장음표시 사용
241쪽
DEFENs Io, CAP. XVIII. 1 grterni & vitrio lati in huiusmodi humore acido delite-
scentis, qui a calore ventriculi suscitatus ac irritatus prompte ac expedite cibos conficit ac destruit, St tantavi interdum absumit ac devorat, dum superabim dat, ut famem caninam aut lupinam pletumque inducat. At quae plane etiam superuacanea sunt, ac molesta
naturae, excrementa veritatem orationis nostrς confirmabunt. Quς quidem talia ea sunt, quae partim a tribus illis principiis, partim ab elementis ieceInuntur, VapΟ- res nempe mercuriales, halitus sulphurei, &salinae cxhalationes, quae per sudores expirant, ut mercurius 8 sulphur per insistasilem transpirationem evanescunt. Eiusmodi excrementorti separationes, si sensim ac gradatim, nullaque violentia fiant, felicem prorogant artatem ad extremu usq; senium. Si vero praecipiti momento, & vi quadam violen tiore vehemetioris alicuius motus,aut morbi, ut inflammationis, aut ardentissimae febris extrudantur, aetatem corripiunt ac contrahunt, senectamq; accelerant, aut etia per syncopas &lipothymias immaturam morrem praecipitant. Q n etiam, sit eiusmodi excrementa in corpore retineatur,& ab exitu arceantur impedimento aliquo, extrinsecus occurrete,
qualis est frigidior tempestas, ρd quam cutis obrigeat
ac conden sietur, qualis etiam victus ratio nimis restis rans, obstructiones aut aliae corporis infirmitares eiusmodi impedimenta afferentes variorum ac infinitorum affectuum semina fiunt , ac radiceS. Idem de vitillimis excrementis & crassa Elementaris materiae fece prorsus inutili, torrestri ac putida fas est dicere. Etenim ex aqueis crudis &serosis excrementis, ex aereis, si a tuosis aut ventosis, denique ex crassoribus ac terrestrioribus vel faetidissimis, utcunque corruptissima sitiat, produntur tamen quaedam in sinsulis vestigia eorum essectuum, quos purior trium principiorum
242쪽
181 HERMITICAE MEDICINI 1bstantia lex quibus tanquam impura separata procreabat. Siquidem qui debitam istorum anatomenivolet experiri, urinae, erbi gratia quae tam ac curate in morbis circumspicitur ac obseruarur, in ea magna me
curialis liquoris acidi subtilis ac penetrantis, qui vel so- Iidissima ac durillima corpora dissoluat, quantitatem
deprehendar,nec non sulphureς essentiae, flammam e iam corncipientis, copiam : ut taceam salinum corpus
quod per se satis perspectum est ac peruium in magna
illa copia salis , quae ab eo extrali ittit: cuiuS tanta est aiscrimonia, mordacitas ac corrodendi vi*Sc vehementia, ut alios quo suis naturae sales omnes viribus superet. Haec verissima esse, quae a me dicuntur, An onymus
iste noster facile perspiceret, si vel tantillum scripta Christophori Paciensis, Philosophi utique celeberrimi, qui dissecandis vrinis insudauit, delibasset, aut ei iis scripta subodorari aliquo modo potuisset: nec non si aurib. quicquid alii de iisdem urinis & earu anatomiadi meruere, aliquid praestantius & utilius de earum virtutibus ac energia didicisset, nec in lis coloribus, nubeculis, en corematis ac hypostan contemplandis totus h sisset, quamuis &ea considerari debeant a Medico,
