장음표시 사용
351쪽
necessaria,qua parte cuti applicantur,scarificatς quidem sanguinem,integrq vero spiritus flatusque vehementer cito proximos quosq; primum , tu & remotiores euo turbi- cant. Earum olim,Celth libro ii. cap.xj.autore, duo laetuιιrio ge runt genera, a materia desumpta. Aenea altera tantum era. parte,quae corpu' attingit, persorata, igni comprehendendo apta . A ltera cornea, eadem illa parte aeque ac superior patens,summa vero tenui soramine, quo exugebantur pertula.In aeneam linamentum ardens coniicitur,ac sic os eius corpori aptatu Kimprimiturque, donec inhaereat . Atque hic mos apponendarum cucurbitularum in hodiernum usq; diem durat. Cornea per se corpori imponebatur, deinde ubi ea parte, qua exi viuum foramen est, re spiritus adductuq erat, superque cera cauum id claudebatur,aeque inhaerescebat. Non verδ ex iis tantum materiae generibus, sed etiam ex aliis ligno nimirum, vitro, plumbo albo, & argento,hodie parantur cucurbitulae. Sed e vitro facta facile oniniurii S leuissima& tutissima est. Nam si s xius adhaeserit; haud difficile abrumpitur , quum reliquae nili maiore
Cisi r&- molimine detrahi nequeant. Porro cucurbitulis nocitulis qua quou is tepore, sed tum ubi uniuersum corpus ante sue do teu- rit vacuatum, utendum erit . Siquidem alias locum cuidum. adhibitae fuerint,totum replebunt. Quod certe gener tim in omnibus localibus remediis,quae ceris alicui particulae ita adhibentur, ut a caeteris nihil perinde eliciant. - perpetuo obseruandum erit. Maximopere itaque cavendum , ine in plethoricis, ac cerebri eiusq; membra nis phlegmone, quam priuatim Graeci phrenitin nominant, in principio mali cucurbitulis utamur, quem a modum nec ulla alia in parte phlegmone obsessa. . Quippe tum a laborantibus partibus humorum influ-Tus magis auertedus erit. Verum ubi iam nihil influit,
totumque corpus antea vacuatum est, atque aut mouere,aut amoliri, quod in laborante phlegmone particula existit,aut soras trahere necesse est, cucurbitas admo
uere optimum erit. Quum vero uitia adhuc fiunt, non
iis partibus, quae laborare incipiunt,sed iis potius,quae eis coniunetie sent, & continuae, reuullionis gratia cu-Cucurtia curbitulae affigendae. Caeterum gemina est cucurbi-
352쪽
tularum admouendarum ratio. Quaedam enim citra tuti, ad scarificationem,S' cute adhuc integra corpori adaptan- mouenda
iuc& hae quidem leues nominari consueuerunt, nulla rum t/alia,ut arbitramur, de causa, quam quod minori mole- duplex. stia quam illae quibus scarificatio accedit, adhibeantur. Cucurbis Harum usus primum est, ubi ab aliqua particula re- t e leues uellere, aut fluxionem quampiam restringere anniti- Cucurbi mur. Sic sane mensibus supra modum promaminisus, tulamis cucurbitas sub mammis affigimus, Hippocrate etiam uiuusu. monitore, qui in Aphyri sinis ita scriptum reliquit: Nulieri si petis menses cohibere, cucurbitula quam F.apb. Iomaximam mammis appone .l Pari ratione sanguine supra modum e naribus erumpente, leues cucurbitulas hypochondriis affigimus. Insgendh autem superie core, si ex dextra nare pro manat sanguis: sin ex sinistra, super liene: si vero ab utraque nare profluit,super viro quo viscere sunt ponendae. Dein ut flatus intus abdi-
