장음표시 사용
291쪽
do perturbationes sne ratione ct iudicio feri exis mei, modo non 'tantu iudicias quised iudicia ipsa, eos esse affirmet. At iudicii penitus expertem esse, & iudicium ipsum esse affectu, summopere scilicet inrepugnant. nisi forte aliquis tueri
Chrysippu volans,iudicii vocabulu plura signiscare dicat , ct in desinitionis expositione, pro deliberatione simpiusuisse. vlide sit sine iudicio,quod sine deliberatione. . Vero iudicia appellat perturbationes, appetitus ipsos ct assensus, iudicia ab eo fuisse nominatos. Quod quide si quis aia miserit,efficietur, ut redudans assensio perturbatio sit,& ruris instabit Posidonius, ct causam, Unde redudatio illa esse positi, requiret. Adde v, vel maximus in doctrina
error a Chrysippo comissiis estuta si quod
maxime re, causamq; c6tinet, illud est, ut nominis comunio,qua aequivocatione diacimus,distinguatur,atq; explicetur,quo significato,sine iudicio sacri pertur tones, quo item iudicia easdem esse dictum sit, 'ipse in quatuor libris, quos de affectibus scripsit, nusqua id fecisse inueniatur. quo
'andem modo, merito accusari non debet Nemo enim sane, qui vel summain breuia talem sectetur posscitam necessaria rectς
292쪽
I DE HIPP. ET PLATONI ssilentio praeterire, & multo magis, si, ut Chrysippus facit,oratione longi samb protraheret.Veru de his,etia paulo post vid bimus, nunc cu sexcenta huiuscemodi possim referre,quae fortasse postea, si paulo liberius ocium nactus fuero, in unum libruomnia congeram, praetermissis caeteris ex
tantum, quae ad propositam rem pertineri
commemorabo. ARGUMEN Tu MC A P. I X.
' Cupiditatis duplex desinitio proponitur prior
es appetitus irrationadis, in iucundum aliquod quatenus conuenit incitatus posterior, es appetitus rationatu,in iucundum quoddam quatenus conuenit, irrati o JH.Hac erasa 6ὶ ωρ non ferenda contrarieta .ut negetur eo ne ratione iudicio, quod in ratione consistit dicitur a rem irrationali,etiam iuxta Chrasippum dupliciter tantum, ut vhonon atracbilon. qua alias ρ riuationem. vocis aut collibaba/ vitium * orantum eorundam significant. Sic irrationale primum dieitur cin bona ratio contraria e ut error σ rudicium prauum. Secundo, quod rationis non est particeps: aut capax, ut impetus motusque secundum assilium. Neutro horum modorum Cli sippus a secium vocat irrationalem , sed ob id tantum quod rationem auers tur. Qua in eo noo caret represensone.Mot
293쪽
DOGMATIBVs LIA. II II. ι' bis quodiae inter alia dicitur: Ubi ratio duxe aut virtus sequitur aut intes: assecius nunquam. Proprium autem affectus est,animum sne ratione moueri.
Vm igitur in primo de perturbatio-
i nibus libro, cupiditatem, expeti ii ne irrationale esse definierit,ipsam tamen expetitionem,qua orex in Graeci dicut,rursus in sexto generaliu desinitionu, appeti-ib tione rationale esse ait, ad iucundu quotada,quatenus decet,incitata. ita quoq; in libris de appetitione desinit, ut cupiditatis desinitio si explicetur,talis euadat: Cupidiras est appetitio raticialis ad iucudu quoddam,quatenus decet,incitata, irrationalis.
