장음표시 사용
101쪽
im nondum actu sit non posse intelli uenti icomprelaendi: quando nim actu non est sanis, non potest sub sensus cadere, ut ab us ab intcl-bligentiam transeat sed hoc facile diluitur na.quaquam diu non sit finis, cluctu efficiens ani
in concipit, est tamen actu, re vera, quod fi- simile est, aut omnino, aut aliqua ex parte . in etsi formam aedium intelligentia tenet ar hitectus, quae nondum sunt nunquam tamen illam tenuisset, nisi re verais ent ardes ijs similes, quas animo cogitat quod si etiam accidat, i prie tersa, quae in alijssilibus viderit, noua uuae dam alia confingat unim, satis tamen est fundam ciatum sua cogitationis aliqua ea parite consistere ritio diiijs , qua primum inue- iniuntur dici potest nam qui aerea primus in uenit tormenta, quae nitro, sulphure consti- pata igne adhibito generi humano perniciosis ima sunt, ea concepit animo facienda no sine sua comprehensionis fundamento in re, quae laliqua ex parte non estet absimilis . haec curita declarata sint,ia 6 desunt tamen adhuc, qui scruipulum iaciunt. nam quod finem optimum esset licebamus in controuersiam ideo reuocant,iquod optimus ille quidem est, si sit, sed cum nosit, hoc nomine donandus non sit. Responderiotest optimum esse quidem sinem qua dosit, ranc enim terminata motio est. optimietiain,
102쪽
vi in animo est nam nisi ut optimus est conciperetur, neque quoquam expeteretur, nequc ullius actionis si et causa. sed hactcnus de sine, qui in artificiosis rebus est,& in humanis citionibus in naturalibus rebus non eadem raticcs . quanquam non defuerunt viri do erissimi, qui ueni admodii ab eo, qui ratione aut agit aut efficit finem animo proponi dicimus, itet etiam ab nunquam errante intelligentia, hos est a Deo optimo maximo finem, quem natura consequitur ante productionem cocipi exi. stimarunt quorum opinio mihi non videtu peripateticorum inniti dogmatis . nam si ii
omni generatione sinis a Deo opi maX. com-
prclicditur,4 generatio particularium reruta est, quemadmodum primo de ortu, Minteritu, quarto de ortu Animalium, irimo Me raphysicorum testatur Aristoteles sequetus Deum particularia, ac singularia cognoscere quc d an Aristotcli aduersentur iudicent vel j qui quae Aristotelis sunt mediocriter legerunt. haec alioquin religioni nostrae sunt consentanea, lut verissima,S sanctissima st, ita Aristcicli minime cognita nec illud mihi obijcia tur, quod ratum habcnt peripatctici a Deo cIum,4 naturam pendere nam quanquam VC-rum hoc est, non tamen ita, ut idcirco dicatui singularium rerum Mauctor, cognitor li:
103쪽
Deparasius Animalium. 77 gitur missis primu illud statuendum est, quod
onga oratione conclusit Aristoteles in secun lo de Naturali Auscultatione innatam esse naurae sinis appetitionem, atque vesci innatum 'stagere sinis gratia . nam cum in semine sit mima potestate, scincta, nisi quid impediat ad mima procreadum moueatur neces eist, quo 'roducto omnis motus, actitatio desinit.haec una ita sint sinis dicitur causa in naturalibus reatis non quod cognitione natura cssicit, scd quod innata est in naturalibus rebus eius appetitio, lucinnis consequantur, motus, E appcti iti nunquam desinit hoc optime vidit Alc&a
de insccundum physicorum apud Simpli tu,
Pi incipium sane illa obtinere videtur, qΗam. sub hoc verbo, cuius gratia significamus Uccnim ratio est, ratio autem principium estparia
104쪽
Comm. in primum dis ubi enim velper intellectum,vel per sensi
medicus sanitatem opifex aedes desinierit, rati nes, ct causas rei,quam facit reddere solet , ecurita faciat ubiungit.quaquam illa cuiusgrotia causa, ratio boni, pulchri naturae opebus potius quam artis contuincta es.
Si Vonia finem appellauit λογον,bc
est rationem stinui, rationem i
ra naturalibus artificiosisq; rebus edcin modo principium esse . quai obrem finem principium esse, primam q. mbilissimam causarum causam hinc autem Ofirmari maxime potest,quod stiperius adnotet bam, λόγοι hoc in loco appellari in cna, lucprecipue ab co in natura,, arte redditur ratii lponit autem exemplum, quod rem illustrat. rmedicus, architceius aut sensi aut nicte dc nientes, ille sanitatem hic domum, eius, quc faciunt rationem reddunt quod aute ait Aristoteles ρισαμενορ hoc si cudesini crit, milaliter videtur accipiendum, quam aut amici incussim psit, aut aliquis primo verboru aspccitia sanieret . nam ut opinor Haec tota vel borum sententia est Medicum, Marchitectis seorum operum rationem sint reddituri, i, la,aut sensia, aut etiam incle or/ζεσθα, bioci terminare, statuere, comprehendere definire
105쪽
sumitii enim verbum hoc hac significatione pud graecos auctores. neque male vertit Theolorus,cum definire eadein apud latinos signi-icatione sumatur interdum . comprehendututem, definiunt aede opifex,medicus sani
atem,aut sensu,aut intellectu Si quide si nolum facit aedes sunt, arctii tectus mente, co-:nitione statuit tales suturas, unde facile to ius a discationis reddit ratione nam si exem,li causa eas animo statuerit fornicibus fulcie las, quando fornicem rigit, interrogatus re
pondere Ommode poterit, cur erigat, ut edes ulciantur scilicet. Sic enim animo desiniuit. ioco de medico dicere possumus nam quanto sanitatem aegroto corpori reparare flatu e- it, eam q. animo qualis futura sit cogitarit, se 'ionis venae, pharmaci, frictionum, balneoru . omnis l. curationis facile potest ratione afferre videlicet se hoc facere, ut sanitatem aegroto reparet sensu autem uterque opus seu desinit, aut si alterum simile viderit,atque ei, quod se faciendum est simile fore proponit, ut putat Ephesius.aut cita, ut putat L conicus, si postquam opus iacitum est, illud sensu desinuit,&omnis actionis suae causam afferunt sed altera haec interpretatio mihi non admodum satisfacit. lim quod non videtur recte posse dici ar ustae, opus suum, quando confeceritiac finire sensu.
106쪽
. Con .m primum sensu tit in tiod ait in contextu stillosophi o ποίουσιν κα ου, hoc est, uniuscuius tu opiijs, quod faciunt nam si secundo modo intentii cret dixis et o πεποιήκασι ἐκ es o uniusci iusque operis quod feceritiat iam enim cons
ei una est opus hactenus cxemplo probauit s. nem esse principium eo quod ratio sit, ii in ii naturalibus, tum in artificiosis rebus . sed quinia quae natura costant ijs, quae artificio sunt nobiliora esse nec este est, idcirco docet causan cuius gratia megis cerni in naturalibus operii bus,u in arte faeciis, ea scilicet ratione, maturalia principiti motus intimi habent, quod sine semper, k id,cuius gratia expetit artificia
lia aut principium motus in se non cotinciat cum in artifice sit collocatu adhaec in natura
bus magis cliicetinis appetitioid quod dicia prouidentia fit, ut suu quidque finem expiat, ac demum summum omnium rerum sinc expetant, Z in eo conquiescant sic clem cira loca propria petunt ob uniuersitatis ordine sic animalia procrcationis appetitum habent ut secundo de ortu Animalium dictu est qui Dinnia ad supremum rerum omnii sinem aliquo modo, suis viribus, atque natura conue
107쪽
Eces ita verῖ non aeque in rebus natur.' omnibus inest, ea videlicet, ad qua otas 1 re aucIores rationes referre tentat prius, quam ti doceant, quot modis accipi necessarium debeat ines idipsum rebus quidem aeternis simplici,ab solutaq ratione sed caducis etiam, gignendisq. omnibus exsuppositione tribuitur: quomodo in artificiosis,ut aedibus, i quibusvis aliis generis eiusdem materiam enim talem adesse necesse est, si domu aut quiuis alius finis futurus te atque etiamferi,moueriq. illudprimum oportet, dein
108쪽
, de hoc ac deinceps ad hunc modum itur ad fi , nem, cuius gratia res quaeq. ficitur . estis eodemq. modo in rebit quoque natura gignendis agitur. comm in de efficiente causa, ac de sinelo linitus sit, atque utra praestatior causa sit explicauerit tum in natu ratibus, tum , artificialibus rebusci quoniam de materia nihil dixerat, hoc in εloco de illa etiam agere stituit sic enim quae
ad causarum & numerum, naturam pertinctsuerint declarata materiam aute appellat necessitatem eo quod si forma naturalis est,materiam csse neccsse est quae necessitatis 'ratio,
quoniam suppositionem scquitur ex suppositione appellatur est enim haud dubie, ποθε-cie, si forma est materiam esse oportet. nam non abso ite formam alit esse, alit fore concedimus, nisi matcria, veluti stratum, ad lucrit.
