Nicolai Leoniceni De serpentibus opus singulare ac exactissimum

71쪽

propter ambo promptum fit nobis Theriacam no ad ear mor minare. Verum hic error Nicoli: qui tamen ut uer sus proficiat. fatear)non est error ipsius: sed aliorum ita aetate ce/iebris nommis autorum Devquorum libris accepit: forte possit tolerari ob eat qua uitiata habemus: ac

mutilata librocii Gal. de Theriaca translatione. e Gentilis in eκtilis aute in eκpositioe quinti Canonis Auic. capite ostione unde theriacis magnis utra admittit Theriacae gnia ticanonis ficatione: uidelicet dicas ab eflectu scio cotra Ser Auisennae.

pentes: et alias Medicinas uenenosas et a carne Tirino tir utra in una et eade Theriaca sed potius diuersis. Ita. n. capite antedicto de Theriacaetio1e scribit. Quum nome Theriacae scimis ab eflectu quia est coformis uenenis: Imponitur omnibus medicis nis coferetibus ad Venena: et ad dimciles passiones: et dicans medicinae Theriacales: siue simplices siue copositae: sicuti Alliti uocas Theriaca Rusticorura Galeno. xii. Therapeuticae: et Pira Theriaca Fugo/ru: et sic de multis: et sic dicis Tiriaca Diatessaro in qua no intrat Caro Tiri: et hoc mo sumit nomen Tiriacalis Auic de uitibus Cordis et secudo Cano/nis cap. χκ. Curasit hoc nome summitur a carnibus Tiri: cadit tu super Tiriaca illas recipiente: haec si dem Gentilis. Qui si forte interrogaretur quo Pirarecte dicantur Theriaca sungorum : quum fungi non sint Serpentes. Nomen autem Theriacae sit a

72쪽

Themst id est: Serpentibus derivatum . Non aliud ut opinor ad hoc responderit nisi quod pauloate uerba suprascripta notauerat ex cuiusda Arabis AZarangi nomine auctoritate: Q uidelicet Theriaca dicitur: quia confert uenenis Serpentum: et aliaria medicinarum uenenosarum. Hoc enim nomen ut in quiunt habet duas partes. Vnam Tiri: quae signiti cat Serpentes: alteram ka qu significat medicinas uenenosas. Quare propter secundam partem nominis Theriaca qua est ka.uidetur Azarangi at cetili ipsum sequenti Pira recte dici fungorum qui

Celebres in a sunt uenenosi Theriaca Pudet me aliquando quille Medicinae uideo celebres in arte medicinae uiros circa medici. uiri pueriliter alia nominatam pueriliter aberrare. Quaqua uti aliquando ab nam usi ad nomina eorum errata terminarentur: errat: ny tu et non etiam in res ipsas uitae periculosas praecipita in noibus: sed rent. Quod in Tiri sic enim ipsi nominant carne etiam i rebus tam necessaria ad theriaces compositionem Medicina factum usin ad haec tempora demonstrauimus. Quantum uero ad Pira attinet: quae fungoru Theriaca dicuntur: etiam antea declarauimus: Cur Alliua Galano Theriaca nominetur adem autem de Pi Us est statuedum: Q uidelicet eatenus fugoru The riaca nominantur quatenus eundem habet effectu cotra uenenum Boletorum: siue fungorum : quem contra omnia uenena Theriaca Quod autem ide

73쪽

Gentilivmqtiit: ol quando hoc nome Theriaca sumitur a Carnibus Titi cadit solum super Theriaca

