장음표시 사용
151쪽
XXl 10 Gen. XIV, 13 P debita, quibus solvendis debitor non erat par 2 Sap. IV, 1 Ier L 1; Mailli. XVIII, 25 3 surtum, cui resarciendo saeuitates iuris non sussciebant, Exod XXII, 2 Nehem. III, 4 4 plagium, quo homo liber tempore
pacis in servitutem redigebatur, aut vendebatur, cui crimini Moses Exod XXI, 16 extremum iudicium decrevit, quod Deut XXIV, 7 ad eum restrinxit, qui liberum hebraeum in servitutem rapuisset, et eo tamquam servo usus suisset, aut eum vendidisset. 5 Nativitas ex contubernio servili, cuiusmodi servi dicebantur domi nati, filii ancillae, filii domus Gen. XIV, 14, XV, 3, XVII, 23, XXI, 10 Ps. XXXVl 16 CXVI, 19. ' Venditio,
sive homo liber, rerum angustia pressus, se ipse, sive dominus servum alteri venderet, et hoc erat fere communis ratio servos acquirendi Num.
XXXI, 4, 14, XVIII, 35. Hinc servi vocantur argento empti. Prelium diversis temporibus et pro diversa mancipiorum aetate, laxitate, dexteritate et sexu variabat Moses Exod XXI, 37 medium pretium 30 siclos statuit, accuratius pretium, sed etiam medium Ier. XXVII, 1 definivit Quadruplex est autem servorum genus alii sunt domestici seu famuli, qui operas suas domino locant pacta mercede alii adscriptilii, et qui ex his nascuntur originarii, qui glebae seu certis excolendis agris perpetuo addicti sunt, sibique dumtaxat necessaria reservare possunt; alii servi poenae, qui ex iudicis sententia ad poenam e g. ad triremes, vel exilium perpetuum damnati sunt; alii demum servi stricte sumpti, et proprie manoipia dicti, quorum dominus plene potitur, eosque ceu res Vendere, locare potest, aut in iis, quae sibi magis
152쪽
libuerint, operibus occupare. De servis domesti- eis et glebae addictis nihil dubitationis si, quin
matrimonia, siqua cum eisdem ineantur, ignorata etiam servili eorumdem conditione , valida sint; quantum enim ad personam liberi sunt, et dominis serviunt quantum ad facultates seu bona , et quasdam obligationes, quibus addicti sunt. Neque de servis poenae quidquam Ecclesia statuit. Itaque de solis mancipiis proprie dictis disserendum
est Romanorum iure matrimonia servorum nec honorabile nomen coniugii, nec iura matrimonii, seu eius effectus civiles consequebantur, sed mera contubernia vocabantur. uas leges olim Ecclesia sequuta est, dum coniugia servorum, inscio
vel invito domino, pro nullis habuit, quemadmodum didicimus ex Ep. 92 6 Leonis ad Rusticum Episcopum Narbonensem cap. 4 et 5, tum ex Ep. S. Basilii ad Amphilochium can. 42, in qua docet coniugia inter servos sine consensu dominorum esse sornicationes, tum denique ex can. Concilii Cabilloniensis I relato a Gratiano aus. 29,
q. 2 in quo servorum coniugia tum demum probantur, ubi per voluntatem dominorum inita suerint. At iure novo Sacri Canones aliter constitue runt. Nam in ap. DIGNUM de Coniug. Servor. sancitum est . Sicut in Christo Iesu neque liber, neque servus est a Sacramentis removendus, ita nec inter servos matrimonia debent ullatenus prohiberi, etsi contradicentibus dominis et invitis contracta suerint, nulla ratione sunt propter hoc dissolvenda. Debita tamen et consueta servitia non
minus debent propriis dominis exhibere. Et Innocentius III cap. D NOSTRAM , eod. decernit : Mandamus, quatenus si constiterit, quod miles
153쪽
ignoranter contraxerit cum ancilla, ita quod postquam intellexit conditionem ipsius, nec facto nec verbo onsenserit in eamdem contrahendi cum alia liberam ipsi oncedas auctoritate Apostolica facultatem. Ex quibus Canonibns colligitur 'valida esse coniugia, quae inter servilis conditionis personas, licet invitis dominis, mutuo consensu contrahantur. Colligitur ' matrimonium
