Quaestiones in Aristophanis Thesmophoriazusas

31쪽

- I parodiae parte in qua Scythae interloqui non licet in , in monodia scit. V. IOI5-IOS ipse Mnesilochus Verbis tragicis ludicra admiscenda Curat, iterum atque iterum a tragoediae quasi via iocandi cauSa aberranS'). Nova aliqua parodiae ratione Aristophanes in v. O36-IO97 utitur quos per Se OnSiderando eSSe Supra dixi. Perspicuum est in tragoedia non multa suiSSe quae Comico ad Chus Cenam Omponendam usui SS POSSCnt. Itaque eo Confugiendum erat, Ut pauca illa et modest Euripidea nimi augeret Echoque ut garrulam mulierculam omnia iterum atque iterum recinentem faceret. Probabiliter ut videtur conicere licet, Verba 'ολυμ reo V. in tragoedia quoque repetita fuiSSe. Hoc enim loco Andromeda parte cantici finita revera iacit interstitium, quod nisi adsit verborum repetitio Contra naturam pugnat. ACcedit quod Aristophanem in parodiis prima quaeque ad summam tragici exemplaris similitudinem eXprimere vel potius immutata e tragoediis desumere videmus. At quae Sequuntur μερο ε λαχον et θ aνάτου τλη bHo ab Aristophane addita videntur esse, quod interValli nituntur quae revera non

ViX opus est dicere poS V. O72 omnia AriStophanea SSe. Tragoedia per temporis spatium oblivioni datur Echo non iam Andromedae lamentationes se Mnesilochi detestationes Scythaeque barbaras voces recinit δ). Sed haec ad Aristophaneam componendi rationem pertinent, de qua alio loco plura nobis di Cenda erunt. Helenae Andromedaeque quaSi προπαρaσκευη Arodica Prae missa est ab Aristophane brevior illa Palamedis parodia Thesm. 763 sqq. Mnesilochus Euripidem de misera sua Condicione certiorem facit Oeacis imitans iXemplum P neque tamen mi ille remos ad

x Errant qui Scytham in scena fuisse negant dum monodia Cantatur. V. I SPoeta eum removet ut Euripides Oo prodire possit. Qui cum Statim cenam rursus reliquerit, Scythae redire licet et revera adest . o26 δε γαρ ὁ Σκυθης κτλ. in

Storea quam e domo arcessivit alto sopore oppressuS, ex quo V. IOS demum excitatur.

η Thesm. IOI7 sq. Io2 Sq. IO26 qq. . IO3I, IO33. IO43 qq. y Argutari videtur aeuber l. a. 3 cum dicat Aristophanem in ea re ita versari ut Euripidem ipsum audire nobis videamur, singulas voces geminare et in affectibus agendis eadem verba repetere solitum Q.

32쪽

Euripidem nuntios mittit, sed tabulas Votivas, quibus ara in quam refugit ornata est. Cum in hoc Vertitur vis comica tum illud risummovet, quod tabula tragoediae Verbis Sollemniter alloquitur ridicula ut facere solet, admiscens δ). Quae e tragoedia ab Aristophane desumpta sint definire Conati sunt Fritgsche' et Bal huygen δ) qui tamen auckio persuadere non potuerunt, ut quiCquam in Umerum fragmentorum reciperet. Tamen haUd minore cum probabilitate quam in ceteris parocliis Euripidea e Aristophaneis erui possunt EX Andromeda prae Ceteri repetito eSS V. 776 Sq.

hiatus salso ab editoribus deleti ostendunt β). Neque minus aperte originem Euripideam profitentur anapaeSti sequentesq), quos e Palamede sumptos esse vel ridicula illa demonstrant quibus Mnesilochus 78 sq. tragica interrumpit. Itaque haec sere Euripidea esse Coniciam

ω χεῖρες ἐμαι ἐγχειρεῖν χρη

h Fritetsche p. 288 de his versibus plane perversam sententiam prosert. Non Aristophanes in verbis cognatis χειρες et ἐγχειρειν ludit, sed ipse Euripides, ut saepius in tragoediis facere solet. Non Aristophanes vocabulum ποριμος invenit, quia supra dixerat οἶδ' ἔγω καὶ dri πορον ἐκ του Παλαμ ήδους, Sed et πορος et ποριμος haud aliter atque αἱ πλαται quas nesilochus non sine certo consilio in quattuor erSibus 77 778 quater nominat, certe plus uno loco in tragoedia exstabant.' V. 778 vocabulum πινακων in alius verbi locum ab Aristophane substitutum eSSe Pparet πίνακες sunt αγαiματα v. 773 cf. schol. πίνακες γαρ σαν ἐν φἱερω κτὶ) Probabiliter . de Wilamowit in tragoedia κωπων fuisse conicit.

