장음표시 사용
161쪽
DD OPERATIONIBUS NEU ACTIBUS NOLUNTATIS. 37Satione SenSitivae Cum affectibus in anima permisceantur atque Cum ipsi vo fatem moveant' Unde neque in sola passiva impressione Consi Stit natura affectuum, Complacentia enim illa est motus quidam omn-
fatis Definiri proinde potest is euus ut sit inclinatio
I amour sensibi et amoti supra sensibi e 'eveillent uia aut re et S'epanoui SSent ensemble. e passion animales, qui ne te ait influendent a volonte les motive ments es plus eleves de a voloni on leur retentisse ment dans a vie sensi ble, usque dans la
i Sans dolite, on distinguera dans labi assective les SensationSet e sentim enis, Selon que a cause immediate de assection sera sensibi ou Suprasensibi e ora parier de a sensation de a latinou de a sol sentiment dii devoi ou de Phonne ur, mai S, dans la lupari des cas, ora dira indissereminent sentiment ou SensationSans heurter a conscience. I petit e faire en esset, que a partile a sensibilite physique sol reduit a. un minimum et que element suprasensibi appara isse Seu distincte ment a hi conscience: 'est te a torsque noti parton dii sentiment de honneur udu devotr, mais generalement impression des detix puisSances appetitives est Simulta ne ment essentie et elat Psychique complexequi en resulte petit indistincte ment se tradui re par te expression Ssensation oti sentimente Notis parton aliis de sensation oti de sentiment de laim, de sol f de fatigue de bien-etre, de ole, dedo uleur etc. Merrae ).' Sans doti te, 'une pari, e sentiment est passis, at iln 'eSi a qu'une impression subie Lorsque ame est Seduite par resperance 'un gain imagina ire ravi par uia ea spectacle dela nature o capti Ve e Par uia che fit 'CeuVre, paSSion nee our ne nobi cause, elle a conscience hi 'a Son impression se mel unmouVOment, Ouvent intense, de a volonte. Tout sentiment est amour. O aimer 'eSt-ce a Vouloir , Amare est velle , dit
Salia Thomas C. gent. IV, 9). Salluste 'a-t-il a fidelement traduit e sentiment delicat de amitte en dis ant: Idem velle, idem nolle, ea demum firma amicitia est' , Quid est ergo amor , dit admirablement a in Augustin, nisi quaedam vita, duo aliqua copulanx vel iopulare appetens λ Des Trinit. IlI, Io). . .. La
162쪽
quaedam voluntatis, quae nititur in complacentia in bono vel in displice=itia de malo intellectu percepto atque iucunde vel iniucunde animum mor ente. Quae inclinatio considerari potest vel ut motus actualis vel etiam ut dispositio quaedam animi; in utroque casu dicitur a ectus LIII De clivisione affectuum. Affectus dividuntur A. Ex parte flabitudinis ad obiectum in undecim illos motus qui undecim Corre Spondent a SSionibus Supra p. 36 sq)enumerati S.
B. Ex aru fontis, ex quo oriun ur, dividuntur in Sensiles et spiritualeS. I. Affectus sensiles illi sunt qui oriuntur ex intellectione sensationis vel impressionis sensitivae animum iucunde vel iniucunde afficientis. Talis est omnis amor sensualis cibi e g. vel potus Vel alius obiecti Sen Sus Cuiusdam, puta coloris vel OnUS. I. Affectus spiri uales sunt illi qui oriuntur ex intellectione eorum respectuum boni vel mali in rebus, qui sensationem directe non assiciunt, sed appetitum ratio natem, Cum Sint Spirituale S, Vel Si materiale Sunt respe CtuS
verite est que a volonte est ne faculte passive qui a besoin,PΟur agiri 'etre mensi a Paction orsque attrait de ora objetra emotion nee elle agit elle alme, elle destre, elle ouit elle inaejouir elle ouit 'aimer. e sentiment est om ne impression uisie iaction Il ' a pas iei de tui fatre ne place a part an laclassification des operations et des facultes de ramea Mercier,
in Le sentiment est ne inclination de ante ver u bienpresente par intellige nce Ce bien petit, dans a realite, tresoit sensibi e sol suprasensibi e mais en out etat de cause, objet dii sentiment doli et re juge bon par intellige nce a ce tit re, ilest oujour bien rationuel. Le inclinations en gendrent, en erepelant, de disposition de plus en plus statiles de a volonto aces tat de a volonte 'etenil aussi te no in de sentimenta Mercier
163쪽
DE OPERATIONIBUS VEL ACTIBUS VOLUNTATIS. 39
illi, in quibus ab impressione eorum in sensum internum
abstrahitur. Talis est e. g. OmplaCentia voluntati in veritate Cognita.