lendum hunc dolorem unico consert cucurbitul apposito. Quod in primis consirmant ea, quae libro xij. Therapeu. metho. capite ultimo scribit Galenus, in- is quiens: Dolor, qui spiritum saluo sun , comitatur, is propriam quandam curationem sortitus est ex cu ur- ,, bitula cum flamma copiosa multoties admota. Vi is debiturque tibi praesidium hoc in huiusmodi malis in- is cantamenti cuius iam simile quid efficere, siue ij in in- is testinis siue in qua uis corporis particula sint excitati. is Ilico enim cucurbita admota qui spiritu.flatuoso cru- is
clantur, tum a dolore liberi, tum omnino sani reddun-, tyr. Tertio, ut pars aliqua in locum suum vnde excidit,reducatur, uti dum ventri applicantur cucuibitu lae, ut intestina euoluta recipiantur. Quarto, ut ap petentiam excitent naturalem . Npna attractis humoribus, penuriar Iensu in & suctionem in ventriculo con citant. Quinto, imbecillum ventriculum roborant, quod scilicet naturati eius appetentia excitata, ut statim nutritio sequatur Essciant. N utritas aute partes reddi robustiores,omnibus notum est. Sexto, ut animi delim quio, languinem S spiritum ad exteriora reuocando,liberent. Septuno,ut fluxiones ex alto corporis ad eius. ' supelficiem
353쪽
u i i superficiem transferant,& resiccenti Octauci, ut facul a rates quae menses corrumpunt extrahant,id est, ut ca i sis quo minus menses statis temporibus eiu uant,impe dientes tollant,& e corpore eliciant. Atque ij sunt le ori Dium cucurbitularum usus. Quoam sunt cucurbitu in eum cum scarificatione admouentur.Harum quis sit scarifica- usus, sequenti capite exponemus. time. I cariscatione. C A P. x I II I. VM scarificatione cucurbitulas applicamus,quum e propinquo leuiter ac blandei e vacuare consilium est, virtute, aut aetate, aut corporis teneritudine venae semo nem non admittentibus. Hae enim minori tum vi,tum praesidio e minutis uenulis aliquid duntaxat ex ligunt, nulla virium, aut natiui caloris iactura.
Quod in pueris, in grauidis, in senibus, in morbo longinquo fractis, aut acuto prostratis,quando alio prae dio uti non licet, attentamus. Atque ad eum modum admovemus cucurbitulas, ubi phlegmone iam dicti corripiuntur, idque statim morbi initio. Particulae vero ipsi,quae phlegmone laborat inter initia, quum humo-ι res adhuc confluunt, cucurbitulas cum si arificatione non ad habendae, sed tum potius , ybi in parte firmati sint. Si enim scarificationibus aut sectionibus sensibili ter vacuabimus, plus excitati doloris ratione ad partem laborantem attrahemus. Non est autem initio phlee gmones ad laborantem partem trahendum, sed ab ea magis,& quidem quam longissime auertendum. Phlegmone itaque faet ut humores iam impacti & haeretes
educantur,cucurbitae sunt applicandae. Praeterea cum bitulas cu scarificatione admovemus partibus tensis, ut tensione efficientes humores eliciant. Tertio,partibus quib'acris adiacet fluxio,vtea euocata,parte S,Vt antea, deinceps no irritentur ac molestetur. Quarto, ut uenenum quod a rabido cane,aut scorpione iniectum est,ec trahatur. Quinto, ubi materiam ab una parte in aliam transferre animus est. Ut si capite laborate crura scariscamus. xto, quando materia in corpore redundante
minuere nobis placet: praesertim si redudantia ipsa amateria qui statis teporibus vacuari cosueuerat,proueniuvetuu
354쪽
