장음표시 사용
261쪽
DETENfro, CAP. XX. ΣΟΙ fialtatis non minus parcitur, quam utrique piperi, aut genus aliis causticis &summς caliditatis: cum tamen verum&gc minuin opii correctorium cutita loquar)ab Hernieticis probe cognitum acetum sit, quod vapores aut lia litus narcoticos arcer, ni ad cerebrum eueliantur, sic illos sua acidua te compii mendo, Vt eos reti neat, . correctori a vero illorum calida illos magis suscitent ac multiplicent. Unde sinistia prorsus ac exitialia symptomata invadant, ut hac ratione aduertiis eiusmodi medicamentorum usium & perniciem neces.se fuerit ad empiricorum laudanum, quamuis imper- Distum, refugere. Nunc de coloribus aliquid dicendum. Quorum, ne quid detrii hanc dogmatici de qualitatibus suis, varietatem quandam colorum ad ipsas reserre solent, ac obseruationes quasdam admodum leues ac futiles notarunt: ut cum dicunt in caepa alba de vino albo ex coalore frigiditatem maiorcin iudicari, quam in caepa rubra aut vino rubro. rid sibi ima tum Sc Arsenicum album , etsi canditissima lint instar crystalli: stibista tamen albe sine ardent; illinum ac exitialissimum ignem fovent ac velant. Quin Sciplutari saccarum , vs que ad ed album, suave ac dulce, In penitiorib . suis partibus miram tegit nigredinem, ac acrimoniam, ex qua possint aceta sortisum a & regiae veluti aquae erui, quae metalla quae uis durissima soluant ac comminuant.
Absurdum ergo fuerit dicere, a calido S frigido colores effigiari, qui ex solis spiritibus, vel tenuissimis vaporibus ac aereis , in sile latentibus, proficiscuntur: prae sertim in eo sele, qui natur.i sulphureus est, quale
est nitrum aut fiat petrae, ut vocant. De cuius admirandis proprietatibus cum v crba ficeremus in tractatu illo nostro, quem tam perite Censor castigauit, in quo hoc unu tantum sibi carpendum duxit, quod alienum
262쪽
αo1 HERMETICAE MEDICINAE lprorsus a mea mente fuit. Nam quum de sale nitro age irem qui optim h depuratus nivis instar candidistinius estj aperte taliae ii docui ex hac albedine infinitos varii generis colores prodire ac elucere, qui varietate omnes somnium colorum opalas superent. Qui colores ex solis falis petrae spiritibus prodeunt, compa istissimum lvitrum etiam penetrantibus, ac in volatilis farinae omnibus coloribus insignitae speciem vi ignis extrusis, Si in superficie a lembici vitrei ad lacerentibus. Ex quibus coloribus totum ctiam a lembici corpus inse- stum ac tinctum videre liceat, tam in intrinseca, quam extrinseca ipsius superficie : Quique tam varii appareant, ut v Ino etiam tempore, Omnibus sivis vestita coloribus, tellus multitudine& varietate his cedat. Hinc liquet, istam colorum omnrum diuersitatem ex spiritibus non secus esse petendam , quam aliaS Onanes
rerum o innium proprietates ac virtutes, ad cos este reserendas.