Vertim si quis in diuersis libris, vel absq;
libris etia, diuerso in sermone ita torpeata ut dictoru repugnatia no aduertat, minus culpandus sortasse fuerit. cu vero in eade b re qua dicit quispia,cotraria & penitus inter se pugnantia connectit,doctrinam'is in eo colandit & turbat,magnaq; difficultate & haesitationem redarguere ea conanti-ibus exhibet, perinde ac si quis ita dicat: secti sursum descenderit, collocutus que cum lapide suerit, ct per medium saxum nauigarit, in gurgitem lacus ascendisse. Si enim lin , non ascendisse arguere velis,
294쪽
Σoo D E HIPP. ET PLATONI spropterea quod sursum dixerit se descen-cbse, illud ide se quoq; dixisse asseuerabit, verbo illo sursum apposito.si etia fuisse cunullo collocum refellas,se hoc quoq; significasserespondebit.cum lapide enim colloqui,& non colloqui ide esse, cu nemo,cum lapide loquatur:& reliqua simili modo captiose poterit interpretari ac tueri, ut longh melius sit, testu orationu genus,in quibus opus est, Vt non ea quae ex Vsu singnia iverba significant, sed alia quaedam intelligamus, statim a principio cultare.Pari r tione Chrysippus aget, si sine audicio dixeris, affectius animae fieri,ille esticu iudicio existere,& iudicia quoq; ipsa esse: si sine
ratione & irrationales asseras, ille neq; irrationales neq; in rationis experte,aliqua animae facultate, sed in ratiocinante fieri, cuius officili est iudicare, M rationales idcirco esse: si impertu contumaciter detre-elando,' auersando ratione,eos dicas effi- et oci,ille nulla sibi altera opus esse lacultate,
qua contra ratione cotumaciter mota, aia
fectus existant:seq; talem quampia Vim, ut quida philosophi, qui concupiscibilem. ct irascibsem introduxerunt, non admittet re ac demum solum se hominis principa- tum rationalem existimare,cibi intellige- dum
295쪽
DOGMATI Busi xt s III 1. et o Idum esse cessebit.At vero, si quis coram In quaestione aliqua ex tempore inciderei,deberet ille quide,ita etia tum distincte, tum
perspicue verbis uti.Venia tame errorum, si id non faceret, cosequeretur. Cum Vero
ille,qui ct demonstrativa,& rationale dis. sertatione ex professo scribit inobediente
rationi motu quedam appellet,Velitq; eu, nos rationalem intelligere: vel eu auersari
ό quide ratione non neget, nihil tame aliud esse, j ratione & iudicium ipsum dicat: rignosci ei debeat,curq; non sitvel maxime reprehendedus,non video.quippe qui erubescere& verecundari, laetari & gaudere de eade re dici,impudeter neget. At Chrysippu s ,cum enucleate omnia ita tractare
proposuerit,Vt vel vocabula ipsa obseruada,nimis morose quandoq; censeat, quod paulo ante non ex ratione ae iudicio fieri, o dixerat, progrediendo postea in ratione, ide consistere affirmat:cum posset omnes huiusccmodi ita intempestiuas, ct praeter Graecorum usum fictas aequivocationes vitare,& Grscis verbis ac dilucidis distinguere,atque absoluere disputationem. Nam ir , rationale quemadmodu inuocale ct decollatum,hoc est μανεν ' duobus modis omneo accipiunt,neque hoc ver
296쪽
aor DE HIPp ET PLATONI sbum in tertio sgnificato,usurpatum reperiri usquam potest, neque apud recentiores,neque apud Veteres Graecos,quautum ex libris ipsorum licet coniectare. inuoc
te siquidem & decollatum cogit enim me
Chrysippi interpretatio Verba haec exponere,) ita appellant,Vt interdum priuatio vocis vel colli, interdum deprauatio significetur. Clim enim pisces inuocales esse dicimus,vel plantas,id designamus, ut nulla
prorsus habere vocem intelligantur. climinuocabilem citharoedum, vel praeconem appellamus , vocis deprauationem, ac VI-tium innuimus, id est aut exilis, aut asperae aut Vastis, aut tale quippiam,non V ce penitus carere hominem signiscainus.
Quemadmodum etiam, decollati quidam homines appellantur, non qui ct sicuti pisces nullum omnino, sed quod paruum habeant collum .fieri enim non potest, ut ita decollatus homo aliquis sit, ut collo peni ius vacet.ita fit,hic quoque duo illa signia ficata sicut in verbo inuocali seruentur. Nec dissimilia his sunt, impedatus,decrus deuentris,decoctis demanus, atque id genus alia, in quibus, in,vel de particula,nominis uniuscuiusque significatum quan doque tollit ac neSat,quandoque non tou
297쪽
DOGMATI Bus his 'r 1 ri lit.in eundem modum vocem hanc,irrationale, inu nio,' apud Veteres omnes visitatam fuisse,' a nostrae tempestatis homini- bus usurpari. Si enim vel piscem aliquis, vel cancrum irrationalem dicat,ivocis huius irrationalis significatum , omnino de-.struit.si aliquod dictum reprehendedo, d Nerimus irrationale, seu irrationabile esse, non quὁd nullam in se ratione haseat, sedi. rςprζhensione dignum,ac stultu prauu- quest,ita appellabimus.teritu vero aliud, aut certe quartum,ut isti extorquent,significatum,in usu apud Graecos,qui quide Vocis huius explicationem profiteantur,non
est.id quod Chrysippus etiam ipse,his Verbis ostendit. Idcirco non ab re, animi per
turbatio, commotio contra naturam esse a .
quibusdam dicitur: ut in metu & libidine
similibusq; apparet.omnes enim eiusmodi motus & constitutiones,rationi non obte- Q perat, eamque aucrsantur. Vride eos, qui ita affecti sitiit, irrationabiliter serri dicimus,non φ in ratiocinando errent, ut dici posset, ex contraria ad consentaneum rationi significatione : sed propter rationis auersationem. Evidenter hic Chrysippus, duo significata huiusce noininis, irrationalia , quae apud Graecos reuera habentur.
