장음표시 사용
141쪽
nostram his in terris in omnibus suis actibus immunem esse a determinatione intrinseca, ita ut possit eligere inter actum et non Ctum; et ut rationem huius indeterminationis ostendamuS. TheSis OStra, quatenus exsistentiam liberi arbitrii ab
firmat, de fide est iuxta hunc Co=icilii Tridentini canonem 4 Si quis liberum hominis arbitrium post Adae peccatum
amiSSum et exstinctum esse dixerit, aut rem Sse de solo titulo, immo itu in sine re figmentum denique a Satana invectum in Ecclesiam anathema it. TneSi probatio. 1. Demonstratio directa. Hominem vera frui libertate relative ad bona particularia a POSteriori probari potest ex evidenti Conscientiae testimonio et X On SenSU Omnium populorum a priori vero ex ipsa natura OhlmatiS, qua Si appetitus rationalis. a m festimonio conscientiae. Conscientia enim nobis teStatur SSe actiones, quarum dominio fruimur tali, ut pro arbitrio nostro posSimus ea eliCere Vel non eliCere. Quod quidem dictamen evidenter experimur in nobiS a=Ite actionem, dum meditamur et penSamus moti a,
quibus induci possimus ad nosmet ipsos libere taliter vel taliter determinandos deliberatio .
in ipso actionis exercitio, dum Clare sentimus determinationem ad Ctionem nostrum esse opus, immo Sse innOStra poteState actum inceptum reprobare et, ni Si intervenit Coactio, inCeptum Pu abrUm Pere. post elicitum ac n, dum pro recte factis nobis ipsis gratulamur, pro male gestis tristitia et paenitentia afficimur, conscientia mordemur. Clare proinde conscientia videmus nos deliberationem Circa valorem motivorum libere protrahere item decisione,
quam OCant. deliberationi atque considerationi illi nos
142쪽
libere finem imponere, ita ut decisione peraCta, libere eliramus inter actum et non actum vel inter talem actum et alium. Quae evidentia obiectiva tam lare Sese manifestat, ut nonnisi a Ceptico, tamquam non it firmissimum veritatis riterium, repudiari OSSit.
Neque verum est id quod mari Mil affirmat, talem
evidentiam nos habere non posse, quia Conscientiae teStimonium non ad acus atem SeSe reserat, Sed ad actum, actus vero ille semper sit talis a Ctus determinatus sine ulla nota liberae illius electionis qua Constituatur libertas In determinationem enim illam voluntatis liberae conscientia apprehendit non in actu perfeCto, i. e. non in Ctu Considerato in facto esse', sed in fieri huius actus. Si quidem conscientia in deliberatione vim motivi obiectivi vel liturium motivorum clare experitur ad voluntatem determinandam non valere, in ipsa autem decisione dominium voliintatis in motiva illa reprobanda vel admittenda et in actum eligendum Clare item Sentit .
En esset potir uoi conscience I et re it, re, it faudrait avo irconscience que avarat 'avo i choi Si, 'aurais Pu choisi autrement. . . . Or, a conscience me dit e lue e sal ou e quo e Sen S, at ce que e nis casabia de fatre ne tombe a solis laconsciences Guar MEI, Examination of Iamilton' philosophy
si Oii a conscience aperςoit elle in determination de a voli. tion libres Dan te . Denir de a volition libre Stuari illOPPOS le ouuoi a Pacte, comine Si entre es detix l ' avait Pas de milieti: 'acte est determine, dii il le ouuoir Si incon-naissable. Oui, ac te accompli est determino; ovi, a PutSSance, Comine telle, Si inconnaissabie. Mais entre a uisSance et onacte uia intermedia ire reel: Parenatisation de a uissance, te de enis de ac te libre. 'une part 'at experience 'actes qui emanent irresisti blement de ma volonte me en d compte uel moti qui es suscite est lors, a tui se ut, determinant. 'autre Pari, 'at experierace 'actes, riti' uim moti me sollicite a Mouloir,
143쪽
Neque vero haec intima nostra perSuaSi tamquam illusio est habenda, quae e ignorantia oriatur, quaten US
nos lateat. Namque talis SuppoSitio tribus praesertim laborat vitiis 1 G afuit omnino S eXCogitata, siquidem Causam ignotam, quippe quae Sit ignota, neCeSSariam esse nemo affirmare potest. Unde factum est ut vel ipsi Deterministae in illusiones illa continuo detineantur L 2. Er- seram adhibetur, cum experientiae Contradi Cat. Experientia enim Cimus ignorantiam auSae eorum, quae in nobi aCCidunt, non necessario inducere in nobi illusionem, qua putemus has affectiones cum libertate fieri immo eo validiorem scimus esse in nobis huiu libertati Sensum, quo Clarior est cognitio OStra motivorum, CirCa quae in Stituitur deliberatio ἶ. I. Tertio denique eadem evidentia
