장음표시 사용
141쪽
scopo , talis reuera legitima censeretur , sed solum ut legi a illa foret, quam Episcopus iudicasset talem es-ie, qualem Bonifacius in sua constitione postulabat, quae erat morbus contagiosias & scandalosus , eiusmodi sunt duo illi morbi, quos singillatim expressit Pius , videlicet Epi-demiae & leprae. Quare tum Naitur.
sim fatentur duas illas catlas a Pio recensitas , sub causa alipta a Bonifacio suille comprehensas , quod vero dicunt tertiam , nempe incendij addidi lite, eamque nouam , neque Sancti. neque alij quidam iure merito probant. Cum enim in magno incendio nequeant Monaeses sine manifesto vitae periculo intra m nasterium , quod conflagrat, permanere , declarauit Pius eiusmodi casum in causa illa a Bonifacio explicata contineri , propter identitarem rationis , nempe periculum, aut
scandalum monasterij. Nihil itaque immutauit Pius in prioribus illis legibus, sed illas duntaxat exoticuit,&quae suboriri poterant, dubia sustu- lir. Ex quibus ita expositis facile
fuerit doctrinam & assertionem nin
Dixi igitur primδ causam legitimam permittendi Moniali exitum emonasterio esse meuitabile aliarum periculum ex eius commoration quod colligitur aperte ex B IDUO, qui illam causim esse dixit talem ac tantum morbum , ut eo laborans non pusι eum aliis absque gram periculo er scandalo commorari. Deinde causae singulares allatae a Pio V. idem ostendunt, nempe uidemia &lepra : in iis enim & periculum imsectionis reperitur , & saltem scandalum siue horror de offenso quaedam. Itaque uniuersialum istam propositionem admittunt omnes, crura enim ideo morbus aliquis sit causa legitima egressias , quia caeteris , aut periculum , aut scandalum generat, quoties eadem ratio, aut periculi,aut scandali reperietur ex commoratione alicuius Monialis , extra mon sterium exire poterit , neque tunc.
fiet extensio proprie dicta legis r illa enim non contingit, ubi est identitas rationis quia tunc omnes illi casus , cum sint iidem, sub lege comprehenduntur , uti fusilis docuimus in scientia canonica. Vnde fatentur passim Doctores etiam in casibus enumeratis,a Pio V.non esse faciendam exeundi facultatem , ubi illis occurri poterit efficaci remedio in tra monasterium , ut si curari possit morbus absque infectione aliarum, aut extingui incendium , eo quod sit in separata aliqua parte monaste rij, aut qua alia ratione absque Monialium egressit. Itaque Rodriqueet
Ratio huiusce assertionis est,quia commune monasterij bonum priuato praeualere debet, & exitus visius Monialis iri eo casu non nocet Com
munitati, quam tamen eius comm
ratio in euidens periculum adducit, aut illi grauissimam molestiam anseri , qua magis omnino perturbatur disciplina & quies omnium , quisnalicuius Monialis egressu , praeter qu,n quod videretur durior lex Ecclesiastica , quae Communitatem obligaret cum tam to discrimine unam aliquam re
142쪽
Difficultas eirca ea am Epidemiae a 'o V. altatam. SEcundd enumeraui singillatim
causas exitus Monialis e monasterio a Pio V. recensitas in sua constitutione Decori , quarum prima
est Epidemia, quo nomine quidam intelligunt duntaxat veram de proprie dictam pestilentiam , quae non modo graisatur in plures , sed etiam
plerosque extinguit.Ita Guttior.lib. I. qq. Canonic. cap.2 .quaest. .Llamas in methodo curationis in appendicef. I. Sorbus in compendio Mendicant. Ver. Ingrestus monasteriorum Montal. annot. 6. Zechius in Reputa. Eccles tract. de Regularib. . . num. I S. Ver.9. Hieronymus Rodri-queZ in compendio qq. Regular. Resolui.98. num. I9. Et demum se declarasse sacram Congregationem Cardinalium refert Diana tractat. I.
Miscellan .Resolui. 13. Alii vero Epi-demiam intelligunt quemlibet morbum popularem , qui suo contagio serpit, & alios inficit , licet neque ita perniciosus , neque vera pestis sit.
