장음표시 사용
151쪽
DE OPERATIONIBUS VEL ACTIBUS VOLUNTATIS I 27
Neque tamen dici potest hominem necessario eligere id, qtio intellecti ut melius apprehenditur. Id enim, quod ut melius Si apprehenditur, eo solo enSu melius diCitur, quatenus sub libero voluntati mo, ab intellectu ut praeferendum iudicatum est Etsi autem decisione hoc iudicio peraCta, olimia mea in illi et praeferendums, ut ipsum
eligat, Semper fertur, tamen an eleCtionem neceSSario, i. e. deIerminatio=I infrinseca fieri Contendere nemo poteSt.
Intime enim et Clare sentimus, decisione libere peracta, libere fieri semper electionem in il id, quod ut melius vel praeferendum iudicatum est . Neque enim illud praefersi in vel illi Drelius vo in tali proponitur ut omne
bonum, sed ut tale determinatum bonum particulare VOhlnta vero determinationem utrinsecam non habet nisi relative ad bonum uni 'OrSUm.
III. De mutuo influxu Voluntati liberae et aliarum facultatum in homine. I. De mutuo influxu voliuntatis et intellectus. Ex observationibus psychologicis proxime institutis
SCimus reciprocam esse motionem in ellectus et Polun alis. Intellectus enim, dum voluntati liberae proponit obiectum,
Nient ratiq2ιe iii accompagne, declarant qu'en e moment etroiive meilleur e parti fur eque elle porte, Si mora uPre en-core. Et de la e conclus a bon droit que ma decision ferait autre si e le out ais, an que es antecedent solent modi sies, Parce ii 'elle ne depend a de antecedentS, Parce lue ce Ontati contraire es antecedent qui sipendent 'elle, hi molns es ante fident qui tui soni necessat rement ties. Je ne uis a Voxiloiren depit des motis potir tesqueis e veux ma decision est tot OurS
152쪽
ipsam moVet non liuidem qhioad exercitium, hii voluntas Sese movet ipSa, Sed quoad SpeCificationem voluntas vero movet intellectum ad exercitium ui actus. Quae quidem motiones sic ordinantur Primam motionem voluntatis Semper praecedere debet aliqua apprehensio, sed non omnem apprehensionem intellectus praecedit Semper motUS voluntatiS. Ex quo sequitur, ut iudicium, quod Scimus esse actum intellectus elicitum, possit esse actu voliuntati imperatus. Influxum vero intellectus in determinationem voluntatis quod attinet, quaerunt philosophi, mim o fas libera possit agere confra ultimum iudicium practicum. Ultimum autem vocant iudicium practicum illii iudicium, quo libero voluntatis motu deliberationi finis imponitur decisione. Iam vero quid de hac re CenSendum Sit, Satis apparet e liS, tuae Supra diximus in responsione ad sextum. Neque difficultatibus hac in re irretiri potest qui sedulo distinguit inter liberam decisionem et liberam
electionem . 2. De mutuo influxu voluntati et paSSionum. Experientia Cimus Saepenumero e Sola apprehenSione sensili boni vel mali sensibilis oriri in nobis motus appetitus Sensitivi ante advertentiam rationis. Motus illi dicuntur primo primi, Cumque rationis Cium praecedant, eiuSmodi motu non cadunt sub imperio voluntatis liberae. Praeterea experientia item scimus mulios Sse appetitus Sensitivi motus, quos olim tas dirigere potest. Cimus enim iram e g. vel amorem sub influxu Voluntati rationum momenti sedari vel regi liosse. Quod quidem oliuatatis imi erium item ex l)erti sumus non SS deSPoticum, Sed
Qui plura de hac re inquirere desiderat, legere Potest quae circa hanc quaeStionem exponunt Lehmen feci, Lehrbuch der Philosophie I I sq, et ioe Ver, Psychol uat. 3l64qq.
