장음표시 사용
101쪽
Et illa itidem de origine specierum organiCarum in
genere plantarum atque animalium brutorum erant di- Cenda. De origine vero omisi dicemus infra, in parte Synthetica, Cum naturam homini COgno Verim US.
sophie II 3I 8 sq: Le transformisme' inquit, qui Pretendis PaSSerde intervention de Die potir creer a mattere et a vie et quis' etendo homme lui meme est contraire a la aison et a la fol. Mai u transformi sine restrein et mitige 'est en opposition niave te dogme chretieri, ni avec a metaphySique, car il admet ne triple intervention de Dieti potir creer a mattere, a vie, homme. Dans es limites, i est loisibi a n catholique de solitent que legeSpece actuelles, Vegetale et animales, proviennent par uoi de transformations successives 'un certain nombre de types primitisscrees par Dieu. est uia System possibi en sol. Est i verisi partes fatis Certain savant te pretendent; v. g. M. Gaudry, ProfeSSettra Museum 'histoire naturelle; 'apres tui, es Speces secondatre S qui ne erat ent que des varietes et des races soni transmutabies mais elles derivent 'un certain nombre de classe primordiales et irreducti bles qui nimieu potir aute ur immediat. 'autre Savant repolissent meme te transformisine ins tempere, parce qu' iis ne te trouvent a Suffigaminent prouue par es fatis: V. g. Cuvier, de uatrefages, Flourens, AgassiZ, Fature, Godron, Heberi, Blanchard de Nadaillac etc. est de ce cote qu' i convient 'alter, jus tu' ce que des ait notive avx, 'it en doli Surgir, Viennent confirmer hypothese transformiste moderee. Mais it notis Semble aison nable de ne a lui opposor ne sin de non-recevoirabsolue . n
102쪽
QUAE DE HOMINE, UT EST SENTIENS, COMPERTA SUNT IAM BREVITER DECLARANTUR.
DE FACULTATIBUS SENSITIVIS IIOMINIS.
Tres sim in homine facilitates Sensitivae. I. acul a Sensit a cognitiVa, quae est facultas res mauriales et simulares apprehendendi, et nati qua fani re praesentatione in idoneo orsan producta. Hiiius facilitatis duplex species distinguitur Ι. friSu externi, qui Sunt facultates res materiales et Singulares externas apprehendendi, vitali quadam re PraeSentatione producta in organo, quod exterius in Corpore apparet Vulgo numerantur in homine quinque de luibus supra p. I diximus sensus externi. Sunt tamen qui sextum quendam Sensum admittendum SS PutaVerint, ad Sensationes quasdam normales, puta Sensationes in Statu hypnotismi habitas, explicandas Sententia Ver eorum nullo nititur fundamento. uae enim in stat hypnoti Sini
C. g. CCidunt, in fluantum viribus ei si Ciuntur naturalibus, SeXtum Sensum non araesupponunt. De sacili enim haec omnia Sensuum Xternorum, PraeSertim Vero internorum,
perturbatione expli Cari poSSunt. a. Sensus inferni, qui Sunt saCultateS, quarum opera tiones directe versantur Circa sensatione Sen Sibus externi Siam receptas, ut PSas vel ad unitatem quandam redigant vel Con Servent et reproducant, vel etiam ut in ipsis novas relationes apprehendant, quas vel ipsae e re perceptae habent sive inter se sive cum subieCto CognoSCente. Sunt
103쪽
a Sensus communis, Cum duplici eius munere, en SUS scilicet intimi et sensus communis proprie dicti p. 32 Sq).b T an asia. sive ae produCtiva sive Creativa p. 32 .c Memoria sensitiva P. 3, .
d Cogitativa, quae in animalibus brutis dicitur aestimati a P. 3,, II. Facultas sensitis appetitiva Vel appetitu S, qui est
facultas, qua visens Gni spum inclinarur ad bonum sensibus apprehensam vel ad res tendum malum p. 34 sqq). III. Facultas motrix, qua mens ensis um isa e moPet,
n 'r rediatur de loco in locum p. 37 q).
Quomodo diversae facultates in homine inter sedistinguantur, uberiUS Xplicatur.