C. Ex parte obiecti in se ipso considerati dividuntur in I. intellectuales, qui nituntur in Complacentia voluntatis in veritate cognita vel displicentia de veritate non cognita. Qualis est e. g. tristitia de impedimentis res altius penetrandi vel animi sollicitudo orta ex dubitatione de re quam Certo Cognoscere maxime interest, vel etiam audium quo voluntas afficitur, Cum tale impedimentum removetur. a. aeSMeticos, qui nituntur in Complacentia voluntatis in pulchritudine cognita vel in displicentia voluntatis de rei di ora=rctate. 3. moraleS, qui nituntur in Complacentia voluntatis in rectitudine eius motus relative ad finem ultimum vel in displicentia de eius a fine ultimo declinatione vel etiam in complacentia vel displicentia de utilitate vel inutilitate mediorum ad hunc finem inservientium. Affectus morale Sunt a vel relliosi, prout ad Deum eiusque cultum reseruntur; b vel eg istici, qui ipsum hominem volentem Spectant
c vel sociales, qui ad alias Creatura reseruntur rationales die sympathischen e futile , et sunt vel domestici, vel nationales das patrioli sche Gestilil , vel civiles, vel Zmi Cales, Vel Communiter humani LScholion. De excolenda voluntare, sive ut e euis Sive ut, eum consideratur facultas, disserit paedagogia . Ex
164쪽
hi alitem litae Silpra dixi miis se liuitur, hi perfecta illa dicenda sit olimias, ita Peram friem naturae humanae et media ad ipsum SSequendum intendit, ipsaque uus renue i. e. non ob Stantibu motibu Continui paSsionum, prudenter i. e. Sub lima in Semper intellectus dirigentis,
perseperanter Vel ConStanter. Interna vero homini di Spositio, Secundum quam mutatis Condicionibus externis firmum fixumque iudicandi et moraliter operandi modum tenet, dicitur indoles physica sive sic a= acu= Optima erit indoles, si illis quas modo memoravimus, in Signita est dotibus η. Ex defectu autem alicuius ex his dotibus oriuntur tui dicuntur voluntatis morbi R ex luibus oritur indoles infirma. Si ex desectu constantiae in vo inlatis tendentia ad finem unum sub influxu intellectus dirigentis olimias fit mutabilis launentiast, Capri Cieu XJ.
Ex desectu vero S renuisatis vel prudentiae duo prae- Sertim oriuntur oliuntatis morbi
I. Aboulia quam vocant α 3rivativum et 'ubho vel impossibilitas quaedam sese ad agendum determinandi
t':idagogili sub voc Charaliter und Charaliterbi id ungη. I e diversis voluntatis morbis, de impotentia inprimis et inertia nuper egregie scripsit . I mer . . in libello periodico
165쪽
DD OPERATIONIBUS NEU ACTIBUS NOLUNTATIS. I I
I. Statu impulsiuS, in quo fit, ut agens praeter diC- tamen rationis ad agendum impellatur Indoles autem vel Character partim a natura data est partim arte et disciplina perfici potest e uatenus indoles naturali est, pendet ab iis, quae temperamenta VOCant. Temperaure=Inmi Si quaedam Corporis humani dispositioreSullan e prol)Ortione elementorum, quae Corpus humanum Constituunt. Elementa autem illa quod spe Ctat, quatenu CauSae Sunt temperamentorum, non facile de
finiri potest in quo consistant. Sunt qui dispositionem illam ab excitabilitate nervorum repetant hanCque ab influxu sanguinis, alii a vasis lymphaticis, alii a muSCuli S.
