장음표시 사용
161쪽
aim,qui de Aristotelis sententia intellectum
parabilem existimant,& extrinsectis aduenie. m. no desunt etiam,qui Animae mortali intum ostendunt,atque eius aptitudinem ante
iam intelligat nudam,ctitiis dogmatis auctor st Alexander praecipue, cuius ego sequor senentiam,cum alioquin si verum inspicimus falssima sit,& christianis omnibus explodenda . d nunc Aristotelis metem explicamus, a qua uando opus est facile recedimus . qui cu oste isset Animalium formam, aut omnem animasse,aut partem animae, aut saltemisi sine anina,rursum sumit, quod superius posita condi-ione dixit nam si haec inquit ita statui debentio est animalium formam esse animam:homitis naturae studiosi interest, si non de omni anima disi erere, te parte saltem,quae dicta Hypo thesi prolata possunt categorice sic costrui.forma animalium est physico contemplanda .Anima aut Omnis, aut pars aliqua est forma anima ilium Anima igitur est physico contemplant dari non inquam omnis, a saltem, qua animal est. Nam vegetali istimat L dicitur ani mal senstiua es , quemadmodum innumeris fere locis ostendit sed praesertim initio libelli de longitudine,& breuitate vitae,& secudovi quinto de ortu animalium si igitur sensitiva animae vi animal est,hac saltemisse phy-
162쪽
sic o declarandam Oileia est ii ille de omni non agit anima Mea,qilae e. undum ius subitan tiam accidunt haec enim illa sunt, quae desini tio primi libra de Anima ijdem pene verbis proposuit se ostensurum quae autem accidunt secundum eius citcntiam sunt,ut dolor. vo luptas, sensus,phatalia, Z huiusmodi alia, quae animae quidem propria non sunt,sed communia cum corpore, imo corpori accidentia se cundum animae essentia .nam ab anima suunt, quae forma corporis animati est. Nam sunt, ei qua corpora non communicantur , ut intelle eius nisi forte ob phantasiam intellectum et corpor indigere putanduin est. Haec tota Aristotelis sentcntia quae cum maxime ambigua sit, non iniuria viri doctissimi in ea explica da plurimum operae posuerunt. Nam qui immortalem esse animam putant ex Aristotele colli .gere hoc loco maxime suam sententiam tutati sunt contra etiam qui mortalem animam caedogmatis philosophi colligi censuerunt O .cu hunc explicarunt varie,ita tamen ut omnes
nihil hinc colligi posse concluderent, quod ad
animae immortalitatem adstruendam pertineret ut mihi in tot virorum clarissimorum das sensionibus quiescendum esse Gmnino videa tur, nisi hoc interprete indignum si qui quoad erus lacri post it,merate auctoris aperare,ci quae dubi-
163쪽
abitationem faciunt debet eliellere solet au'm quaeri de qua anima loquatur hoc loco phi,sophus, dum ait si non de omni anima, at se andum ipsam, secundum qua animal est.sunt, ut de anima animaliu loqui illum existimat, uni de alia anima nulla hic inciderit mentio
on desunt,qui in ijs verbis confusim loqui puant,tam de anima,qua animalia sunt praedita, uam de ea, tua extrinsecus adueniente intelli:unt litamines ca autem est intcllectus ages
tui cu summi e sit intelligibilis, Mab omni cor, oris labe seiunctus, in causa est, ut humanusntellectus intelligat,& res subintclligentiam
adant. Horum ego interpretationem civiis
Iristotelis male accomodari posse vide, que1ulla hic de causa intellectus agentis meminis e portuit verba enim clara sunt, ut ab ijs nodifficile eliciatur de Anima animalium loqui, tuae chim in plures partes sit tributa, de aliqui us physici disserere officium es . at confusim iunt loquitur,& cur confusim cur a membris animalium ad diuinam mentem transgreditur i ad haec quando superius dictum est. Si forma animaliu anima Si Anima in cofuso sumitur, ut ad diuinam,& humanam pertinet,probatio, quae sequitur tam ad diuinam, quam ad humanam animam pertinebit quam primum enim
ii corpore discedit anima, animal esse desinere. lqvod
164쪽
quod perabsurdum esse iudico Na homo sita
ipsius anima est, non autem a diuina sine medio habet ut sit sed quoniam dici posset intelia lectum etiam agentem sub anima animalium comprchcndi, quamobrem Aristotclem quidedicere physici officium esse animam animaliti, aut Omnem, aut eius partem cognoscere, sed cani in uniuersum accipi primum hoc ut palilo post probabo absurdum est deinde, crat,
cur hoc dicerct nam quoniam incertum erat an omnis anima characi eri forma sit corporis animati,d proinde natura: cum a Platone traditum sit, mentem separabilem, Maeternam esse: clim Aristotcles probare vellet forma animalium a physico pertraci ari oportere, satis halbuit dicere, quaecunque illa sit, seu omnis ani ama, seu pars animae, seu non sine anima, ut Plato voluit, quouis modo cognoscere illam physico opus cst profecto ut ita locum interprctarentur viri doctissimi in causa nisi iudices, quod aliter positiones Aristotelis de Animarmortalitate tutari se non posse cognouerint sed si positiones illas sequi possumus, xverba haec non distorquere satius futurum opinor. puto enim χgo Aristotelem intellectum nostrum, qui δ αμ adhicut hoc est potestate, mortalem existimasse,quippe qui cum oriaturi materiae potestate occidere etia neces ario delici, deceptum
165쪽
ecepti in sane quam maxime sed in Ethnico omine, illo, qui naturam rerum diuino lutine vacuus perquirebat no adeo mirum hoc quod ita positum sit probare enim in prientia non est per eprccium . quo autem mo seri queat,ut physicus loqui nequeat de o- an humana anima, Mintellectus limites na-urs egredi videatur, explicabo paulo inferius, bi commodior locus est.
XIX. PRAEsertim cum bifariam naturam intelligamus,νt altera pro materia sit altera pro sub tactantia, quae quidem , moueris, finis est,ta- isq. animaliu anima vel omnis νel pars aliqua eius i. nam ob eam etiam rem, qui de naturai agit examplius docere de anima,quam de materia debet,quo materia natura potiruper anima, quam e contrario est Lignum enim in lectus.
166쪽
I o Comm. Oprimum, O tripe propterea es quia ide potentia illa est Vod superius dixit hoc etiam in li
co probat physici enim de forni: imagis officii esse disserere, quande materia, cum illa rei natura, perfectio sit hanc autem anima esse.quare hacontemplari oportere illum, qui rerum natur: investim t. Caeterii quod Gaza transfert prascrtim cu bifariam naturam intelligamus Aistoteles ait α λως τε τους φυσεως χως λεγο ρενους κραχυσης hoc est verbum e verbo cuir: sertim natura bifariam 3 dicatur,xsit Natuta autem cum multipliciter dicatur, qvcmad inodum secundo physicoruis endit, ciuillo libro Metaphysicorum, precipue tamen in teriam significat, ex qua res cst, formam,qu: res est, de constat imo formam praecipue alhac enim S materia naturae nomen sortita est Nam cum natura praecipue motus initium, δ' lictis sit, cum a forma omnis motus proficiscatur, dubium non est,quin ea praecipue natu rarit. Sed cur mouctem appellet forma,Ephilius, luciniconicus sequitur,rationem reddit quod materiam ad sese trahat, ac moueat escnim expetenda,&pulchra res . cuius meher. cle interpretatio vera non est nam si ut in c5
Diuo apud ommos est sinis ideo in causarum ni
167쪽
terum relatius est, quὀd icci non sit, moti et talen materiam ad sui indeptionem in causaicitur non quod generationem terminet, sed uod eius paene causa sit no vidi eo,cur hoc los formam vocet Aristoteles mouentem, eo duod a materia expetatur haec enim ratio adnem speetat deinde si hac de causa movcnem appellauit formam, addere sane non debe at , illam etiam finem esse . nam quia materia nouet sinis est postremo motus ille, quid si e prosciscitur vere motus non est, sed meta hora dictus, ut in primo de ortu, desint critii idnotauit quae cum ita sint formam e&1s imo dcirco mouentcna appellari, quod motionis es principium . nam si natura motionis per sese initium est, forma natura est, erit profecto S motionis initium an etiam ad animam
respexit, qua ut secuindo de Anima dictum est in triplici genere causi si quamobrem etiam
subdit talem site Animalitim animam velim inem, vel partem . nam formam animalit aut omnem animam, aut partemiste ambiginis ci supra protulit possi quam autem dixit duplici, ter naturam accipi: nam eius nomines matei riam,& formam accipi: δ aut omnem anima, aut eius partem naturam, formam esse cochi
J sit infert,quod etiam superius, physici offici ... este de forina loqui, magis sane deforma, e .
