장음표시 사용
411쪽
actionilis humanis moraliter bonum est quidquid et qua- unus Secundum diffamen rationis, et unice propter illud, si quidquid se sic morali e vitiosum est. Ratio proinde interna bonitatis alicuius actionis iuxta antium sita est
in Conformitate eius Cum lege rationiS, quatenu agen Sid ipsum vult, quod lex praecipit, et quatenus id vult
UniCe quia praeceptum, e pura reVerentia legiS. Deficiente vero hac pura intentione, Cliones Secundum antium obiective luidem possunt eSSe legaleS , non Oro, morales' sitilich). Immo ne ipsius quidem disinae voluntatis intuitu aliquid agere haec moralitas permittit id
enim Sset essentiali autonomiae voluntatis substituere ,heteronomiam .s
IV De sententia scholastica Scholastici Communiter distinguunt inter moralitatis normam proximam et normam remotam Norma vero moralitatis dicitur ratio obiectiva, qua actionibus humanis honestas vel inhonestas vel in- disterentia convenit, quatenus es re uia seu miserimu intellectus nostri in diiudicanda actionum quasi aD . Quadistinctione adhibita, sic docent I. Norma prominia bonitatis et malitiae moralis pro homine est eiusdem natura rationalis, ita ut ratio bonitatis vel malitiae moralis actionum humanarum, forumliter Considerata, ConsiStat in Convenientia vel disconvenientia, quam promisne habent Cum ratione humand PraCtiCR qua tenus hae essentialem naturae humanae rationalis directionem in finem exhibet. a. Norma ultiun bonitatis et malitiae moralis earundem actionum est ipsa essentia divina, ita ut ratio bonitatis vel malitiae moralis Ctionum humanarum forvia Iermon
er. Insi iuris nat. I I s. s. etiam aurein Philos. mor. 7 6. - Ex his omnibus vides, cur illa a antio excogitata moralitas dicta ita stoicismus morasis'. Cf. Cathrein l. c. 79; item Supra P. 382.
412쪽
siderata, Consistat in Convenientia vel di Ormitate, tiami finio habent cum ratione divina Con Spiciente rerum eSSentias et relationes necessario ex ipsis defluentes in Contemplatione essentiae divinae
VERA SENTENTIA PROBATUR. I. Probati/r par prior de norma proxima. ACtio moralis, Sicut omne ens, bona generatim dicenda est, si habet persectionem Sibi debitam mala, si perseCtione debita Caret. Quatenus vero moralis St, haeCpersectio debita findatur in entitate illa, qua constituitur rectus usus libertatis . Sed entitatem illam formalem actus moralis habet ex directione rationis. Ipsa enim ratio, ad extremum deliberationis, iudicio suo practico voluntati ex se in determinatae quid agendum sit indicat, ita ut electio volim talis non sit in bonum quodCum lue, sed in bonum ut praecognitum et iudicatum a ratione. Proinde ratio bonitatis vel malitiae morali ponenda est in On firmitate vel difformitate actus liberi cum directione ra
tionis, i. e. Cum ratione praCtiCn.