mais de prime ab ord, ne determine PaS qui, Cannaoins, Un Ο-ment pres Son determin6ment oulus Je approche la sollicitationdii premi e momen au ouloi determine u moment vivant, evoi que a premi ere 'est Pas identique ait second celui-ci estia sollicitation plus queique hos qui emanant de ma volonte, convertit a sollicitation ei determination. 'ai don conscienceque a determination hi ouloi libre est e dernier ressoria Ceuvrede ma volonte ngerrier, Psychologie II ' Io6). st Singulier spectacle, celui de toti te genre huma in qui secro it libre dans se decisions tandis que, en ait, si te determinismea aison, it 'existe a de liber te. Un observateu qui notis re-gardorait 'en aut, 'amuserat fori a nos sipens it aurai sur-tout laisi a voir, ii miliet de cet te cene comique, ne Poignee de philosophes qui, Sachant parta itement que a doctrine abstra itedii libre arbitre est ne absurdite, se melen a a fotile, a leursheures 'hesitation et de deliberation, out comine 'iis valentie croyance rudimenta ire du au vage our, The inundations
8 It 'est 'ailleur pas ura que e sentiment de a liberisico incide avec ignorance des motis qui nou forat agi r. inu con-
144쪽
nobi apparet nostra ad agendum indeterminatio ac nostra propria Xsistentia. Item eadem vi Conscientia nobis testatur voluntatem inter duas actiones fluctuare, qua nobis resert statum intellectus Circa veritates, utrum Cilicet Cum certitudine adhaereat an in dubio maneat. Unde, si in priore Casu testimonium Conscientiae ut mera illusio est habenda, cum eodem iure idem de statu mentis relative ad veritatem est dicendum, ita ut omnis ruat Certitudo, et aperiatur via ad Cepti Cismum absolutum.' Admittendum ista proinde Conscientiae uestimonium circa libertatem ut VerUm.b Confirmatur haec probatio ex conScnSu populorum. Etenim, quod Sua cui lue Conscientia testatur, id genus humanum palam asseruit semper et declaravit verbis,
operibus, factis Verbis omnes enim de sua libertate vel indeterminatione loquuntur. Operibus Siquidem ante C-tionem deliberant, consilia expetunt vel dant, praemiis Vellioeni propOSiti multa uadent. Tactis namque ubivis gentium Vigent leges, praecepta, paCta, alia eiu Smodi, quae nullo modo explicari posSunt, nisi admittatur omnes homines intime sibi conscios esse libertatis suae vel inde terminationis ad agendum. Sed eiusmodi universalis et invincibili persuaSi non
potest non esse immediata et Certissima vox naturae rationalis, in qua error esSe non potest y Nam tali persuasio
traire, quand te sentiment de a liberte est i te plus sori Lorsque,
ave calme, nou muriSSon uia Projet, considerant ave attentionte ut a atteindre, calculant e moyens, peSant cur a 'antage et leur inconvenients, et que, dans a plei ne possession de notre volonte, notis arreton te Plan 'actio et notis decidon a nous metire resolliment a P Cuvre. Lors tu'une actio se Pro luit Par SurPriSe, an que nou ayon conscience des motis qui nous font
145쪽
cupiditatibus non solum non favet, sed ipsis etiam opposita est. Praeterea nulla ab adversariis sufficiens potest afferri
ratio tam universalis et tam Constanti persuaSioniS, Cum nos optimam eius rationem in ipsa hominis natura rationali esse ostendere OSSimVS.c Liberum enim arbitrium a priori ex ipsa natura voluntatis probari potest, Si quidem fundatur in motu naturali voluntatis, qualem ipsum Supra p. Io Sqq declara vimus. Qui motus a natura ita institutus est, ut voluntas determinationem intrinsecam habeat Circa bonum universale, quando ipsi ut tale ab intellectu proponitur. Sed
bona particularia, eo ipso quod Sunt partiCularia, non sunt Secundum omnem Considerationem bona. In quantum
autem deficiunt ab aliquo bono possunt ab intellectu accipi
ut non bona. Intellectus enim, Cum rationem univerSaES boni intellegat, potest bonum particulare Cum ha ratione Comparare. In quantum deinde Considerat defectum boni, potest illud bonum particulare voluntati proponere ut non conducens ad bonum universale in quantum autem Considerat bonum particulare, potest ipSum apprehendere ut Conducen ad finem, et secundum an Considerationem poSSunt bona partiCularia repudiari vel approbari a voluntate, Cum possit in idem ferri e Cundum diversas Considerationes' Cum vero nulla creatura sit bonum absolite universale, equitur, ut nullum bonum Creatum necessario movere possit voluntatem neque quietare. Ad rem S. Do toro obiectum Ohlntatis, quae St appetitu humanuS, est universale bonum, sicut obiectum intellectus est uni-