168쪽
quod inateria a forma habet,ut natura sit.Nam quoniam materia potestate formam continet, kforma natura est, materia etiam natura dicitur id quod appositissimo docet rei artificiatalis exemplo lignum enim,quod materia est, artificio substernitur edi uni, aut abacum dici, ludit potestate cetus,aut abacus est Lecto
autem, aut abaco forma respondet, quae cum natura sit facit, ut materia, quae ipsam potesta te continet naturae nomine dignetur eandem autem sententiam iisdem etiam fere verbis&secundo de Naturali Auscultatione protulit,&
secundo de prima philosophia sed quod diffu
sius explicati unus paucioribus verbis colligatur. Naturari de materia dicitur, de forma, sed de forma magis . tranque physicus conteptatur, sed forma magis. Anima forma est animalium Animam igitur physicus contempla tur,animam in Ma aut totam, aut partem . sed in contextu quod Ga2 vertit. Nam ob eam etiam rem verbis fideliter no respondet Verbum autem e verbo sic est. Quamobrem qui de natura agit.
169쪽
iud quaerit quispia animaduertens ad id, quod modo dixi virum de anima omni naturalis ientia intersit an de aliqua una. Aec illa est Aristotclis tibitati, comm.que multorum torsit ingenia . Naqucmadmodum etiam paulo ante diccbam non desunt , qui ad om-em, quae in rerum uniuersitate st, anima,vera distor lucant sunt etiam, qui de anima anii alium propositam si e ccnscant illi ut Ari :otelis placita de Anima mortalitate scruci iit immortalem animam este ab co vel inui extorqueant mihi placet illorum sontentia mo etiam institutum, qui praeceptorem serua e contendunt sententia de animae mortalita e omnino displicet i Aristotclis dogmatis in crpretandis sed inclem audi oris intueamur. iiii cum forma in animalibus cxplicandis cona emplari physicum oportere dix crit hanc autem animam sic aut totam aut partem sum 'scrit,conclusit animam, aut omnem, aut cius
partem physico considerari hanc huiusce loci conclusionem quoniam ambiguus protulit, operaeprecium erat explicare. Nam si quae hoc in loco sunt ad mιαδ Aa pertinent, cuius officium est Miudicare, tegulas tradere tractan darum
170쪽
laru in scienti artim, male profecto secisset, quod ambigue protulit, non explicasset protulit autem ambiguus omnem Anima,aut eiupartem a physico pertractari: non quidem anniam etiam illam intelligens, quae diuina si immortalis, sed animalium tantum,brutori inquam,& hominis . . quoniam hominis anima, quemadmodum in secundos quarto libris huius operis dicit, liuinum quid nabere vdetur, idcirco nondum affirmare audebat,tot ne anima hominis tractetur a physico, an ciupars,hoc est sentiendi vis,queri hominem anmat facit,4 caetera rationis extertia quand C igitur ait dubitarc aliquem posse si ca,qua su perius dicta sunt, animaduertat ca inteli igitquae paulo ante dixit ambiguus physico fontinam animalium esse cognoscendam, siue illa omnis anima sit siue pars 4 quoniam ab c loco tota huiusce dubitationis pendet intelli lgentia videndum est, quid ibi sibi velit & sanciquod de forma loquatur animalium planu est. lan autem cum dicat formam hanc, aut omn:
animam est e,aut partem, de Anima in uniue sum loquatur, ut intellectum etiam, qui adit dicitur,4 diuinus est comprehendat, dubium est verum ut res explicetur planius,in j vetabis tria videnda sunt. Nam aut constare Opo ltet diuinum intellectum, qui in actu dicitur