153쪽
politichim Siquidem voluntas motum naturalem appetitus sensitivi destruere non potest, Sed prae CaVendo Saepe numero impedire poteSi ne oriatur, vel etiam motui iam orto moderari potest, ita tamen ut possit nonnumquam appetitus Voluntati repugnare. Experientia denique Compertum habemus passioneS nonnum tuam influere in voluntatem, intelleCtum perturbando vel saltem obnubilando. Manifestum St', ait S. Doctor, quod e Cundum paSSionem appetitus sensitivi
immutatur homo ad aliquam dispositionem. Unde Secundum quod homo est in passione aliqua, videtur ipsi ali quid Conveniens, quod non videtur ei extra pasSionem exsistenti sicut irato videtur bonum, quod non videtur quieto. Et per hunc modum e parte obiecti appetitus
IV De quibusdam homini Statibus, in quibus usus liberi arbitrii vel redditur minus expeditu Vel
omnino tollitur. Ex influXu passionum iam Scimus intellectum ad tempus posse perturbari vel obnubilari. Unde efficitur, ut ipsa libertas in his circumstantiis minui, immo, quominu eXerCeatur, omnino impediri possit. Sed praeter impedimentum illud, quod cito transit, Sunt statu quidam hominis, in quibus per longius etiam tempus Xercitium libertatis saepenumero impeditur vel omnino tollitur. Praecipui vero ex illis Statibus, si morbo pSyChiCOS, fatuitatem scilicet et insaniam praetermittimuS, Sunt StatuS somni et status hypnOSi S.I. De Somno . - Somnus Si ligati Omnium Sen Stium Saltem externorum ad animantium quietem et alitem a
De nodo quo voluntas notus sensitivos regit atque de
rationibus propter quas id fieri debet, disserit Meso ter in libello periodico Stiminen aus Maria-Laach LXXII 19o 7 16 sqq:
154쪽
nathira instituta L e physiologia somni multa eaque erudite descripta apud hodiernos physiologos invenies;
neque tamen naturam Omni OgnOSCimus . Este Ctus vero
psychicos quod attinet, illii imprimi observatum est, in
Somno perCeptionem rerum Xternarum atque Conscientiam reflexam ' et proinde liberam deliberationem atque eleC-tionem vel totaliter vel partialiter abesse. Distinguunt enim inter Somnum profundum et Somnum DPem. In priore omni abest Conscientia reflexa, ita ut tali somno solutis nulla remaneat recordati eorum, quae in Onan O CCi derunt. In levi vero somno initia quaedam ad Sunt er-Ceptionum et initia quaedam Conscientiae reflexae Et si autem in somno nulla Si Saepenumero rerum eXternarum perCeptio, Cognitio tamen omnis non Semper deest. Neque enim raro in ipso Somno excitantur hantasmata Cum tali in sensum Communem redundantia, Ut
allucinationis vel illusionis k indolem habeant. Specialis ver, ille somni status dicitur somnium et desinitur ap-
Resch, Inst. Psychol. I 2, 379. Cf. an fori, Physiologie de Menschen ' 845 Mercier, Psychologie II ' I96sqq; Stim me aus Maria. Laacha LXXV i9o8)465 Voni Schlasa Sormis, Trait de philosophie I 465 sqq.
Ke ex dicitur conscientia, quoties per specialem advertentiant redit ad operatione suas cognoscendas. Distinguitur a conscientia directa vel prima vel concomisante quae in omni cognitione invenitur, sed Saepenumero sine ulla ad assectiones subiectivas advertentia. Cf. Pesch l. c. I 2. II et 242. Cf. esch l. c. I 2, 382. - uelles que solent les condition Sphysiologique immediates dii sona meit, it S certa in que, SyChOlogi luement te sonam ei a me ne tin alentisse ment notatile, Si non in Sus Pen Sion complete de a perception de choSe exteri eureSet de a consc ence de nos acies, hi moli vement et de attentionvolontai re e cier . c. II ' I96sq). De allucinatione et illusione vide I O3. Item . Sormis l. c. 583 Sq.
