장음표시 사용
91쪽
OSTEA Phoenices, alii multitudinis domi minuendae gratia, pars imperii cupidine, sollicitata plebe et
aliis novarum rerum avidius, Hipponem, HadrU- metum, Leptim aliasque urbes in ora maritima Condidere: haeque brevi multum auctae, pars originibus suis praesidio, aliae decori fuere. Nam de Carthagine silere melius puto, quam parum dicere : quoniam alio properare tempUS monet. Igitur ad Catabathmon, qui locus Egyptum ab Africa dividit, secundo mari prima Cyrene est, Colonia Theraeon, ac deinceps duae Syrtes, interque eas Leptis deinde arae Philaenon, quem locum AEgyptum versus finem habuere imperii Carthaginienses post aliae Punicae urbes. Cetera loca usque ad Mauritaniam Numidae tenent proxume Hispaniam Mauri sunt super Numidiam Gaetulos accepimus partim in tuguriis, alios incultius vagos agitare : post eos thiopas es dein loca exusta solis ardoribus. Igitur bello Jugurthino pleraque ex Punicis oppida et fines Carthaginiensium, quos novi sume habuerant, populus Romanus per magistratus administrabat: GaetUlorum magna pars et Numidae usque ad sumen Mulucham sub Iugurtha erant Mauris omnibus rex Bocchus imperitabat, praeter nomen, Cetera ignarus populi Romani; itemque nobis neque bello neque pace antea CognitUs. De Africa et ejus incolis ad necessatudinem rei satis dictum.
92쪽
OSTQUAM, diviso regno legati Africa decessere,
et Jugurtha contra timorem animi praemia sceleris adeptum sese videt Certum ratus, quod e amicis apud Numantiam acceperat, omnia Romae venalia esse, simul et illorum pollicitationibus accensus, quos paUllo ante mUneri bus eXpleverat, in regnum Adherbalis animum intendit. Ipse acer, bellicosus; at is, quem petebat, quietus, imbellis, placido ingenio, opportunus I Uriae, metUens magis, quam metUCndUS. Igitur ex improviso fines ejus cum magna manu invadit; m lito mortales Cum pecore atque alia praeda Capit, aedificia incendit, pleraque loca hostiliter cum equitatu accedit, deinde Cum omni multitudine in regnum suum convertit, eXistUmans, Adherbalem dolore permotum injurias suas manu indica
turum, eamque rem belli caussam fore. At ille, quod neque se parem armis exis fumabat et amicitia populi Romani magis, quam Numidis, fretus erat, legatos ad Jugurtham de injuriis questum misit. Qui tametsi contumeliosa dicta retulerant, prius tamen omnia pati decrevit, quam bellum sumere, quia
tentatiam antea secus Cesserat. Neque eo magis lapido Jugurthae minuebatur quippe qui totum ejus regnUm animo jam invaserat. Itaque non, uti antea, Cum praedatoria manu, sed magno exercitu comparato bellum gerere Coepit, et aperte
totius Numidis imperium petere. Ceterum, qua pergebat,
93쪽
Urbes, agros vastare, praedas ageret suis animum, hostibus
XXI DHERBAL ubi intellegit, eo processum, Uti regnUm aut relinquendum esset aut armis retinendum, necessario Copias parat et Iugurthae obvius procedit. Interim haud longe a mari prope Cirtam oppidum utriusque exercitus Consedit; et, quia diei extremum erat, praelium non inceptum. Sed ubi plerumque noctis processit, obscuro etiam tum lumine, milites Jugurthini, 1gno dato, Castra hostium invadunt semisomnos partim, alios arma Umentes fugant funduntque Adherbal cum paucis equitibus Cirtam profugit; et ni multitudo togatorum fuisset, quae Numidas insequente moenibus prohibuit, uno die inter duos reges Coeptum atqUe patratum bellum foret. Igitur Jugurtha oppidum circumsedit, vineis turribusque et machinis omnium generum XpUgnare aggreditur maxume festinans, tempus legatorum anteCapere, Vos ante praelium factum, ab Adherbale Romam mistas audiverat. Sed postquam Senatus de bello eorum accepit, tres adulescentes in Africam legantur, qui ambos reges adeant, Senatus populique Romani verbis nuncient: Velle et censere, eos ab armis discedere de
Controversiis sui jure potius, quam bello, disceptare ita seque illisque dignum esse.
