장음표시 사용
391쪽
393쪽
I. Ethicae definitio. Ethica Utic est scientia recti
ordinis auuun humanorum pyr suprema eius principia, a turali lumine comparata. Dicitiir
I. Scientia, . . Cognitio per Caiusas, si Cui rem et
a. recti ordinis actuum umanorIun. Quibus verbis indicatur obiectum ethiCae. a obiectum enim eius materiale sunt anus humani, i. e. actu illi, hi ab homine deliberare et libere ponim tur Actus proinde, qui vocantur oviris, CtUS Pon 'tanei et actus non voluntarii , Cum a voluntate eleCtiva non procedant, in ethiCa per se non Considerantur. Qua nota ethica iam distinguitur ab omnibus aliis scientiis, quae de actibus humanis non diSserunt, puta ab lato logia vel a Cosmologia Convenit vero Cum ii S, quae de ipsis his actibus agunt, etsi sub alio respectu, ut fit in antlaropologia, ubi e . . de Iatura et exsistentia Cluum liberorum instituitur Sermo.b Obiectum autem formale ethicae e S grenum morale 'seu ordo debitus in illis actibus humani ponendus, ut finem suum libera voluntas assequi possit. Rectitudo proinde ilia, qua Constituitur obiectum formale ethicae, non est reCtitudo qualiSCumque Ctuum etiam liberorum, sed est rectitudo illa, quae homini Convenit praecis qua-Ienus homo est. et in qua fit ut dici possit homo bonus.
Recole quae de voluntario supra P. O64 declarata lint. Cf. supra P. I O7.
394쪽
Qua ex parte ethica distinguitur ab omnibus aliis scientiis, quae de actibus humanis quidem disserunt, sed in ipsis rectum ordinem vel nullo modo Considerant anthropologia vel, si Considerant, non illum praeci Sedeclarant, qui homini Convenit, qua e=Iu ho/no est, Sed ProUt e. g. grammati CUS, Ogi CUS, faber est. Non enim dicitur simpliciter ali quis homo bonus e hoc, quod est sciens, vel artifex; sed dicitur bonus solum secundum quid, ut bonus grammaticus, aut bonus aber. 3 per suprema ius principia, ut distinguatur ethica scientiis aliis ethicis inferioribus, quae de recto quidem morali: disputant, sed non nisi l)rincipiis ab illic mu
tuatis. Tales Sunt . . paedagogia, iuriSprudentia, eCO'nomia politica . d. MDtrali muline compara a. Quibus verbis expri mitur nota, qua ethicam distinguimus a theoloeta morali. Hae enim, tuamquam de recto Ordine aCtuum humanorum per Suprema eius prinCipia di Stultat, obieCtum tamen suum non sub eodem lumine consideratis ethica, quia principia Sua non e Solo rationis naturalis limat ne, sed etiam X
divinae revelationis deposito et legibus ecclesiasticis de promit .
ACtu humanos non raro OCant actu morales a Voce
moris , quia ex eorum requentia specialis ille mos oritur, qui dicitur consuetudo, et desinitur si equens idem agendi modus ex libera determinatione ortu. .
Oeconomiam politicam illam vocant scientiam, quae Si de divitiarum copiis laroducendis, continutandis, distribuendis, in- Sumendi vel consumendi S. Cf. Theo . Moer, Inst. iuris nat. I XXV. Actus humanus, actus liber et actus moralis non re, Sed ratione distinguuntur. Actus dicitur humanus, quatenus est homini PropriuSquoad modum: Viser, quatenus clarocedit a voliuitale Sine interna
395쪽
Unde factum est, ut moralia dicantur ea omnia, quae quoCumque modo ad actus humanos referuntur, Sive ut
principium vel condicio libertas, leX, Conscientia, VirtUS, alia , sive ut Circumstantia vel effectus meritum, demeri-tlim, peCCatum). Ethicam proinde, cum de actibus illis moralibus agat, Sive per se actus humani sive per accidens quae ad ipsos referuntur , nonnulli vocant f ilo Sophiam moralem LII. Ethicae divisio. Duas huius tractatus distinguemus
Partes In priore principia ethicae generalia perscrutabimur quae est ethica e=Ieralis. In altera haec principia ad speciales hominis relationes applicabimus quae est ethica specialis.