I. Facti itatem sensitivam Cognitivam ab appetitu Sensitivo et a potentia motrice realiter distingui a scholasticis Communiter admittitur, Cum ad obiecta reserantur formaliter diversa . II. Utrum vero facultas appetitiva a facultate motri Cerealiter distinguatur necne in controversia est . Idem dicendum ies distinctione . quam inter appetitum AEOn-
Cf. ei der, Psychologia ration. SO Sq. Cf. e ten- M, I ehrbuch de Philosophie I 468. Me=rier Psychologie I 344 docet has acultates realiter distingui. Ad
rem S. Doctor: Dicendum', inquit, quod, quamVi Sen Su et a P- petitus sunt principia moventia in animalibus perfectis non tamen Sensus et appetitus, in quantum huiusmodi, Sufficiunt ad movendinia, nisi superaddereDιr iis aliqua vi Ius. Nam in immobilibus animalibus est sensus et appetitus; non tamen habent vim motivam. Haec autem is motiva non solum est in appetitu et sensu, ut imperante motum, sed etiam est in ipsis partibus corporis, ut sint habiles ad oboediendum appetitu animae moventis. Cuiu Signum Si quod, quando membra removentur a sua disPOSitione naturali, non oboediunt appetitu ad motum S. theol. I, N. 78, in L ad q).
104쪽
cupiscibilem et irascibilem supra p. 36 posuimus. Realem
autem distinctionem admittit S. Doctor. Hae autem', inquit, duae inclinatione non redii Cuntur in unum principium; quia interdum anima tristibus se ingerit Contra inclinationem concupiscibilis, ut secundum inclinationem irascibilis impugnet contraria unde etiam passione irascibilis repugnare videntur passionibus concupiscibilis. Nam Concupiscentia CCensa minuit iram, et ira CCensa minuit Concupiscentiam, ut in laluribus Patet enim e laoc, quod irascibilis est tuas propugnatri et de sensatri Con cupiscibilici, dum insurgit Contra ea, quae impediunt Convenientia, tuae Concul isCibili appetit, et ingerunt nociva, quae Concupiscibilis refugit. III. Diversas denique cognitionis sensitivae facultates tuo attinet, quaeritur
I. Utrum SenSus comm is sit sensus ab aliis sensibus realiter distinctu ne Cne. U. a Philosol)hi communiter admittunt sensum Communem e SSe Specialem luendam sensum a sensibus propriis distinctum. Praecipua autem eorum ratio desumitur ex necessitate ponendi SenSum quendam, qui simul actus et obiecta sensuum externorum PerCil)ere possit. Inter diversa enim obiecta distinguere non l)otest
nisi qui diversa illa obiecta simul apprehendit. Singuli
autem senSu externi nonni Si Sua obiecta propria aer Cipiunt. Nam actus visioni e g. est extra ambitum obiectorum audibilium et actus auditionis neque lucidus neque Coloratu eSt.b Sunt tamen qui hae omnia expli Cari )osse putent sine si eciali luodam Sensu, Cuius organum ab organi SSensuum externorum sit distinctum. Sensum enim ommunem dicunt nihil aliud esse nisi saCultatem diversas noStra SenSationes tartiale ad terceptionem uotalem
105쪽
DD FACULTATIBUS TENSITIVIS HOMINIS. SI
obiecti adimandi sensun vero intimum ad Sen Sationem
quandam tactu reserunt, quam SenSationem Vocant mUSCularem yy unitatem denique, quam Sen SUS Communi Spropter SSO Ciationem illam nobis manifestat, in unitate subiecti sentientis fundari sentiunt . 2. Utrum memoria senSit a Sit facultas a phantasia et cogitativa aestimativa realiter distincta necne. U. In definiendo numero en Suum internorum
admodum varia est philosophorum Sententia. S. DOCtorem SCimu quattuor numerare senSUS internos, de stilibu Supra dixitDUS.