quod necessitaeis genus declarauit ipse i quinto Metaphysicorum libro: ubi cum pliares necessariis ignificationes doceat, primum illam explicauit quae materiar cst sed 1llud adnotandum,quod Gara vertit necessitas, Aristotelem dicere ς α μαγ Oro longe felicius quam latine possimus exprimere sed rem intelligi satis sit necessitatem itaque non aeque in rebus
109쪽
naturalibus csse ostendit esse enim aliter in
iis,quae nullum ortum, nullum ci interitum patiuntur, aliter in ijs, quae de oriuntur, iccidunt,& 3s, quae ab artessiunt quare non recte fecisse veteres philosophos, qui cum ex nece 'isitate tantum rationem reddere consueuissent, nulla distinctione usi sunt in ca . debet enim vox ambigua, ne contingat error, accurate di- ingui.quoniam si plura significet, nos autem sine distinctione, pcrinde atque ambigua non sit, uti velimus, non paruus error in docendo com imittitur ignorant enim, qui nos audi ut,
de qua vocis ambigua significatione loqui
mur quamobrem clam in omnibus, tum in pri mo libro dec o cauisse videtur hoc Aristote i es, ubi contra Platoncm disputans, ortuync sit aliquando mundus, an nullis in ortus fili habuerit initium του γενιτουν αγενίτου, hoc ess,geniti, d non geniti varias significationes explanat hoc autem ioc loco facit nam cum neccssitatis memincrit, illa dupliccita ait esse,alteram absolutam, alteram, quae ex suppositione dicitur inesse aut c cccssitate a ternis, atq; immortalibus rebus abs ut sine ulla suppositione.couenit cnim sine dubio coelestibus corporibus, quae circulari motione agitantur. nam si quod necessario est, semper stina necessario cum dicas aeternitatem etiam signifi-
110쪽
cas' necessario erunt , quae cum sunt necessario fiunt, semper si autem fieri dicimus Milla,quae pluribus, i3sq. iteratis vicibus sunt, hec autem cessimi, quae in orbem mouetur, hoc est coelestia corpora, sequitur ex necessitate fieri de semper dico autem ex absoluta necessitate. nam qua supposititia est, nullii habet in ijs locum ; cum caducorum, dc mortalium corporupropria sit.in coelestibus igitur corporibus ab-sblutam necessitatem esse oportet, in quibus, quod futurum est, sine conditione fore pronuciamus nam cum in caducis, mortalibus q. dicamus, si forma erit materia primum subster nitur: in coelestibus dicere satis st, Autum nus est, erit igitur hyems . nihil nim est , quod in immortalibus corporibus possit impecire quin hyems adsit quando prius autumnus sit cum contra naturalia mille sint difficultatibus obnoxia,quae finem impediunt rebus autem, quae ortum, interitum subeunt, necessitatem illa esse ait, qua supposititia est nuquam enim absolute necessario aliquid aut esse, aut fore pronunciamus nam in iis, quae arte fiunt, nunqua dicimus sunt lateres, tigna calx, erit itaque domus imo contra a posteriori,quod praecedit serimus . na si domus est, di cimus, aut si futura est,materia cx qua sit fuisse oportet fundamenta iacta: parietes positi, donec