Rodriqueet tom. I. qq.R. egular.q.q9. attic. . Miranda de sacris Monialib. quaei . . artic.1. Porteli. in dub. Regular. ver. Clausura num. 18. Ioannes de la Crug lib. 1.de statu Relig. DF.dub. . Sanchez lib. 6. in Decalog. p. II. num. 33. Ferdinand. a Castro tractat. I 6. dijut. .punct.9. num. I 1. Bonacim disput. de clausura quaest. I.
Ego sacrae Congregationis Regularium vestigiis iniit tendum mihi eL se censeo,quae sapienter omnino Ludovici de la Ualle, aliorumque M dicorum tensum audire voluit, ant
quam certi aliquid in ista controuer si a definiret. Medicoru itaque sch lam circa morborum Epidemiorum de contagioserum naturam considere placet, ut de proposita quaestione liquido pronunciemus , & quinam tandem morbi sint causi legitima permittendi exitum Monialinus Emonasteriis definiamus. Quare Neque inutilis , neque iniucunda erit
rum duo esse genera, uti docet Galen. in prorem. lib. i. Epidem. &alibi,alij enim dicuntur se a scu γδ κοὶ , hoc est , disperii , siue Vagantes , qui gencre Se ecie diuersi cum sint , singulos separatim
corripiunt , non ab acie , aut alia causa omnibus communi, sed a proprio cuiusque vitio profecti, qui ratione materiae , temporis , causis, partis affectae , dc enectuum varie
diuiduntur in biliosos & pituitoses
vernos, aestiuos, hyemales, autumnales , lethales de tautares, particu lares &uniuersales, cuiusmodi sentophtalmiae , dysenteriae , Pleuritiades, variae febres &alij affectus, de quibus Hippocrates in Epidem. Alij moidi dicuntur κοινοὶ , si παν-
nes , siue populares , qui passim in obuios quosque seviunt , de cum
omnibus communes sint de uniuersales , communem causam habeant necesse est , quae nullo modo vitari Potest, ut cibum , aut potum viti P tum,
143쪽
ii 4 De clausura Sanctimonialium
tum , aut aerem, quem omnes parIter inspiramus. Horum morborum communium alij dicuntur , ενδ ηασι,
sui e ῖν Ismoi,alij δΗδάμνι; primi sunt stata , vernaculi & alicui regionitares, quia in illa frequentes
sunt, & omnes ex aequo corripiunt propter causam aliquam, quae in ea regione omnibus quoque communit est di de his dii Ierit Hippocrat.
lib. de aere, locis & aquis: Eiusmo- infititur ; Epidem ios autem,quando malignitas aeris a Superiori aliqua causa Sc syderis influxu profluit.Nobis non licet minutius ista concidere , sufficItque endimios, tum epi-demios ex causa communi proficisci, S: ea ratione , dispersis distingui,qui ex proprio cuiusque vitio Originem habent: En limios ver3 vni perpe- tud regioni in sestos esse, & Epidemiis varias regiones depopulari, &di sunt strumae Hispanis familiares, uni certae neque assi xos elle, neque Phthisis Lusitanis, βρογαο D. Alpi- in ea semper saeuire; quam caulam unde Iuuenalis, quis tumidum gut-ltur miratur in Alpibus, quod aquarum vitio tribuit Plinius lib. r. c. 7. Oribaslib. s.sub finem , & Vitruvius lib. 8. cap. 3. Alexandrinis quoque Elephantiasis vernacula est, Scythis
Epilepsia, Icherus Apulis, Athenis
Podagra, Achaiae Ophtalmia, Incolis maris rubri Dracunculi, Romae Hemitritaeum,ut testatur Iulius Pollux,& Agatharcideri morborum,qui Dracuneuli dicti sunt, se rationem ignoralle ait Galen. lib. 6. de locor. affeci. Mercurialis praefat. in lib. 2. Epidem. ex victu locustarum his populis familiari , unde inominati sunt , causam perit, qui palustria incolunt, tentantur morbis lienis ex Hippocrat. lib. de aere, aqua & locis , ob usum prauarum
aquarum. g π1δέμοι communes quidem morbi sunt, & , communi causa nati; Mon tamen patrij & familiares, ut, sed potius externi R aduenti iij;quamquam Fernelius velit πυ-& παν Ιεις ille morbos, qui x communis potus, & cibi vitio nascuntur. Quorum Verb. causa ex corruptione aeris consistit Endemios , vel Epidei os diei: Ende-
potad communem morborum communium & popularium elle unicam.