veluti si h morrhoides in viris,ac menses in mulieribus supprimantur, crura scarificamus, prius tamen balneous,aut calida per spongiam ea imbutam fouentes,ut scilicet ab eius calore sanguis tenuatus &solutus, ad tra,ctum & vacuationem aptior fiat. Et assiguntur cucurbitulae sere cruribus tanquam partibus corporis igno bilioribus, quo nobilioribus opem serant. Hinc est, quod Galenus in libello de scarificatione ita scriptum reliquerit: Scarificatione crurum crebrius alias etiam utendum, quod saepius per annum incidere venam non expediat: quippe cum sanguine copioso una vitalis excernitur spiritus. Eo autem copiosius absumpto, uniuersia corporis moles restigeratur,omniaque naturalia opera deterivet sunt. Quapropter ab ignobilioribus, utpote cruribus,detractionem fieri conuenit. Prodest etiam scarificatio, Galeno eodem in loco teste, oculis diutina fluxione vexatis, & capitis affectibus, thoraci&dorso accidentibus malis . Adhaec anginis, multis aliis morbis. Item ad haemorrhoidas aut menstrua pro uocanda cucurbita cum scarificatu poplitibus & cruribus applicata consert: idque saepe utilius, quam si uena, malleoli tunderetur. Renibus apprefla,inlarnis benefacit partibus. Natibus admota, lateribus ac lumbis, ipsique etiam thoraci subuenit. Mento applicata,maxilla ra& faciei malis sanitatem pollicetur. Inter utrasque sca. pulas in ipso dorso apposita, quod hodie usitatum est, thoracis malis auxiliatur. Inter collu & scapulas spinae admota,faciei morbis,ut impetigini,succurrit. In sum ma,cuicunque particulae cum cutis scarificatione affixa suerit, huius sanguinem elicit, exugit, vacuatque , Nquicquid ad sequendum est promptiisimum . De hirudinibus. C A P. XV. N T E R praesidia i anguini sevacuatoria hirudines quoque commemorantur. Haei veteribus crebro in usu fuerunt, hodie se- i re iis uti desierunt, praesertim in Germania , medici. Praestat tamen nihilominus propter ulterum scripta recte intelligeda haruusium habere perspectum. Hirudines itaq; capi ,aliquot diebus includatur,ut cicurentur:ita enim timescentes,
355쪽
varnes quibus admouentur, facilius &,auidius appre- hendunt. Eas autem, quae recens captae sunt, proptee suam virulentiam apponere non fatis tutum est, sed Qu'mo- uno die exiguo pastae sanguine asseruandae sunt. . Sic do pars ι enim quod in iis virulentum est, exprimitur,propterea eui admo quod sanguini, quem hauserunt, cedat. Pars au-Mebi,utur tem,cui hirudines admouebimus, nitro prius est per hirnῖ- fricanda , ut incalescat,&sanguis ex alto in summumnes, sit - euocetur. Aut certe inungenda aliquo calorisco, & ex paranda. profundo in summum trahentermedicamento . Aut si
praediistis sueris destitutus, saltem unguibus scalpenda cauo pa- erat Ita nanque promptius apprehendent. Priusqua D parti Nero adhibeantur hirudines, in vas purum aqua tepidaia prςa- plenum, &lum iniicere eas oportet: dein spongia ratae suit comprEhensas & abstersas, sordibusque purgatas, ma
adhibeu- nibus applicare. Purum autem esse debet vas, ut sordes da. rectius extergi possint. Eadem de causa ut aqua sit tepi
da oportet, quod ea quam frigida ad abstersionem sit
commodior. Amplum, ut manibus commode attin
gi,atque adeo sordes spongia comprehenis expeditius quidpost abstergi queant. Vbi admotae fuerint, iamque ad hae admotas serint, oleum tepidum particulae insundendum erit, ne hirudines refrigeretur. Hac enim refrigerata, non facile sanguis facienda. od hirudinum suctum sequitur, vi qui a frigore crast scat,&ad interiora pellatur. Quod ii ex manibus & pe' dibus earundem suctu aliquid trahendum erit, ut manibus applicentur,non est neccile: sed partem aquae cui