b Haud inepte tamen dicunt qui memoriam Sen Sitivam docent a phantasia et a cogitativa in homine non realiter
i Qu' est te dono que e sens intime de exercice de sens exterieurs Notis croyons ouvoir explique par ne association qui 'etabiit dans Pindividualite di si et sentant entre es Sensations
Specisique et une sensation minorme, oin te a totile te auireS, LI sensation musculaire. Lorsque te organe de Sen SpectauXωnctionnent, leur apparet muscula ire nou donne e sentiment de Contraction exerceeS, et e Sentiment ide=rtique en amre, quelleque soli a sensation exterie ure qui ac compagne, sera it e Sens
' Le en communio compri te en intime, qui et ait regarde par es scolastique comine ne onction du premier, ne erat Pas, Selon nouS, in sens specia attache a uia organe determine te se=rs commvn erat te potivoi que nou avonS 'aSSocier no sensationSpou forme la perception totale 'un objet; ce ouuoi a potirbas materielle les centres des organes de Sens et leur fibres commiSSurales. e sens intime, que e Psychologues modernes appellent plus volontiers conscience sensibie , resulterait de ce lu'un sentiment uniforme de a contractio musculaire, qui ac- compagne exercice de a sensibilite externe, Si ConStanament aSSoci nux Sensations externes qui resultent de cet exercice Cettea Ssociation elle me me ne serat pas ceu ure 'une faculte speciale, mais 'expliquerat sussi animent par unite dii iij et 'ou emanent
106쪽
distingili. Memoria enim elemento tiplici constitui videtiir. Quatenus involvit aliquam alicuius rei repraesentationem, ad virtutem imaginatricem reduci posse videtur; Uaten US ver re Cognitionem praeterit involvit, ab aestimativa non videtur esSe necesSario Separanda, quippe qua Cognos Camu phantasma esse imaginem alicuius rei hoc vel illo modo relatae ad Cogno Scentem.' Immo aestimativa ipsa multis videtur esse non specialis piaedam facultas, sed potius pluri faculta uni omnio uno termino collectivo designata quarum a Cultatum prae Cipuae sint potentia associationis vel instinctus . Setiolion. De instinc, Instinctus definiri potest na fiet a spetitus sensitis inclinatio 7 et ingem ad actiones LX-fernas elicienda utiles i. e. ad sinem quendam coordina an . Dicitur inclinatio appetitus sensis Di, tui instinctus non est motus api et itus naturalis' sed motu Spon ancus, i. e. XCognitione ab appetitu senSitivo pro Ceden S. ad actio=res utiles vel ad mem quendam coordinatas, . . ad actiones, tuae obiecti am habent nalitatem, quin huiussin alitatis cognitionem habeat appetens; additur enim nati a inclinatio, quia instinctus est impetu qui oritur, anu omnesm individuas m experientiam rationis concreme IVi-
CL dissertatione in I 'Estimatives quana edidit Donte de org es in libello periodico . Revue ne scolastique I9O4, a 33 Sq. instinc est ne impulsion a me, anArieu e a senu experieuce in Dudue Ze, qui deternit ne antina a accoroPli certa in Sacto exurieurs, uniformes, coortaonnes, ratios i especen Mercier,
107쪽
DD FACULTATIBUS SENSITIVIS HOMINIA. 83
tatis vel finalitatis, e prima apprehensione rei tuae Obiective est utilis. Si C, ante omnem X perientiam individualem utilitatis talis nidi et ante omnem experientiam convenientiae huius vel illius herbae aut paleae ad nidum Construendum, Vis talem herbam utilem esse Cognoscit ad talem nidum con Struendum, ita ut ad ipSam OnSequendam inclinetur. In quo maxime consistit instinctus a motibus rationalibus in finem differentia specifica, sicut suo loco rem declarabimUS. Quomodo vero sine finalitatis cognitione fiat tamen diversarum actionum ad finem ordinatio, diverso modo a
philosophis explicatum est Aliter , ait S. DOCtor, invenitur impetus ad opus in brutis animalibus, et aliter in hominibus homines enim faciunt impetum ad pus per ordinationem rationis, unde habet in iis impetus rationem imperii in brutis autem sit impetu ad opus per instinctum naturae, quia CiliCet appetitus eorum, Statim appre' henso convenienti vel inconvenienti, naturaliter movetur ad proSecutionem vel fugam; unde ordinantur ab alio ad agendum, non autem ipsa Se ipsa ordinant ad actionem. Et ideo in iis est impetus, sed non imperium.' Neque inepta docent qui Coordinationem illam ex associatione imaginum ante nativitatem iam C luisitarum explicari POSSC autumant'
108쪽
Instinctum e parte Cognitionis ad aestimativam pertinere Si sententia S. Doctoris ipsum vero in animalibus brutis proprie inveniri experientia Comprobatur in homine autem maximam partem Cognitione et appetitione ratio
nati suppletur De quibus iam dicendum est in hoc qui
DE PRINCIPIO ULTIMO VITAE SENSITI UAD IN IOMINE. I. EX iis, quae de natura principii sensitivi in genere Supra p. 58 S l l diximus, e luitur, ut in laomine i rin-
Cipium operationum Sensitivarum ultimum et Coml,letum non sit anima Sola, sed compositum ex IIIma e corporeves Corpus Vi Uen S. II. Naturam vero ipsius animae quod attinet, o Prin
Cipiis, quae iam inducta habemus, id tantum nobis recte conchidere licebit, ut dicamus
Aussito donc a premi ero excitation sensitive doniace, animal aura it claras a nature de fo/mer mi association 'ima es it magine rati, Par exemplo, te niouvement necessat ros a Pacte de rehension des aliments au aut a la course, a a sui te celte SSO-ciation se forme rati vant toti te experie iace individuelle ce sera itu ne synthes a priori, comine dira it ant; les inages des acies et de mori vemenis a execuler eve ille raten te est decies executer, Consormement hi exigeraces u liten et re de animal le destris inalement sera it a cause determinante dii mota vement de Paction
Psychologie I 98). - De hac re magno cum fructu legi OS- sunt quae de instinctu et de intellectu doctrina exquisita scripsitu affluanu in oliusculo cui titulus: In tinti lini Intelligena mTierreich. s. etiam Lemnen. I cl. Lehrbuch de Iutilosophic
i Animalias, in pili V. Donor, in sui principio accipiunt naturalem aestimationem ad cognoscenduin nocivum et convenien S, quia ad hoc o propria inquisitione pervenire non possunt. Iomo autem ad haec et multa alia potest per rationis in luisitionem Per-VCnire, unde non oportuit, lucid innis scientia ei naturaliter insit s De veritate i. IS, ad o).