aerem nimirum corruptum conten
dit Francisc. Vales in lib. I. Epidem. initio, cum aliae omnes, ut cibus,potus , somnus, vigilia, Venus. otium, animi pathymata communiat non sint omnibus, aut eiusdem regionis incolis ; sed in his omnibus suo quisque utatur more; quare qui ex aliqua eiusmodi causa proficiscuntur morbi dispersi sunt & vagantes,
non communes Si populares. Vnde fit, ut qui v. g. victum malum vitare possunt,uti diuites, morbum quoque ex prauo victii natum mitent; quia tamen contingit eadem tempestate plurimos simili modo errare in victu , fit morbus aliquo modo communis : Et quia aer Laruientibus illis morbis saepius inquinatur , producit morbum popularem Endimium quidem ex Fernelio, si a causa inferiori aer inquinetur: quia illa causa fere peculiaris alicui regioni est. Epid mium verd cum a superiori & diuina musta ; quia illa non inficit unius
tantum regionis acrem , aut saltem Deilε communicatur aliis: unde neque morbos in una tanti,in prout cla causat. Verum, ut dixi nostri in-mios, quando ab inferioribus,terre-l stimii non est singillatim ista pronisque causis alicuius regionis aer i sequi.
144쪽
Epidemis igitur sunt morbi commuties a communi causa, quaecumque tandem illa sit, nati, non unitantum regioni vernaculi & samiliares. Horum alij λοιμους sunt, &pestilentes existunt,qui plures aegro- Os , quos corripiunt, interimunt: alij mitiores. Licet enim plurimos
invadant; non omnes tamen , Vel plurimos interimunt: & cum proprio nomine careant, nomen Sene
iis retinent, dicunturque Epid ij& populares absolute. Eiusnodi fuit illa tussis de catharrus , qui anno Is 8o. sex hebdomadarum 1 patiqvniuertan Europam peruasit ἔ ita tamen ut vix millesimus eo interierit: quod innotauit Forestus lib. 6. Otaseritat.
Obserua secundo, pestem esse quidem morbum Epidemium non autem omnem Epidemium, it pellem, aut pestilentem elle, uti iam diximus : quare definiunt pestem Medici morbum commvncm, complures etiam diuerserum regionum ins stantem, perniciosum de lethalem, ac maxime contagiosum. Ita Mercuriat. lib. de riste cap. . morbum ampellant simpliciter : quia non est unus morbus determinatus; sed quicumque morbus potest esse pestis, modo plures eodem tempore corripiat , & maiorem ipsorum partem interimat. Quod ex Galen. in lib. 3. Epidem. conum 3 .l. 2O.ostendit Mercurisis , quamuis plurima in contraria adducat Sennenus de febrib. lib. q. cap. I. ut ostendat pestem esse peculiarem & unum certum cordis
nenata , cordique tota substantia poculiariter aduersa contagiosaque genitum , & proinde ipsum contagi sar , omnesque cordis actiones subito& ἀθρίω laedentem, maxime acutum,lethalem, omnisque goneris periticiosa symptomata inducentem. Galenum vero & Hippocratem, ita interpretatur , ut in peste non unum genus morbi et symptomatum grassetur, sed plurima, quae pestem vel sequuntur vel comitantur; in iis tamen pestis naturam & ellentiam constituendam non et se, scd in poculiari morbo illo venenato cordis,
ex quo alij morbi, qui illi coniunguntur , perniciositatem hauriunt,&oestilentes dicuntur. Illa vero moIborum pesti coniunctorum diuersi
tas ex veneni varietate, & causarum
diuersitate proficiscitur quod ex Galen. 3. Epidem. Comm. . t. TO. probat . Dicitur praeterea pestis morbus . communis & epideinius: Communis quidem , quia licet unus tantum peste laboret, cum tamen in plures
alios ditandi possit per contagium,
reuera communis est , nondum quidem actu, scd potentia. Epid ius quoque est, & non Endcmius. Cum enim morbi Endemii regioni alicii ivemaculi, & cognati quodammodo sint, atque eam perpetuo assiciant, non videtur aliqua regio homines
perpetud alere, & simul perpetuo causam pestis domesticam habere posse : quod enim dicunt postem Cairo familiarem elle, singulisque
annis vigere, Prosper Alpinus lib. I. Medie. ASDptiorum cap. II. Negat ex aeris vitio Si domesticis causis nasci, sed ex Syria, Graecia, aliisve plagis incolarum incuria asiportari. Lethalis est hic morbus : quia uti iam monuimus plurimos inter It. Quod veto dixit Hippocrat. I. de acutis t. 9. morbos sporadicos essi perniciosos & maxime lethales, intelliges de sporadicis acutis , qui omnibus Iethaliores sunt, excepti
145쪽
us De Hausiura Sanctimonialium
tialiter putrescere Se eorrumpi non posse, quod obseruauit Aristot. lib. de longit. & breuit. vitae & 11. secti problem. probi. 2. Quia tamen permixtus est variis eorpusculis & impuratis , nulla enim elementa, Uti
ostendimus alias in phy sicis , pura sunt , ellent enim inutilia, imb &noctua vitae hominum , variam mu tationem & constitutioncm, , ut vociat Hippocrates de temporamentum subire facile potest, unde dc computrescere 6 peltifer,ac eenenatus fiat.Quod in te de sua substantia fieri nequit: tum quia ex Aristot.