inter servos tum nullum et irritum esse, quando liber contrahit cum servo, quem per errorem esse liberum putabat. tque ex hoc errore conditionis, seu ex servitute alterius ignorata oritur impedimentum dirimens conditionis uuare duo copulative postulantur, ut conditio matrimonium dirimat nimirum postulatur, ut ex contrahentibus alter liber sit et alter servus, et deinde, ni liber ignoret servitutem alterius, sed eum ingenuum et liberum plane credat. Hinc si liber nuptias cum muliere contrahat, quam scit esse ancillam, vel viceversa, tunc et licitum et validum erit matrimonium c Si semina ingenua, inquit Zacharias Papa cit. cap. ROPOSUIT , servum acceperit, sciens quod servus esset, habeat eum. 3An vero error conditionis servilis pariat impedimentum dirimens etiam in eo casu, quo error sit crassus et satuus, ita ut facillime quis illum abiecisset, si attendisset, ut poterat, quaestio maxima est inter doctores. Qui negant, his nituntur momentis primum est, quia iniuria , quae coniugi ignoranti irrogata suit, vel prorsus cessat, et levissima est, quoties ignorantia crassa inter-eesserit secundum est, quia sicuti iura flocci sa-ciunt vani hominis timorem L. Metum 6 I de eo, quod metus causa, ita et imprudentis saluam igno-
154쪽
rantiam tertium est, quia ignorantia crassa aequiparatur scientiae I autem qui assirmativam amplectuntur sententiam , ita ratiocinantur : ad valorem matrimonii cum servo vel ancilla contracti libera exposcitur electio, ut qui contrahit sponte iuri suo renuntiet et lubenti animo damnum subeat, et onus, cui per huiusmodi matrimonium se exponit iam vero ubi est alienae servitutis ignorantia, quantumvis satua, aut crassa , ibi deest plena illa et voluntaria electio; proinde non magis valet contractus matrimonii in hoo casu quam valea donatio facta Petro, quem errore admodum satu putavi essetaulum, cui soli donare
Dubitatur an valeat matrimonium eontractum inter liberam personam et eam, quae sit larulibera, cui nempe vel in diem , vel sub conditione libertas debeatur, an, inquam, Valeat matrimonium, si persona libera cum ea contrahens hanc eius conditionem, qui statu liber sit, ignoraverit. Nobis, quidquid alii in contrarium opinari possint, ea placet distinctio, quod nempe
valeat matrimonium, si intra modicum tempus statu liber libertatem certo sit acquisiturus, cum liber ab initio merito reputetur; non valeat Vero, si in diem incertum libertas debeatur, vel sub conditione, quae aut numquam possit existere aut diu possit manere in suspenso, eo quod libera iniit reputari nequeat. Doctores inquirunt, quo iure error conditionis servilis matrimonium dirimat Scotus, aliique arbitrantur, utroque iure naturali, et positivo dirimi, tum quia ob nimiam contractus inaequalitatem persona libera non censetur sussicienter in servam
155쪽
DE IMPEDIMENTIS MATRIMONII 147
consentire, tum quia error hic conditionis servilis, licet sit error qualitatis, non personae, tamen versatur circa ea, quae ad substantiam hirimonii pertinent conditio enim servilis bono Sacramenti, nimirum individuae societati et cohabitationi coniugum, in primis obest. Servus quippe debet domino suo obtemperare, ibique habitare, ubi dominus ipse constituerit. 0 eamdem causam conditio servilis bono fidei coniugalis adversatur, quia coniuges omnino nequeunt coniugali debit sacere satis. Denique maxime repugnat bono prolis, qui hanc nec commode alere possunt , nec recte instituere non alere quidem, quod servus omnia acquirit domino suo; non recte instituere, quia proles in potestate domini est, si mater serva sit partus quippe sequitur ventrem si vero servus pater sit, libera mater, tum proles quidem ingenua erit, sed patris, utpote in servitute constituti, disciplina et doctrina carebit. At S. Thomas S. Bonaventura, aliique plurimi verius docent, ob errorem conditionis servilis matrimonium dirimi iure tantum ecclesiastico. Namque tales personae ineundo matrimonio habiles naturaliter sunt itemque ex parte eorumdem contrahentium non deest consensus in personam, quae duo ex iure naturae satis sunt, ut nuptiae valeant. Praeterea, servitus ignorata absolute non repugnat essentiae et naturae matrimonii quamquam enim , ut inquit S. Thomas suppl. q. 52 art. 1 ad 3 et servitus contrarietur matrimonio quantum ad actum , ad quem quis per matrimonium alteri obligatur, quem non potest libere exsequi, dum nimirum occupatur serviliis domini sui, et quantum ad bonum pro-
156쪽