33쪽

DE TELEPH PARODIA.

In eis quae absolvimus ipse Aristophanes claris verbis quam illusurus esset tragoediam indicabat Thesm 769 Sqq. Ol δ' ros καὶ ni 1πορονε του Παλαμηδους' ως κεῖνος or πλάτας ριφω γράφο/ν. 84 Sq.: Dκ ἐσθ' o πως o τον Ιαλαμήδην ψυχρον οντ' αἰσχυνεται. 83O: λὶν καινγυν λέννὶ μιsι σομαι. IOIO Sqq. νηρ εοικεν ου προδ υσειν, ἀλλ 1 ιοι σημεῖον υ πεδήλcos II ερσευς εκδραμευνκοτι δε με γίγνεσθ' Ἀνδρομεδαν. Neque tamen in reliqua Comoediae parte musam Euripideam laceSSere omisit. Restat parodia Virtute atque elegantia non inferior quam Ceterae qua Supra tetigimus. Ouam Cum in quaestionem VOCRre UdeamUS, ObSCuriore nobis quam in reliquis parodiis via eundum est. Nam Choliastas plane fugit praeter Palamedem, Helenam, Andromedam quartam Euripidis tragoediam, Cuiu nomen non affert Aristophanes, in magna Thesmophoriagusarum arte irrideri, nisi quod ad unum locum Thesm. I9 sontem tragicum indicaverUnt. Tamen omnes qui inde a Fritgschio et elcheroi parodias AriStophaneas CCuratius Xpenderunt consentiunt in Thesmophoriagusis Telephum Euripideam perstringi, praesertim tum 'Chol.

34쪽

βουλεται ). Telephi Euripideae gloriam ex ipsius Certe ramatis Virtute

ortam invitus fortasse serVavit et auXit ipse Aristophanes, quia in omnibus fere Comoediis uno alterove loco Athenienses de illa admonere solebat. Itaque in ThesmophoriaZuSi poetae quamquam nomen Telephi plane reti Cuit XSpeCtare licuit, Omne Spectatores statim quam imitaretur tragoediam intellecturo esse. In elephi parodia consideranda haud contemnendum auXilium nobis fert cognata eiuSdem tragoediae parodia, quam in Acharnensibus inesse nemo ignorat Artissime ambae inter Se cohaerent; magna e parte in Thesmophoriagusi AriStophanes ea retractavit,

quae anno 2 populo AthenienSium Ualde placuerant. Cum alia de quibus infra dicendum erit tum Telephi ιν χανην, qua Dicaeopolis in AcharnenSibu 32 sqq. usu erat, quattuordecim anni POStiterum in scena theatro Stendit Thesin. 689 sqq.). Neque tamen in Acharnensium fabula parodiam Telephi inter angusto fines Versuum 323 - 345 CoerCeri Sed multo longius procedere nunquam interpretes fugit. In Thesmophoriagusis docti homines parodiam tragoediae non nisi v 689 sqq. Contineri enSebant, quod O magis mirandum videtur, cum Fritzsche ' rectius de ea re iudicare coeperit. Itaque Bahhuygeno' licuit post octo lustra rem a Fritetschio incohatam longius persequi Telephique et

i De Telephi parodia dubitare videtur Schwabe, Aristophanes unae Aristoteles ais Aritiae des tiripides, re lae Pro ISIS . S, qui Andromacham Euripideam in Thesmophoriagusis illudi putat a ch euulcher is ara die Andromache an- gessiel in de Thesm. IIo, o de in de meiberversammmne in die gro te Noto tene Mnesilochus sic da re tu sichem uehi, Us er ine Fra thr Dines AEAE on de Briast remste. Vix opus est dicere, hanc opinionem ne Speciem quidem veritatis habere. Prorsus alia est rerum condicio in tragoedia atque in comoedia Andromacha sola in aram confugit quam ut inde depellat Menelaus se eius puerum necaturum esse minatur Mnesilochu cum insante rapta in ara assidet. Nescio qua ratione hae diversissimae res comparari vel coniungi possint.' l. a. 88 Sq.