ad diagnos in morborum. Galenus, qui humanum sorpus ex quatuor elementis construxit, cum per ignorantiam tria illa rerum omnium principia supprimens, plausibili sic &eleganti methodo, omnes omnium morborum causas, nec 'non medicamentoru facultates, ad qualitates primas, secundas, tertias, ac ad materiam ipsam reuocasset,percepissetque rem sic minus feliciter succedere, nec insti- puto ac votis respondere, tandem ad occultas proprietates totius substantiae confugit. Quas cum non posset satis apertc enucleare, ne videretur carere rationi b. eas rasim & mixtionem elementoru certam reuocauit, visa-
243쪽
DEFENs Io, CAP. XVIII. 1830 mpta diximus, dccx Aristotelis mente eius argumenta aut opinione, ex Empedoclis doctrina petua, et ulmum At qui aliquid aliud in copositione & structura corporis humani, quam clernent a & eoru qualitares, h. e. calidia, frigidum, lHimidii in desiccu tim ab uiuur, liquorem Dempe niercuriale, sulphur Zc salem orianis generis virtutib.facultatib. ac proprietatibus praedua principia, ex quibus inlinitae varietatis colores, saporez, odores de id genus alia promanant, facile perpedent, singula primcipia, a temperie sua aut aliorum cosortio excurrentia, morbos varii generis in eorpore procreare, ut si sulphue immoderatius luxuriet, varias inflammationes, varii generis febres inducat praeter alios assectus narcoticos, ac seporiferos , quos sit scitat sulphur narcoticu exspiritib. narcoticis ac incbriantibus, quos in se continet, dc per toturi, corpus luxuriando diffundit. Quod facit Epercipitur in nimia vini potatione meracioris aut potentioris,in esci panis multo lolio permixti, nec non viserosi camphora, succoru papaueris. h oscyami,cicuta Rliorumq; optaticorum : quae soporiferis suis sulphuribus, non frigida lua qualitate, sol unum conciliant. Ex mercuriI etiam acidis ac actibus vaporib. comperierat. epilepsias,a poplexias, patalyses, de omnia defluxionum aut catarrhorum genera subinde procreari, qui quidem affectus, si veneno aliquoo aut malignis ac contagiosis spiritibus stipuimar, non possunt non Epidemico S ino bos Eudemicvenenosos ac contagiosos inuehere. Si fales diligenter excutient, deprehendent ex illis rosiones internas, apostemata, ulcera, dysenterias, haemorragias, quotiescet sedib. suis excurrui,&ab aliis principiis secerit litur, aut naturς modum excedunt, nasci ac vim corpori inferre, unde etiam, h. e. ex eoru resolutio, ne, ardores vrius , straguriae, Si id genus alia membris suscitatur incoinoda. Siquide irata diuersoru saltu varie
244쪽
xatem diuersa etiam xlcerum,a posternatum, erosio fiugenera, per ponticum, austertana,ac acerbum eorum spiritum, ut & variae colici doloris species inducuntur. Horum etiam salium coagulatione discent, tophos calculos, scirrhosos articuloru tumores & nodos,ac infinita obstrictionum genera, unde innumeri morbi nascutitur , progenerari. Qui quidem coagulati sales aut
tartara, cum nunquam careant mercutio & sulphure,
crudis, incoctis ac impuris, si quoque lasciuiant, dc ad summum suae malignitatis gradum ascenderint, iuxta varias suas naturas ac proprietates diuersos affectus complicabunt ac commiscebunt, qui singulorum principiorum qualitates ac vires, simul tamen inuolutas aemulabuntur.