sectiis. problem. problem. 2o. multo igne repletus est , qui venenis aduertatur ; tum quia natura prouida& lagax in animalium vita conserinuanda . Venena in pauca copia generat : quare cum acr ab omnibus animalibus continuo in magna copia trahatili , illa omninδ peiaeret , ii sua substantia venenatus foret. Quia igitur propter malignam constit tionem , quam tunc habet, aptus est in corretibus dispostis producere venenum aliquod, corrumpi dicitur. Ex triplici vel b causa ista aeris corruptio siue putrefactio ciue morbida constitutio , propter quam Endemiorum & Epidemiorum morborum opifex dicitur , oriri solet: primo enim vaporibus , qui ex putridis& inquinatis locis expirant, ita in-rus, docetque elle manifestam om- quinatur, ut viventium naturae exi-nin b, ortam cx putredine. Fernelio tiosus , ae pestilens euadat et quodnuet Aristoteles lib. 1. de generati expcrientia saepius docuit ex antris animal. ubi qualitatem caelestem deide ipecubus , ex cadaueribus insepul-geni talem in aere fatetur, quidni de iis , evulsis stirpibus venenatis , &in illo interdia reperiri poterit qua- l sordibus coputrescenti S, graues e
litas abdita corruptriclauet quoque i halationes excitatas hominibus inexperientia, cum plurimae pestes re t fensas& perniciosas fuisse , aer - .mcdiis arcanis & secretis curata: l que exitiali labe conspurcas P. Qui pestilentibus. Vnde colligit Semertus cap. citat. pestem necessario esse morbum illius partis, a qua maxime vita pendet, cuiusinodi est cor, vitae λns, de vitalis caloris ossicina,vnde fit, ut in peste derepente vitalis facultas concidat; animalis autem saepius integra perseueret, & naturalis non multum labefactetur. Denique dicitur morbus contagiosus: quia licet sint & alij morbi contagiosi. Pestis tamen omnis contagiola est, leomnium maxime, ut ait Aristotel. r.
Problemat.seα7. Quod etiam Basil. nomii. in primum Psalm. dixit: sene
id omnium aetatum experientia confitinauit tinctenus & falso adducitur Procop. lib. 1. de bello.Persico, quasi dixerit , pestem , quae imperante Iustiniano Constantinopolim
fere deleuit, contagiosam non Risse. Ea enim verba in eius Graeco textu M.S. quem se habuille testatur Me curialis cap. 3. de peste desiderantur. Causa communis huius morbi, sicut & aliorum Epidemiorum est unus 8c solus aer, sed vitiatus , uti
vulgo post Hippocratem tradunt Medici, quod vitium acris est qualitas aliqua vitae hominum inimica, quae in corporibus dispositis morbos pestilentes producat, quam qualitatem occultam dc secretam dixit Fe net. lib. 1.de abditis rerum causis,aduersus quem fusus disputat Altim fuerint. Certum quidum est aerem, cum sit simplex elementum iubstan- vero morbi ab hisce aeris inquinamentis prodeunt popularcs de Ende-
146쪽
Disquisitio. I. Cap. V l. s. III. IlIm ij . siue illi populo peculiares Sc
vernaculi , non Epid ij dicti sunt
a Galeno,aliIsve Medicis: quia eiusmodi inquinamenta , neque longius in varias regiones dilseminari,neque diutius vigere pollunt, sed acris puritate tandem vincutur: ideoque non generant morbos omnibus communes , & Epidemios , nisi aliquando
ea inquinamenta eiusmodi venenum , siue constitutionem in aeret 'roducant, quae ab aliis causis in ilo gigni selet. Verum tunc ex ea
causa geniti morbi, Epid ij etiam
pestilentes non tamdiu saeuiunt, nec tam multas regiones perilagantur: quia eiusmodi, ut dixi,inquinamenta , ex quibus morbi seminarium a ceperat aer, facilius dissipantur. II. Secundδ inficitur aer , constitutionemque animantibus inimicam accipit, ex intemperie; & inaequalitate maxima primarum qualitatum , quae eri temporum , tempest tumque inordinaris mutationibus, atque variis intemperamentis, de insolitis alterationibus oritur : Vnde& graues putredines, & morbi Epi