35쪽

Jam nihil aliud mihi restat nisi ut ea, quae ille rectissime de Telephi

parodia et argumento Statuit, breVi OmPrehendens pauca, quae omisisse videtur adiciam, nonnulla, in quibus erravit Corrigere

De Telephi in Thesmophoriagusis parocli a Bal huygen Praeceteris bene meritu est eo quod ritetschii suspicionem Certis ad-Struen Causi ComprobaUit, orationem nesilochi' non aliter atque Dicaeopolidis ' insignia verba ad similitudinem orationis Telephi ab Aristophane Xpressa SSe. Idem fere Si neXu orationiS, eadem interdum occurrunt Verba δ) utroque loco is qui verba facit alterius causam defendit et alius St, altu Videtur OSSee. In utraque igitur Comoedia poeta et orationem Telephi et raptum Orestem imitatus est, Sed non eodem ordine in Acharnensibus Dicaeopolis corbem Carbonariam ante orationem arripit, in Thesmophoriagusis nesilochus Cum mulieri infante in aram Coniugit, postquam verba fecit. Quaeritur uter in tragoedia ordo fuerit. Recte etiam hic Bal huygen ε respondet Thesmophoriagusas non Acharnenses genuinurn Cenarum ordinem SerVare. Videmus igitur, Aristophanem qui in Ceteri parodiis satis habuit, singulorum

versuum ordinem mutaSSe in ACharnenSibu C licentiae pervenisse, ut etiam uerum 'Cenarum Ue meXum Suin arbitrio serverteret β).i Thesm. 466-SI9. g Acharn. 496 556.3 BAh. p. 8. q. l. l. I 2I. Sententia iakhuygeni vix indiget propria argumentatione. Quodsi tamen eis quas ipse ille comparavit causis novam adiungo, Acharnensium causa lacio. inqua quaedam res offensionem praebere debet. donec ea quam Supra monstravimus parodica licentia explicetur Acharn. I sq. Aristophanes Telephi verba . . . . Uδ' εἰ πελεκυν ἐν χεροῖν χων μέλλοι τις εἰς τραχηλον ἔμβαλεῖν ἔμον σιγησορια δικαια γ' ἀντειπε ν χων Νauc fragm. 7o6)mitan et augens Dicaeopolidem cui senes Acharnenses insidiantur, dicentem tacit, Se ari, ἐπιξήνου causam suam defendere velle Sed chorus ei denegat dicendi potestatem lapidibusque eum obruere parat cum repente Dicaeopolis Telephi exemplum

36쪽

mendici tectus, e CauSam regis Mysorum defensurum SSe profitetur. Habet orationem illam praeClaram uiti neXUm X Utraque

comoedia probabiliter Constitutum apud Bal huygenum' invenies. Graeci indignantur, Telephus agnoscitur et cum Oreste rapto in aram Confugit. Quaeritur qua ratione haec Telephi agnitio in tragoedia facta sit. akhuygeno' non displicet ahnii' coniectura,

seu inimicorum Conviciis incensum ipsum se minime mendi Cum sed Mysorum regem SSe Peruisse, Cui Coniecturae favet Acharn.

393 sqq. ε). Certe Acharnensium locu hanc opinionem Commendat, aliam Commendant Thesmophoriagusae quibus dubito an maior fides sit tribuenda quoniam hanc fabulam fidelius quam Acharnenses tragoediae Structuram Servasse intelleXimus. Nam inter rationem Mnesilochist raptamque infantem' revera eYstat Mnesilochi agnitio 7) non per ipsum illum affinis Euripidis non minus aut personam

suam tuetur quam in tragoedia regem MySOrUm SerURSSe Putabimus, sed per Clisthenem qui . 7 advenit flecta. De primis eius verbis dicit an Leeu en') 1374 qq. quin aliquam Contineant parodiam nullus dubito e. At Bal huygen ' postquam Clisthenis Verba Cum Xordio orationis ancillae Euripideae Andromachae 36 sqq. Comparavit indicit absit tamen io AriStophanis Nerba

Secutus se corbulam carbonariam quam e domo arcessivit per SSurum SSe minatur.