illas recipiente Forte rationabilius eadem uerba ita protulisset Cadit super uera theriaca: quae carnes V Asiae theriacae Perae recipit. Quoniam alia compositione nosti no sunt uerae uerae Theriacae: sed per quandam Metaphoram ita theriacae sola cognominantur. Sed etiam ipsa uera Theriaca non Andromachi solum a Serpete: quem recipit: dicitur Theriaca sed est uera the etiam ab usu: quem affert contra mors IS Serpetiam . iaca. Quare distinctio Gentilis Q aliqua Theriaca a re 1stictio Cecepto: aliqua ab effectu tantum nominetur: non est tilis a Theria omnino comprobanda: quum nulla sit sine carne camo est om Serpentis uera Theriaca: et illa: quae hanc recipit dia ino comproplici ratione ut antea Gai auctoritate monstraui handa. mi )Theriaca nuncupatur. Sed forte tam longa denominibus quaestio magis sit ramatistis si Philosephis Medicis ue conueniens . Quoniam ut in quit Gai .et quoda de simplici Medicina loco et pluribus aliis no ecuerborum sed rerum potius cognitione curatio morborum perficitur. Quia tam e dudum animaduertimus missi nos i libro de Plinii at aliorum Medicorum erroribus inscripto longis sermonibus super uocabuli Theriaca etymologia a quibusdam Medici satin leguleis taxatos: coacti fusimus et ipsi nunc primum data nobis occasione i nostri defensionem fieri uerbosiores. Qua simul etia

74쪽

Rulaenae interpres excusatura qui liperam Tirum quis Therium dicere debuit aliquando interptae.

Hunc autem ipsum interpretem ideo κcusandiam censuimus: sutauerimus fuisse errorem Serapiois quod fuit interpretis uitium . Sed quomodo id cui quam errori tribuimus: quod ne eme errorem iudicauimus me etenim libro de Medicorum errori bus agentes liberum unicuicyrelinquimus Serpen tem illam: cuius Caro Theriaca admiscetur uel Tirum uel iperam: uel quouis alio liberet nomine appellare. Qua re Medicos iuniores incessuimus: non

Q Viperam Tirum aliquando nominent sed potius ol Tirum putarenta Vipera differentem Quod Tiria ex Syria us y cireret D multo melior in Italia haberet Deni Q Serpes esset uel Tirus: vel vi pera hactenus uiderent ignoras e dio fuit hic error

in note: sed in re magis. Fingamus. n. Serapionis interprete fecisse uerti de carne Viperae titulum: et omnes illas: carni Tiri tribuuntur facultates fuisse in eadem traflatione mutato solo Serpetis nomine Vipera: carni contributas An propterea Medici iuniores ex Serapione sciuissent: quaenam aut qualis Ser L pens Vipera foret: cuius caro talopere ad usum me dicinae comendaretur non arbitror equidem. St. n. hoc recta existete uerboru Serapiois rastatio scire

potuerut ur no atque idem ex Au didiceriit q

75쪽

secudo Canonis etia scribit carnis Viperinae proprietates Insigniores. Cur non pariter ex Dioscoride at/ Galeno eadem de carne Echidnae uel Viperae scribetibus: quae Serapio scarne Tiri uel ipse Serapione utrun rauctorem super eiustem carnis uiribus allegate. Ex qua allegatioe facile percipare potueriit Tirii et Echidna et Vipera eande esse Serpete. Sed quum plerit eorum quid nomen Viperae apud la/tinos significaret ignoraret. Ne Ad Echidnii graeca: quid Tirus inarabica trastatione importaret:POtuemunt intelligere Quare de quo sumus nos in nostra ad Alexandrum Agathimetu de Tiro et V1pe ra epistola gloriari. De hoc quoq; nunc iure gloria mure nos primos fuisse qui decennio ante eande epi '

stolam edita Tirum et Viperam esse Serpentem I

uulgo arastis: aut Scortio nuncupat docuimus Quod nec Gentilis qui tam prolixas at subtiles Ne cetilis:

scripsit de Theriaca quaestiones antea docuerat m De aliqS V mo contrarivi in suis scriptis nobis insinuauerat in recentiorihus quibus Tirum ait esse sicco ueneno Serpentem: in Medicis an reius oculiarimaragdo: si hunc lapide intueant disti. nos sidietat pane. Per Viperas alit no Tirii non spetiale aliqua rus: aut Vipe Serpetis natura sed comanes tantia Serpentes putat a docuerularitelligedas. Q re sicubi nos Ruicena notadsi cessii immo ccntramus: Q Tirci putauerit a Vipera dimerente: fecimus vim uero In hoc scdm Getilis silaia Auic reputat)expositione sinuariant.