dem ij gigni solent , qui de diutias
' vigeant , & longius dilleminentur quam Endem ij , qui tamen ordinarie pestilentes non sunt, quamquam& aliquando in aere illo putri maligna de occulta qIalitas generetur, aut facile aliunde accipiatur , quae sobres pestilentes producat, quae &magis saeuiunt, de latius diffunduntur,quam quae vel a putridis alimentis, vel ab inserioribus inquinamentis, de quibus paulo ante dicebamus, proficit cuntur, suntque ferc putridae constitutioni implicitae , & secum multorum symptomatum ab hum ris putredine & semore profectorum
syndiomem trahunt. Quaenam Ve- Io tenapcstatum mitiniones malignam aeris constitutionem faciam.& morbos Epidemios procinent,tra
dit Hippocrat. in Epiclemior. lib. dcaphoris. 3 .& egregie Palmarius lib. I. de febre pestilenti cap. q. F. Sc Io. Mercuriat. de peste cap. 8. Tertio inquinatur aer a qualitate I 2. venenata a caelis dc syderibus in ipsem immissa , unde fiunt morbi Epid ij, maxime uniuersales , ScOmnibus regioRibus communes scdrniciosissimi, atque proprie pelti
ales. inamquam fortassis si illarualitas caelitus in purissimum aeraecideret , seminarium pestilentiae non foret , sed ex praua illa constitutione , ac vitio ex exhalationibus putresccutibus , aut tempestatum &temporum inordinatis, inaequalibus. que mutationibus in aere genito, maligna euadat,aut ab illis ipsis causis generetur, aut non nisi in aeremita acta mi & constitutum a bderibus immittatur. Atque ita facithcoarciliantur Doctorum sententiae, quorum alij solum aerem morborum Epidemiorum maxime pestilentium causam este volunt: ali, etiam
alimentorum vitium , putridas exhalationes , de temporarim varias alterationes, mutationesque, cum &acris constitutioncm certam , vel ex
inquinamentis , vel ex inaequalitate tempestatiam ortam 5c illam qualitatem , caelo defluxam senui concurrere necelle si, uti pluribus ost dit Palmarius Cap. 1. citat. disputans aduersus illos, qui hoc inquinam cratum caelitus domissum naturae hominum ponitiis insensam , ab inreperie& putredine acris lota diuersium,sed
omnino uccultu, m eius natura nost Prorsus lateat. neque nisi exestcctibus deplehendatur , malc Omnin reiiciunt. Atque haec secreta qualitas est illud . quod diuinum τε θεῖον,
147쪽
ii 8 De clausura Sanctimonialium
in morbis appellat Hippocrati quia
a coelo ita aere, ita constituto cautatur, uti existimauit Mercurialis de peste cap. 8. Ea norro qua litas praeparationein de dilpositionem corporum postulat, de pro cius varietate varie quoque operatur , uti fusius exponit Mercurialis cap. Io. de Palmarius cap.8. ipsaque qualitas modo intensior, modo rominior est,modo malignior,modb initior: quod etiam obseriin idem MercuriaL cap. II. Obsertia tertio, licet pestem dixerimus maxime contagiosam cile, quod ipsa experientia satis demonstrat; praeter illam tamen alios morbos contagiosos existere. Male enim Nyilenus exponens illud Christi: Quod uni ex minimis meis: negat ullum morbum contagiosum elic: quia sinitas contagiosa non est,cuius rei causam reddit Aristot. se ξ.7. prObl .problem. Est vero conlaetium uti definit Sennert. lib. . de scorib. Cap. a. , seu seminium viti sun e corpore aegro emissum , quod in corpore analogo receptum similam in eo morbum producere natum est. Quibus verbis describitur causa morbifica, quae a corpore morboso alteri coinmunicatu &.in eo dein de similem morbqm Fausit : neque . enim transinittitur ipse morbus ab uno corpore in aliud , ut patet: n . que etiam symptoma , quod semper morbum sequiuir: ergo transmitti- . tur ipsa maea morbi, uti argumentatur Mercurial. I b. de peste cap. 12. Qui tamen maluit contagh nomen ipsi communicationi , scu productioni morbi in corpore taesto tribue- , M. Ideoque contagium definit commun*ationem morbi factau a cor- . pore in corpus. A qua non. Sultum . abest Hamae lib. I, de mΟΔ tata, gios caP. tactan ait contagioneV1 cile consimilem quandam milli secundum subitantiam corruptionem de uno in aliud transeuntein, insectione in particulis insensbilibus primo