Tum Senes ad miseras preces descendunt, lapides abiciunt, Clementiae Dicaeopolidisse commendant. Cur igitur ille postquam superior e certamine discessit nihilominus v. 355 ad id quod antea nimirum alia rerum condicione promisit revertitur atque reVera V. 359 Sqq. Orationem Suam περ πιξηνου habere cogitur Vides scenam Corbulae raptae plane e fabulae nexu excidere quae res optime expeditur dummodo reputemuS, cognatam scenam in tragoedia post Mysi orationem positam fuisse. - l. l. 2 Sq.' l. a. I 2I. y Teles s und Troilus, Mel ISς S. S. - Ααμ. ταυτὶ λέγεις συ ον Tore ηγον πτωχος ων

37쪽

imitatione Xpressit; at ne imprudentem eum hoc quidem loco eXordia nuntiorum tragoediae, qui priusquam ad id quod propositum est accedant de se ipsis verba facere solent, imitari credamus impedit quod non hi solum Versus sed etiam quae statim Sequitur, Mnesilochi agnitio in media Telephi parodia posita sunt. Itaque propius quam alini opinio nostra sententia ad Veritatem accedere videtur, non ipsum Telephum in tragoedia partes sua male egiSSe, sed Achivos e alio quodam, Cuius personam Aristophanes in Clisthene retinuit, qui mendicus ille revera SSet, Comperi SSe ). Multo igitur maior tragoediae pars quam Uulgaris est doctorum sententia, Thesmophoriagusis continetur Mnesilochi oratio 466 3 I9, agnitio 373-634, σωτληριας ιιηχανή 689 Sqq. e Teleph manarunt. Tamen ne his quidem finibus totam tragoediae parodiam CoercerieXistimem. EX Euripidea ratione Cum maXima Veritatis specie colligere licet, in Telepho longae regis orationi aliam quandam fortasse a Menelaos habitam anteisse. Adversariam illam orationem Continuisse eas criminationes a quibus Telephus se defendit docet fragm. γάμεμνον ιδ' εἰ πελεκυν εν χεροῖν χων μελλοι τις εἰς τραχηλον εμβαλεῖν μον

Adde fragmenta O8 7 II ex ipsa Telephi iratione repetita,

quae aperte ostendunt regem Mysorum ad certa quaedam adUersarii crimina recurrere Nonne illam quoque priorem tragoediae orationem in Nerbis mulieris A Thesm. 383 sqq. ab Aristophane

λ Fortasse eius qui in tragoedia Telepho mendici personam detraxit erat fragm. 7o4. - Telephi agnitionem etiam cum aliqua probabilitatis specie referri possunt anxia eius verba Egn. 24o Nauc fragm. oo ci Φοιβ' Ἀπολλον Aυκιε, τι ror tu ἐργασει; cum in AEquitum quoque illo loco de agnitione liqua agatur.' Bakhuygen p. 2 arbitratur Ulixem adversarium Telephi in certamine illo Verborum fuisse. Sed numerias personarum nimis tali optonione augetur. Itaque in ultima demum tragoediae parte Ulixem Hygin. Io I in scenam prodisse exi Stimem.' cf. TheSm. 542 ει εἶπον γίγνωσκον περ υριπίδου δίκαια 545 υπερ ἀνδρυς αντε ι πειν ς ὴμὰς πολλα κακα δωρακεν

38쪽

- IS servatam esse putabimus ViX opus est dicere, me de Verborum imitatione minime cogitare tantummodo tragoediae Structuram,

universam dramatis Euripide indolem hoc quoque loco e Comoedia eminere arbitror Quod si recte statui hunc fere in modum satis magnam Telephi partem ab Aristophane in Thesmophoriagusis X-PreSSam UideS, Cenarum ordine et neXu diligenter servato: Aliquis Graecorum mulier is Telepho maledicit; vitio ei vertit, quod

cum Graeci Congressu sit et Probare Onatur, iure Graecos eum

Vulnerasse ut se defenderent Scilicet Thes m. 383-432). Telephus autem, adhuc ignotu mendici personam sustinens s Mnesilochus ipSe quoque ignotus, mulieri parte agenS eodem argumento utitur probatque, Si Graecis licuerit se defendere summo iure idem licuisse regi, Cuius fine transissent Thestia. 466-8 I9 Mnesilochus quoque ad mulieris crimina recurrit probatque mulieres multo peiores esse quam Euripides eas in tragoediis finXerit)ε ). Sequitur inter Graecum illum Telephumque altercatio Cum Suam UiSque CaUSamCeteris probare Studeat Thesm. 333-57m, quae finitur adventu

alicuius Graeci Clisthenis , a quo Telephus agnoSCitu Thesm. 575-634). Tum vero ille ad Xtrema decurrit Orestem arripit atque Cum eo in aram Confugit Thesm. 689 sqq.). Quae deinde in Comoedia usque ad V. 764 quo loco reliquae parodiae incipiunt Sequuntur, non iam tragoediam imitantur apud Euripidem Graeci Telepho conciliantur, Oreste servatur in Thesmophoriagusis infans

mulieris Xtrem patitur.