lis, quae peioris conditionis efficitur ex conditione parentis, 3 usum tamen et perceptionem innium bonorum matrimonii non tollit omnino; prolis enim eiusque educationis a coniuge libero cura gerenda erit. Illud autem praecipuum accedit, quod si servitus, dum ingenuo contrahenti comperta est, naturali iure non dirimit nuptias, uti omnium sententia est, neque easdem nuptias dirimet, dum ignorata est servitus quippe sive ignorata , sive cognita bonis et naturae matri- motu aequo iure non repugnat. Ex qua sententia tria prono alveo sequuntur 1 est quod va- leui matrimonium contractum inter insideles cum errore conditionis servilis, nisi sorte aliqua speciali lege irritetur, quia infideles Ecclesiae legibus neutiquam obstringuntur. 2 est, quod hoc impedimentum ab Ecclesia relaxari seu dispensari possit 3 est, si cognito errore, deceptus
iterum consensum praestet, matrimonium, quod antea nullum erat, subsequente, consensu convalescit, absque ulla dispensatione. An et quando consensus praestari debeat in sorma tridentina inserius patebit. Verum, hisce doctorum sententiis in medio relictis, de matrimoniis inter servum et liberam aut vicissim initis secundum Canones diiudicandum est.
Alexander III cap. MEMINIMUS Qui Cler Vel ov. , et Bonifacius VIII cap. unico de voto, et Ut redempt in , nos edocent, discrimen esse iacien-
157쪽
dum inter solemne et simplex votum castitatis, dum constituunt votum simplex castitatis nuptias atm rescindere, sed tantum impedire solemne autem et impedire, et nullum reddere matrimonium, quod contrahatur. Votum simplex est nuda promissio facta Deo sive publice, sive secreto; solemne vero est prontissio, quae et Ecclesiae sit, et eius auctoritate probatur et accipitur. Quare illud est votum solemne quod vel in Sacri 0rdinis susceptione, vel in solemni religiosa prosessione nuncupatur et Praesentis duximus declarandum oraculo sanctionis, ait Bonifacius VIII it. cap. illud solum votum debere dici solemne, quantum ad post contractum matrimonium dirimendum , quod solemnigatum fuerit per susceptionem Sacri 0rdinis, aut per professionem expressam, vel tacitam actam alicui de Religionibus per Sedem Apostolicam approbatis. Haeretici posteriorum temporum docuerunt solemne votum castitatis nuptias contrahendas non impedire, neque contractas dirimere, contra quos Syn. Trid. sess. XXIV can. 9, de Sacram.
Mair definivit e Si quis dixerit clericos in Sacris
0rdinibus constitutos, vel Regulares castitatem solae iter professos posse matrimonium contrahere, contractumque validum esse, non obstante lege ecclesiastica, vel volo, anathema sit 3 erum haec duo vota sacri 0rdinis, et religiosae professionis non aequa vi dirimunt; nam votum solemne, seu ex melibatus, rdini Sacro adnexum, dirimit quidem matrimonium, quod post 0rdinis susceptionem ineatur, sed non illud etiam quod ante ordinis susceptionem contractum est,
licet ratum dumtaxat sit, non consummatum.
158쪽
liis, quae peioris conditionis edicitur ex conditione parentis, 3 usum tamen et perceptionem mmnium bonorum matrimonii non tonit omnino; prolis enim eiusque educationis a coniuge libero cura gerenda erit. Illud autem praeeipuum accedit, quod si servitus, dum ingenuo contrahenti comperia est, naturali iure non dirimit nuptias, uti omnium sententia est, neque easdem nuptias dirimet, dum ignorata est servitus quippe sive ignorata , sive cognita bonis et naturae mair motu aequo iure non repugnat. Ex qua sententia tria prono alveo sequuntur 1 est quod vales matrimonium contractum inter infideles cum errore conditionis servilis, nisi sorte aliqua sp
ciali lege irritetur, quia infideles Ecclesiae legibus neutiquam obstringuntur. 2 est, quod hoc impedimentum ab Ecclesia relaxari seu dispensari possit 3 est, si cognito errore, deceptus
iterum consensum praestet, matrimonium, quod antea nullum erat, subsequente, consensu convalescit, absque ulla dispensatione. An et quando consensus praestari debeat in sorma tridentina inserius patebit. Verum, hisce dociorum sententiis in medio relictis, de matrimoniis inter servum et liberam aut vicissim initis secundum Canones diiudicandum est.