76쪽

Nam quum sensus Auic ubi Q abstrus snt: ac quasi imperceptibiles propter auctoristaut saltem inter pretis barbaram obscuritatem: non possumus aliter

de Auic iudicare/st sicuti is: qui inter ipsius exposi

tores habetur praecipuus/nobis sua expositione subiecerit. Tui1 uero no malam expositionem sed ipsum potius auctorem debemus danare quum eide Avicenna de malae expositioni auctor dederit occasionem quod dit suo expo, liquido videmus Aui fecisse in Viperis quaru mulsitori Gentili as speties et libro quarto et quinto ut antea osten errandi occa dimus)numerauit. Quum tame Vipera sit simpleκsionem speties ex Aristotele Nicandro. Dioscor at mat Quos etiam auctores uidetur et ipse Auic ex parte secutus ut quum eam notat in Viperis malis ac scae minae edentibus differentiam/quam etiam Nican derat Gai in Vipera simplici spetie notauerunt. Nisi forte Auic qui Ulperam/quae speties est/O gernere posuit eodem errore peculiarem viperae diste/rentiam etiam aliis Serpentibus comunicauit. Que Albertus e sane geminum Auic. errore uidetur Albertus libro mitium Aui xxv. de animalibus imitatus/ubi post factam secudii cenae errorem Auic. generis Viperarum in speties diuisionem=qua est imitatus rum multas ait esse sipeties alias Alelisati alias Quer=cinas/alias sitire facientes/et reliquas de quibus se dicturum promittit. Postmodum haec uerba subiun git. Adhuc autem Serpetibus accidit magna diue

sitas in

77쪽

stas in acuitate et hebetudine ueneni secundum se xum masculinum et foemininum: quis sint in spetie una. Masculi enim pauciores habent dentes et plus uenem: et acutius uenenum: si foeminat: et quod di citur: Deminae deteriores sunt maribus antelligit in motorin quantum est plurium detium morsus earum:haec quidem Albertus Forsitan autem non

est in omnibus Serpetibus Cut loqui uidetur Alb.)id quod dicit uniuersaliter uerum. Sed in una tantii spetie scilicet Vipera In hac enim Nicand Diosco. Cal. et Pati. una testantur c Mares foeminis si indipnitio res et staminae plures. mares aut pauciores habent dentesmon quosculain tamen ut etiam cis

ca initia operis diximus)sed caninos tantum. In ali is uero Serpentibus non desunt auctores Arabes: qcontrarium asserat: Deminas scilicet maribus esse peiores. Nam quod ait Alb.hoc intelligendum esse in morsu propter multitudinem dentium . In morsu quidem Elephantum vati aliarum ferarum: quae magnos et aduncos habent dentes esset probabile: In serpentibus autem non est acceptandum: in qui, bus non turba uulnerum quae ita aliquando lintexigua ut Acus uideas pupugisse : sed uirus potius maleficam debet attendi: quod potest esse malefice tius Petiam si a paucioribus dentibus imprimatur:

quemadmodum in spetie Viperina est experientia

78쪽

comprobatu an aliis aure Serpentii generibtis neu 'tru puto satis haberi exploratu: ne vitria ammmplures habeat dente si mares: ne ratrii sint minus suo ueneno exitiales: Nam de ueneno ut antea dixi De numero mus)sentetiae medicorta ambigunt. De numero aut