396쪽
PRAENOTIONES. Ad natiiram moralitatis dignoscendam inquirendit in Prinatim St, quanam ratione Constituatur bonitas et malitia morali actuum humanorum. Sunt enim bonitas et malitia moralis luasi species moralitatis in genere. Iam ero Ctus humani bonitatem in genere Cimus CSSe eius convertientiana cuni appetitu Ad fundamentum Vero huius convenientiae attendentes triplicem in illo distinguere possumus bonitatem Spec talem. I. Primo enim appetitui convenit, quia es enS et in hoc consistit eius boni a franscendentalis, a qua numquam deficere potest, nisi ab ipso esse deficiat. II. Potest vero Cum appetitu Convenire actus humanUS, non tantum quatenus est en S, Sed quatenus est en deter minatae illius naturae, propter quam dicitur actu fluvianuS actus, tui ab homine deliberate et libere ponitur p). Tun autem sub dul)lici respectu Considerari potest. I. On raro enim in ipso non respiciuntur nisi entitates vel persectiones, litibus Constituitur eius natura pDSica. Sub quo respectu specialis quaedam in pSO apparere potest bonitas. Ex eo enim, quod ensitates ulne Pelse= fgitiones habest, quas habere debet, ut sit actus Poluntatis
397쪽
deliberale et libere posisus, oritur ConVenientia luaedam Cum appetitu quae diCitur eius bonitas os a. Bonitati illi physicae proinde officiunt quaeCumque deliberationem et liber uten impediunt, qualia Sunt ignorantia et inadvertentia, ConCupisCentia, metus, Violentia. Unde fit, ut actus humani possint esse alii aliis physice magis minusve boni, immo possint recte dici phySic mali. a. Sed actus humanus physice vel perfecti SSimus aliam etiam acquirere potest perseCtionem, e qua oritur nova quaedam Cum appetitu Convenientia, quae dicitur eius bonitas moralis. Quae perfectio fundatur in reuo usu libertatis' otest proinde fieri, ut actus humanus physi CebonuS, immo optimus, moraliter Sit malus, quando CiliCet homo post perfectam deliberationem sine ulla determinatione, Sed liberrime agit Contra eXigentiam regulae morali S. Proprietas vero actuum humanorum, OCUndum tuam
vel recti moraliter boni vel non recti moraliter mali
CenSentur, di Citur generatim eorum mora fas. Si enim moralita vox generiCa notionem univerSalem OXPrimen S, tuae ad bonitatem et ad malitiam, immo ad indifferentiam moralem Sese extendit.
Iam vero proprietatem illam fundari in relatione C- tuum humanorum ad finem ultimum hominis e iis per-SPiCUUm St, quae supra de beatitudine sormali hominis
p. zo64 l et de speciali eius directione in finem stimum p. 359 sq diximuS.
Ut autem in re tanti momenti praecipuis quae de natura moralitatis excogitatae Sunt salsis Sententii occurramus, primum duplicem hi quaestionem Solvendam Suscipimus uaeritur enim I. Utrum discrimen, quod inter actione moraliter bona et actiones moraliter malas homines Communiterponunt, sit ipsis actionibus intrinSeCum an XtrinSeCum.
398쪽
II. Si intrinsecum est illud discrimen, qualis sit ratio illa obiectiva, ex qua oritur Unde triplici capite dicemus 1' De intrinseco discrimine inter bonum et malum
et ' De norma moralitatis. a De moralitate in genere.
DE INTRINSECO DISCRIMINE INTER BONUM ET MALUM MORALE.
TneSiS. Sunt actiones umSece honeSIac Dc inhoneStae. Statu quaeStionis. Esse discrimen aliquod inter diversas actiones morales, ita ut dividi possint in actiones honestas et inlionestas, Communiter a philosophis admittitur. Sed de natura huius discrimini non Conveniunt. I. Multi enim rationem huius discriminis actionibus ipSis omnino extrinsecana SSe Olimi, quorum Sententia vocatur positiet ismus moralis. Ad dua Ver Classe assertores huius sententiae reduci possunt a Prior est ClaSSis eorum, qui rationem huius discriminis ab ipso homine invectam Sse Contendunt et
αἰ alii quidem a les ibus milibus, ita obhes pn alii ab opinione publica et traditione, inter quos int Lamber i 716-18o3 , vel ab auctoritate virorum in
Thomas Hobbes 1588-i670), philosophia Anglii Ct em-lii risini parens cf. I 76 . , multa de rebit moralibuS, religiosis, civilibus conscripsit. Inter alia haec docet: Regulas boni et mali, iusti et iniusti, honesti et inhonesti esse leges civiles, idcoque, quod legislator praeceperit, id pro bono, quod Vettierit, id l)ro malo habendum esse . . . . Ante imperia iustum et iniustum
non XSi Stere . . . actionem lue omnem sua natura adia Phoram SSe
quod iusta vel iniusta sit, a iure imperanti Provenire. RegeSigitur legitimo, quae imperant, iusta faciunt imperando quae Vetant, vetando iniusta De civ c. aa, I).