Alexander III cap. MEMINIalusviui cler vel vov. , ei Bonifacius ΙΙΙ cap. unico de voto, et Ut redempt in , nos edocent, discrimen esse facien-
159쪽
DE IMPEDIMENTIS MATRIMONII 149
dum inter solemne ei simplex votum castitatis dum constituunt votum simplex castitatis nuptiasson rescindere, sed tantum impedire solemne autem et impedire, et nullum reddere matrimo-naum, quod contrahatur. Votum simplex est nuda promissio facta Deo sive publice sim secreto Solemne vero est promissio, quae ei Ecclesiae sit, et eius auctoritate probatur et accipitur. uare illud est votum solemne quod vel in Sacrii inis susceptione, vel in solemni religiosa prosessione nuncupatur et Praesentis duximus decIarandum oraculo sanctionis, ait Bonifacius VIII it. cap. illud solum votum debere dici solemne, quantum ad post contractum matrimonium dirimendum, quod solemnigatum fuerit per susceptionem Sacri Minis, aut per prosessionem expreSSam, vel tacitam actam alicui de Religionibus per Sedem Apostolicam approbatis. Haeretici posteriorum temporum docuerunt solemne votum castitatis nuptias contrahendas non impedire, neque contractas dirimere, contra quos Syn. Trid. sess. XXIV can. 9, de Sacram.
Mair definivit e Si quis dixerit clericos in Sacris
0rdinibus constitutos, vel Regulares castitatem Solinantis professos posse matrimonium contrahere, contractumque validum esse, non obstante lege ecclesiastica, vel volo, anathema sit 3 V
rum haec duo vota sacri rdinis, et religiosae professionis non aequa vi dirimunt; nam votum solemne, seu ex melibatus, rdini Sacro adnexum, dirimit quidem matrimonium, quod post 0rdinis susceptionem ineatur, sed non illud etiam quod ante ordinis susceptionem contractum est, licet ratum dumtaxat sit, non consummatum.
160쪽
Licet votum solemnigatum, ait Ioannes XXII. Extravag. ANTIQUAE de Voto, per Sacri 0rdinis
susceptionem quantum ad impediendum matrimonium contrahendum, atque ad dirimendum si post contracium fuerit, secundum statuta Canonum si essica reputandum ad solvendum tamen prius contractum, etiamsi per carnis copulam non fuerit consummatum, cum nec iure divino, nee per sacros Canones reperiatur hoc statutum, invalidum est censendum. Contra vero solemne religiosae professionis votum dirimit matrimonium etiam contractum, modo ratum dumtaxat sit, non consummatum, quemadmodum eadem Syn. Trid.
definivit sess. XXIV can. 6 de Matrim. et Si quis
dixerit matrimonium ratum, non consummatum
per solemnem religiosam prosessionem alterius coniugum non dirimi, anathema sit. Inquiritur hoc loco a Doctoribus de ratione dis serentiae, et emcaciae voti simplicis et solemnis, utrum ex iure naturali et divino ortum habeat, an ex iure dumtaxat ecclesiastic, Sunt autem rationes plures, cur putemus id totum ex iure ecclesiastico proficisci 1 quia utrumque votum
essentialiter non differt quare Coelestinus III cap. 3 vi CLEaici haec habet e simplex votum apud Deum non minus obligat quam solemne. 2'0uia Bonifacius VIII eap. unic de Voto in , et, ut alios praeteream, Gregorius XIII Const. ἈSCEN-BENT D0MIN04, 25 Maii 1584 expresse testam
tur, e quod voti solemnitas ex sola constitutione Ecclesiae est inventa. 3 quia solemne castitatis votum ex iure naturali et divino tum primis Ecclesiae saeculis, tum posteriori aetate debuit eadem virtute et emcacia praeditum esse; at viri