298쪽
ao 4 DE HIPP. ET PLATONI s' ostendit. Vnum, cum rationi consentaneuopponitur: alteru, quod particeps capaxq; rationis,neutiquam est. illud sane quod rationi consentaneo aduersatur,error est, &iudicium prauum.hoc quod sine ratione ulla fit,est appetitio in perturbatione,& co- motio.si vero plura huiusce nominis significata fuissent,de illis etiam,aliquid dicere non esset grauatus,vt planum fieret,animi perturbationem,nullo ex illis modis sutia, se appellatam irrationalem : sed illo tantu, ut ipse dixit, quia ex aspernatione rationis efficitur. Nam cum quis male iudicat, non aspernatur ille quidem rationem, sed in ea errat& fallitur.appetitus Vero,qui in
ira ct cupiditate existunt,cum non Utatur ratione, irrationale nominantur a Chrysippo altera significatione,ubi in praepositionem docuimus annexae sibi partis significatum negare,ac tollere.animi enim mo- fotus,aduersus ratione contumax ea significatione irrationalis est,ut nullu in se rationis usum cotineat. uod si in ipso quoque ratione utimur,no recte Chrysipp' in primo de perturbationibus libro, illud dixit: Neq; si aberras sertur aliquis, aut incuria quada in ratione labitur,sed si aversus ipsigninimeq; obteperanis est .Et rursus in pertur
299쪽
turbationu curatione,ea ipsa quae paulo superius amo recitata sunt: Ubi irrationale, quod rationi consentaneo oppositu est, dicebat in perturbationis definitione,no sitisse assumptum,sed alterum, quod cotumax
esset,auersareturq; rationem. na subsequedo ita inquit: Vnde incontinentes omnCS, hae constitutiones habentur,quippe cu sui io compotu minime sint, sed excurrcntiu hominum.similiter qui intente currunt, cum incitatione eam sustinere no valeant,ess runtur. oui vero ratione duce mouentur,
eaq; motu situ regunt, qualiscunq; ea su rit,dominatur ii omnibus huiuscemodi motionibus,& appetitionibus, Vacantq; perturbatione.Hic etia verba illa,qualiscunq; ea suerit,orationi adiuncta: perspscuam faciut inter errores & perturbationes distin o ctionem.siue enim recta sit,&vera ratio,siue praua ct salsa,nunqua in perturbatione essepoterit qui per eam mouetur sed si vexa suerit decenter, recte,& costanter mouetur:si salsa,prau ct cum errore.na m dux ratio est,uel virtus, vel error sequitur,perturbatio nunqua. Verbi causa, Voluptatem bonu esse opinari,sictu Epicurus, peccans est & falsa ratio, omnesque operationes, ct
singulares motu animae, quicunque Volupta
300쪽
DE HIPP. ET PLATONI sptatem tanquam finem praue coniectant, prauos quidem necessario,& errates habet nondum tamen perturbationibus affectos.
Proprium quippe perturbationis illud est,
vi sine ratione animus moueatur. Vnde μpte Chrysippus ita scripsit: Onj vero ratione duce mouentur,eaq; singulares vide Iicet animi motus remi,horti appetitioni
b dominatur,de ambulatib. psimiles neq; ab iis, perinde atq; illi, qui p decliuia cum
runt,Violenter seruntur. Suprascriptae enim orationi, etiam haec adiungit in hunc modum, Qui vero ratione ducem iactur,caqi motus suos regunt. qualiscunq, ea suerit,hocum appetitionib.dominatur, Ut pareant simul atq; ipsa indixcrit: ut in deambulantib.vsu venit. non contentus his,subnectit: Propterea ita rationales motus,perturbationes dicuntur esse,& contra Natura quippe qui h rationali constitutione egrediantur.Quid ita an scilicet, quia sine ulla , o prorsus ratione sunt, eamq; aspernantur, quam nobis ducem omnium singularu bonum natura conces it,quae in perturbationibus Non praeit.Vnde omnes perturbationum commotioncs, b rationali constia tutione egressas fuisse inquit. recte admodum , nam si rationali5 animalis constituti