Si ieitur istorum tandamentum super tria principia,
eorumque sipiritus ponatur, firmum utique ac stabile futurum est, ubi etiam non sucrit opus , in alicuius causae ignoratione ad occultas proprietateS colaf
Haec omnino doctrina , ut certissima &verissima, si excolatur, addiscatur , &omni studio excutiatur. Hippocratis etiam illius magni nixa autoritatibus, o times mentis nostrae tenebras facile discutiet, lucem clari 1simam asserct, dissicultarcs omnes submouendo. IE x ea enim schola certissima theoremata ac axiomata, citra tot distinctiones depromantur, quibus ut apertis- lsimis & firmissimis nihil opponi possit. Quin usqueo deli constanti muniuntur veritate , Ut citra omnem
ςontrouersiam ab aequis iudicibus uno consensu f admittantur ac recipiantur. Exemplum de aceto sum t
263쪽
sumamus, de quo quid certi afferant, nihil habent multi etiam magni nominis Medici. Quod enim acidum sit, atq/ ideo refrigeret, frigidum
ipsis in esse volunt. At contra, cum facultatem civ S at tenuantem incidentem ac dis loluentem intuentur, nec
non cius in terram effusi feritorem, ac ebullitionem, discedere coguntur de sententia, quidque de eo iudicent , incerti sunt. Qui si ex Hermeticis didicissent, separato vini spiritu ex eo ipsum idcirco acescere cui patet etiam experientia in quo enim diutius loli aut locis calidis exponitur, c d maiorem acrimoniam conistrahit sensim, quicquid in eo aereum cst,& deessentia quinta vini, vi caloris exhalante, detracta illi ea coelesti ac aetherea essentia, qua vinum mira suauitate perfundebatur scum piam: ione tamen aliqua, sed grati stime palatum feriente, ex singulari illa temperieaciditatis vitriolatae per dulces & sulphureos spiritus a naturae archaeo vino indita & conciliata tandem acescit, cuius aciditatis causa ad qualitates frigicas non est reserenda, sed ad occultos illos spiritus de talis acidos, qui vinculo sulphureae substantiae in officio continebantur in vino, qua soluto, luxuriare effrenes solent, Z occultam aute suam naturam,Vt pΟ- te liberam dc solutam , manifestam reddere. Hinc fit veaceta alia aliis sint acriora, prout magis vel minus in se continent salis armoniaci naturae , nihilque prorsiis sulphureae substantiae. Simplex enim aqua omni sale destituta, nulla vii luam frigiditate acescere potest. sed quemadmodum ex vinci, sic & ex hydro melite, cere uusia, omnique defruto separata, propria aqua vitae aut a
therea si1bstantia aceto a fieri posest, eo quod in sese
eontineant salem acidum naturae.
Eius nodi sal acidus est,quem Philosephi mercuriuin suum vQcant, aut salem amaoniacu ves tilem ac spir tualelsi
264쪽
tualem quod omnium metallicorum salium armonia cus vulgatis siduo latissimus ut qui in farinae formam albissimae ac falsae ad nubes usque sublimatione efferri opossit, naturam qiae habet siccam&spiritualem, quam Philosophi aquam suam siccam vocant: quod hic sal Q.
usque adeo volatilis sit, at una cum aereo aut Vapore
queo attollatur, ex quibus D sta est compositi mixtio: dtantaque istius salis est aciditas,ut scrupulus unus, aut octodecim aut viginti grana huius falis mundissime deputati ae siri plici stimi, in hydria aquae communis
soluta, totam illam mire acidam redda ut. :
Atque hic cst sal, qui in aceto cum aquosa substantia detracta sulphurea essentino sese ac ore suo consipicien- . F. dum praebet. At quo generosius fuerit vinum, eb acrius fermentum aceti, Sc gehementior eius acrimonia sese prodet, ex quo attenuantes spiritus penetrantes & a prompte di sibi uentes a perito artifice extrahuntur: qui vires & facultates aliunde quam ab ipsb sale armoniaco spirituali ac volatili cum humore aqueo permixti
i Atque ut hoc dilucidius adhuc declaretur,& re ipsa comprobetur, accipe sortissi inum acetum album vel rubrum: hoc ad siccitatem in balneo Mariae extillato, i idque leni admodum igne: ex sextario, tres partes aut amplius instar aquae fontis limpidii sim asi sed acerrimas i aut acidissimas extrahes, reliqua materia tartarea aut Recali in imo vasis sit, si dente, cum acerrimo & morda- . ticissimo sale, qui qudd sit fixus,& terrenae accli parti ad- haerens, non nisi magna ignis violentia extrahi potest.