155쪽
paritio exhibita per phantasiam in iis, qui dormiunt, Cum aliqua in Sensum Communem redundantia ' Cum autem in somnio, propter alliiCinationi illius Statum praesertim, omnis vera deliberatio impediatur, libera quoque electio tollitur . Unde, quae in somnio ECiuntur appetitiones vel fiunt actiones, actus humani vel morales dici non
Cuiusmodi allucinationes interdum etiam vigilantibus accidunt. Neque raro homines in ipso statu vigiliae, Somniantibus quasi similes, actiones eliciunt plane indeliberatas. Etenim nonnumquam ob naturalem hantasiae fragilitatem in rebus Cogitandi VerSamur, priUS Uam
nobis in mentem veniat, quid de huiusmodi cogitationibus practice sit sentiendum. In his igitur CaSibus, quo maior est imperfectio iudicii de valore practico obiecti intellectu Propositi, e minor est libertas arbitrii ad illid obiectumaCCeptandum et reiciendum. δCum somnio convenit in nonnullis effectibu So; ambulismus. Est autem status hominis, in quo propter vividiora omnia etiam partes erebrales, quae appetitui sensitivo et motu locali inserviunt, ad Ctivitatem X- citantur simul Cooperantibus sensibus internis reliquis et apertis Sensibus externis, absente tamen conscientia re exaΘ'. Usum proinde libertatis quod attinet, SomnambulismuSCum Somnio Omnino OnVenit. Asch l. c. I 2, 383.
et Pendant e somme it, attention cesse 'etre dirige par avolonte libre les mages et les dees ne soni his combinees enuue 'une n ration nelle, maiS 'associent a gre de cauSe independantes de a volonte. En utre, imagination et esprit manquent du correcti de a perception Gest e regne de laconception an directio et sans controle est te reves Mercier
156쪽
2. De FSferia' - Somnam btilis mo aliquid affinis est
hysteriae status. Est autem hysteria flecti quaedam ner-Vorum, qua Oritur mi Seranda animi mobilitas mentisque
mutabilitas , quaeque in Statu hysteriae persectae, pilepSia, Convulsionibus, delirio sese manifestat. Qui tali morbo
afficiuntur, Phantasiae impetu saepenumero ita alli Cinantur ut tu id verum Sit recte Ogno Scere non OSSint immo ad mentiendum quasi instin Ctu inclinantur atque impel- Intur. Neque minus affectus animi perturbantur nimia sui atque volit latum Cupiditate. Quibus momentis Xercitium liberi arbitrii nonnumquam tollitur, mon raro mi
errier, Psychologie II ' O sq. et ii premi e trait de leur hystericorum caractere os lamobilite. Elles passent 'un our, 'une heure, 'une minute ara utre, Vec ne in croyable rapidi te, de la oleo a tristesse, durire ait Pleur versatiles fantastique ou capricietises, esse Parientdan certa in moment avec ne loquacite tonnante, landis que dans 'autres edes deviennent sombres et taciturneS, ardent unmuti Sme complet oti restent longe es dans uia sita de reverte ude CPreSsion mentale tanto elle e clatent et Sanglois, 'aut res sol S, at contraire, ede se metient a rire 'une faςon immode reo San motis Serieux. - eur caractere Change comine e vuOSd 'un aleidoscope. Iter elles elatent enjouees, imabie et gracleuses; at ourii 'hui elles soni de ma uva is umetir, suscepti ble et irascibi es. Edes pro uvent ne antipathi tres grande contre ne Person ne tu 'hie elles ima lent ou Stimatent, Ou au Contraire temo ignent ne sympathie incomprehensibi poli telle aut re aussi PotirSuivent elle de cur aliae certaines personiae ave nutant
Vachariae ment hi 'elles valent utres is mi de persistanceo esent auror 'assection. - es hysteriques 'agitent et les Passion sic menent Leti volonte est tot our chaia celani et dei a illante, dans uti sita di quilibre irritable elle ourn au moindre Vent, Comme la irouet te Sur nos totis; a mobilite, inconstance et a mutabilite, dans leur destres, dans cur id des et eur assection Si esument out cur tat naenia is Axenses et Iuchar , Trai te desn ivroses 958).
