장음표시 사용
191쪽
ed quod in animatibus aliis intellectus nulo modo est motus causa in homine etiam noisse . Nam videtur alioquin ex hac ratione coligi absolute intellectum non esse motus caii am. Nam si animalia bruta carent intellectu, tamen mouentur,perspicuumst aliam, quam intellectu in ijs ecte motus originem. Respondendum enim cst, quod non ideo sequitur, vein homine intellectus omnino ratione mouendi careat. Nam ut ad actiones refertur,4 phatasis sese copulat: sic enim dicitur πρακτικο , motus ad locum origo in non enim eadem ratio in brutis est, atque in homine: cum homines intelliuentiam habeant bruta illa destitu ta sint quod si homines ratione prostrata vi iijs,prauis l. cupiditatibus sese dederint, ut inipotentes homines faciunt omnino eadem ratio iiiij est,atque in bestijs it igitur tollatur dubitatio animaduertendum nisi fallor est in homine, tui est intelligentia. ratione praeditus, dcbere intelligentiam motum efficere ut omnino eadem fere ratione subit, atque phantasia in brutis intellecitus aut ea ratione sumptus, qua eum a physicis ex chidi dicimus nulla seruat cum phantasia proportionem Constat igitur in Aristotelis ratione nullam remanere
suspicionem,quin intellectus, ut ad intelligibilia refertur nullius motus origo sit. Nari bru-
192쪽
tis omnino excluditur quod alia facultate moueantur ab homine autem no simpliciter, sed ut proportionem cum ea facultate,qua caetera animalia motu cienturio seruat .diuersa enim
ratione valet probatio in homine qui intelli gentia praeditus est,& in brutis,qua ratione, intelligentia carent. His ita positis,no video, quae sit huius loci aeriij libri de Anima,& libri de Animalium motu repugnantia Na hic negat intellectum,ut ad intelligibilia refertur, contemplandi, de intelligendi vim habet,ad physicum pertinere quod negat in tertio de Anima,& in libro de motu animalium ait , cnim in tertio de Anima , ἡμί .υδ καὶ=
, γαζ Θε υρητικος υλν ποιῶ ζακτον, Ουδ λε- γει πωι u. εκ του κραδα κτo ουδίν quod est. , sed sane neque rationabilis pars . quae mens dicitur illa est,quae mouet. Nam quae contem, plandi vim habet nihil efficit eorum quae in a-ecione cernuntur, nec quidquam dicit de eo, quod vituperare, aut sequi possumus quod si hoc loco diceret,intellectum ut agendi vim habet 4 appetitioni se insinuat ad physicum nopertinere,iure sibi pugnare diceremus sed cualiter prorsus dicat, non video cur insimulent summum philosophum inconstantiae. Nam quod ait Antonius Bernardus, excludi hoc loco a
193쪽
o a physico ahimam rationalem, quam dixitertio libro de Anima,4 libro de motu animalium esse motus principium,pace dixerim do iii hominis,falsum est. Nam non omnino aninam rationalem ex chidit, sed intellectum ea latione, filia a me dictum est . quare desinant,
qui pugnantia loqui philosophum, Mideo pro
XXIII. ADba rem a materia abstractam nullam potes scientia naturalis cotemplar cium natura rei alicuiu gratia faciat omnia rebus autem abstractis abiunctum id est, quod sub boecuius gratia verbo,intelligimus Ic quoque licet adoifi orum viroru comam sententia desciscete . nam falsum censeo Aristotcle hoc in loco tertiam rationem afferre ad probandum animae partem nobiliorem physices non esse duabus cnim tantum rationibus confirmauit hoc, post confirmationem conclusit. constare non de omni anima disserere physicuoportere quandoquidem non omnis anima natura
194쪽
natura est quamobrem melitis Michael Ephesius, qui postquam coclusum est, de intellectu, ut ad intelligibilia ciertur non loqui physicii, putat propositum cius esse hoc in loco ostentadere,ca,c Mathematicorti sunt a naturali materia esse aliena. optima sane ratione nam