innatant hirudines, immergere oportet, ita enim sua sponte citra manuum nostrarum operam, eam appre-Quid'- hendent. Vbi autem parti iam adhaerent, nec sangui- ciensim nem ad sese satis trahunt, forfice caudae earundem prae- ubi lapar Odendae sunt. Quippe sanquine effluente, trahere nontiactaret desinent, donec ipsae sua sponte decidant. Si vero sua Qua ra- sponte haud deciderint, salem aut cinerem ori ipsarum tisne ess .insipergere oportet, ita enim mox decident. Posteaciendusit quam vero deciderunt, cucurbitula apposita virule Ῥt deci- tiam earundem elicere neceste est. A ut si cucurbitu dant. larum usus displicuerit,spongia pars cui admotae sunt Spuiano fouenda erat. Haec enim, praesertim ubi noua suerit,m
μή, niseste desiccat,adeoque uirus quod relictum est iscu-
356쪽
si si dissipat. Quod si vero foraminibus cutis cruent. emuxerint lachrymae,cuminum, quod illi desiccandi &fluxiones compescendi insit facultas, aut farinam, quae emplasticam obturandsve uim obtinet, inspergere conuenit. Dein partem lana, quae exiguo oleo eli imbuta, inuoluere ac circu dare oportet. Lana enim, Dioscoride attestate, uulneribus commodissime imponitur,ut sanguinis eruptionem compescat. Oleo tamen, utpote cui obturandi facultas inest, imbuta efficacior fit. Si uero finguis cum impetu erumpat, linteum aceto imbutum inliciendum. Acetum nanque, ut testis est Diostorides 'adstringit,& undecunque pro manantem sanguinem nsiccidis lanis, aut spongia impositum, sillit. Aut certe Galla usta, aut Spongia pice liquida madens,& dein usta imponenda. Habent enim haec omnia glutinandi facultate. C terum, hirudines non eum,qui in profundo haeret sanguinem eliciunt, sed eum duntaxat,qui carni adiacet,ideo cucurbitularum uicem supplent. Detrahendς autem, ubi dimidiam 'vitiosi ac redundantis sanguinis partem esse extractam coniicimus. Prohibemu Penim nec permittimus effluere, donec quod satis est excretum suerit, quod particula ipsa tum ab hirudinibus natura frigidis,tum ab ambiente refrigeretur. Retinendum igitur aliquid sanguinis, ut hinc pars incalescat. Sed de m-tudinibus abunde satis. Cum ni
gume hiariarnes eliciant . Quando detrahendae.
De purgatione Quid purgatio, quibκs, conueniat, aut nou.
XP EDITO primo uacuationis uniuersalis genere, ad alterum transeundum no- bis erit,nempe purgatione,quae, ut sectio- Puetatione prima Aphorismorum Comm. r. testa quid . tur Galenus,non est nisi humoru sua qualitate molestantium uacuatio. Hoc est, purgatio est vi- tiosorum,& eorti, qui corpus infestant & molestant,hurnorum vacuatio. Quippe qualitas hoc loco,ut susus in Qualita/enarratione ia citati Aphorismi Hippocratis diximus, jil t non
357쪽
non nisi disserentiam aut speciem corruptoru, adeoque - corpus insestantium,& molestantium humorumdignis scat. Proinde quod in prauentia Galenus v--α ,dioclibro quarto de tuenda sanitate, ἰδία/, id est, specie in nominat. Ut omnibus perspicuum euadat ηοιοτητα hoc loco non esse nisi κακοχυμ- . Purgatio autem duplex est, Purgatio nempe sipontanea,& non spontanea. Spontadea est quae Dotanea. a natura fit, quae sua sponte corpus a noxiis humoribus No pota purgat. Non spontanea est,quq per medicamelum pur-tanea. gante facultate pr ditum perficitur. Cum itaque purga- Sani non tio no sit nisi vitiosorum humoru uacuatio palam hine suus Dr- fit omnibus,sanos,& qui inculpata sanitate fruuntur,nogans. esse purgandos,quod prauorum humorum copia qui sani sunt, haud premantur. Costat autem medicamentum purgans peculiarem & proprium humorem trahere,flauam nimirum bilem, aut atram, aut pituitam, miserosam humiditatem,qui ubi non adsunt,necesse ell,ut san-2.apbo. guinem dc carnes colliquet,ut