VerSale verum. Ex quo patet, quod nihil potest quietare voliuitatem hominis nisi bonum universale quod non invenitur in aliquo creato, sed solum in Deo, quia omnis creatura habet bonitatem participatam. Unde solis Deus Volimtatem hominis implere potest, Secundum quod dici-
146쪽
tu Ps io 2, 3 Qui replet in boni desiderium tuum etc. In solo igitur Deo beatitudo hominis Consistit. 9
Notandum tamen Deum, etSi in e St Summum bonum, tamen in praesenti vita a nobi non evidenter et necessario pl)rehendi ut bonum omnino PerseCtum, nullam X-hibens deficientiam, quia non intuitive, sed abStractive eum Cognoscimus, et quia eiu servitium his in terris semper adiunctum habet aliquem laborem menti vel CorporiS. Unde efficitur, ut voluntas, Cum obieCtum eius Sit ho=Imminuictu apprehensum, neque in Deum, quando his interris ut finis ultimus in concreto volimtati est propositus, neceSSari tendat, neque proinde in bona parti Cularia, quae apprehenduntur ut ad Deum Ondu Centia. a. Devrons ratio indirecta. Argumentum per absurdum. a Argumentum negatiVUm. Deterministae difficultates quas asserunt inutiliter premunt neque quicquam in favorem Suae sententiae flerunt quod placita eorum deurons ref Etenim et Quae de tabulis publicis statistic morales', quos vocant, illi asserunt, ea nulli argumento Sunt, quod olim tas humana non Sit libera. Ex eo enim quod tot scelera committuntur quotannis in tali regione, non equitur ut talis homo tui tale Celiis SusCel it, aliter agere nori soluerit. Proportio enim quae esse dicitur inter modum quo homines illi agunt et motiva ad Certas actione allicientia ne lue persecta est neque stabilis, Icque ad II LIII a Prudi fatis individui refertur, sed ad individuorum Collectionem, de quorum volitionibus inter=iis nihil refert '.
147쪽
DD OPERATIONIBUS NEID ACTIBUS NOLUNTATIS. 23' Neque ullium umquam argumentum attulerunt quo demonStraverint, voluntatem in actu suo specifico regi legibus motuum mechaniCorum materiae vel lege energiae Conservationis. Unde gratis affirmant exercitium liberi
arbitrii his legibus esse oppositum 7 Ea deniqtie quae de influXu determinante momen
torum medii et Iemperamenti tamquam argumenta afferunt, revera nullius Sunt momenti, quia rem non attingunt. In
fluxus enim illi omnes tales sunt ut impulsum illum quidem
xeneralem in voluntatem Xerceant vel XerCere OsSint, neque tamen ad talem determinatum Ctum necessario impellant. Experientia enim ConStat voluntatem sub im
pulsu illo libere se ad talem actum ipsam determinare, immo impulsu illi resistere posse ita ut illim ipsa regat'.
eSt oujours rate en genera et fatisse en particulier. Qua nil memellis aurait, chaque annee, tant de eurire dans ne regioni Celane contraint auctinement te oti te individi a commetire uri S-
Sassinat s G. Sormis, Trait de philosophie I 46 I). f. etiam foediuer, Psychol. rat. - 336. t L lo de a conservation de a force 'est in contestabieque dans ordre abstrau Dan te domat ne conc= e de experien ce
limite 'approximatio poli les phenomene mecanique et PhySico- chimiques. a verification est impossibi potir es phenomenes biologi lues. Quand meme et te verification erat salte unciour, et 'une faςon rigoureuse, e Serait ne hypothese gratuit de transporter a activite volontaire ne tot qui regit c forces materielles et organi ques, a te Phenomene PSychologique Son irreductibies au phenomenes physique et PhySiologi lues a G. Sormis l. C. 467) ' Le temperamentis 'imprime ordinatrement acia volonte qu'une impulsio generage qui ne determine a les actions particulieres. Un homine vigoureux, ouisSant 'une parsaite ante, Protive unvi besoin 'agir. Mais it ourra depenser son activite en bieno e mal Signater par de acte de devovemen o par des
148쪽
b Argumentum per abSurdum. α Negata libertate hominis ruit omnis certitudo. Quod