cum in ditum sese prsstet ea,qus eruditi sunt, faciat oportet eruditi autem est,rsceptiones tradere, quibus explicanda omnis ars scientia sit quibus causarum generibus uti deceat, tu in materia occupatu esse oporteat qua obrem cum docuis et physicum tractare no debere ea, quae primae philosophia sunt,conscia-taneu crat cauere, ne quae ναφωρήσεως sunt, hoc est,ex ablatione pertraAet . nam cum sta tutum sit, in physicis ci praesertim in iis, quae ad animaliuru notionem pertinent sanem flecausarum praecipuum, ab co exordiri decere naturalis scientia scriptores finis l. in Mathematicis desidereturin ulla enim in is est actio, aut citectio, quare neque actionis, aut estectionis torminus sequitur naturae scriptores in js non esse occupandos, quae Mathematicorum sunt quoniam autem Mathematici animo, &cogitatione abducunt accidentia a materia sensibili, idcirco costicuere veteres philosophi illa V φωρίσεως appellare.hoc est ex ablatio
195쪽
haut etiam abstra Dione Latinoru nonnulliocant abstracia dc quoniam clauit consuetuo diuinas etiam mentes abstracias dicero, congit plerunque non mediocris errandi occa- ijs , qui graece nesciim , imo contagio e quadam ijs etiam qui graece cruditi sunt. uare mirum non sit, siri hanc rationem ter . iam cste existimarunt, quae a pota ζεσε UPocat philosophus diuinas, at in immortales si mentes rati sunt scd ne iti tertiam rati ionem addere oportuit, clim iam quod erat ropositum, conchisi in sici nequc quae exiblatione sunt diti inae mentes esse possunt. iunt enim ex ablatione, quae hominum cogitatione a materia abducuntur, cum P vera esse non possint, nisi in materia diuin a vero mentes non hominu cogitatione, sed sua ipsa rum natura materia carenti ab Omni motu, Minutatione sunt liberaeci quo sitit neque ex
abstractione dici possint , neque etiam abstra citae proprie . illud bene intelligendu est, quod
ait Aristoteles Mathematicas carere sane:Cum natura propter sinem faciat non enim defitc runt, qui falso dictum esse argum ciatis allatis confirmarunt. Nam Simplicius in primum librum de Naturali Auschillatione Alexandrum
refellit, qudd dixerit in plerisque scientiis non
196쪽
esse omnes caiisas, quemadmodum in Geoni tria non est id, cuius gratia, no animaduerten Alexandrum a praeceptore desumpsisse ex ter tio Metaphysicorum libro: hoc, quem expnimus, loco . quod si animaduertit, tame repugnare voluit Alexandro, rationes eius adiendae sunt . primum enim ait Geometriar inuentam excultam esse ob usum mortali vitae, per sese,& ut principia mechanicae suminis rei quini mori Astronomia o partirconferre,ut in natura incorporea assuescat. deinde si quod in contemplatione est posita noautem in actione finis ab ea excluditur phy cena,quae etiam ipsa in contemplatione est, sine carere imo omnem aliam latentiam, qua in cotemplatione versatur: cuius tamen finis
propositum est summum illud bonum expitere,& mortalium anima quoad eius fieri possit Deo coniungere: quemadmodum in deci mo Nicomachiorum dictum est Syrianus e in librum Metaphysicorum tertiit summo stidio Aristotelem coarguit nam principio, carere immobilia,& non casu in reru quae sunt numerum adsi ripta quippe cum omne, quoccst,aut principium, aut ex principii es . necesse est eaq utpote multitudo cum principium
no sint, a principio aliquo facta fuisse necessario nec fine esse destituta, cum gratia boni di
197쪽
o noscant et cognoscantur deinde falsum se actionum tantum fines esse: quinimo ma is ipsarum speculationum. Nam boni gratia, a verae nostra salutis, coniunctionis cydi binis mentibus in contemplationibus homi ies detineri ipsarum autem actionum sinem, e particularem esse, neque proprie finem.haec implicius, Syrianus,qui profecto alitur Ale andri, ac Aristotelis melcm accipiunt, atquer a prolata sit quis enim negat Mathematicis 1 cienti)s, alijs omnibus, mae in contempla-