94쪽
XXII. EGATI in Africam maturantes veni Unt, eo magis,
quod Romae, dum proficisci parant, de praelio facto et oppugnatione Cirtae audiebatur; sed is
rUmor Clemens erat. Quorum Iugurtha CCepta oratione
respondit: Sibi neque majus quidquam neqUe CariUS auctoritate Senati esse ab adulescentia ita se enisum, uti ab Optum qUOqUe probaretur Virtute, non malitia, P. Scipioni, summo viro, placuisse ob easdem artes ab Micipsa, non penuria liberorum, in regnum adoptatum esse. Ceterum quo plura bene atque strenue secisset, eo animum suum injuriam minus tolerare: Adherbalem dolis vitae suae insidia tum quod ubi comperisset, sceleri ejus obviam isse Populum RomanUm neqUe recte neque pro bono facturum, si abjure gentium sese prohibuerit postremo de omnibus rebus legatos Romam brevi missurum.' Ita utrique digrediuntur. Adherbalis appellandi copia non fuit. XXIII. UGURTHA ubi eos Africa decessisse ratus est, neque propter loci naturam Cirtam armis CXpUgnare potest vallo atque ossa moenia CirCUmdat, turris exstruit easque praesidiis firmat praeterea dies noctesque aut per vim aut dolis tentare defensoribus moenium praemia modo, modo dormidinem istentare, suos tortando ad virtutem
95쪽
arrigere prorsus intentus Uncta parare. Adherbal ubi intellegit, omnis suas fortunas in extremo sitas, hostem infestum, auxilii spem nullam, penuria rerUm neCessariarum bellum trahi non posse ; ex his, qui una Cirtam proiugerant, duos maXum impigros delegit, eos multa pollicendo ac miserando casum suum Confirmat, uti per hostium munitiones noctu ad proxumum mare, dein Romam pergerent. XXIV.
UMIDAE paucis diebus jussi essiciunt i literae Ad
herbalis in Senatu recitatae, quarum sententia haeCfuit: mon mea Culpa saepe ad vos oratum mitto, Patres conscripti sed vis Jugurthae subigit, quem tanta lubido exstinguendi me invasit, uti neque vos neque deos immortalis in animo habeat sanguinem meUm, quam omnia, malit. Itaque quintum jam mensem, socius et amicus populi Romani, armis obsessus teneor : neque mihi Micipsae patris mei bene scia neque vostra decreta auxiliantur ferro an fame acrius Urgear, incertus sum. Plura de Iugurtha scribere dehortatur me fortuna mea et jam antea expertus sum, parum fidei miseris esse nisi tamen intellego, illum supra quam ego sum petere, neque simul amicitiam vostram et regnum meum sperare. Utrum gravius Xistumet, nemini occultum est. Nam initio occidit Hiempsalem fratrem meum : deinde patrio regno me expulit. Quae sane fuerint nostrae injuriae . nihil
96쪽
ad vos. Verum nun regnum vostrUm armis tenet me,
quem vos imperatorem Numidis posuistis, clausum obsidet: legatorum verba quanti fecerit, pericula mea declarant. Quid est reliquum, nisi vis vostra, quo moveri positi Nam ego quidem vellem, et haec, quae scribo, et illa, quae antea in Senatu questus sum, vana forent potius, quam miseria mea fidem verbis faceret. Sed quoniam eo natus sim, ut UgUr thae scelerum ostentui essem, non jam mortem neque aerUmnaS, tantummodo inimici imperium et cruciatus Corpori depreCor. Regno Numidiae, quod vostrum est, ut lubet, Consulite me manibus impiis eripite, per majestatem imperii, per amicitiae fidem, si ulla apud vos memoria remanet avi mei Masinistae.'
fi I literis recitatis fuere, qui Xercitum in Afrii
mittendum Censerent, et quam primum Adherbali subveniundum : de Jugurtha interim uti ConsuleretUr, quoniam legatis non paruis et Sed ab iisdem illis regis fautoribus summa ope enisum, ne tale decretum fieret. Ita bonum publicum, ut in plerisque negotiis solet, privata gratia devictum. Legantur tamen in Afri Cam majores natU, nobiles, amplis honoribus usi, in quis fuit M. Scaurus, de quo supra memoravimus, Consularis, et tum in Senat prinCeps. Hi, quod in invidia res erat, simul et ab Numidis obsecrati, triduo navim ascendere : deinde brevi Vticam appulsi, literas ad Jugurtham mittunt quam ocissume ad provinciam
97쪽
accedat seque ad eum ab senatu missos. Ille ubi accepit, homines Claros, quorum auctoritatem Romae pollere audive rat, Contra inceptum suum Venisse : primo Commotus, metu atque lubidine diversus agitabatur. Timebat iram Senati, ni paruisset legatis porro animus Cupidine Caecus ad inceptum scelus rapiebatur. Vicit tamen in avid ingenio pravum Consilium. Igitur, Xercitu Circumdato, summa vi Cirtam irrUmpere nititur, maxume sperans, diducta manu hostium, aut vi aut dolis sese casum victoris inventurum. Quod ubi secus procedit, neque, quod intenderat, essicere potest, uti prius, quam legatos Conveniret, Adherbalis potiretur; ne amplius morando Caiarum, quem plurimiam metUebat, in- Cenderet, Iam paucis equitibus in provinciam venit. Ac tamets Senati verbis graves minae nunciabantur, quod ab oppugnatione non desisteret multa tamen Oratione consumpta, frustra legati discessere. XXVI A postquam Cirtae audita sunt, Italici, quorum virtute moenia defensabantur, confisi, deditione facta, propter magnitudinem populi Romani inviolatos sese fore, Adherbali suadent, uti seque et oppidum Jugurthae tradat; tantum ab eo vitam paciscatur de Ceteris Senatui Curae fore. At ille, tametsi omnia potiora fide JugurthaerebatUr tamen, quia penes eosdem, si adversaretur, Cogendi potestas erat, ita, uti censuerant Italici, deditionem facit.
