장음표시 사용
451쪽
DD OFFICIIS MOMINI, CIRCA ALIENAM NITAM. 427
aggreSSori S in Ctti aggreSSioni neCeSSarin SSe potest tam thiam unica Via Salutis. Ergo licita est. Nec Stnecessarium ad salutem, ut homo actum moderatae tutelae praetermittat ad evitandam CCisionem alterius, quia plus tenetur homo vitae Suae providere quam vitae alienae.' Confrmamr hae thesis commmi hominum persuaSionc, quae tamquam naturae VOX an legem fert. Est enim haec non Scripta, sed nata leX, quam non didiCimus, C-CepimuS, legimuS, Verum ex natura ipsa ho arripuimus, hausimus, XPreSSimu ad quam non docti sed facti, non
instituti sed imbuti sumus, ut si vita nostra in aliquaSinsidias, si in vim, si in tela aut latronum aut inimicorum incidisset, omnis honesta ratio esset expediendae salutis. δII. Probatio indirecta. Ex absurdis. Nisi enim liceret iniusti aggressori vim usque ad necem repellere, a boni homines atque honesti, quo fidelius ab omni violenta defensione abStinerent, eo magis improborum audaciam in se Converterent; unde ius iniuriae cederet atque virtus periculosa redderetur i, non iam Salva Consi Stere poSSet societas, Cum publiCae Securitati peSSime proViSum esset, in innumeris enim aggressionis CaSibus Societa membra sua defendere non OSSet.
Corollarium I. Sicut se ipsum, ita quilibet etiam
alium contra iniustum aggressorem de sendere poteSt, immo interdum debet, ille . . qui speciali vinculo vel officio innocenti periclitanti Constringitur. Si filius vitam patris Contra iniustum aggressorem potest, immo debet defendere. Corollarium II. Haec cruenta defensio eodem iure Contra mente vel ebrios Cita est. Aggressore enim illi, etsi non formaliter, tamen materialiter et obiective sunt iniusti.
S. Thona. S. theol. l. 64, a. s. Cicero, Pro Milone C. 3.
452쪽
Corollarium III. Ad des endendam Corporis integritatem alit etiam pudicitiam licere tim iisdem limitibus, ut Supra p. 426 , aggressorem iniuStum etiam OCCidere, vix Sunt tui negent. Membrorum enim integritas ad vitam Servandam et recte in Stituendam ordinatur pudicitia vero in recta hominum aestimatione vitae aequivalet. Scholion. I. In Contentione ponitur ab auCtoribu S, utrum liceat interficere iniustum aggressorem ad des endenda bona formnae necne . Communis tamen Sententia tenet id licere, servato semper debito moderamine, Si agitur de bonis magni momenti Verum gravior est reSΘ, ait Lerim urit'. si agitur de bonis fortunae. Attamen Si magni momenti Sunt relate ad dominum, qualis Communiter non est res unius alterius 'e librae aureae , OmmuniS sententia theologorum id concedit, quando I fur Sit Clurem au seren aut violenter contra dominum detinens et 2 non Sit alia Via tuta, qua dominus rem suam satis certo recuperet S. Alph. n. 382 4 .' II. