장음표시 사용
171쪽
rimam animalium,& formam esse si inini erso animae nomine comprchenditur aut c5 a manifestum esse, nullo modo animam ani hialium diuinam illam mentem aut esse, aut lici oportere aut utrumque dubium esse. Sionstat intellectum in actu animam animaliuac: potest quidem in uniuersum dicitio illa αν ψυγi a quouis accipi imo etiam qua do ait ,δη τουτ ες um , de omni anima in uniuer una loqui illum putandum est. Sed unde quς- b constat hoc; an demonstrauit unquam Pla- M , an docuerunt Pythagoraeiῖan vulgus ita puli at, ut animae nomine diuinam ctiam intelligeiam accipiat neutiquam sane.Nam quaquam. te anima mundi loquutus Plato fuerit, multu amen inter illam, huc, de quo loquimur in- ellectum interest neque ipse docuit Aristo rcles. Nam xlii libri ante libros de anima collocatur. in iis libris ita de hoc pauca, Mob scura dixit,ut quid non dix crit, quam quid dixerit facilius sit omnino dicere. Nam de vulgi communi sentcntia quid attinet dicere onon potuit igitur quando de anima animaliuloquebatur, intellcctum etiam in actu comprehendere. Caeterum si dubium est, cur hic pro certo proponit, dum ait ιδὴ γοιτο Di ψυχὴ imam i quis dicat in cortum es e,an forma ani malium hi,4 illud etiam tanquam incinum
172쪽
1 6 Camm in primum proponi, fateor sane sed si quis concedit de
animalium anima loqui, sed eam in uniuersum accipere, dubium no est, quin pro certo sumat animam animalium esse omnem simpliciter animam prci dubio autem ponat,sitne omnis anima forma, an pars aliqua eodem modo dicatur incertum omnino esse, intelleci uni in actu animum animalium csic aut dici oportere, error maximus deprcheditur eorum, qui in his verbis contineri illum arbitrantur qua calta sint de anima animalium re vera,quae ab omnibus tam philosophis, quam etiam communibus hominibus,&censetur,4 appellatur, loqui Aristotelem falcndum cst si igitur de illa loquitur quado illam aut omnem aut eius partem formam sic dubius pronunciat, nsi video qua ratione dum dubitationem proponit, non modo animam animalium,sed Magentem ina tellectum comprchendit. Edd si quis eorum verborum occasione quaerere opinatur Aristo telem, an de omni anima, siue illa animalium, siue coelestium corporum sit, possit physicus ex officio suo disserere, error facile conuincitur meo iudicio. Nam primum csset dubitatio extra rem a partibus animalium ad diuinas ani mas prosilire deinde certum no est,an intellectus diuini animae sint coelestium corporum mox etiam si costarchnunquam anima si simpliciter
173쪽
citer proferatur de celestium corporuantia i potest intelligi. Nam si quando anima voe Aristoteles,ut secudo libro de coelo, appel- . ideo, quod coelestui in corporum , ii Ohumili animia,paulo ante meminerit.postremo ab , quod in probationibus confirmatur, quod uaeritur facile potest intelligi probatur aute naturali tractatione contincti omnes anirae parteiScXcepta mente,quam αδια oloe apellat constat autem, ludit si qua stio de coelei etiam esset anima,aut cani a naturali philo plata exclusisset, quemadmodum intelle tum humanum, aut si a physico tractanda osse ensuisset, cum alijs humanae anima partibus numerasset haec autem Aristotclis probatioion ij modo aduersatur,qui tam de anima aninalium, quam de alia quavis anima positam maestionem arbitrantar vertim etiam ijs, quile anima quidem animalium dubitatione esse iutant, sed in ea, intellectum in actu copre endi arbitrantur. Haec cum ita sint, dem 6 straria uni esse opinor,in via utersim non loqui Ari- : lotelem de anima, sed de anima tantum ani talium ea ratione, qua ostensium cst sed hisi tur omissis ad Aristotele veniamus qui cum pau-
'' 'Vistrix physicum aut omne ani
uia pertractare, aut citis partem, quaestionem
174쪽
quae inquit superius dicta sunt animaduertens aliquis in physicis tractationibus aut omnem animam, aut partem eius contineri quaeret vetaram huiusce rei declarationem hanc cum pota fuerit quaestionem in ijs,quisequuntur elegantissime determinat.
σικε γνα ιράν σν,τὰ, αυτ περ νου, XXI. AT si de omni iniusta praeter naturalem philos biam relinquetur scientia intellectus enim, siue mens rerum intelligibilium es. is itaque rerum omnium notiones naturalis,na tenebit est enim eiusdemscientiae,ut tam de intellectu,quam de re inrelligibili doceat. quidem ea dem contemplatio es omnium interse coniuncto
rum,sicut sensus etiam , O reisensibilis. Rima ratio est, qua probat mentis
contemplationem a physicis esse alienam, mentis inquam non summa illitis,& immortalis, sed mor. talis,
175쪽
secundum Aristotelis dogmata inter intis. Nam si inquit de omni animae parte test physicus ex officiosio disserere, nulla linquitur preter physicem scientia,aut quod agis probo,philosophia ponit autem ratiorem . nam si omnem animam contemplatur
bysicus, intelligibilem etiam contemplabi-ar intellectus enim, tui anima pars est, cumitelligibilibus confertur quod si physicus in elligibilia contemplaturitas ensibilia propria ius materia sunt, nihil erit a sua tractatione lienti nam Tensibiles, intelligibiles sub
tantias pertractabit, quibus omnia, quae in re iam univcrsitate sunt, continentur quare si Onania physicus contemplabitur nulla alia pretter physicem erit philosophia quippe ce saepenumero ab Aristo traditum sit, tot esse philo i sophia quot substantias si physice sibi sensi: biles, Mintelligibiles arrogat substantia nul- .la erit ampli iis philosophia quippe cu substan tia nulla remaneat,neque philosophiam ullam remanere opus est:imo physice erit prima phi losophia,quemadmodum non omnino diuer se ratione in septimo Metaphysicorum loqui fretur . quod enim si de intellectu agit physicus, de intestigibilibus quoque illum agere necesse
sit, eo probat,qudd ad se mutuo referuntur, acdς iis, quae mutud conferuntur unius scientiae
176쪽
et comm . m primumst agere,quemadmodum de sensu, sensibili abus nam qui sensum aliquem considerat, sensibilia, o bae sensu subijciuntur, consideratabit necessario:ab his enim sensus pendet cognitio . haec Aristotclis demonstratio est, qua bretiis imis verbis explicaui,ut ad ea, i in ea perpedenda sunt aggrediar. Scio nim miraturos multos quid sit, quod mentem humanam mortalem esse docuisse Aristotelem iudicem, ta
men ad stibstantias intelligibiles referri illamcxis linem, & hac ratione physicum de ipsa noposse agere. Sed scrupulum euella paulo post. nunc alia videnda sunt ac primum , quid sibi Ivelit Aristotcles dictione φιλοσοφία qua Cata za vertit scientiam, quod bene percipi non potes , nisi quomodo accipieda sit vox τάνοντα videamus sunt nim, qui hac voce Omnes res icomprehendi arbitrantur, quae sua natura sunt intelligibiles, qua intellectus notione. quamobremvi rationem optime valere, ph si cum omnia contemplari quorum ego sententiam nullo pacto probo intelligit enim hoc in loco philosophus intclligibilia, quae sua natura, ac re vera intelligibilia sunt, quae q. nullo egent materia adminiculo, quo sint. Nam intelligibilia a etiam dicerentur, qua quaquanaateriata sunt, intellectus tamen notion e
telligibilia sunt,in te faceretAristoteles quar
177쪽
duodecimo Metaphysicorum, tii a sensilli, intelligibili substantia sumi distinetio-em opinatu physices,ac prima philosophis.