Sed satis sint ea, quae proposuimus exempla, ad veritatem trium princi porum, ubiq; suos effectus prodeutium, stabilienda. Exacti ius, quae restabunt, ac minu ius, in libro nostro de Recodita rerum natura .excutiemus, nullumque morbu, siue internum, siue externu, intactum praetermittemus, quin causas, ac veras origines. ad tria
illa principia, siue sola per se, siue inter se permixta, re-
sta ratiocinatione red canius. Neq; illis tantam qualitatum elementarium rationem habebimus: inimique momenti occultae illius, totius substantiae proprietatis imperitia apud nos futuraei' Nec tamen ab Opili lone Hippocratis secedemus, quin potius confirmabimus,llibro suci de antiqua Medicina scriptu reliquit. Is enim explosa eorum opinione, qui morboru canias ac principia qualitatib. clementarib assigat, alia explicat ac struit fundamenta, dulce ne mi e , acidum, amarum,selsum, de qllib. iam antea, quaeq; ad tria illa rerum omni u primordia reuocauimus , singulis singulas suas facultates
ac proprietates arroga do, qui b. quicquid in naturameedicamentorti, morbo a virtutis ac potetati inest moue sua, ac sciti in Letum cxcii l. propcllitque No -
245쪽
DxpENs Io, CAP. XVIII. 33sNolim tamen ire inficias, quin ex qualitatib.elementaribus, in corpore nostro 'diffluenti b.ae excedentibus nasci queant morborum quaedam genera, reuollacea Chymicis diaeta, qualia etiam ab excremetitiis ac faeculentis litimorib. vel rete nos vel superabundanti b.proficisci potitis ex huiusmodi elementis, quam principiis certum est. Etenim ex flatuum simpliciter aereorum &spiritu osorum copia, ex aqueis serositatibus, nec non terrestribus faecibus, varias a me fluum species procreari in dies videmus : attamen eiusmodi morbi exiguas parum firmas radices agunt: tincturasque habent morimentaneas ac parsim fixas, ut quos etiam facile sit vel leuissimiqac elementarib. remediis exigere, iisque calidis, frigidis, humidis & siccis : ut verbi gratia, aerei fptus in intestinis conclusi,&sua distetatione colicos dolores paxientes, multo negotio carminatiuis, ut vocant, clyste-xibus discutiunturuercistates aquear&superfluae humiditates medicamentis ex liccantibus absimuntur : inflammaticines exterrestri & simpliciter crassa materiria, nitro sulphure coruscante profecta, simplici refrigeranis auxilio extinguli triur. Dicem us pota b ciuia Fernelio,quosdam morbos verdprorsus esse occultos quos idem trans natura esse aD
seria: qui ex influxib. coelei tibus progignuntur,quibusve aliquid velut diuinuni, aut salte prae aliis vulgarib.m Orbis singulare ac peculiare quid oblematur: quod Medici το ;γΘος Vocant ,& Hippocrates το μον : quales sunt ast tales Se aetherei associus, qui certis quibusda homini b a ccidui singulari q uoda astrorum influxu, aud coelicostitur lone, aut iri alignioru in planetarum concharsiu: sab quo picriqne nati suiu: qui ideirco ex suotaim ascende-rru adicibuS, naturis, ac proprietatib.variis, fructu SUCongruos oportunis temporibus , aspectu suo i&radi)3 producentibus varie afficiuntur. Eiusimodi morborum
246쪽
cautavi admodum abditae, ac imis penetralibus infixet, vita cum indiuiduo nascente natae, similia suae naturae medicamenta, hoc est occultissima virtute praedita, Mut coelelles spirituales, ac aetherei affectus, sic spiritualia quoque ac aetherea remedia postulant: quae aliunde quam ex tribus principiis in spiritualem naturam adductis peta potiunt. Sed longius aequo forsian orationem nostram, de tribus principiis, & eorum doctrina, emensi sumus: quorum laudabales ac admirandos effectus visu in est tan- id magis crim mendare ac extollere, quan id ab Anό-nymo imprudentius deprimi ac explodi satis superque
Mitum autem est,quiim iam ante trigesimum quin tum annum doctissi inus Seuerinus, in adea sua Hippo-ertitic ac Paracellicae Mellicinae,abude ac eruditissime de iisdem principiis di sseruerit, quod candiu Anonymua nostera censura i castigatione lcriptorum eius, fundamenta Galenicae Medicinae prorsus con uel lenti hi, quietus a cociosus supersederit. Vnde tam diuturnum hoe Anonymi silentium Z nisi quod hic parum ad se pertine- re eius scripta putaret, qui remotissimam regionem habitaret: qui mundationi suarum mercum non posset of 'ficeret qui strinxerit alio aculeos suos, a quibus se tanto locorum interuallo impeti poste nunquam crediderit. Cur igitur nunc nobis insultatur, quia eiusdem uortis, eiusdem regionis, eiusdem urbis, cum simus conciues, i cominus illustrari nolit, suas opiniones cortre tua suam e patefieri libenter non sinit λ Deniq; in me aliosque bonos viros ac doctos Anonymus iste virus sinam eructat, non tam veritatis odio, quam inuidia, quod cum in ineptiis consenuerit, reuocare gradu nune erubescat,& alios plus se sapere iniquo animo ferat.
