장음표시 사용
61쪽
α perae τει sto sunt sed haec notiora, quainita me dici oporteat S primo de Anima libro,S primo deprima philosophia neque tam cliscdixisse superuacaneum esse puto, thimit verbo Aristotelis intelligantur, tum etiam ut duae haedictiones ταπaνοτε Ιαν,κά τιμιωτεζαν tilinarii tum scientiae acccommodentur dicere
etiam possumus. In omni scientia iuxta nobiliori , atque ignobiliori δυο φώνοντρα νο πατήρ εξεως ciνω quae vertit Theodorus duos cst habitus constat.quam go versionem ideo non probo, quia duplex mihi videtur ex graecis verbis sententia, colligi, vae si legantur, ut vertit Theodorus, una tantum est verbum igitur e verbo dicemus . duo videntur esse habitus modi quibus in verbis duplex ut dixi apparet sententia, altera, quam sequuti sunt Theodorus, Ephesius Iconicus, in omni scilicet arte, atque scientia duos ecth habitus modos altera, quam ego veriorem censeo. in omni scientia, methodo duos esse habitus modos hoc si duos scientiar, atque artis esse docendi modos ut dici io, Vξεω , sit stiperio- is dicti quasi repetitio τῆ θεωρία inquam
abitus csse ex sexto de moribus ad Nicomachum perspectum est duplex itaque cum possit horum verborum esse declaratio mihi sane neutra
62쪽
neutra displicet, sed secunda magis arridet ira aliud habitus cst,aliud habitus modiis & ratio, ut in extremo secundo metaphysicorum dicit Aristoteles & quanquam absurduin esse videtur scientiam appellare habitus modum, cinn&illa habitus sit, tamen rem optime inspicienti nihil impcdimcnto est, quin quam vis habitus scietia sit, fortasse tiam eruditio, scietia tamen,aut arti inscrutant, & modi docendi appellentur . nec ignoro temere dici videri scientiam esse scientiae modum sed scientiam dupliciter accipe, alteram, quae in certa male ria est,& propria,quibus probat,habet principia,qualis naturalis scientia est altera, quae est ex demonstratione conflata conclusio sed res apertius declaretur . scientiam desinit Aristoteles tum in primo posteriorum Analyticoruttim in sexto libro de moribus ad Nicomachii esse habitum αποδεικτικον hoc est demon stativum .verum quanquam scientia naturalis habitus sit ex demo strationibus comparatus, non tamen illi conclusioni similis est, quae incerta re probanda a principij demonstratio nis educitur, quaquam haec etiam scientia est. verum haec scientia superioris est constitue l. emodus,& ratio sic igitur bono periculo dicimus. Omnem scientiam,atque artem, duas lia bere docendi rationes .vnam,qua demonstratione
63쪽
partibus Ammalium. tionest, imo demonstrationem ipsam, altera, quae eruditio dicitur.
Hominis enim probὰperit oscium eri iudia
care perspicienter posse quidnam re triaut non recte ab eo, qui docet exponiturequippe cum hominem omnin peritum talem esse existimemus, peritiam ipsam non nisi facultatem huius, statuamus sed hunc omnibus ferὰ in rebita valere iudicio arbitramur numero umellium ver certae naturae alicui delegamus fieri enim potest, ut rem unam ita,quispia ut aliusmnes possis iudicare.
Xplicat quid eruditio sit erudit ho comm .
