionem, Galeno etiam
sustragante, uniuersa humorum multitue do,ab uniueiso corpore aequaliter uacue- satis constat hanc morborum om- .
nium quicunque ex sanguinis affluentia& ubertate, uel ex quavis illius eruptione ortum acceperunt,propriam conuenientemque medelam esse, siue
praesentes ii sunt, siue duntaxat imminent. Qtiocirca educendae plethorae plenitudini ve unicum ac proprium remedium statui debet uenae sectio, eius praeser- Plenisu ἀtim,quae ad uasa dicitur. Ex ea nanque plenitudo ad me dini curciocritatem redit, dolores ex tensione placantur, cor- venae δε-
pus graui onere leuatum erigitur, & quasi recrearum Go comaracrius ea peduiusque sit ad iunctiones omnis generi si perat. . - obeundas.
322쪽
obeundas. Eadem quoque innatum calorem libera- .a lius uetitans,arctioresque uias& meatus reserans, morbos arcet, in quorum idipsum discrimen adducebatur. Quod si sorte i j morbi per incuriam insederint, uenae sectio immodicam plenitudinem subtrahens efficit, ut natura iam dominatrix, & expedita pondere, reliquis humoru vitiis deinceps imperet, idque cocoquat quod sibi reddere potest familiare,expellat quod prorsus inutile nunquam posthac futurum est idoneum. Quinetias quis morbus ex plenitudinem quampiam partem inuasit, illa influentem etiamnum humorem in diuersum reuellit: eum uero, qui iam influxit, derivat in latus, &In hiense uacuat,hocque modo prorsius morbum depellit. Si uetudine ad ro plenitudo, quae ad uires resertur insestat, non semper vires non sanguis mittendus est. Fieri enim potest, ut crudus per semper corpus sit coaceruatus humo quo pr sente,secta uena vena δε- bonum duntaxat sanguinem uacua malum uero, qui icanda. primis maxime uenis circa iecur&mesenterium colligitur, in uniuersum trahit corpus,ut susius li. iii. de tue. sani .capite v. Galenus ostendit. Virtus etiam prhis ab .iusmodi affectu exoluta, per sanguinis missionem in extremum malum recide ut nequaquam subinde reparari queat. Neque enim parum in uena secta ditatuitur uirtus, ut capite sexto libri de curandi ratione per sanguinis .mictione plenius Galenus docet. At quia in ple nitudine ad vires, imbecilla facultas opprimitur, nequa illinc putredo, aliave tui inorum corruptela emergat, confert quidem & conducibilis est interdum modica sanguinis missio. Veruntamen si morbus necdum adest, nec instat, ea plenitudo minuetur commodius inediis, moderata exercitatione, atque iis, quae ad concoquendum iuuant. Qua sane ratione in pestilenti coeli constitutione, alias tenui uictu, alias uenae sectione sanguis infra modum adducendus est , ut pau-
cum natura purius coseruet, nec tam facile a putri con-Plenitu- tagione labefactari sinat. Quapropter diligo ter insan- diues ut guine mittedo plenitudinis non solu species,sed & eius HHingue tum quantitas tu qualitas distinguedae erunt. Plenitu-'ia. dinis autem ad uasa,tensio nota est. Iddoq; quantu ten
sionis sensus augetur, ta Mum etia ea plenitudo crescit.