Sed quidquid est de origine illa explicanda hodie Com
muniter veterum admittunt temperamentorum divisionem Secundum quattuor humores' Sanguinem, bilem, atrum
bilem pituitam γ/E ' γ - in quattuor temperamenta, Vae
Sunt Sanguineum, holeriCum, melancholi Cum Phlegmaticum; neque tamen ex humoribus illis temperamentorum rationem desumunt, sed Sicut Supra diximus ex nervis vel INUSCulis, Vel e Systemate lymphatico vel aliis elementis
Cf. b. I scri L c. II OO. α I. Sunt homines, qui naturaliter ad gravitatem in moribus et ad constantiam in labore sint dispositi. Hi haud raro conceptione prompta, vivida imaginatione Simul et moderata ratione, iudicio acri et recto, vasto ingenio magnaque animi firmitate sunt praediti. Sed etiam ad Superbiam, iram, ambitionem Proni sunt ita, ut assectiones vo inlatis et inclinationes corporis apud ipsos
amori dominationis subiciantur. Quorum temperamentum cho ericinuesse dicitur. - . Sunt alii, quo indole leves et petulantes invenies, vanitate et iactantia plenos, ad hi Inritatem, voluptatem, prodigalitatem proclives, SenSibusque amicitiae, beneficentiae, commiserationis pervios. Quorum imaginatio impetuoSa est, memoria facilis potius quam tenac, ingenium magis vivacitate et fertilitate quam soliditate it profunditatae conspicuum In rebus ingendis
166쪽
In diversis vero his temperamentis duplex non raro elementum distingui potest, alterum a natura datum, alterum ab homine acquisitum. Unde distinguunt inter
temperamentum homini nativmn, quod ex naturali Orpori ConStitutione proveniat, et temperamentum acquisitum. Quo sequitur ut Causae, quae ad murandum temperamentum aliquid efficere possunt, multae Sint. Sunt Prae Cipue educatio, genu Vitae et CCupationum, Xempla eorum, quibuSCum vivitur, exercitium virtutum vel vitiorum. Et Suapte natura temperamentum homini procedente aetate mutari solet. In pueritia magi apparere Solet tempera' mentum Sanguineum, in adolescentia holeri cum in adulta aetate melan Cholicum, in senectute phlegmaticum Ad has rationes, qui indolem formare vult, is Sedulo attendere debet .
initio fervent, sed mox tepescunt et ab inceptis desistunt. Atque horum temperamentum Sanguinicum esse dicitur. - . Alii ex naturae suae indole languidi sunt et somnolenti, lenibus et placidis moribus praediti, mente tardi, sed iudicio pollentes, imaginatione tamen et memoria haud perspicui . Vehementiorum assectionum experteS quadam animi tranquillitate gaudent; et heroicarum actionum, Sicut insignium virtutum et vitiorum fere incapace sunt. Hoc temperamentum phleg mafictim dices. - . Alii tandem natura sua ad tristitiam proclives sunt et ad certa quasdam monomani aS, ad Suspiciones, ad invidiam, ad misanthropiam, ad avaritiam. Horum imaginatio obnubila est, memoria tenax, altae meditationis capax ingenium, voluntas obstinata et in odio implacabilis. Quorum tem Peramentum relancholictim dicitur Testa, Inst. Sychol. III
167쪽
DE NATUR VITAE RATIONALIS IN HOMINE.
DE NATUR OPERATIONUM VITAE RATIONALIS. Assertio L. - Operationes visae rationalis, sive intellectus sive volun alis, sunt immateriales i. e. subiective vel intrinsecus independentes a materia ' Operationes enim in ellectus qua tales, id ea Cilicet, iudicium, ratiocinium, rationes manifeStant, quae a materia Sunt independentes. Siquidem dea scimus quidditatem rerum materialium manifestari Cum nota universalitatis, quae in esse materiali inveniri non potest repraesentatione deinde entiS, Veri, boni, pulchri, persectioni S, virtuti S, SpirituS, possibilium, aeternorum, immutabilium, iudi Cia univerSalia, coxnitio nexus lorici inter ideas et propositiones, non OSSunt eSSe actioncive V Xus quidam rei in sua eXSistentia a materia dependentis. Talis enim effluxus non abStraheret a quantitate, a pati et a tempore, neque a notis individuantibus, Sed necessario esset Concretus e SingularibuS, inter quae nulla alia exsisteret Conexio nisi physica, neque ullus Sset nexus logicus Conspiciendus tendentiam denique voluntatis e natura Sua Cimus a particularibus et Concretis his rebus materialibus esse independentem et ad bonum universale esse directam, ita ut in immaterialibus, quantum X e St, magis sibi Complaceat . Quae omnia aperte Ostendunt operatione vitae rationalis intrinsecus esse a materia independentes. Assertio L. - Operationes vitae rationalis sunt ex rinsecus dependentes a materia. Etsi enim subiective vel in