facta.Verum quomodocumque contagium accipias siue pro causa morbi a corpore morboso alicri communicata , siue pro ipsa communicatione morbi ab uno corpore morbolo alicri facta, semper in contagio quatuor consulerantur, nimirum id, quod comminicatur . secundo corpus , quod communicat; tertio cor
pus , quod recipit; de quartδ medium , per quod communicatur. Primo igitur illud, quod in contagio communicatur, quodque contagium ipsum a quibusdam , uti vidimus , nominatur, est causa mor-bifica, siue semen morbi: quia uti semen a corpore vivente decisum
aliud simile producit: ita emuuium illud, siue humor liue vapor, & spiritus sit, ex corpore morboso emis. sum, atque in alio cornore receptum similem in illo moi ian proauri
& sermenti instar est, quod massae
alicui immixrum illam et seruere sa-cit ; atque ex omni quidem corpore morboso exhalat aliquid , & in plerisque morbis non contagiosis co- .piosius aliquando est emuuium de απόρροια. Quia tamen illud vel facile dissipatur & resoluitur, vel exi- suam agendi , im habet, in corpore, in quo rectritur, similem morbum
non generat, ide5que neque contagium est: Quapta vero naec emu-uia eiusnodi sunt, ut dum e morso-so corpore exhalant, neque ambieritis acris , utque aliarum causarum, aut corporum Occursu evanescant,&: in minimas partes diuisas suam
etiam essentiam , atque totam agendi vim retineant, & corpora , quibus adhaerent, facile penetrent, illa inficiunt,
148쪽
ita elunt & contagia si int. Graeci
effluuia, semina ; hoe v αδ semen, seu causa morbifica non est mera qualitas: illa enim ut vidcis non migrat de subiecto in subiectum, neque corpus aliquod solidum. Est igitur vel humor,vel vapor &spiritus infectus aliqua occulta qualitate, forma venefica, ac maligna, tota sui natura , substantiae Eostrae, vel alicui determinatae parti inimica ; ideoque prout ea forma in illo effluuio, de semine contagij diuersa est . diuersa
quoque corpora , aut partes, dc di-uciso modo inscit. Et quidem coM tagium aliquando esse humorem videmus in scabie, quam idcirco Aristor. 7. scct. problem. problem. 4. N. Alexand. lib. 1. Problem. 66. contagiosam esse non hydropem dicunt; quia humor hydropici est in concavo corporis: scabiosi autem in summa tate , illeque tenax dc adhaerens. Idem videmus in lite venerea, elephantia si, ipsaque aliquando riste,
in contrectatione carbonum de bubonum ; alias verδ immo C saepius contagium , illudque perniciosiss-mum, esle vaporem 6c spiritum constat ex contagio pestifero , quod per inspirationem & h litum fit. Debet porro eiusmodi vapor esse feruidus
de subtilis cum penetret, tenax cum adhaereat & venenatus, ac tota sui substantia naturae nostrie inimicus, cum dc insciat partem sibi contrariam, aut aliquando etiam interimat, idque celerrime, uti contingit in halitu pestifero. Et veneni porro sue qualitatis
de formae illius veneficae diuersitate, diuersa contagij natura, vis & mO-dus agendi , atque sese communicandi nascitur; quod eleganter ex-
plieat Eustac Rudius de morbis occultis lib. l .cap. 8. Omnia quippe deleteria , vel intensitana frigiditate. vel erosione. vel putrefactione nos laedunt, duo illa priora contagiosa
non sunt.& nisi intra corpus sumantur , non officiunt. Nam erodentia.