mmis naturam declarans propriti
enim eruditi sic optime iudicare de re, qua de aliquem audiat disse- 4 ren-
64쪽
rentem,qtuid bene quid nolene dicat 'litonia autem duo sunt eruditorum genera, alteri, qui de certa quadam scientia iudicare possunt, alteri, qui de omni simpliciter idcirco virisque ilia lud ait optime conuenire,ut de re,quam audiutiudicium optime ferant. Clim illud tamen ditas crimen sit, quod alter eruditus dicitur αται idest simpliciter, alter certae alicuius scientiae, ut Astronomiae qui autem simpliciter eruditus est, unum illum numero iudicare de omnire inquit optime pos se, dicimus. Clim ille,qui non simpliciter cruditus est, non de omni re, sed de certa quadam natura iudicet nec absurdum cst iunc, qui in definita materia cruditum se praestat, cruditum appellare nam code modo,& hic in sua materia versatur, quo is, qui de omni re probe potest iudicium ferre nam qui de omni doetrinarum genere nouit optime iudicare, ut nihil sit in Mathematicis, nihili physicis, nihil in altiori philosophia,quod eius iudicium latcat,calleat omnia, quae poetaru,rhetorumq sunt is profecto omni ex parte,absolute i. eruditus est at qui cum orator non sit, nouit tamen locos omnes, a quibus persuasio sit, causarum genera., perturbationum natura, Enthymematum sylvam, Melocutionis artis
cium,is quado iudicat de illo, qui causam agit, eriaditus quidem est sed non πλως cst enim
65쪽
haec eius eruditio certis oratoriae artis causa s-nibus, ut in ea eruditum tantum possit agere, non in alijs habemus igitur hoc ab Aristotele eruditionem esse facultatem iudicandi in scietus, de rebus, quae in ij sunt bene ne an male tractentur, Meruditum, qui hac fuerit facultate praeditus Dex quo illii d etiam videtur elici, hanc iudicationis vina,modum esse, Gratione, qua scientiae pertractantur,quod ipse in extremo secundo Metaphysicorum testatum reli
κτέον, ω α τοτων ab αἰντειν ηις cis su δόπον ηις - ν quibus in verbis duo sim adnotanda, alterum eruditionem esse scientiae e tractandae rationem alterum Aristotelem eadem dictione uti in declaranda eruditione,qua in primo libro Ethicorii,& hoc in loco paulo post haec autem est mn οε ρα de qua paulo infra dicemus aliqua. Nunc duo sunt cosidcranda, alteru, an recte dicat Leonicus eruditionem esse uniuersalem, colassemq. rei cognitione,& ex remotiorib materialibus i. cmanatem causis. alteru, an quae simplex eruditio est,
eadem,atque sapientia sit. ac primum sane Leonico viro erudito non assentior, tiim quod alia ipse eruditionis rationem asterat, atque summus Auctor, tum quod si eruditio cst confusa
queda cognitio, di ea materialibus, remotiSq.
66쪽
lessi impia causis,qiii ea preditus est, nullii poterit ferre iudicium de re, his tractanda instituitur nam quia remotis nouit causis,si quem audiat formales, proximas,immediatas l. asse rentem, cum ille neutiquam eas nouerit iudi care nequit, bene ne dicat nec ne nam ut ait
Aristotcles primo libro de Moribus . Vnus quisque bene iudicat ea, quae nouit,& corii bonus est iudex iudicare igitur de ijs,clusio nouerit non video qui possit quisquam quamobrem necesse est cruditum ea nosse oportere, de
quibus iudicat quod si quis obiiciat, nihil hoc
modo inter hunc,& scientem interest e,huic responsum velimus scientem csse,eum,qui nouit ex propri)s, ac primis, medioque carentibus principij omnia, quae in aliqua scientia sunt eruditum, qui certa fluc iam capita, Minodum habet,5 rationem docendi,quod nouit: 'amen non quia nouit, sed quia iudicat, ac praecipit cruditum esse nouit autem non omnia, sed
principia,& Theorematarius dam,quae cum habeat facile iudicat de ijs,rius in scientia sunt. Cum cnim uniues alia teneat optimo adhibito hidicio,quae ab ij proficiscuntur xsapit, Miudicat hinc illud etiam manifestum est eruditionem sine scientia esse posse, scientiam sine eruditione minime posse potest enim aliquis geometrica callere principia materiam scientiaer
67쪽