Iam vero cum ipse intellectus noster sit ornoscit us, non autem factitisus veritatis, manifestum est rationem illam ponendam esse in confirmitate vel difformitate actus Cum ratione recta, i. e. Confirmi veritati obiectivae. Sed ratio praCtica consorinis est veritati, si exhibet essentialem naturae humanae directionem in finem a Creatore t raefixum'. Ergo norma bonitatis vel malitiae moralis Pro X ima Si natura rationalis hominis, ita ut ratio huius bonitatis vel malitiae formalifer constituatur Convenientia
413쪽
vel disconvenientia, qtiam aCtiones morales habent proxime Cum ratione humana praCtica, quatenus haec Ssentialem naturae humanae rationalis directionem in finem exhibet. II. Probatur altera pars de norma ιltima, quae Stessentia divina. Directio enim illa, cui actiones humana ConfirmandaSeSSe ratio nostra perSpi Cit, naturae humanae naturali CSt,
i. e. ab essentia hominis defluit et in ipsa fundatur L Sed quidquid in essentiis rerum invenitur, ultimo fundatur inessentia divina et in actu divini intellectus conspicientis
et ordinantis res in finem ipsis Conformem. Ergo norma ultima moralitatis in essentia divina reponenda est ita, ut ratio ipsa bonitatis vel malitiae morali aCtuum humanorum, formalifer ConSiderata, Consistat in Confirmitate vel difformitate, quam actiones morales habent ultimo Cum ratione divina Conspiciente rerum SSentias et relationeS necessario ex ipsis defluentes in Contemplatione divinae
Quae tota doctrina a S. Doctore breviter si deClaratur et In his vero, quae aguntur Per Voluntatem, regula proxima est ratio humana regula autem Suprema est leX aeterna. QuandoCumque ergo actus hominis procedit in finem Secundum Ordinem rationi et legis aeternae, tun CICtUS est rectuS; quando autem ab hac rectitudine ol)liquatur, tun diCitur CCCatum.' Ex quibus elucet Sensu et verita regulae a Cholasticis statutae tamquam prinCipium moralitatiS Sic aie, ut avus tuu sit Secundum rectam rationem γγ vel e Illi mores dicuntur boni, qui rationi congru I mali auum, qui a ratione discordant. δ
414쪽
;9 ETHICA PARS GENERALIS. ARTICUI US III.
SENTENTIAE ERRONEAE REFUTAΝTUR. Utilitarismus et emi iriSinti morali S, UOCumque modoliae SyStemata propugnantur, evertunt moralitatem et ducunt ad absurdum. Etenim I. Ex iis, quae Supra p. 374 Sqq deClaraVimuS, Certo Scimus esse moralitatem quandam obiecti intrinsecam, ne-ccisariam, immutabilem, quae non potest Concipi aliter Cest. Utilitarismus autem et empirismus moralis inducunt moralitatem subiectivam, relativam, omnino mutabilem, quae scilicet nec eadem remanet in eodem homine, ne eadem est in omnibus. Eadem enim actio relative ad diversas dispositiones unius et eiusdem hominis vel relative ad diversos homines diverso omnino modo sese habere potest
et quoad Pol Ialem procurandam et quoad utilitatem afferendam et quoad Umpathiam Schopen haver excitandam.
a. Praeterea si utilitarismus vel empirismus admitterentur, periurium . ., homiCidium, odium Parentum, odium Dei, facinora omnia vel atrocisSima non Solum licita, sed etiam bona vel optima esse l)ossunt bona enim CSSent, dummodo afferrent voltiptatem vel utilitatem, sive Privatam Sive publicam, vel excitarent sympathiam. Sed hae Omnia absurda esse ratio naturali quodam motu dictitat. In refutando vero ipso pessimismi principio a Cliopen-hauer et Hariman excogitato non est quod immoremur, Cum Satis per se ipsum hoc Systema inSanine arguatur.
Qui enim mundum pessimum esse docet ita, ut in ipso nihil nisi miseria inveniatur, eius mens non philoSophia sed medicina curanda est
Quid Me sententia Martinant, specialiter exiStimandum iit, ex Planatum invenies apud GntherisI Ethi uni Naturrectit' 73 qq.
415쪽
SENTENTIA ERRONEA REFUTANTUR. 39I
I. Argumen o nes armo. Etenim sententia eius a Nili ur theoria de iudiciis ueni elicis a priori, quam sine ullo fundamento an gratis XCogitavit L Imperativus enim Categoricus iuxta ipsum est iudicium syntheti-Cum a priori.