quae calida ic sicca simi, ut Arsericum, Calchanthv ic similia cuti admota nihil obsunt, immo quandoque a Chirurgis utiliter ulcerib
curandis admouentur. Frigida vere,. quia minais effraciora sunt, aegrius serpunt Sc penetrant, neque toto ge nere . sed sola qualitate deleteria sunt, & nisi intra corpus alliunantur , non nocebunt. Sola igitur putrefacientia contagiosa erunt; quia caliditate , humidita e , substantiae tenuitate, Ac formae ipsius malignitate perniciosa sunt dc contactu, ex ternaque occursatione per putrefactionem ulterius serpunt, intimiusque permeant, & tandem aliquando interimunt. In his tamen magna est diuersitas ex maiori minori ve ipsorum ericacitate, sormae pernicie,& substantiae tenuitate: alia enim halitu , qui ex ipsis evaporat,& tenuissimam habet substantiam . atque in acre tenuissimo, aut fomite recipitur, contagiosa sunt , de omnium quidem' perniciosissima. Alia vero , quorUm vapor virulentus paulo crassior est. neque in solo tenuissimo aere rosi det, sed in tenuiori aliquo lucco dc humore. ut in saliua animalis .aliave sintili substantia validiorem cout ctum . nempe morsiuin , aut ictum postulant,ut contagiosa sint; neque enim viperae, aut rabidi canis, i r-
pq , aut Plialangij halitus quem
quam conrasione polluit , ted in fartem inursu, aut alio ictu apertam diuam. vel humoresn , similemve
149쪽
IL ODe clausῖra Sanctimonialis
tenuem substantiam virulentam immittit, unde virus sensim in totum vorpus euadit. Sed si illa saliua, aut succus virulentus in solam cutim integram & non apertam incidat,nihil ossicit, quod contingit in omnibus animantibus venenatis, quae quoties venenum suum eiaculantur , id non nisi humoris eructatione faciunt. Epidermis enim , quae densior est, crassorum venenorum substantia in altius penetrare non sinit , nisi vel findatur , vel dilaceretur. Hinc et ganter Hieronym. Epist.8.ad Demetriadem nominat fistulatum vulnus. De Origenistis enim agens : Cum
nere locum sibi fecerint , venena diffundunt. Sunt & alia contagiosa,
quae per contactum , aut mediante semice, qui acre atque evaporatione , tenuissimoque humore crassior est ; venenum communicant, hoc-ue efficacius & subtilius est , qu mlud , quod cutis dilacerationem postulat ; crassius tamen & lentius isto , quod solo habitu communic
tus , existit. Vides igitur quid sit illud , quos in morbo contagiosi
proxime effluit ex morboso corpore dc alteri communicatur.
16. Secundo corpus , a quo effluit ille humor , aut halitus cst corpus morbosum, & iam illa qualitate virulenta insectum ; siue in ipso genita suerit, siue aliunde ipsi aduenerit,
ut in lue venerea , quam quiS con-- trahit a mulicre , quae paulo ante cum alio cadem Iue insecto congressa erat. Debet autem eiusmodi corpus etsi scruens & calidum , ut in
eo fiat ebullitio & putrefactio, siue
sementatio , atque actione caloris
in humidum halitus, flatus & vapo- res educantur.Et si humor ex eo educitur & transinittitur, fiat aliqua n cellarib putrefactio. Vnde solues vulgarem illam quaestionem : Ducenam corpora insecta magis contagiosa sint, viventia,an mortua haec enim contagiosa cile negat Ronde-let. lib.de curat. se .& mortuo animali Venenum omne interire affirmat : quia cadauera nihil,aut parum omnino expirationis ex se emittunt. Thomas Iordanus de pestis phoeno-mmis tractat. i. ap. I 8. saltem viventia contagiosiora esse contendit,quia virulenti spiritus, qui a vivente ex halant maiorem analogiam cum aliis spiritibus viventium corporum habent , quam qui e cadauere exhalant. Econtrario vero Laurentius
Ioubertus lib. de peste cap. . pericu losiorem dicit contactum cadaueris, quam adhuc viventis hominis peste laborantis: quia calor nativus in vivente venenum obtundit , quod in cadauere extincto suo hoste ferocius grassatur, & uniuersum corpus Occupat , augeturque etiam putredine,& tabo, qui ex cadauere uult. Haec dissidia ita componit Sennerr. ap.illo 2.lib. .de febrib. ut velit aegrotos,