Permagnam igitur Comoediae partem ab Aristophane Secundum Telephi exemplar dispositam esse statuimus. Quae nostra sententia vel prologi quodam loco probatur Thesin 7 poeta fabulae argumentum Cum spectatoribus Communicare incipit. Atqui blandissima est Bal huygeni ' coniectura, V. 76 q.

e Telepho sumptos esse . quin recte id coniecerit homo doctus, nullus dubito; immo etiam TheSm. Ι ω Ζευ τί δρασαι διανοεῖ με τημερον

39쪽

mem. Quod cum vel in Prologo Telephum poetae in animo

VerSatana SSe VideamuS, non iam mirabimur eum propriae quoque fabulae permagnam partem ad tragoediae similitudinem Com

Telephi Palamedis Helenae Andromedae parodiae totam sere comoediam efficiunt. Tamen quocumque loco spatium aliquod quamvis Xiguum relinquitur, alii quoque tragici Versus CC urunt hic illic dispersi, praeter unum locum Aeschyleum Thesm. 36 Sqq.)cuncti ab Euripide commodati Mitto singula enumerare cum alii λ)accurate CongeSSerint. Accedunt permulta quae Euripideum loquendi genus tam diligenter imitantur, ut a genuinis secerni vi possint '). Omnis sere fabula Euripideo colore tincta est. Non ea Solum quae ipse Euripides pronuntiat ut aequum est accuratissime ab Aristophane ad eius dictionem et rationem accommodata sunt Agatho quoque quamquam ipse Valde perstringitur, Aristophanes uno ictu duos percutere solet musam Euripideam ridet '): mulier tragoediis Euripideis eruditissima est prae Ceteri Vero ευριπιδί ει Mnesilochus qui in posteriore potissimum fabulae parte A quasi alter Euripides eius rationem imitatur. Operae pretium est X multis lepidissimum eligere. In lamentationibus Mnesilochi capti identidem occurrunt ocabula μηχανὲ σωτηρία, ελπίς, UR SAC-pissime ab Euripide in tragoediis usurpari nemo ignorat. Prae Ceteris Vero est VOX λ xl apud tragicum usitatissima, de qua ubicumque philosophari solet β) Heracl. 433 eam divina induit specie: τί δῆτ' τερφας, τελαινα με Ελπίς. Quem locum si cum andacibus Euripidis verbis Hel. 56o io θεοί θεὸς γαρ καὶ το γιγνcύσκειν φίλους comparas, Mnesilochum lepide Euripideam rationem sequi intellegis,

40쪽

DE THESMOPHORIAZUSARUM CONSILIO ET

STRUCTURA.

De parodiis quae Thesmophoriagusis Continentur satis sit dictum; libenter concedo me primoribus solum labri rem uberrimam guStaSse; tamen quae tetigi sufficere arbitror ad ConSilium Comoediae investi

De Thesmophoriagusarum consilio proprie quaesiverunt J Lastra )Cuius Commentationem inspicere mihi non licuit et Chr. Haagy). Statuit Zastra teste Haagio duple esse Comoediae argumentum et Ontra Euripidem et Contra mulieres Compositum. Contra illum Haa vindividuum esse fabulae consilium atque in solum Euripidem sabulam esse compositam affirmavit Placet ipsa quidem Haagii sententia displicent reliquae argutiae quas in comoedia latere SuSpicatur. Haec enim homo doctus nobis persuadere studet: in Thesmophoriagusis pro Soliertia Sua Aristophanes rem ita variavit ut una Cum mulieribus quasi mulierem quandam Euripidem, perditorem illum iuventutis et VeXatorem seminei eXus tractaret δὶς in Thesnophoriagusis imprimis eiusmodi locos e Euripidis fabulis perstrinxit, qui essent Circa mulieres, praeter Palamedem et Telephum l)εε); probare voluit Aristophanes Thesmophoriagusis Euripidem quamUi μισο-γυνεi Videretur, reUOra tamen, idque Cum genio sui aevi

γυναικί ειν β). AdventiCiis rebus pellectus neque insita fabulae indole satis perspecta ad talia descendisse videtur homo doctus. Aliam et prorsus Contrariam de Comoediae consilio sententiam Prosere Lessing q) argumentum Thesmophoriagusarum totum in

3 Iber dem ech on Aristoph. Thesmoph. Progr. Brestau, Math Gymn. ΤήI.' Praemissa expositione eius consilii quod Aristophanes in Thesm secutus sit de locis quibusdam equS., progr. Stettin I 884.

. l. a. 4.