157쪽
DE OPERATIONII; US NE ID ACTIBUS NOLUNTATIS. 33
nuithir, Saepenil mer ita perturbatur ut in praxi de imputabilitate actionis, Cum impossibile sit distinguere, iudicium Deo debeat relin tui
Cum hysteria non Confundenda est XStasis, quae Or' lini est supernaturalis, neque ex affectione quadam aegri animi vel organismi oritur, sed ex influxu Supernaturali et divino in intellectum et voluntatem XstatiCi . 3. De yrno ismo. - Hypnosis a P. I scri definitur e statu arte effectus, in quo recepti vita SuggeStiva Supra modum XCitatur vel augetur Cum aliqua functionum psychicarum perturbatione Θ.Praecipuus hypnotismi esseCtus est si Destibilitas, qua homo patiens ab homine agente in tali dependentiae statu Ponitur, ut repraeSentationes, asseCtioneS, Otione eliciat, saepenumer Sine obiecti realis in xu, Sed unice propter agentis dictamen vel imperium. Suggestione proinde hypnotica patiens in Statu persectae allucinationis Constitui potest, in quo proinde omnis liberi arbitrii usus tollitur, neque tamen Suggestione libertatis usum semper tolli quis quam affirmare potest, Cum X perientia Constet in statu hypnoSi mulio Suggestioni, quamvis vehemens fuerit atque iterata, ViCtore restitisse 'NOn Si Cur de natura, origine, Xercitio hypnotismi hoc loco disputemus. Muliae enim Sunt ad phaenomena ista explicanda propositae theoriae. Neque absurde dicunt
qui phaenomen hypnoti Smi quatenus a Pur de orno Anto furor hypnotiSme franc quem vocant ' sine admixtionei CL Lehmiduhi, Theol. mor. II 6 Sq. Cf. G. Sormis, Trait de philosophie SI. Item miliems, Inst. philos. II 323 Sq m. I. Inst. psychol. I 2, 4O5. f. Mercier . c. I II. De phaenomenis illis hypnotismi puri quae omnia ad alta cinationes et o Diones reducunturi. Sortuis l. c. 575 Ilaec habet:
158쪽
I3 ANTHROPOLOGIA PAR, AN ALYTICA.
spiritismi vel fel auiae 4 causis naturalibus, Sive psychici SSive physiologicis commode trahi posse affirmant *, ita ut per se effectu praeternaturales dici nequeant. Cum tamen ex Sua natura Sit turbatio ordinis psychici, Cum gravi
Sanitati nocument semper ConiunCta, Cum praeterea Peri'
Culum ingens tum sociale tum morale cum usu hypnotismi libero Coniunctum sit, non licet in aliquo homine hypnosim efficere nisi gravi ex causa et remotis omnibus tum vitae tum animae periculi.