Quid sit immaterialitas recole ex iis, quae supra P. 28 Sq)circa materialitatem declarata sunt
168쪽
trin Secti Si in immateriale operationes rationales, obiective tamen Vel Xtrinsecus, i. e. ratione obieCti circa tiod VerSanthir, materia indigent. Universali enim inductione Constat obiectum suum proprium intellectum non invenire nisi in rebus materialibus'. Ad notione autem rerum spiritualium non nisi ope Cognitionis quid litatum rerum materialium assurgit. Item legitima inductione Constat adactum omnem vitae rationalis, Sive intellectus sive Voluntatis, antecedenter vel Concomitanter, requiri exercitium sensuum . Sed de his omnibus accuratius et uberius dicemus, ubi de spiritualitate animae sermo erit. Assertio III. - Operationes visae rationalis superioris sunt gradus in ordine vitalitatis quam operatione Pisae ensi Dae. Eo maior enim est gradu vitalitatis, quo maior est actus vitalis ini nanentia'. Atqui actuum vitae rationalis immanentia superioris est gradus quam immanentia
Operationum Sensitivarum. Homo enim Cognitione sua rationali non solum e movet quoad actu exsecutionem
aut Ctus formam, Sed etiam ponit in se ipso cognitionem sinis, propter quem fit motus, ita ut finem illum assequendum ipse libere sibi proponat et ad illum ipse se moveat . Corollarium. Ergo vita sua rationali homo essentialiter diffiniui ur ab animalibus brutis. Omnes enim homines vita rationali praediti sunt, animalia vero bruta neque intellectu neque libero arbitrio fruuntur, cum X Perientia et observatione rite instituta lare constet in ipsis nullam inveniri deam proprie dictam vel universalem neque ullam in bonum suprasensile appetitus tendentiam.
nullam osse vitam rationalem, multas imprimi. inveniri ideas ini-
169쪽
DE NATURA PRINCIPLI OPERATIONUM RATIONAL IN IOMINE I45 ARTICULUS I.
DE NATURA PRINCIPII OPERATIONUM RATIONAOUM IN II OMINE.
De principiis proximis vel facultatibus vitae rationalis.
Quibiis omni biis declaratis, intelleCtum et voluntatem hominis iam definire poSsumus, ut Sint Infellectus Facultas, quae primario quid ditatem rerum materialium, Se Chindario autem res omnino immateriales apprehendit, Vitali quadam repraesentatione intrin SeCUS, etsi non extrinsecus, independenter ab Organo ProduCta. I olun as Facultas, hi homo hi vivens intellectivum inclinatur primario ad rationem universalem boni intellectua PPrehen Sam, et Secundario, sub linia ine et motione huius rationis universatis, ad bona particularia libere eligenda.
a. me principio remoto operationum rationalium in homine.
Ex eo, quod in homine operatione Observatae Sunt, quae a materia intrinsecus sunt independentes logice iam Sequitur, ut in ipso ponenda Sit realisas quaedam a materia intrinsecus independens, quae si in eligendi et polendi principium. De natura huius a materia independentiae intrinsecae uberius dicemus in altera parte, ubi in spiritualitatem et simplicitatem animae humanae inquiremUS.
23 24, commentationem quae inscribitur: Zur Frage nacti dermenschlichen undoieri schen Erhenninis .
170쪽
I, SUBSTANTIALITATE ANIMAE RATIONALIS. TheSiS. Amma ationalis in homine est realiter distinua modi cationibus onmibus maurialibus et ab omnibus actibus fg sicis, qui iunt in nobis, vote quae sit subffantia. Statu quaeStioniS. Ponitur haec assertio Contra Posi- DIStas, Phaenomen alismis autores , iii in nobis nihil nisi seriem quandam eventuum vel ephaenomenorum ΘCSS: Contendunt Taine'. Huxi . alii . item sub labo Cf. I 26.
Audiatur Talneo Nous olivoris non Seulement re Oir nune Se conde nos venement te Plus Ointains, at encore evaluer intervalle qui es separe u present Par cettemperatiCn luSoli Oin Persectioniaee, notis embrasson de tres long fragments de notre tre en uia inflant et potir insi dire 'un Seu regard. Les evene nenti distincti Hont a succession 'a constitue pendant cet