supra iam ostendimus, Cum de Claritate diximus, qua evidentia liberi arbitrii conscientia sese manifestat. Immo vero, Sublata libertate arbitrii, ne Deterministarum quidem sententia ab ipsis ut vera admitti poteSt. Tunc enim ratio SufficienS, propter quam diversi homines diversas sententias easque contradictorias firmiter tenent, propter quam . . De terminiStae libertatem negant, affirmant Indeterministae, nulla alia erit nisi impulsu necessarius intellectus. Cum autem ex duabus Contradictoriis altera
necessario Sit Vera, altera neceSSari sal Sa homine erunt,
quorum intellectus necessario feratur in falsitatem. Sed quinam erunt homines isti, quorum intellectus ad verum sertur Quorumnam intellectus ad salsitatem impellitur ξHae quaestio, negata libertate, a nemine umquam solvi poteSt, tam nullum adsit obieCtivum veritatis discernendae Criterium'
in Arbitrio libero sublato, quidquid ab hominibus fit,
aequa ferrea neCeSSitate ex eorum natura resultat. Atqui quae ex ipsa hominis natura necessario resultant, ni eius repugnare nequeunt eaque, quae fini naturali hominis non OPUgnant, mon POSSunt dici moraliter alii. Ergo
acies de violence. - Parsois cependant e temporament ouSSedan uia Sen determine : v. g. a a colere, a a SenSualite Mais si e temperament influe fur e morat, experience OnState auSSi I empire de a volonte sur e temperament. Ora petit reagi contreles tendarices de Son temperament et insi te modi fier e a Peu: V. g. 'exercer a a douceu potir aincre a colere, dominerrimpreSSionnabilite poti arri ver at catine et ait Sang. oid. 'hiStoire des ames sis de beati exemples de ces victoi res morales, depui S
Socrate usqu' a Garcia More nos G So=Iais, Trait de philo
149쪽
DE OPERATIONIBUS NEU ACTIBUS NOLUNTATIS. 23
arbitrio libero tibiato, nullae actiones hominum Sunt moraliter malae quo posito procul dubio discrimen essentiale inter bonum et malum morale prorsus tollitur. in Sublato vero discrimine essentiali inter bonum et malum morale ruit omni societas, evanescit omnis religio, destruitur ipSum genu humanum. Hae Consequentia, logice deducta, Sunt falsa. Ergo principium falsum sit oportet . Responsio ad dubia. Ad 1. ergo dicendum, quod dicitur non esse in homine via eius, quantum ad XSeat' tiones electionum, in quibus homo impediri potest, velit nolit electiones autem ipsae sunt in nobis, SuppOSit tamen divino auxilio β. Ad et dicendum absurdum esse et Contra principium causalitatis ponere effectum Sine ulla Causa non autem abSurdum S ponere esseCtum, qui a Causa quidem ad agendum determinata necessaria nulla procedat, Sed tamena Causa libera. onere vero hominem libere agentem non est ponere effectum Sine causa, Sed Si onere CaUSam,
quae effectum sine determinatione intrinseca producit, vel ponere effectum, qui producitur a Causa libere sese ad agendum determinantes Ad 3 ustro Concedimus, quidquid movetur, ab alion OVeri, neque negamUS animam moveri, idque ab alio.
Sed contendimus ipsam ab alio ita moveri, ut transitus eius de potentia volendi ad actum non fiat ex determinatione intrinseca ad bonum finitum, sed cum libera electione '
In ipsa illa electione voluntatem a solo Deo moveri tamquam a Principio extrinseco, salva tamen libertate, in Theologia naturali declarabimus f. interim 1 Thom. S. theol. I, 2 m. a. 6.
150쪽
Ad 4. Verum est Ctu voluntati ex aliqua parte ab actibus physiologicis nervorum, Cerebri praeSertim, SSO dependentes, sed dependentia illa non est intrinseca sed extrinseca, i. e. operationes illae physiologicae praerequirun ur, ut anima libera voluntate ad talem actum ipsa sedeterminet ' Ad . dicendum non e CCare Contra Prin Cipium rationis Sufficientis eum, qui docet, posita ratione sufficienti alicuius rei, an ipsam rem posse non esse. PrinCipium
enim rationis sufficientis est e Nihil sine ratione sustrientis, i. e. si ad Ctiones speciatim o principium applicamus nulla sit actio, quin huius actionis sit ratio sus Ciens. Non autem vis Si omnibus ad agendum sufficienter dispositiS, omni CauSa necessario agit. Utrum enim esse possit aut revera sit Causa quaedam libera necne, hac ipsa dis
putatione inquiritur. Obiectio 3roinde illa nihil aliud est nisi petitio principii .
Ad 6. ConCedendum quidem est practice loquendo hominem, quoties libere eligit, id Semper eligere, quod Sibi melius esse videtur saltem secu=ufum quid. Atque iliud si melius in ipso exercitio suae libertatis invenire potest '