O medio acerrimum oleum , aquae regiae naturam : aemulans, corrodentissimum extrahitur, non caloris,
ignis ratione, sed vi &potentia substantiae salsuginosis, iquae cum sale per ignem ex reliquis tacibus expellituria olei spectetm. sed i
265쪽
DEFENSIO, CAP. XX. stos Sed relicto acri illo igne tartareo, sumamus nunc ea. plicandam aceti distillati aciditatem. Lem distillatione elicitur ptimum aquosum quoddam clemetare phle ma , quod ex toto corpore fete insipidula proiicitur, relicto alio in fundo vasis liquore, longe acidiore aut acriore, atque idcirco a i dissoluendum potentiore,
qui alioqui antea non vSque adeo acer erat, qUoda- quos phlegmate sal armoniacus Iemperaretur. Cuius
quanta sit copia, si nosse cupis , accipe quantum voles optimi sillis tartari, qui ciusdem naturae est, sed fixae, per quem sensina, ad unciae unius pondus, sextarios duos acetiistius distillari, ad ephlegmati, traiiciendo, comperies volatilem talem Ata non iactim cum sale fixo acri cόniunctum esse: quodque ab eo distillatur promus inspidunt aut dulci duluin reddi, volatili aimoniaco sale deposito, traiectione in lale si xo : Ita ut sit pravnciam unam salis tartari vini fiat auctio unius aut aliquot scrupulorum salis volatilis, alterius fixi quantitatem
augentis: sic qui ex aceto cum a quo a & acre a s u D stantia euolauerat armoniacus fri volatilis, traiectione retiiteatur in proprio silc si xo, atq; ibi haereat, destituens seu spolians, absentia sita, omni aciditate liquorem, quidistillatur, quique idcirco nullius est virtutis, aut minoris aqua ipsa pura &simplici essica ciet: ut hinc liqueae
quam exiguo aut pauco sermento ad magnam pastae quantitatem, ut loquuntur Philo phi, acuendam aeaugendam opus sit: citra quod nulla futura sit acrimonia ex elementari aqua, eaque nullo perfunda rur a co- re aut sapore, si desit illa salis armoniaci vis ac facultas. Hermeticus igitur Philosephus ac Medicus, in uiuar rum anatome probe versatus, ad controuersia ista, de qualitatibus aceti, diluenda problemata, quae inter dogmaticos agitantur, designatus, docebit, sit porem acrem acidum, at attenuantem aceti, dissoluentemque, facul-
266쪽
facultatem nasci ex eo, quod res acidae, sue aquar,siue succi sint, sale armoniaco perfusae ac aspersae sint: atque lidcirco acetum , non tantum acre, sed tenuissima ac spirituosistima illa salis acida essentia , penitissimas corporum, etiam durissimorum, partes penetrare. Sive ., ro effectus quosdam refrigerantes exerat , inde fieri, quod ab aceto siilphurea & ignea vini qualitas , aqua ivitae nempe, secreta sit, citra cuius separationem nunquam possit acetum sieri, aut factum nullum unquarti aquae vitae gustum aut saporem eχhibere: eamque a- lcrimoniam, qua feruet, ele inentaris aquae ac frigidae vehiculum esse, quo in penitissimas partes fertur ac pe- netrat, ut in ea aqua aciditatem illam contineri, decum 'ea coniunctam esse, experientia crebra didicimus. At - . que hoc exemplo,citra morosius animi studium ac molestiam , citraq; occultarum totius substantiae proprie es tatu subsidium, eius in odi nodi solui post eui, ac occul
tarum causarum, facultatum ac omnium rerum pro-
prictatum veritas elucere, ut fusus dilucidiusque alibi ista explanamus Atque haec obiter hic monuisse sit,
Ex his quae supra di ista sunt, tantum hic obseruamus' ut quemadmodum liquorem acidum ac mercurialem rerum demonstrauimus aciditate suam mutuari ex sale, quodam armoniaco & volatili, qui a fixo pro manat; ε sie liquorem sulphureum ac oleaginosiim aliunde virtutem suam non expiscari, quam a sale dulci nitrosiul- phureo, qui ipsam ex sale fixo mutuatur:ita ut in fixo sa-' Ie,&ex eo mercurialis illa aciditas & sulphurea virtuso pro maneant, ab eoque tanquam a radice & prima ori- gine fruetus siuos recipiant. Vt hinc notare liceat, acad- mirari, in una eademque essentia triplicem substantiam distincte educi: ex qua res omnes creatae facultates, virtutes ac proprietates suas depromunt ac hauriunt:
267쪽
sicque eas in uno eodemque subiecto subsistere, vi duae
aliae ab una alia producantur. Eae autem tres essentiae. ubi separatae fuerint , & rursum copulatae aut unita'. admirandis crescunt virtutib. ac facultatib. & ingentem perfectionem assequatitur. Quae quo saepius & disiunguntur & vniuntur, eb pei femores ac sublimiores potestatum gradus obtinent, ut inde etiam uniuersalis ac praestantissima omnium Medicina comparetur. Hoc unum tantum hic non reticebo, quod clim virtutem salium in usum etiam Medicinae deprimat Aiaci nymus, nihil pretieram pullosas voces, rationu vice&loco plenis ac tumidis buccis in auras proiiciat, quibus non tantum sales, sed omnem operationem chymicam e- leuare contendit, his verbis: Sales Chymicisunt caustici: in adustis en oninibin manet e streuma. Ergo non possunt virιens consertiare Gin imo non possunt iliis visi contra natura inesse. Atq; sic tantum principium hoc ram nobile &efficax abiicit, quantum ob insignes eius virtutes,& quod balsannam vitae radicate iii se contineat, e
tollere studuimus. Est enim & Lecunditatis & conseruationis reru naturae pri Ma radix, & vitale principium. Contra ille paulo ante sic scripserat: GenerandM couser Mandis ansmal bus sola dulcia conferunt: O i sunt infensissima: Iis are siccita omnia,ut vermes,interm iuΠtur, eaque t captialem hostem respuunt. Deinde sic infert: Concitidamus igitur: Pote est esse principium re-ri m naturatus Z Me ita ιιιbent abstineam res a salsis: silem drantaxat pro condimeso, hoc est,paucissimu concedunt, , c. Nobis itaque huic capita prinio loco res pol deu-du in cit,deinde ad alia ordine progrediendum. Non videt plus se pugnantia loqui: vula enim sales abiici, qud daa Oxii sint potius nobis, quam utiles: attamen dulcibus
nos nutriri &conseruari, quas vero dulcia ex dulcibus Lalibu , non proficiscantur: quae diximus tamen si po-
268쪽
i rem obtinere, quod temperata & perfecta'naatuinione coctionis eum gradum adepta sint : cum alii sales alio , modo, lioc est, plus vel minus perfecte coeti alium sa- porem reserant. Ergo si dulcia nutriunt & conseruant, tales quoque nutrient & conservabunt, cum suis saporibus & gratis spiritibus sales foueant di nutriant,
cum ingratis vero & naturae nequaquam familiaribus noceant. Praeterea, quis non videt hominis ingenium: cum ait sales a Medicis in condimentum tantum praescribi λ Condimentum nunquid est gratus sapor appetitum caecitans ad recipiendum cibum 3 Cibus nunquid 'cum appetitu exceptus facilius concoquitur, &iti natu me nostrae alimentum conuertiturZErgo condimentu in ex salibus non aliunde concinnatu, &natuIae ciborum
congruens, magis nutriet & conseruabit. Sal igitur si, porem condimento & cibis inducens, erit nutritionis materia, non initium entii tantum: si quidem docui inus si pores spiritib. stipari, quorum officium est alere,
conseruare , aut alio Quouis modo immutare. Add
porro contra istud axioma, abstinendum esse a falsis, &i insulsiim panem salito esse salubriorem, distinctione opus esse. Si enim ad simitatis conseruationem praeci, piatur sal is abstinentia, inter populares errores hune quoq; recensemus, quemadmodum Sc post purgationem 1usculum insulsi ini non minore errore praescribi asserimus, qu bd si satiatur tempera id, non modd non' eluat ventriculum, & intestina, sed filis vi etia ad ipsas medicamenti reliquias abstergendas conuenientissi- , mum reddatur. Salis enim proprium est, inter ceteras infacultates, quas possidet,detergere, obstructiones expedire, putrefactione ac corruptione arcere, unde m d ratus illius vis non tantu non noxius, sed maxirhd n cessarius ac in conseruatione vitae nostrae semper utiliΩ- simus futurus sit, de cuius fructu legat plura Anony-
269쪽
mus quid de eo scribat Marcilius Ficinus in libro de vita ccesitus comparanda.
Quod autem iste garrit a vermibus sales, tanquam capitalem hostem abhorreri, abi rursiisse prorsus intul- sum esse fatetur, qui potius salis virtuti ac utilitati adstipulatur, qua ui refragatur , cuius vim ac essectum vetam es potius quam ipse odorantur. Nec enim siles omnes omnibus naturis congruunt, siquidem natura natura gaudet,&simile simili. Qui igitur delectantur dulcibus, amaris o Tenduntur ,δc econtra. In omni enim rerum genere, imo etiam in omni indiuiduo,contraria delite seunt, alioqui ex elementis contrariis non constarent. Quorum dissidium , ut iam diximus, tum praesertim apparet, cum alia ab aliis separantur, &seorsim acuuntur. Sed quid dicat Anonymus de ipsis hominibus, quorum alii libenter vescuntur carnibus,&pisces abhorrent, aut non citra Cffensionem assumunt,
alii contra pistibus delectantur, & magno fastidio carnes respuunt i c d dicam deipio pane, qui cum o innium hominum ut familiarissimum delimatum sit alimentum, a nonnullis tamen fallidiatur ac reiiciatur An hoc ex salis vitio oritur 3 Quis hoc dicat praeter insulsum Θ Congrua congruis igitur copulanda & aptanda sunt, familiaria familiaribus,& similia similibus, tunc sales optime nutriant &conseruant. Cum autem origo Vermium generationis ex dulcibus radicibus aut fructibus promanet , quid mirum si amara defugiunt , tam naturae illorum contraria, de dulcibus semper delectantur λ Sic quibus conuenit sal vulgaris , si vel mortua quaedam corpora a putrefactione vendicat , quidni viventia quoque conserinuet, quorum balsamo congruunt. Ergo sic quoquo
in Medicina erit salium usus, debite & congrue admianistratus.
270쪽
, io NaRM STIC M. MEDI cI' Ag. Opposuit nobis Anonymus in contemptum salium vermes, qui uos abhorrent. Quid veth, dicat de tanto animalium multiplicium numero, quae si me iis deIectantur, cum & volatilia &terrestria iis semper exugendis tota intenta sint, siue in stabulis, siue in latrinis , ubi sepenumerb sale nitri volatili ex urinis & stercoribus exudante parietes induntur ξ Hoc ipsum in dies cernitur fieri ab auibus columbinis, rostris parietes, lapides & quiduis aliud vellicantibus. Sic oves, caprae, vaccae, si ad halipolia accesserint,statim ad salem occurrunt, unde vix multis flagellorum ictibus abigi queant. Nec aliunde arua impinguantur,ut alibi diximus, quam ex stabulorum, columbariorum & sterquia linioruna fimis ac stercoribus inspersis. In quo genere praestant ouillus &columbinus simus, quem si ex suis
locis extrahamus, tartarea quadam materia scatentem
conspiciamus: ex quo etiam halinitrarius artifex possit nitrosi fatis potius, quam ex quo uis alio stercore, aut
Atque hi sunt naturae sales, quibus tantoperh omnia delectantiit , nec iis carere postine. Quid enim in ipsis homine cibi prosint & possint inconditi, &sale carentes , quam putrefactionem & corruptionem ingerere, leprosbs assi eius & cutis descedationes inuehere 3 Sed apposite utique multistius noster Aristarchus Poectae citat autoritatem, salsa etenim tellus, & quae perhibetur amara, frugibus infelix, ignarus, si totum aruum sale puro consipersum aut etiam obrutum esset, magno illius ineendio tellurem adustum iri. Aliud enim est cibos sale conditos edere, aliud salem vocare : hoc d struit, illud conseruat. Mixtionis itaque aliarum substantiarum xi, caustica salium virtus usque adeo infringitur,aut potius demulcetur ac tem peratur,ut Optumum fiat & terrae alimentum,& animaIium medicamentiun. Cum enim,ut volunt Dogmatici, terri per se