399쪽
ab evolutione quadava menti humanae, Ilam diverSe X-plicant. sit istae enim evolutionem illam se Cundum mentem A . Comu ita explanaverunt, ut moralitatem quandam independentem sibi ConstruXerint. Quam Sen
tentiam in Gallia iure et Taine', in Anglia vero S uar Mill 18o6-1873 maxime excoluerunt. In Ger
mania uulsen nullam esse moralitatem doCet, quae in UniVerSum Valent, Cum Suam quisque populus vel hominum ordo specialem habeat moralitatem, ita ut alia sit moralitas virorum, alia feminarum alia artifiCum alia merCatorum immo singulis hominibus specialis atque diversa sit moralitas armann ' vero bonum et malum morale noni f. I 73, . . Emiisus iura, Parisiis So natus, ibidem I 88 mortuus est; vir erat omni doctrina eruditus, medicinae, philologiae philoSophiae,
rerum civilium peritissimus. Duobus operibus praecipuis, ex quibus alterum inscribitur La philoSophie positive η, alterum A. Conate et a philosophie positi ven incorruptam positivismi integritatem contra ipsius parentem defendit. Inter alia eius opera nominanda sunt Dictioiana ire de a langue franςat se; euvres 'Hippocrate Dictioianai re de me decine etc. f. Herder KonverSationS-LeXihon,
Cf. I 176 n. a. Doctrinam Taulsen hac de re declaratam invenies apud Cat rein Moralphilosophie M 4 I. - Vide etiam de hac re Caureis Recht, Naturrectit uni positives Rech tra), responsum ad quaestionem: Gibi es au dem RechtSgebiete ali gemeine, un-wandelbare egrisse uni Grundsatre, in Shesondere inen altilenae in
natus I9Ο6 mortuus est. Militiae primum adscriptus ordinem duxit; morbo tandem assectus, Philosophia se abdidit Multa acri ingenio
400쪽
proprietate entibu Vel Ortina Ctionibus obiective convenientes Sse docet, sed tantum iudicia de iis exhibere,
quae a Pario eradu Polutio/lis conscientiae uniuscuiusque
ingentiquo cruditione con ScriPSit. Eiu Praecipua opera Sunt
Philosophie de Unbewusiten: Selbsteterse trun de Christentuitas; I as sit iliche lacu usitae in I risis de Christentums Religion s- philosophie De Spiriti sinus; Das Grund problem de Erl enninisi heorie Sogiale erra fragen Kategorientelire Ethi sche Studicia: eschi clite de Metaphysili Die moderne Psychologie I te cit
an schaia uia de modernen Physi h etc. f. IIerder Konversations- Lexilion, art. Iarimania , IV 73 Sq. De Pessimismo Iarim anndicemus infra.
Ita docet in opere, quod Philosophie desint,cwusitens in scribitur ed. 6, p. 23 I) f. M er, Inst. iuris at Q II 4. Frideriens Gulielmus ierasche, natu I 844 Rochen Prope
Lut gen a patre qui minister fuit Protestanticus I9OO ei mari mortuus est. Ad Poesis, Philologiae, Philosophiae studium se contulit. Primum admirans Schopen haver, deinde materialismum propagavit in sorma naturalismi quoad vitam humanam, docens nil verum esse, nisi quod vitam Promoveat, nihil bonum, nisi quod potestatem conserat alios debiliores sibi Subiciendi, ut nova species humana inde oriatur supra-homo, de , II erren men Sch ), independensat, omni lege morali despiciens omnem virtutem Chri Stianam, Praesertim humilitatem et compassionem cum miseris et afflictis hominibus gregariis, II erile tamen schen' O Potiti interitu esse devovendos die Schwachen uni Misira tenen Sollen Zugrunde gehen, uni man
Docet aeternum rerum omnium reditum. Ex anno I 889 usque ad
mortem anno I9o insania in curabili erat assectus, quod sorte ius insanam explicat Philosophiam a II UZems, Inst. phil. I 25 sq). In iis quae Nietzsche excogitavit tres distinguunt PeriodoS, qua CX-plicatas invenies in Herder Konversations Lexilion VI 2 O. Praecipui vero quos conscripsit libri sunt Gebur de Tragodie; Un elige made Betrachiungen Menschliches, Aligumen schlicheS; Morgen rote: FrOh liches Wissen Schasti Also spracti Zarathustra