109쪽
OBSERVATIONES MIRCA COGNITIONEM INTELLECTIVAM. 85
Animam humanam habere omne perseCtione animalium Issam autem esse Simplicem vel Spiritualem, Sque modo non constar. Proinde Sicut iam Supra de anima vege tativa diximus, si non alias a sensitiva in ipsa detegeremus facultates, dicenda esset anima humana Corruptibilis, sicut Corruptibiles esse diximus animas e linas . LIBER III.
DE HOMINE UT EST ENS RATIONALE.
Homo non Ohim res materiale et On Creta percipit atque appetit, Sed etiam notione a proprietatibus deter minantibus abstractas et universales ibi efformat, qui id, talem ' rerum Corporalium, immo res immaterialem in eblegit res illas immateriales iustitiam e g. pietatem, bona Spiritualia appetit, ipsa ult, amat, desiderat. Quae opera tiones intellectus et voluntatis Cius sunt vitae rationaliS', de qua iam hoc tertio libro est di Cendum.
OBSERVATIONES INSTITUUNTUR CIRCA OPERATIONES VITAE RATIONALIS IN HOMINE.
ORSERVATIONES CIRCA COGNITIONEM INTELLECTICAM. Praeter Cognitionem Sensitivam scholastici in homine reponunt Cognitionem intellectivum. Quam quidem Cogni tionem a sensitiva ita distingui docent, ut aliu eiusque superioris sit speciei et proinde ab alia pro Cedat facultate,
110쪽
quae dicitur Ditellecfus uius rei veritas ex observatione circa diversas intelleCtus operationes instituta patebit. Iam ero e luogiCa Cimus tres generatim distingui mentis operationes, nimirum ideam, iudiCium, ratioCinium. I)e quibus omnibus proinde hic est agendum, non ut reCtum earum Sum CognOSCamVS, quod est obiectum formalelogicae, sed ut earum naturam ierSpi Ciamus
DE ID EA SIVE DE SIMPLICI APPREHENSIONE.
Ideam in Logica definivimus ut sit simplex qui dilatis alicuius rei repraesensatio in infellectu: . Ad ol)iectum vero ideae prol)rie dictae attendente hae ObServare POSSUnΠlS.I. Obiectum Simplici appretienSionis Simpliciter
declaratUr. I. In rebuS Xtra nos XSiStentibu non Olim Per Cipimus qualitates Corporales, qua Sunt atra proprietate S, Con Creta et materiales, ut talem Colorem, talem magnitudinem talibus qualitatibus sensibilibus perCeptam, Sed imam rationem vel qui ditatem coloris et magnitudinis; non solum talem CirCulum . . talibus prolirietatibuSCorporalibus sensibilem percipimuS, sed ipsam essentiam Circuli ConCipimus, id scilicet quod exprimitur definitione Circuli generatim Considerati, i. e. al)itudinem inter X- trema et media, SeCundum quam extrema circuli debentae lualiter a medio distare . Quae quidem habitudo iraesentatur menti ut aliquid Separamma ιtatione. Ne lue enim l)otest Concipi CirculuS, quin undique aequalis sit distantia ab extremis ad nedium.