ae, uniuersi quedam laeoremata, neque talen Geometer cile eo'hiod demonstrationias non attigerit omnia , quae Geometrarum mi constat autem demonstrationibus sciena a esse Geometer non potest, nisi sua nouel principia, materiam, affectiones, de quibustiam optime iudicci,siquem audiat disseren-rm:& nisi in iis explicandis rationem habeat, u scientiae conuenienter omnia pertra fiet; doceat. Nunc an quae absolute eruditio diciu sapientia dici possit, videndum est.& sane apientia, quid sit,explicauit Aristoteles copio e tum primo libro Metaphysicorum thim etiaexto de Moribus hanc, scientiarum apicem locat, scientiam,& mentem 4 sex affert colitiones, quas omnes homines sapienti solent ribuere quae omnia eruditioni meo iudicio non conueniunt, quae neque mens est, neque scientia, neque scientiarum Corvphea, sed motis ratio, tua scientiae explicantur scd illudoc loco animaduertere necesse est, eam, quae inter sapientiam, particulares scientias differentia est,csse, inter eruditionem,quae in tracta da sapientia cernitur, eam, quam aliae parti culares habent scientiae sapientia uniuersalisi
est, difficilium, Ma communi hominum sensu
abditarii rerum, exquisita,certa, causas docens,
se ipsa contenta, neque aliud extra se expetes,
68쪽
aliis praecipiens, moderans habet igitur &eruditionem, quae praestantiae suae conuenit, aqua ita particularis quaeque recedit cruditio, quemadmodii ea, in qua est scientia, a prima, prs stantissima scientiarum sapietia. st alia etiam proportio sapientiae, Meruditionis naquemadmodum Omnis ars, atque scientia potest aliqua ex parte sapientia appellari, ita quae in ea eruditio est aliqua ex parte est cruditio contra ut prima philosophia sapientia dicitur absolute,ita cruditio, quae in ea est, absolute eruditio nuncupatur hactenus & cruditionis naturam explicauimus,Maia simplex eruditio e dem, atque sapientia sit declarauimus qua in re doctissimus Leonicus maxime videtur hallucinatus,qui cum cruditionem a remotis,4 materialibus causis constare dicat, audet tamen dicere, simplicem, absolutam eruditione can-dcm,atque sapientiam esse. Cum haec non remotas, sed primas, easq.ἀximas inspiciat causas: non materi alas tantu,sed formales, quae exquisitissime rem explicant.
69쪽
V ρ rem Naturalis quoque historiae,
siue cotemplationis limites huiusmodi aliqui poni debent, ad quos iudex mota e plicandi referre post, approbare semoto ueritatis exanime quo modo res, ita ne an aliter sc habeant
Oncluso est superiorum . quod, dictio τε facile ostendit. Cum comm
enim in omni arte, atque scientia duas explicandi rationes cshposuisset, concludit in naturali quoque scientia has inesse oportere silentio praetcrinisa assumptione,quam nos initio declarationum posuimus illa autem est sciciarii de Natura est cotemplatio,aut ars ex qua, quae cst in contexiti conclusio facile sequitur aitcnim manifestucse, in naturali quoque scientia limites huiti modi aliquos statui debere, quasi ex positis si ne cotrouersia hoc etia in physica plane sequatur historiam autem naturalem appellat scientiam , que de Natura esst, quemadmodum, in tertio libro de coelo eodem nomine appellauit. scientiam de Anima in primo libro de Anima historiam dixit dicitur autem Poetae non improprie si spectemus tymon ἐποτου ἡλκα quod scire est, quemadmodum πιςν- ,
70쪽
νη , τητο ε τί ας oin, hoc est a scire scientia neque lainen hoc in loco historia ea significa
tione sumitur, qua in libris ijs,quos de Animalium historia inscriptos legimus in j enim explicatio animalium est, quod sunt, sine ulla
causarum redditione,quasi narratio quedam rudis. in hac itaque historia de Natura limites quosdam statui debere ait, ad quos iudex re se rat modum explicandi scincto veritatis examine. Cum enim quae natura dicitur historia c5 templatio sit, in ca etia cruditionis munus csse oportet illi: d autem est habere principia,quae o υ vocat Arisfoteles,hoc est terminos quos dam,ac limites, ad quos qui est cruditione praeditus modum, quo res explicantur referat, quo possit facile iudicare,d approbare, aut citare fellere quod dicitur . nam cum in philosophia naturali a rebus, quae sub sensum cadunt,4 manifestiores sunt sumatur initium, si contra sat, eruditus cum hoc ad sua referat principia,ac limites erratum est deprehendit contra vero approbat, si ille sit explicandi modus, quem a Diuino viro videmus accurate scruatum . hoc cst igitur eruditi munus, nati vera ne sint, quae dicuntur, iudicare velit, in alienam intrat segetem hoc enim non eruditi, sed scientis pro prium cst quippe cum veritatis iudicatio admodum explicandi neutiquam pertineat habemus