im nihil est,quod sensibus physicus contem- latur adhaec res materiatae posterius hoc con quuntur ut intelligantur, quam ut sint quareni maluniuersale, aut nihil esse dicit philoso hus,aut quid posterius. M septimo Metaphy-icorum libro hominem, Mequum in singula ibus csse dicit,uniuersale autem non esse sub tantiam, sed totum quiddam, cx hac ratione,
,hac materia tanquam niuersale quae cumta sint intelligibilia dicuntur ea, quae sua natui sunt intelligibilia, non autem quivniuersa lis notione ab intellectu coprehcndiatur qua-uis in materia sint quaeri autem posset,cur in antecedente sumat, intelligibilia, qtis pro sub stanti j illis primis sumi diximus, in conseque te autem ponat:omnia clim latere videatur in vocibus homonymia. scd res nullo negotio declaratur. Nam statutum est physicum sensibiles substantia cotemplari somnia cnim aut intelligibilia sua natura sunt, aut sensibilia stsi intelligibiles substantia contempletur, sequatur facile,omnia illum contemplari nulla igitur est in vocibus homonymia . quod si dicatur relationcm aeque debere intelligi in sensu, Miniensibilibus,&in intelicet v, ijs, que in-
178쪽
eellcctu comprehenduntur respondendi opii noraeque quidem relationem intelligi, non tamen ideo 1 equi omnia intellibilia accipi oportere:sed ca,quae suapte natura sunt intelligibi lia nam quemadmodum sensibus adaequale ut dicunt respondent sensibilia, ita incti vera in telligibilia nam quae a sensibilibus intelligibilia fiunt, media sunt , ab intelligibilium natura desciscunt sed posset aliquis occurrere, in Aristotelis ratione distinctionem esse mani festam singularis rei,& uniuersalis nam sens bili singulare, intelligibili accipi uniuersale. quamobrem voce illa intelligibilia uniuersalia accipi .cui resposum ita velim Aristotelem no hoc animo proposuisse, sed tantum similitudinem quandam,qua in consideratione sensibi alium, intelligibilium est,afferre,ut probet ab una scientia intelligibilia, Mintellectum per traci ari quemadmodum sensus, ct sensibilia unius scientia sunt adhaec nunqua soletari stoteles uniuersalis, singularis distinctionem ab intelligibili,5 sensibili afferre nam eo de ueniretur absurdi, ut physicum singularia tractare fateamur quandoquidem ait Aristoteles sensibilem substatiam physicos materiam csse. deinde si per intelligibilia uniuersalia accipiamus,excludentur ab hac appellatione, quae sua natura intelligibilia sunt, aut falle ab hac Aristotelis
179쪽
otelis demonstrationc, cum tamen in ijs to i ratio collocata esse videatur his ita positi cile potest declarari an voce, philosophia miris scientia , an tantum philosophia in olligatur nam si prima philosophiam intelli ibilibus, que sua ipsius materia sunt,uersatur, ea auferas, sequitur nullam superes praeter
hysicum philosophuim, imo physicem prima
ieri, praestantissimam scientiam optimataque a l. meo iudicio necessaria cosecutio.
,hysicus stansibile, intelligibiles substantias Olci' latur, nulla igitur prster physice philosophia .na de Mathematicis,quod ipsae philosophie nomine donatae sunt, no est cur hoc in loco loqui illii cxistimemus .pterquail physice, pruina philosophia verae philosophiae sunt, Mathematicae a philosophiae nobilitate degeneres quippe quae accidensio substantia cote plantur non erat igitur cur doctissimus Theo dorus verteret Nulla praeter hilosophiam naturalem crit scientia, tum quod de philoso- phia loquitur tantum Aristoteles, quae pro- prie philosophia est tum udd, si etiam physi cus in intelligibilibus rebus, eri intellectuic fatur, nihil ilia pedit quin Mathematicae sint, quippe quae materiam habentia,quae a sensibili materia cogitatione abiunguntur . optime itaque a Simone Portio notatus est error Theodori,
180쪽
dori, clitein inique admodii in reprehendit Antonius Mirandulanus libro de singularis certaminis c uersione tricesimoquarto odio quod a in hominem potius, quam veritate attractus nam si quod ait Aristatelcs υλμία φιλοσοφ α, praeter physicci caeteras Opinatur amoueri, labitur . nam quanquam vox obhlaeis viali tersu in signum sit,ut appellant Dialectici, loquendi tamen consuetudo ad rem etiam particularem accommodat edet enim bona, tum in latinatiam in graeca lingua loqvcndi forma . Si noncssent sit bstanti e sensibiles nulla erit physice
teat. Nunc quoniam rationem hanc probabilem csse putar ut aliqui, nulla neccssitate demonstrantem, vidcndum cs , quid illi etiam inferant scd primum quomodo valeat Aris o telis consecutio ab intcllcctu nostro mortali ut sal o putauit ad diuinas, immortales Incia res dicendum videtur sane intellectus nota sduplex esse potest traetatio, altera, quia animae nostra pars st, quia corporis brina, quia potestate cum sit,ad actum reducitur altera, in qua
agitur de intellcctu, quia diuisi, in qua etiadeclaratur liiid illud sit, quod in actu deduxit, quid inter truque intersit illa physica tantucst haec litoris philosophiae intercst ncque sa