qui sine periculo laborant peste, minus contagiosos plerisque cadaueribus : quia in illis calor naturalis venenum hebetat , & tandem vincit, vii dicebat Iohiberi, & vix unquam obseruatum fuit quemquam ab iis, qui ex peste conualuerunt, insectum fuisse , at verb ab aegroto iam morituro plus periculi imminet, quam a cadauere e quia venenum oeuicto calore naturali veluti triumphat, &vehementius saeuit , dc ex tali corpore nihil, nisi pestilitas omnes vias, ac spiracula maxime per expi
rationem exhalat, ex cadauere vero,
quod extincto Omni calore vitali re-ulit,reclusi sunt omnes pori & mea-
150쪽
Disiquisitio I. Cap. m. s. III. m
tus , eessauitque pulmonum expiratio, nihil fer. vaporis emittitur,maxime accedente frigore externo : si tame aliquid quaintoq; expire quod ipse grauis odor testatur : illud non nisi virulentum esse potest. Et sane
si in pannis , aliique supellectili semina veneni & contagij saepissime
remanent, uti dicam statim , cur in ipso cadauere non supererunt, qua de ab illo expirabunt, & alia corpora inficient. Venatores qui lupum rabidum a se occisum comederunt, in rabie actos Hille testatur Fernet. lib. 1. de abditis rer.caus. ap. I Idem contigille conuiuisse, quibus suem a cane rabido demoriam hospes amposuerat; ait Ioan. Bauhin. tract. de lupor. rabie. Vbi verb cadauer puriescit , cum ingentem vaporum contagiosorum copiam emittat, periculosius longe erit corpore Vi
Tertio corpus, quod recipit contagium debet ess e analosum corpori morboso , a quo emittitur, aptum ad recipiendum contagium de facile
ab illo alterabile, debileque ad resbstendum. Similitudo & analogia oritur primo ex arcana aliqua qualitate,cordis videlicet intemperie, propter quam facile alteratur qualitate illa venenata , facileque illam reci-ζit : unde vides aliquos valentes de enc constitutos subito S contagio corripi & interimi. Secundδ ista similitudo consstit in temperamento& habitu corporis ., aliisque eiusmodi: nam corpora calida, humida,laxa , prauis humoribus referta facile Loiuagium incipiunt. Indcque fit ut integrae aliquando familiae lunuliaut breui tempore contagio corripiantur : quia habent maiorem inter se
similitudinem , tum in arcana cordis, tum in manifesta tempcramen
ii qualitate; econtrario verδ vix homines inficiuntur a belluis, aut belluae ab hominibus i quia inter illos non reperitur ista analogia & similitudo. Quarto denique medium , per
quod communicatur contagium,ali
quando nullum est: quia sit per immediatum contactu corporis morbo si de sani , ut in scabie, lue veri rea , & aliis contingit; alias verb esti veluti vehiculum aliquod, quo istud
semen des iama, transfertur ab uno
corpore in aliud , quod vehiculumi duplex est , aer nimirum & Emes; per acrem enim semina illa contagia in remotas etiam aliquando partes propagari docet experientia, & plures solo halitu Sc vapore , & sine alio contactu infici nemo negabit. Quod contagium aliqui cum Frac storio vocant in diitans. , de distin gunt ab illo , quod per contactum, aut per fomitem fit, cum tamen illud quoque , quod fit per semitem,
dici debeat in distans : quia corpus morbosum inficit corpus sanum a se distans , sed aliquo medio interposto , acre nimirum , aut somite. It que duo tantum sunt genera conta-gij statueda cum Mercuriali & aliis, immediatum & mediatum. Primum illud per contactum corporis fini &morboli: quia qualitas illa morbi fica & venenata residet in crassiore materia , idcoque per tumores tantum , sudores Ze lardes cuti adhaerentes communicatur,neque longius sese diffundere potest mediatum, quando corpus morbosum per ef-l fluuium quoddam & m me, corpo ri sano distantiimorbum communicat , siue potius eius causam de semen per interiectum acrom, aut s mitem : ita enim appellant corpus, quod ista eictuvia , des minaria