b Non explica quod explicandum est. Magni PISSUS,
sed extra viami Eius enim regula et Ita age, ut tuae Voluntati norma numquam non Simul principium legis lationis universali esse possit η, omnino Vana Si neCrationem indicat, qua bonum a malo morali discernere possimus. Etenim undenam Cire possim, utrum Clio
mea esse possit principium legislationi universalis necne, Kant mihi non ostendit*.C In eo vero, quod rationem illam in imperativo rationi reponit, inepta docet et quia rationem non ostendit huius absolutae necenseratis, qua in exercitio nostrae libertatis obligamur in homine enim quod es en confinxe=Is, nulla invenitur huius absolutae necessitatis ratio sufficiens ': quia falso supponit, ut e Communi perSuaSione
notum, eam Solam Ohmtatem SSe SimpliCiter bonam, quae vult et quod e rationis praecipit et uniCe luiale praecipit. Etenim tantum abest, ut id possit ex Communi opinione Supponi, ut Potiti eidem adverSetur. Nam homine saepe actione vocant honeStaS, quae nulla lege praeCipiuntur, v. g. Si qui ultro se Servitio pauperum et aegrotorum vel obsequio patriae mancipat. Multo minus hominibus persuasum Si has actiones SSe tunCSolium honestas, quando unice fiunt e praesCripto legis. Cf. I 456 sqq.
416쪽
EX communi enim opinione potest quis honestissime agere e motivo misericordiae, arnoris proximi te
d Falso denique supponit hominem esse finem in se, qui nulli alii fini suliordinetur. Ultimum enim hominis finem in Theologia naturali ostendimus esse io'riam DEI. 2. Arx mento per absurdum Stoicismus enim illea Optima quae a natura habemus bene agendi in Citamenta e medio tollit, Cum doceat moraliter non agere eum, tui intuitu praemii vel metu poenae officium suum implent.b Virtutes misericordiae, caritatis, oboedientiae prae Sertim omnino destruit et sic undamenta verae religioni Ssubvertit. Si Christus dicitur factus esse oboedien US que ad mortem, an talem agendi modun esSe moralem negat. Immo virtus oboedientiae secundum antium Catalogo virtutum omnino delenda esset. δc Kant sibi ipsi contradicit. Etenim, ut Contradictio nem iliam omittamus, qua universam eius inquisitionem laborare in disciplinis Criteriologiae ' ostendimus, sit uni Cum Pro re, de qua hi agimus, Xemphim. EX Una enim Parte Pertis verbis laroclamat et totis viribus ut in dubium et inconcussum Statuere Contendit oliuatatem hominis SSeautonomam, hominem esse sibi ipsum nem nec ulli alii sui Subordinatum et tamen ex alia parte non minu aperte doCet mo non esse principes. Sed obiectos in ordinato
417쪽
NATURA NORALITATIS IN GENERE MECLARATUR. 393
illo morum imperio et proinde revera moraliter obligari lege illa hi prema, quae iubet diligendum esse 'eum super Omnia, et proximum Si Cut nosmet ipsos
NATURA MORAI ITATIS IN GENERE DECLARATUR. L Notio. Ex iis, quae hucusque declarata Sunt, 'O'quitur ut moralitat libertalem necessari Ο Supponat. Sed
418쪽
tamen foranaliter ab ipsa non Constituatur. Illud enim, quo formaliter Constituitur moralitas, Si ipsarum Ctionum liberarum habitudo Seu ordo ad rationem. Definiri proinde potest moralitas in genere, ut Sit auus dependentia voluntate libere operante e ratione advertente ad regulam
II. Elementa. Ctu moralis, quatenus Spectatur in ipso moralitas, duobu elementis essentialibus et proinde omnino neCessariis Constituitur altero quasi materiali, altero formali. Elcvrensum nateriale est voluntarium liberum in sua entitate physica Consideratum, quae poteSt SS Optima qua talis, etsi moraliter est maluS Ctus humanuS. Elcvle'ltum forviale est laabitudo actus liberi ad rationem. X quo elemento firmati moralita Specificatur, ita ut distinguatur moralitas bona et moralita mala Pro
diversitate huius habitudinis. Etenim si talis est habitudo
illa, ut actus sit Confirmis Cum reCta ratione, moralitaSaCtu bona est mala vero, si Ctus est difformis iuxta principium S. Doctoris supra laudatum et Illa niores bcu'Itur loni, qui rationi co ruunt viali autem, qui a ratione discordant. DIII. De Ualore moralitati generatim diiudicando.