Dentiti Laiali Detiti uidet Aristoteles dubitare: decsido de histobus Aristo rixatalici libro de Dentibus in uariis Aialibus agens scribit haec uerba. Planos ab acutis disterminat qui canini appellatur:ferme utroxul participes sut sippe quesifra latiusculi supra acutiusculi sint Maribus dentes plures si sceminis: ut in genere hominu Ouium. Suum. Caprarum pater. In caeteris nullia exploratii est: sibus plures. Ex quibus Aristotelis uerbis illud etiam liquere arbitror: quod initio operis cotra Auic. diximus aliud esse de Detibus loqui simplici ter: aliud de his: qui Canini appellatur. a Caninos de detes plures esse in Vipera Deministri masculo Nicand. al. et Pau. aeginita testantur . De reliquis aut Serpetibus nihil determinant: sicuti intibus aialibus Arist. sub dubio relinqt: praeter Phole. Sue. Oue et Capra Ad maiore aute et nostri et interpris Serapionis: at inui excusatione WVipera Tirum quasi heriti dicere uoluerit no ratio interptatis iaAristoteles pesse uidest ut fit apud Arist. note generis licet ali nomine gene quato ximioris o*ιος:scilicet: id est a Serpentis Vis ri aliquando peram aliquando intelligi demonstremus. Haec sut

79쪽

huius philosophi libro de historia Animalium secti utitur promodo uerba. Nesric interioram ordinem persequemur mine spetiei

et primu in eo genere: quod sanguine constat haec enim ratione summa genera a caeteris differunt qa haec sanguinea sunt: illa exanguia sanguine praedita sunt. Homo et Quadrupedes : qaae Animal ouumve pariunt:at etiam Aues Pisces: Cete et siquid aliud uacans nomine: quoniam genus non sita sed speties simple in singulis intelligatur: ut Serpes ut Crocodilus. Habet autem hic locus in graeco Codice maiorem difficultatem in quo postrema uerba ita scribuntur hoc est: Sed sim ple sit speties: ut Serpens ut Crocodilus. Ne quis forte arbitretur Aristo.dicere Serpentem Duel Cro codilum non esse simplicem spetiem sed simplicem spetiem tantu intelligi. Quare remanet Integradu bitatio: quo uter fit simplex spes. Quia tame Latiam spes dividant. Hanc aute dabitatione Albertus Aristotelis Paraphastes licet sit forte Olixior si ut nome Paraphaestis mereatur super horum uerborucontexta: quae pauloante citauimus dissimulauit. Altera tame de Serpete uidet alibi uoluisse siluere libro . s. primo capite octauo de diuersitate aialitim: q sunt penes comunia genera ipsoru V l, ita scribit Animaliam autem genera praeter has non magna

80쪽

genera dicuntur : quia speties multas no continent: sed quaedam eveis smplicia sunt: quae formalem iii se no recipiunt diuisionem: et haec simi spes ultimae sicuti homo. Quaedam autem per formales differentias diuerses modosa sed non habent propria nota spetieriti quae nota sint nobis. Dehinc paucos post uersus illa uerba subiugit. Adhuc aute genus Serpentum est unum de generibus simplicibus aialium noideo non diuida in speties: sed quia nomina spetierum subalternarum non sunt nobis nota Tirus Serpes est sim tamen et Vipera nota sunt nobis. In his quide uer pleκ genus ut bis Albertus innuit Serpentem esse simplex genus: si

homo secun cuti homo: alia tamen ratione: non quia scilicet nodum Albertu diuidatur in speties:sed quia illae in quas diuiditur:

uacant nomine: praeter Tirum et Vipera. Talia aut

dicere nescio cui minus Q Alberto conueniat: qui praeter Tirum ac Viperam libro.xxv. ubi de Serpentibus agit: tot speties Serpentum nominat subalter nas: sicut Aspidem=Cerasten Situlam/etsi quas ali uare sim as frustra multiplicauit . Sed ne P propterea aliquid ple Calenus dicitur simpleκ genus, quia speciebus eius subalter dicatur apud nis sua desint nomina. Immo secundum Aristo lse Aristotelem bro primo de historia animaliti capite illo unde hac diuisione simplicis generis videtur Alb accepissse cotrarium potius apparet. Nam tale genus quod diui

di quide pol in speties sed nullis noibus distinutas