scilicet ex ipsis proprium 36. attrahat humorem . Quapropter fani a medicamentis is non purgantur,sed potius cotabescunt. Vt non temere et .apho. Hippocrates dixerit: Qui sano sunt corpore, per medi-3I. camela purgati,celeriter exolvuntur. Et mox: Qui cor 4.apho. pore bene se habet,lios purgare periculosum est. Et ite- 16. rum: Veratrum iis, qui sano sunt col pore,periculosum .is est: quippe couulsionem efficit. Quapropter plurimum Error no errant nostrae aetatis medici, qui sanis etiamnum singustra aeta- lis sere septimanis pitulas, &id genus alia medicamen- tu medi- ta purgatia propinant. Nec ad tuendum hunc errorem eorum. satis est quod dicunt,varia excrementa,quq in ipsis quo Obiectio tidie procreantur, purgationem requirere. Si quidem diluitur. hac ratione pulche diluit Galenus secti . Aphor. Com. D . I s. inquiens: Valde indigentibus,& ex longis tempora se interuallis purgatio utilis est. Eorum uero,quae quotiis die procreantur in corpore excrementorum uacuatio, is minor est, quam ut exigat purgantis medicamenti effi- is cacitate in . Si uero quispiam uoluerit bis mense, aut se- ,, mel omnino, saltem ea uti, veritus ne excrementorumis multitudo a gregetur, preter id quod nocebit,corporari etiam in malam consuetu amem trahet. Haec ille . Fatemur quidem excrementa illa, luet singulis diebus in cor
358쪽
'pore eoaceruantur esse uacuanda,si modo integram sanitatem conseruare uelimus:atqui non per pursatione, sed alia uacuationum praesidi ut sunt ea,quae a suum leniter subducunt,aut quae urinam, sudoremve moderate proliciunt. Purgatio igitur iis tantum conuenit,qui ca
cochymia laborant, di prauis succis reserti sunt, modo alii ad purgationem necessarii scopi purgandum esse no
1 DEΜ sere purgationis, qui sanguinis missionis,sunt scopi. In ea enim principio Qualitaei qualitas humorum est consideranda, hoc humoria. est,quod genus humoris sit uacuandum &educendu. Non enim aliud, nisi quod corpori nostro molestum est humoris genus uacuare oportet. Quod si igitur pituita supra modum aucta est, corpusque infestat, hanc omnino uacuare oportet. Si uero flava bilis, vel atra corpus molestat, a pituita abstine dum, & bilis potius vacuanda . Sic ubi se rosa humorum pars abudauerit,& hac vacuare oportet.Id quod Hippocrates etiam iis verbis innuere voluit: In perturbationi I. apb. 2. bus ventris & vomitibus sua sponte factis,si talia purge istur,qualia purgari oportet,conseri, & facito serunt. Sin is minus,contra. Et iterum: Quae vacuantur,non sunt qsti I. apb. manda copia, sed quod talia vacuantur, qualia uacuari 23. oportet, & quod aeger facile fert. Proinde ut in omni- Abus aliis uacuationibus, ita etiam in purgationibus, se- Vires . cundo loco aegrotantis uires dilige tersunt ex pedendi. Irotatis. Quum enim immodicae purgationes uires t dant,& eo
magis quo fuerint copiosiores, donec tolerant,& nondum laborant, tentandum ut exuperans humor expurgetur. Quum vero ditatuuntur, etiam si restant superuacua, ab eorunde tamen vacuatione desistendum erit. Hinc non temere Hippocrates dixit, vacuationes quae I. apb. 3 ad extrema ductit, esse periculosas. Et turtius inquit: Plurimu & repente vacuare periculosum . Quocirca vehe- Vehemἔmetes purgationes, quibus tame hodie pleriq; utuntur, res p- magno stucito vitande sunt, quod maximo periculo no gationes uacet. Na extra hoc quod ex ijs vires supra inodu debi- periculo litatur denioliunturm , ventriculo etiam noxa inserunt sa.