Cetura quae adhuc hoc luco de tribus principiis dici
247쪽
DEFENs Io, CAP. XVIII. IS possent,in librum nostrum de Recondita rerum natura excutienda reiicimus,clud deuili nodi tractatio primum ac praecipuum verae Medicinae fundamentum stabiliat, . citra quod nihil firmi ae constantis extrui potest. His igitur contentus in pilassentia acquiescat Anonymus noster, quae quam apertissime sicri potuit, enucleaui-
mus, ut conniventes oculos, aut luscos, aut cataractis
suffusos eius,ut cunque detergerem, & luce aliqua o scuriores mentis illius tenebras illustrarum,nec non ut intelligeret, quam absurdesoquatur ac scribat de sibi ignotis:aut in ea invehi desinat,quae certis & apertis d Inon strationibus ratione & experientia fultis ac comprobatisineruia ubique reddi possunt. C A P. XIX. Leuibus modis Galeniti Messici virtutes suorum meae
camentortim alimentorum rimantur ae in-nsigant. Solent Galeuici, ut virtutes ac facultates suorum meis dicamentorum aut alimelicorum rimentur ac inue. stigetu, eas ad normam corporis temperamento iustitiae prςditi, hoc est rexIocare. Quod enim temperatum calorem, vel in senili etiam corpore isti aetati parem &cggruum impertitur, id dicetur medicamentu. Quod si immoderatius &cu naturi molestia agat,hoc est naturale nostram temperiem caloris excessu superet ac plurbet, tunc medicamentu istud c lidii dicitur non temperatu. Huiusmodi autem calidaequalitatis gradus quatuorMedici costituur. Primu quia dem,qui sensub vix percipitur. Secundu qui sensum ferit acalficit,calidu enim tacta essE deprehenditur. Testiu. quem vix sensus citra insigne offensionem ferre potest,
qui tamen non sit urens. artu ostrem si qui causti
248쪽
HERMETICAE MEDICINAEicas & adurendi vires habet. Idem iudicium est de gradibus frigidi, humidi & sicci. Singulae autem istae qualitates variis proprietatibus insignitς sunt Atq; iuxta eo rundem Medicorum sententiam , inter eas aliae statuuntur simplices, quς seu alimentoruscum edicamentorum facultatib. inhaerent: aliae vero compositae: qua rum etiam aliae intenta , allit remissae diculur, quarumq; compositio, vel in unu & eundem effectum tendit c0ntemperamentu, vel in oppositos effectus, Quae quidemo innia, tum in siiccis terrς &plantarum,tum in anim libus comperiuntur, quorum tanta est copia ac vari tas, ut singula quaeque excurri nequeant. Sensb.tanisnperuia sunt octo saporum suorum generibus, ut volebat Plato, cuius celeberrimi quique Medici sententiam amplexi sunt&sequuti. Huiusmodi s pores sunt austerus, quem adstringentem vocamus, acerbus, acidulus , nitro susi amarus, salsus , acer de dulcis. Quibus
Theophrastus Aristotelis discipulus pinguem &oicosum addidit, Atq; hae siviri qualitates prope omnes, qu sensui gustus innotescunt. Ad quas omnes aliae, si quae
dissimiles utcunque occurrunt, reuocari possiant &debent. A quota enim dulcedo, Aualem olera, herbae, fructus, atq- radices quaedam repraesentant, δc quae vix sensum afficiunt, saporis dulcis sensu comprehenditur. Talis & est frumentacea qualitas, quae in semini b ciceribus ac legumini b. qtq; id genus a liis degia statur. Quae
quamuis nullam propemodum qualitarc sensivi explice ἰ, attamen cum sit nostrae naturae familiaris, ac grata gustui nostro sapore suo, eodem etiam ad dulcedinem 'nempe, cuius ampla est latitudo, referri debet. At vinosa qualitas, qualitatum variis modis coeuntium mistura, FI edicis dicitur, quae disserentias etiam innumeras ad mittit, ut modo hanc, modo illam qualitatem saporispinus repraesen cet. Sed nullus unquam fuerit finis,si singula
249쪽
DEFENs Io, CAP. XIX. Iis sngula quaeque excutere esset animus. Qualitatum enim eiusmodi, quae ab elementorum mixtione proficiscuntur, infinitus etiam est earum I HimeruS.