in ione exercentur sinem sic propositum Θ auti bi hoc negat iit Aristoteles, qui millies finem
Pontemplantium ait esse veritatem ipsam, actiarum aut opus' aut si contemplatione Deognissimiles fimus, quemadmodum ait in decimo Nicomachiorum libro,quomodo contemplantis snis non est similem sese aliqua ex parte Deo reddere cum tiam quae voluptas ex cotemplatione sequitur diuine ille similis aliquo modo sit,ut ipse duodecina Metaphysicorum libro testatus est quare non est neganduAristotelem,& Alexandrum nouis equi de eos scietiarum harum finem esse veritatem, sed de alio fine loqui alterum in primum physicorii, alterum hoc in loco, de tertiora etaphysicorii: de eo scilicet, propter quem naturalis effectoriciscit. Cum enim quae naturalia sunt motum habeanta
198쪽
habeant,' mutationem,necesse est, is otio nis esse principium, 'ilod motum patitur, uecillilii, propter quod motus cst, quod sinis dicitatur. N quoniam natura finem expetit, illiu gratia agit, ab illo necessitate quadam cogi putandum cst quare optime in natura rebus redditur ratio, quando a fine data sit ut cur homo manus habet it apprehendat, ut sese muniat, ut quae se Lesura sim auertat hoc fine carent Mathematicae, quippe quae cum res immobiles, Mabiunctas a materia, Ma motu contemplentur finem non considerant, qui motus, materiae terminus est . imo ctiam neque prin cipium a quo motus prosicis itur quo fit, ut hac ratione carere dicatur eo, cuius gratia hoc
est fine, quod nequc ignorauit implicius quaquam refellendi Alexandri studio dissimulauit neque magnus ille Syrianus qui post rationes, quas sit perius appositimus, manifesto fatetur Geometras no uti sinis assignatione, demo strantes quae per sese siguris insunt:quoniam subiectum sibi ipsis non considerant siue sit, siue non, neque finem, neque aliud ultu praeter ea, quae perfuse figuris insunt sed ille institutum situm sequitur in damna do seu iure, setiiniuria summi philosopho, quae fuit Platoni corti iniustissima consuetudo . illud est in verbis adnotandura in graecis codicibus excusis
199쪽
i cs e,quod ponit Theodorus rebus alite nat,stractis abiunctum diri quod sub hoc, cu- is gratia verbo intelligimus quare aut ille ita egit in manu scriptis codicibus, aut ex ingCito addidit, quod magis credo iam res etiami illa verba non ponantur, intelligitur. . linis τεχ' ' ουτωρ in αυτοι το γμασιν, α ν τι αρ ci' οὐάτια oloedi τοῦ , Συε-
XXIIII. VI enim ari in artificiosis, ita in rebus ipsis aliquod esse principiis ali tali cau
, a videtur , quam ex niuerso perinde ut caloris frigori j.
200쪽
r74 Comm inprimum fritoris . primordia habemus quamobrem v r milius dixeriti coelum facitum esse ab eiusmodi causa, factu es, O magis esse ob eam causam,quam animalia caduca,atque mortalia o do enim O ratres,certusq.satumlonge magis iurebus patet coelestibus , quam in nobis incerta, autem inconstans Ofortuita conditio ingenere, mortalipotius es at illi genus animaliu quod x, que natura consare, extitisseq. censent Coelum σν autem orte spoliteq. tale constitisse volunt , in , quo nihil fortunae nihil temeri ratis deprehendia potes rem autem hanc esse istiusgratia assererea ubiquefolemus. quocirca nem intelligimus ali, quem, in quem motussi nulla resprohibet, ter-ν, minetur.
Comm. ITER I vis no semel natura habita sit me
tio, ludd motus rerum naturalium
principium, origo est, cludd si
ne expetit usquequaque atque Omnia obtinem efficit: nam Empedoclem reprehcdens paulo ante,qudd animaliti membra ita, ut sunt dicebat conformata, quia sic intreneratione accidit, ignorasse eum ait in seminc animalium facultatem insitam esse,qua necessario animalia suo unumquodque generi coiienienter procreantur: haec autem vis quanquam ille non expressit, natura est xiii j verbis γ