359쪽
haud levem. Si quidem eum non raro ita laedunt actumbant, ut subinde parum recte per uniuersum vitae spatiumadyM- officio suo fungi possit. Vt hinc perspicuum euadat ontiue haud mnibus,quanto cum errore aegrotantiumque discrimi vacman- ne recentiores& barbaram sectantes medicinam, nomiam ullo nunquam eradicatiue sic enim loquuntur. uacuanta sempore. esse praecipiant. Nam ne unum quidem ex omnibus veteribus proferre positi ni autorem, qui unica vice radicitus humores,quantumuis malignos, purgados essessi serit. Praeterea nulla necessitas, nulla denique ratio eli, - qui eos tam absurdum opinari coegerit. Quod vero eo . . ..I Tundem opinio sit non solum absurda,sed & perniciosa,
hinc prompte dignoscitur. Quum enim in sanguinis missione quae tamen in nostris est manibus, ut ipsam nobis pro arbitrio nostro inhibere liceat) elsam ea in qua usque ad animi desectionem fanguis detractus est,
uniuersum quod noxium erat haud quaqua vacuetur , quandoquidem,ut Galenus lib. 8. Ther. metho. cap. q. testatur, nonnullis alui deiectio, quibusdam bilis vomitus, aut sudores, interdum omnia tria superuenire inpertum sit,quae certe haud secuta fuissent, si copiosa illa sanguinis missio, quod nox tu erat totu & radicitus u Cuasset: quato minus per purgas medicamentu, id quod noxiu est, totu vacuare licebit Cum enim in nostrap testate no sit ut purgantis medicameli vim inhibeamus , in nullo certe asse tu usque ad animi desectionem pumgare licet: tantu abest, ut radicitus vacuare per purgatia medicamenta audeamus. Metus enim est, ne utra animi desectione inuadente, uniuersam suam actionem me di camentum obierit. Si itaque iam deliciente animo plus purgarit medicamentum, certum est syncopen, & hanc ipsam mortem,comitatura. No est igitur radicitus aut, ut Hippocrates loquitur, ad extremum uacuadum, aut Aetae. purgandum. Caeterum in purgatione qtas minime praetereunda erit, quod haec interdum,quo minus purgatia medicam eta propinemus,obstet. Pueri enim cum noduiusta incremeti persectione sint cosecuti, purgationibus plane inepti existut. Quapropter si aluus i psoru adstr eta fuerit, mel, si nihil aliud i inpediat, cibo adiiciedu,aut rasina terebinthina,qus ciceris quatitatem εquet, Paulo
360쪽
III .ca. p. autore,exlii beda. Casia quoque fistularis dicta deam re,cuod vi leniete S emolliente praedita sit,satis comoda ex: stit. nes autem,potissimum ubi viribus ad genet modum destituti sunt,quod natura sicciores sint, purga . 'in tibiis medicamentis parum idonei sunt. Est etiam ideo aetas medico in purgationibus expendenda, quod hinc hon raro infestantem corpus humorem deprehedere liceat. Cum enim qu uis aetas stos habeat morbos,quem modum sectione tertia Aphori sinorii palam attest mr Hippocrates, facile quales eosde procreaverinthumores inde medicus cognoscet,qualia i , purgantia me Idicamenta in illis sint exhibenda, intelliget. In purga- Tem uti orie quoq; tempus anni praesens,minimὰ negligedum anui.
Sunt enim quaedam anni tempora,in quibus purEa tionem adhibere prorsus temerarium est. Ex quorum Aestate utique numero est aestiuum,maxime id,in quo canicule tumatio wdus exoritur. Exusta enim tunc natura, eam, quς a me nes itancicamentis purgantibus sit,acrimoniam non sert. Na- O.
mea etiam ipsa aestu iam imbecilla reddita, ex purgatione magis dissoluitur. Quocirca plures hoc tepore pur fari incidunt in febres,& viribus plane destituuntur.
Recedit iis omnibus, quod hoc tempore calor aeris ammentis in corporis superficiem & partem externa trahat humores,cotrariam ei, ad quam medicina ducit, ut hoc nomine prauam admodum hanc purgatione esse oporteati Proinde no temere dixit Hippocrates:Sub cane,&- 4. h. s. ante cane,medicamentoruusius molestus,atque difficilis se
t Accomodatissimum aute tempus ad puigationem Uerni seit vernum,quod nimitu omnis excessiis in medio sit,i pus pure , temperatum. Quapropter in eo no est calor,qui stationiae corporis esticiat dissolutione,neque frigus humoru co- comoda cretio no asserens,non in qualitas vires perturbIs. Atq;- timmo.
iiiiiDest, quod Hippocrates in Aphotismis sic scriptum 6.κ
reliquerit: Quibus medicamentu purgans consedit, hos AZ uemo tepore purgare covenit. Porro anni temporu ob interuatio no modo in molicda purgatione utilis est, sed si ad noxii humoris di notionem no parum conducit. Hyeme nanq; ut in libro de humana natura Hippocra-tes atteitatur, in homine pituita augetur, Verd sanguis,
neIlate fiaua Autuno uelo atra bilis. are si Hyeme t 3 morbi