dii in dans un verre vide 'est ne allucination positisi . Inverse-ment, Our empe cher Phyl notis de voir, 'eniendre, de gotiter, de sentir, ii sui sit de ui affirmor ii 'il ne volt plus, hi 'ilis 'en tendi luS, ne Osite luS, ne Sent Plus v. g. ii ne sent plus te Piqii reSd 'epingies, 'est ne allucination negative. 2 La suggestion eui paralyser u membre ' . . n dira rhypnotise 'Uous ne polive Plus rem uer es bras et, algretous se est oris, it ' Parvient a S. 3' O peii faire cro ire a n hypnoti se hi 'a te moment des vi passe ii a pose te acte qui 'a jam ais existe; on petitatissi tui faire ubi ter emu 'i volt et enteni presente ment. 4' 'hallucination ensin petit porter Sur a PerSonnalite memede hypnoti se . Si ora lui suggeremti 'it S Sol dat, ensant, Vocat, chien, chat et g , immedia temen il agit en conseque Iace de cette
i hin hypnotis de latro telle hos bonne u malivat se, Sol immedia temerat pres Son revelli Sol plus tardi a ne epoque det Crmin Ce v. g. an troi Inois, et ait momen si xe, i execute ord re Ponciuellement. est in si hi 'on a ait commetire de a SsasSinat SSur de mann equin s. - Quale vero sit liberi arbitrii momentum
in huiusmodi sceleribus committendis intelleges ex iis quae Mercier, Psychologie II ' ait, hac de re explicat. De spiritismo et de elepathia dicemus infra in Parte synthetica. Ita fere esch, Inst. psychol. I 2, 4I3. Ita est i l. c. I 2, 4 I9 42o, et Lehmen- feci, Lehrbuch der Philosophie I 383. - Plura de hac re invenies, inter ali OS, apud Mes L. Schiita. Der IIypnotismus IS98) et Coconnier,
159쪽
DU OPERATIONIBUS AE ID ACTIBUS NOLUNTATIS. 35
Non Si Cur de ante tia eiusqtie diversis speciebus hic loquamur uberius. Omnibus enim manifestum est tali menti perturbatione ipsam perturbari libertatem . diversis animi affectitius. I. Notio affectuum explanatur. Actus voluntatis
elicitos supra p. Io 7 diximus vocari a enus Gefutile,
sentiments , quatenus Consideratur in ipsi paSSivitas, quam producunt in nobis, potius quam Ctivitas. Sunt motuScomplacentiae vel displice/rtiae relate ad rem aliquam ut Onvenientem vel in Convenientem intellectu perceptam fundantur proinde in delectatione vel in dolore hac perceptione orta puta de affectu gaudii in filio, qui in domum paternam redien dilectae iatris accipit Complexum vel de affectu tristitiae matris quae filium videt morientem. Neque impressiones omne delectationis vel doloris affectus dici possunt, sed eae solum quae in Polun auoriuntur e boni vel mali perceptione .
160쪽
Unde non est Cur affectus speciali tui dam tribuantur sacultati a vi cognitiva et appetitiva diversae, Sicut asseruit
Tetens 1736 18o 3 et post ipsum an quam sententiam et trichotomianas inter Germanos L . Alchfer, Neurita, inter Anglos Hamilton praecipue et L mi Secuti sunt. Nam
e non sunt multiplicanda entia sine ratione sui cientis nulla autem adest ratio sufficiens hanc tertiam facultatem admittendi, cum eiusdem Sit facultati appetere bonum Cognitum et affectu ComplaCentiae ad PSum moveri, item, abhorrere malum ut tale apprehensum et appetitu dis-l,licentiae ab eo removeri. Nullae praeterea Sunt asseC-tiones Vel affectuS, quae non e s Culiate appetitiva et intellectiva omnino explicari OSSint. Ita V. g. CnSioncSin ellectuales intellet tu elle Gestilite reducuntur ad complacentiam vel displicentiam voluntatis rationalis de veritate apprehensa vel non apprehensa. A euus admirationis est Complacentia olimtatis rationalis in bono excellenti vel non X spectato Gustus pulcriri est Complacentia volun talis rationalis in proportione aerfecta et Clare eluCente, quae viget inter partes rei pulchrae tum inter se tum reSpectu totius Con Sideratas. 'Neque ab affectibus illis producendis alienus est appetitus sensit us, Cum ab ipso non raro affectus rationalis oriatur sicut in ordine cognitionis, intellectualis cognitio incipit a sensu . immo Saepenumero paSSione Vel Sen-
In libro qui inscribitur Kri illi de Urielisi rast i 79O. Edit.
Noed fer, Psychol. rat. I 2. ' En ait, de meme que dans ror ire cognition rael, a PenSee et image volat de conserve, te meme . dans lor ire volitioniaci,