323쪽
Εius autem,qus ad vires refertur grauitas indicium est. Et quanto grauior sibi homo videtur,tatum etiam haec ipsa plenitudo aucta erit. In priore itaq; copiosius,in altera parcius sanguis mittendus. Quod ad qualitatem at- Qualitas et considerandum certe erit, num plenitudo sangui plenitudine'biliosa, pituitosa, aut melancholica sit. Id quod ex nu. colore dignostes,memor colorem humorum esse, si quidem uniuersum corpus in externo tum calore, tum frigore mediocriter se habeat,indicium. In sanguinea naq; plenitudine abudantius,in aliis tribus,pro humoris exuperantis specie,parcius sanguis mittendus. Caeterum luxtra In utraque plenitudine,ubi opus est,celeriter vacuadum que plenierit. In ea quae ad vasa nominatur, antea quam in partes iudine cecorporis,maxime nobiles,decumbat, & in iis phlegmo beratervanem, aut alios praeter naturam tumores excitet: imo evadum.
priusquam sua copia subito sustocet, venarumq; ruptiones asterat. In ea, quae ad uires refertur,priusquam in putredinem incidat,aut cum impetu in partes corporis irrua ' in iis tumorem, praeter naturam excitet , ut plemnius capite quinto libri de curandi ratione Galenus docet. Caeterum vena secanda etiam in omnibus morbis, In quibus qui ortus sui causam ex sanguine habent, ut sunt con- morbistinens febris,& omnis generis phlegmones, item 1e- secunda bres putridae tum continuae, tum intermittentes,in qui Mna. bus obstructionis & putredinis praecipua, aut certe ad iuuans concomitansque causa est immodica plenitudo,
& alij qui ex sanguinis copia & illapsu procreantur.
Scopi mittendi sanguinis quot. C A P. I I L T. vr demisi ione sanguinis consiliuini re. tentat, huic decem praecipue accurata di- Scopi mitq ligentia expendenda ueniunt, ut quae non tendι sara solum quando sit mittendus sanguis de- guinu daniostrant, sed& mittendi sanguinis quan cem.
litatem praefiniunt. Proinde recte a medicis mittendi sanguinis scopi nominantur, quod in illos uenam secare volentes intentos esse,&eo:uniuersa consilia sua di- rrigere oporteat. Primus & maxime proprius mittendi tudo morsanguitiis scopus est, magnitudo morbi. Si enim magnus M.
324쪽
vehemensque fuerit morbus, sanguinem mittemus, etiamsi nulla plenitudinis nota adest. Sic incipiete phle-smone, aut propter ictum , aut dolorem, aut partium D Imbecillitatem, citra plenitudinem, sanguinem mittere expedit. Quippe ex ictu,aut casu ex alto loco partes corporis afflictae sanguinem ad se praeter naturam tra' hunt, adeoque phlegmones in iis excitadae occasionem praebent. Proinde ne id fiat, sanguis quem alliciunt per
venam sectam auertendus erit. Dolorem autem a
trahere,& fluxiones concitare, notius est, quom ut pluribus dici debeat. Ad partes autem imbecilliores, reliquas sua superuacua reponere itidem notu est,& nos. haec omnia copiose in capite octauo libri de cu randi raa tione per sanguinis missionem tradidimus. Alter sco Vinur pus in secanda vena priore non minus proprius ac ne Hret im cessarius , est virium robur & imbecillitas. Nam non ricillitas solum in sanet uin: s missione, verum etiam in omni ab alvacuatione maximi refert,languidas & imbecillas uires a robustis internoscere. Hae siquidem largam, illae uero nullam vacuationem seiunt. Quod si itaque robur va lidum fuerit,& mittendi sanguinis necessitas incubue rit, sanguis audacter detrahendus. Sin inualidum rit, aut nihil, aut parum saltem sanguinis auferendum . Retatum Et sub hoc altero scopo aetatum quoque ratio, senum νηορ. praecipue, complecti potest. Nam, ut capite nono libri Fene1. de curandi ratione per sanguinis missionem Galenus inquit,nulli qui in ea aetate constitutus est, robur inest.. Viribus autem maxime imbecillis est senectus,qua: decrepita nuncupatur, quapropter nullam venae sectionem tolerat. Qui igitur reliquum vitae calorem secta vena cum sanguine profundit, moribundum praecipit in tat se nem. Dinc Galenus post septuagesimu annum, i modo vires parum validae sint,& sanguine haud abun- ab dent,senibus venam tundendam esse prohibet. Quod si uero in hac aetate constituti, multi sanguinis luerint, uiresque robustas habuerint,s ita morbus iubeat, iis Pueri. etiam secandam esse uenam praecipit. Puerorum au tem stas uiribus quidem abundatsi terum quia corpus calidum & humidum,molle,tenerum ac patus obtinet,