Ex dictis ad valorem actus humani tua moralis diiudicandum haec maxime utilia ultro de ilium t. i. Cum entitas actus liberi tua talis sit de essentia aCtu morali ut moralis, Sequitur, Ut, PlaeCumque ossiciunt eius bonitati physicae, i. e. quae tum lue delIberationem vel liberta Gn impediunt vel minuunt, ea pariter eo ipso
commande amoti et ne inisse Pas a notre clioix e sotri 'en
419쪽
tollant vel minuant moralitatem CthiS. Sed ignorantiam, in advertentiam, violentiam, OnChlPiSCentiam, metum, passiones denique omnes scimus deliberationem et libertatem nonnumquam omnino tollere vel saltem non leviter minuere. Proinde in diiudicando valore alicuius actus moralis imprimis ad adiuncta illa sedulo attendendum est La. Et illa quidem inserviunt ad diiudicandum, utrum
actio quaedam In genere moralitati ConStituatur neCne, et in quantum Sit moralis. Ad CognoSCendam vero naturam
speciflicam alicuius aCtus morali qua talis attendendum est semper ad eius habitudinem cum ratione. Quae logice
deduCuntur ex iis, quae Supra Circa SSe morale Ctionum humanarum diximuS.
Sit pro re tota unicum exempli nn Petrus feria VI ius carnium bibit. Valor huius actus sub respeCtu moralitatis diiudicandus est. Si bibit, quia per violentiam . . pSi infunditur, coactio illa impedit, quominus actio eius sit libera, et proinde efficit, ne in genere moralitati Constitui poSSit. Si violentiam quidem non patitur, Sed Sine ulla a fueruntia agit, hae actus intellectus deficientia voluntarium tollit et proinde non minu luam OaCti impedit, quo minus actio Petri sit in genere actuuva moralium. Si libere denique et cum deliberatione agit, iam actus eius in genere actuum moralium ponitur. Ad determinandam vero speciem eiu moralitatis, attendendum erit ad habitudinem huius actus Cum ratione re Cia. Si Conformis est Cum ratione, quae ipSum exhibeat ut Convenientem naturae rationali humanae puta ut potionem
Recolenda sunt ea, quae supra circa voluntarium declaravi
mus P. O6 Sq). Item, quae de relatione voluntatis cum intellectu p. 27 et praesertim de relatione cum appetitu Sensitivo p. 28)
420쪽
ad Sanitatem recti perandam , ontis erit; si difformis est
DIVERSAE MORALITATI S SPECIES EXPLICANTUR. L Moralitatem iam scimus dividi posse in moralitatem bonam et moralitatem malam p. 374 S l l . Sed ulterius quaeritur a philosophis et theologiS, utrum
e SSe posSint actus moraliter indifferentes, ita ut moralitas dixi datur in bonam, aliam, indifferentem. Iam vero omne admittunt actus in abStracto Consideratos in specie esse multos, qui sint indifferentes. In
abstraCto enim Spectatus actus humanus respicitur tantum Secundum suum bieCtum, a quo speCificatur, abstrahendo a fine operantis et a reliquis Circum Stantiis, in quibus actio eli Citur. Taliter vero Con Sideratae multae Sunt aCtioneS, V. g. ambulare, Sedere Studere, luae neque positive diffforme neque positive Conformes sunt naturae rationali hominis, et proinde sunt indifferentes . Utrum Ver in concreto, i. e. Considerato sine operantis aliis lue Circumstantiis perpensis in individuo , Ctus humanus possit dici indisserens necne, ab auCtoribu in Contentione ponitur'. Atque communior, quae S. Donoris est, sententia tenet nullaim actum deliberatum in concreto vel in individuo indifferentem esse posse. Cuius sententiae rati praeCipua hac est i mnis homo, cum propter finem ultimum a Deo Creatus sit, ad finem illum ultimum in actibus suis deliberali ali luo modo. saltem interpretative, tenderes debet.