98쪽
Jugurtha in primis Adherbalem excruciatum necat, deinde
omnis puberes Numidas atque negotiatores promiscue, Utiquisque armatus obvius fuerat, intersecit. XXVII.
UOD postquam Romae cognitum est, et res in Senatu agitari coepta, iidem illi ministri regis interpellando, ac saepe gratia, interdum jurgiis trahendo tempus, atrocitatem facti leniebant. A ni C. Memmius, tribunus plebis designatus, vir acer et infestus potentiae nobilitatis, populum Romanum edocuisset, id agi, uti per paucos faetiosos Jugurthae scelus Condonaretur, profecto omnis invidia prolatandis consultationibus dilapsa foret tanta vis gratiae atque peCUniae regis erat. Sed ubi Senatus delicti conscientia populum timet, lege Sempronia provinciae futuris Consulibus, Numidia atque Italia decreta, Consules declarati P. Scipio Nasica, L. Bestia Calpurnius Numidia Calpurnio Scipioni Italia obvenit. Deinde exercitus, qui in Africam portaretur, scribitur stipendium aliaque, quae bello usui forent, deCer
XXVIII. T Jugurtha, contra spem nuncio CCepto, quippe CUi, Romae omnia venum ire in animo haeserat; filium edi cum eo duos miliares ad Senatum
legatos mittit: lisque, ut illis, quos Hiempsale intersecto
99쪽
miserat, praecepit, Omne mortales peCUnia aggrediantur.
Qui postquam Romam adventabant, Senatus a Bestia consultus est, placeretne legatos Iugurthae recipi moenibus iique de crevere ni regnum ipsumque deditum venissent, uti in diebus proxumis decem talia decederent. Consul Numidis ex Senati decreto nunciari jubet. Ita insectis rebus illi domum discedunt. Interim Calpurnius, parato exercitu, legat sibi homines nobilis, factiosos, quorum auctoritate, quae deliquisset, munita fore sperabat in quis fuit Scaurus, Cujus de natura et habitu supra memoravimus. Nam in Consule nostro multae
bonaeque artes animi et Corpori erant, qUas omnes Varitia
praepediebat patiens laborum, acri ingenio, satis providens, belli haud ignarus, firmissumus contra pericula et ins1dias. Sed legiones per Italiam Rhegium, atque inde Siciliam, porro ex Sicilia in Africam transvectae. Igitur Calpurnius initio,
paratis Commeatibus, acriter Numidiam ingressus est, multostque mortalis et Urbes aliquot pugnando Cepit. XXIX. ED ubi Jugurtha per legatos pecunia tentare, bellique, quod administrabat, asperitatem ostendere Coepit animias aeger avaritia DCile Conversus est. Ceterum socius et administer omnium Consiliorum adsumitur Scaurus qui tametsi a principio, plerisque ex factione ejus CorrUptis, aCerrUme regem impugnaverat, tamen magnitudine pecuniae a bono honestoque in pravum abstractus est Sed
100쪽
Jugurtha primum tantummodo belli moram redimebat, X- istumans sese interim aliquid Romae pretio aut gratia effecturum postea vero quam participem negoti Scaurum accepit, in maxumam spem adductus recuperandae pacis, statuit Cum eis de omnibus pactionibus praesens agere. Ceterum interea fidei caussa mittitur a Consule Sextius Quaestor in oppidum Jugurthae Vagam: Cujus rei species erat acceptio frumenti, quod Calpurnius palam legatis imperaverat quoniam dedi tionis mora induciae agitabantur. Igitur rex, uti Constituerat, in Castra Venit a pauca, praesenti consilio, locutus de invidias adii fit, atque uti in deditionem acciperetur, reliqua Cham Bestia et Scauro secreta transigit dein postero die, quasi per saturam sententiis exquisitis, in deditionem accipitur. Sed, uti pro consilio imperatum erat, elephanti triginta, pecus atque equi multi, Cum parVO argenti pondere Quaestori traduntur. Calpurnius Romam ad magistratus rogandos proficiscitur. In Numidia et exercitu nostro a agitabathar.
OSTQUAM es in Africa gestas, quoque modo
actae forent, fama divolgavit Romae per Omnis locos et Conventus de facto Consulis agitari apud plebem gravis invidia Patres solliciti erant probarentne tantum sagitium, an decretum Consulis subverterent, pariam Constabat. AC maxume eos potentia Scauri, quod is auctor et socius Bestiae ferebatur, a vero bonoque impediebat At