multo tenui humore consertu,quod sponte sua assidu distulitur
325쪽
distituturae defluit, sanguinis missionem tuto non se- . retriluantum enim ex incidenda vena molienes fuerat, id ultro ex corporis natura praestatur. Cum itinue pue 'tilis aetas ex seipsa habeat unde naturaliter vacuet ut, vacuantis praesidii haud eget. Quapropter Galenos pue An pueris ante quartum decimum aetatis annum veri -secania ris antedam esse non putat. Quod profecto non simpliciter de decimum omni venae sectione, & sanguinis missione, sed de ple- quartumniore illa,veteribusq; consueta audiendum erit.Na rno' annum deratam,& hodie ustatam, quae tum viribus tum pleni- tu lenia tudini aliqua ex parte respondet,non tantum pueri, sed' vena.& senes etiam serunt. Sic nostra tempestate in decrepita aetate quae graui urgentem, pleuritide , aut peripneu monia torquetur,sanguinem mittimus. Sunt etiam,qur quinto aut sexto statis anno tres sanguinis aut quatuo evncias emittentes, pleoritidem,& alios grauiores mor bos sana runt. Et Aue nroar Arabs filio tuo trimo se utiliter venam tu disse commemorat. Nonne siponte instinctu i , naturae pueris sanguis interdum abunde prodit unaribus,nulla corporis, aut virium iactitra Cur igitu equi graues morbos experiuntur non illorum etiam re media sustinerent Sed ea de re alias plura. Quae inter se nectutem & pueritiam medite interueniunt aetates quoniam firmis viribus & corpore bene costituto tenetur nulla vacuandi praesidia, adeoque nec venae sectionem metuunt. Praedictos tres sanguinis mittendi scopos Hippocrates pro antiqua loquendi ratione breuiter admodum hac complexus est sententia: In acutis morbis sad Euinem mittes,ubi magnus fuerit morbus, R aeger aetate florens, & virium robur assuerit. Γertius scopus secandae venae,est natura corporis . Natura autem non est Tempera nisi temperamentum , quod ex quatuor elementorum mentκm commilitone corallat. Qui enim natura calidiores sunt, corporH. 'amplas obtinent venas, Galeno etiam lib. I. de tempe Natura
cap. s. attestante, multoq; abundant sanguine, ideoque 2κid. copiosam serunt vacuationem.Contrari ui frigidi sunt natura, angustas venas habent,& exigui lunt sanguinis,
proinde sanguinis missionem largam haud tolerant Sic . , numidi natura,iis qui sicci sunt, venae sectione magis su nabitus .
sinet. Quartus scopus est corporis habitus, quis mob corporis:
326쪽
eempore morbis capiuntur.In extrema vero eius parte, principio,
iis est mittendus,qui in state corripi morbis soliti sunt. π quan- Atque haec sane distinctio prodest ad recte intelligedos do in U-
Galeni locos, qui prima facie inter se pugnare uidetur. iisna eius Is enim interdum πιροτάτην se. του ὐοι, id est, incipien parte san
τελευτίοις σου η υς, hoc est, priusquam aestas incipiat in te . t. postrema Veris parte, sanguinem ad praecauendos suturos morbos mittendum esse hortatur. Post ver autumnus,de in hyems, omnium vero minimum aestas secandae venae apta. Sextum,quod in secanda vena considera- stur, est regio. Ea nanque si seruens & arida fuerit,mul- Regio. , tum calidi innati viriumque, multum etiam peccantis humoris e corpore haurit ac discutit, hincque adeo vires comminuuntur, pauciorque sanguis in venis manet.