Austerus sapor & adstringens, quum de natura terrae participet, terreus etiam ac crastarum partium est suae molis compage : frigidus velo qualitate. Hinc fit, v veiusmodi austera ac pontica incrallandi vim habeant, laxaque membra contrahendi ac corroborandi, nec non refrigerandi ac exiccandi & terrestri illa ac crassio-
Acerbum, quod crassitie & terrestriore substantia ponticu superet,ut etia refrigerandi ac exiccandi vincit. Acida, etsi tenuiorum substantiae partium sint: frigida tamen qualitate paria sunt adstringenti b. Tenuium
autem illa esse partium hinc fides fit, quod in sensilibus
partibus velox sit operatio,& saporis affectus: qui acer. borum & adstringentium tardus est, acida qua omnia ita profundum corpus facile penetrent, & vires suas illius transmittant, cum ab acerbis superficies tanti,in corporis essiciatur
Salsa & nitrosa terrea sunt, calida & sicca, ad quae . proxime accedit amarus sapor. Qui quidem tres isti
sapores, etsi terreo, calido & sicco temperamento sunt, non obscurum tamen est inter eos discrimen: quod amarus a caliditate &siccitate magis sit attenuatus, utpote salsum abstergendi facultate vincens. Proinde etiam salsa & amara attenuare ac incidere crassos visci dosque humores selent: nec non putredinem arcerς, quae idcirco cadaueribus in balsamum aptantur,ut ea aputredine diu tueantur ac conseruent.Sic quoq; videre
est, nullam in illis putrilaginem, nec verminationem generari, prout in omnibus terrae radicibus, herbis Afructibus humidisribus a sibi et . Humiditas enim calo restipata corruptionem inducit, qua carent amara resalsa,
250쪽
crates, siccum sano esse propinquius. Acria autem omnium maxime calida & sicca habe tur,suntque partium tenuium. Hinc fit ut facit E pene. trent,&intima corporum penitissime attenuando, in cidendo,&impedimenta omnia siue obstructiones e
pediendo, nec non etiam Vrς udo,introeant.1 alcis sapor ex substan tia omnium rem peratissima, ac qualitati b. mediocriter calidis constat:quo fit,ut huius. modi dulcib. nutriamur ex Aristotelis sententia: nec tamen eam dulcedine, quae in saccaro est,melle & id genus aliis semper intelligimus: sed alias quasq; omnes,quq in albo dulcedinum censentur, etsi a superioribus diueris. Talia enim sunt panis, vinum.& omnia qu qui Salimenta, grato sapore gustui nostro arridetia: Ea enim dulcia etia dici possitnt, prς sertim clim ea coctione adepta sunt, quae perfectam maturitatem vel proprio ae singulis yeb. insito calore , vel altero extrinsecus a Sole coeloue allato, vel artificiali vulgaris ignis coctione, solarem aemulante, eis conciliauerit. Sic enim omnia dulcescunt temperato videlicet huiusmodi calore,ut videre
est in viris ex omphaci b. ad maturitate perductis: quq ad perfectioncm decoche dulces sunt, ac palato gratissim , quum secus cmphax,alioqui immatura, plane acida sit,
austera, ac acerba, sensium gustus vellicans, nec ita arridens, ut alii maturi fructus. Hi enim persectam coctionem a Sole assequuti, non tantiim ori delitias praebent, sed magnae sunt etiam ad nutriendum potestatis. Haud secus alia fructuum genera, qui acrem ac acerbu saporem habent, cum non duassequuta sunt a natura Pseeta coitionem, artificiosa ignis lenti coctione dulcescunt. Cuiusmodi sunt carnes, quae crudae, lingua: dc palatomorosae sunt: coctione vero, hoc est elixatione aut assa-sione congrua mitescunt ac ori fiunt gratiores. Quae etsi