Qui isitur in ea degunt, parciore s in mittendo sanguisne esse conuenit. Regio autem frigidior, & humidior, innatum calorem, humoresq; intus coercet, horumque minimum dissoluit, quocirca sanguinis missionem melius tolerare possunt. Porro in extreme frigida regio ne,Vt est quae in Aquilonem devergit, sanguis frigore veluti conglaciatus vacuationi vix cedit, sed & partes interiores si suo calore,aut ob sectam venam, aut aliam ob causam, destituantur, ambientis frigoris iniuria exintinctionis periculum subibunt . In hac igitur regione constituti, sanguinis missione abstineant. Quae vero inter illas intercedit regio temperatior, largam languinis profusionem tolerat. Proinde eadem est regionis, quemadmodum etiam coeli status , quae temporis ratio. Septimo loco in sanguinis missione victus ratio, quae I praecessit, consideranda venit, num scilicet pluribus Vi Ius cibis,& potionibus, iisq; multum nutrientibus usus sit praecedes. aegeri, an contra. Si enim largo est usus cibo, & sic per intemperantiam crudorum humorum copiam conges sit, huic certe sanguis mittendus non est. Id quod etia mconfirmat Galenus, qui cap. I. libri de curandi ratione per sanguinis missionem ita scribit: Incontinentes,in quit, ebrios, ac gulae deditos,neque purgatione,neque sanguinis missione magnopere iuvabis. Nam per victus , , intemperantiam crudorum humorum copiam celeriter , ,
327쪽
. , , coaceruant. Sin mediocri cibo contentus fuit, & vacua, , tionem tolerare potest, huic intrepide, re ita postulan-8 te, sanguinem detrahes. Octauo loco,qui venam secare musiueis cupit, is consuetudinem consideret, necesse est . Siquis
do. dem habet haec ipsa plurimum momenti, Galeno lib. j.
cap. I 3.ad Glauconem teste,tum ad aha omnia,tum ma xime ad vacuationis indicationem. Alii enim nunquam sunt vacuationem antea experti, neque integram pertulerunt, largoq; cibo usi sunt. Quapropter sanguinis
missionem, inediamque citra noxam non serent. Quum
Consuetu enim consuetudo procliuitas quaedam ac lacultas sit eodo quid . dem modo semper agendi aut patiendi, in rebuς naturae tam amicis quam aduersis usu comparata, si quid aegro insolitum, iniucundum, quodq; extimescat,obii- γ ciatur, id sine magno detrimento, saepe etiam sine graui periculo, subire haud poterit. In quo genere cum siesanguinis missio, hanc vacuationem sine metu, ac plerunque animi deliquio, si meticulosius sit, & vacuationem nunquam ante expertus, sed liberali cibo semper usus,non sustinebit. Alii contra vacuationibus sunt asisueti, & parco cibo utuntur. hos itaque, modo reliqua consentiant, intrepide vacuare conuenit. Igitur venae sectionem iam experti , modo vires crebra vacuatione nondum laes e sint, alacrius ac leuius eam perse . y rent,quam inexperti. Considerandum etiam in mitten- Exercitia do sanguine erit, num is, cui tundendam venam suscepimus,exercitiis,aut otio usus fuerit. Quippe qui crebro exercitiis utuntur, quod eam ob causam pauca in corpore superuacua congerant, parcius sunt vena secta' vacuandi. Contra, qui narc ipsa prorsus negligunt, &. in otio uniuersam suam transigunt vitam, aut exerci . Xo tiis saltem raro utuntur, largius sunt vacuandi. Deni- Excretio que in secanda vena expendendum erit, nu m consuetaenumsu excretiones supprimantur, aut non, verbi gratia, inpressio, viris accurate scrutandum, num haemorrhoides Iblito
profluant tempore, aut in uniuersum cohibeantur. Ini mulieribus autem, num statis temporibus menses eru- .i pant,aut prorsus supprimantur. Quibus enim tum vii ris, tum mulieribus solitae excretiones praeternaturam.
.i retinentur, sine noxa omnes sanguinis missionem ferre et . possunt
328쪽
possunt. Quod si uero illis mediocriter exeant, ubi per eas corpus abunde purgatum fuerit, aliam uacuatione
Qua vena incidenta. C A h. v. nii N MITTENDO sanguine accurata diligentia expendendum erit, quae uena in dii quovis partium assectu secanda sit, inte . Da scilicet, media, humeralis, poplitis, an me hodie
ea,quae iuxta malleolum est: tot enim ho- secentur. die tundi consueuerunt uenae: id quod ex laborantis partas situ maxime indicatur. No enim ratio solum,uerum etiam usius ipse ostendit, aliam alis parti uacuationem congruere. Si tus itaque eam uena in incidendam comonstrat,quae in laborantem partem inserta, cum ea
societatem co nationemq; habet. Quippe haec humorea laborante sede prolicit. Interna itaque, quam iecora- late riam in dextro brachio, in sinistro autem henarem, ho- νena qua Uie tacientes medicinam basilicam uocant secanda, ubi do -- partes quae infra ceruicem sunt,uerbi fratia,latera,pul-.den mo, cor, iecur, lien, aut uentriculus laborant. Externa Extern ueto, quam humeralem & cephalicam nominant, incidendab ubi partes quae supra collum sunt, facies nimirum,aut caput, affliguntur . Media, quam alio nomine.Med communem,nlεram,funem brachii,matrem, & medianam barbaram sectantes medicinam appellant, tum se . sanda erit, ubi interna uel externa parti laboranti pro-ipria obscurior fuerit, ab utrisque enim iam dictis uenis diducitur. Ut autem omnes praedictae partes uenae se- venapectione in ibbero facta iuuantur: ita quaecunque iis in- Fitis, in
seriores sunt,eorum,quae in poplite,aut malleolis inci-ί malleoli. duntur. Praedictis uelo inferiores sunt, quae iuxta coxam, uesicam, de uterum sunt. Renes autem ambi--Renes gunt, liquidem inferiores sunt iis, quas prius recensui- .ambi M.qaus, collo nimirum ac thorace: iu peri ores autem iis, quas secundo commemorauimus loco, coxa scilicet, iutero, S uesica . Quapropter uenae sectionibus in Rib- ,
bero factis interdum austultant, quando utique ps te gmone receno fuerit, ac sans uinis copia, si pe mitudo m. I 3 aderit.
329쪽
aderit. Qui vero affectu illo laborant, quem propri Enephritim nominant, hos eam,quae in poplite est , incidere oportet, aut omnino eas, quae in malleolis senti
In sangui Caeterum,non indiscriminatim quaevis praedictarumnis misito venarum secanda erit, sed in mittendo sanguine semperne recti- σο κατ' ξιν, ut Hippocrates nommauit, obseruandum
ludo Iem erit. Hac autem loquedi ratione nihil aliud innuere voper obser luit, nisi το κατ' ιυθυ, hoc est, quod in rectum aut e dire- valida. cto est, vel ἰυθυωρίαν , id est, rectitudinem, ut alibi fusius Restitu- ostendimus. Rectitudinem autem non mathematico do quid. more, sed vere medico, rectam lineam intelligimus,quet in directo venae processu cernitur, per quem est humorum cursus. Alii rectitudinem secundum fibrarum, quae in venis sunt, rectum ductum aestimant, quod in idem recidere videtur. Nam horum sententia illae corporis partes e directo sitae sunt, in quas rectae fibrae diriguntur. Qua quidem ratione sinistrum crus e dire- cto dextri situm intelligitur, quod ex hoc in illud vena rectis fibris concedit. Estq; necessaria consideratu haec fibrarum rectitudo, non quod trahendo iuuent, quandoquidem sanguinis redudantis expulsio solaru transe uersarum fibrarum munus st: sed quod excretrix facultas in ista fibrarum rectitudine actionem suam expedi' litis obeat. Proinde etsi rectas fibras nihil trahendo in singuinis missione conserre cocedimus, tamen plus sanguinis& expeditius ab iis partibus, in quas dirigutur, aut rectae fibrae perueniunt, quam ab aliis prolicitur Si quidem ex fluxionis conditione S procliuitate, humo res recto fibrarum ductu promptius, & facilius currui,
ac fluunt Quare non temere in morborum iudiciiς humorum cursus omnes, qui hoc modo per directum , sunt,laudantur.Contra vituperantur,qui ordine inuerso oblique in transuersum seruntur . Rectitudo igitur partium, tu venarum inter se eonsensus societas quaeda v & communicatio est, quae nusquam repetitur,nisi simul etiam fibrarum rectitudo adsit. Haec itaque perpetuo medico obseruanda erit,sive revulsione, siue derivatione, siue vacuatione utendum sit. Quod diserte Galenus multis in locis storum monumentorum testatur, pra
sertim vero libri decimiteriij Ther. methodi,cap. II. &
330쪽
Iibro et . ad Glauconem cap. I. ubi ita scriptum reliquit: In fluentium adhuc humorum retractio reuulsove,ob- is sidentium vero iam locum,deriuatio,medela est. Vtrun ,,
que autem gacuationis genus per comunes venas fieri , , debet. Communes autem vocat venas,quae cum labo- , , rante parte communi hantiam & societatem quandam Comm obtinerit. Causam vero,cur per communes venas tum nes rarae.
reuellendum,tum derivandum sit, Galenus in libello de artis constitutione hanc Rhe reddit: Ex proximioribus , , enim,inquit, & communibus laboranti parti venis, vacuatio optima & facillima fit. Quin etiam rationi con- rasentaneum est,eam potissimum incidendam esse venalii, quae curn ea, quae in amictam partem inseritur, χcietatem cogitationemq; praecipuam habet. inii'p. per illam ipsam a laborante particula humor nerniciosus homodo promptissime, sed etiam celerrime & potentissis me detrahitur vacuaturq;. Cum itaque propter com municantiam illam, societatemve expeditior eius, qui ad aegram partem iani confluit,aut fluxurus est, sensui nis fiat reuulsio, & eius, qui iam confluxit a parte laborante derivatio, & vacuatio, debet certe haec ipsa sum-dio studio in omni sanguinis missione ac vacuatione a medico obseruari,quae certe quadruplex esse solet.Vna Quadr est, quae sanguinem in aliquant' corporis partem pro-plax fa cubiturum&illapsurum duntaxat retrahit & reuelli , Ruinis mishoc est, in contrarium trahit. Neque enim reuul- sio, atque so, quae Graecas arettaram dicitur, aliud est, quam hu- vacuatio. morum in contrarium tractus. Contrarium autem Reuulso
est, quod e contrario fluxionis in recto venae processu p id. situm est. Eius certe missionis sanguinis usus esse de- Cotraria. bet, quum a suturo morbo tueri medico consilium est. Siquidem tum sola confluxuri sanguinis revulsio su D ficit, quod nihil adhuc hutnoris in ullam corporis partem confluxerit. Atque haec quidem ad maximὰ lon-Pinquas partes fieri debet. Id quod Hippocrates in libro de Disium natura iis confirmat verbis: Danda, im ,. 'quit, Opera est, ut quam longissime a locis ubi dolor & 'sanguis cogi didicit, venarum incisiones fiant. Sic enim , ,haud magna repente mutatio set, , consuetudinem , , ' ' mutaueris,ne amplius eo loci sanguis coeat. Loqui ve- ' ia. et 4 Lo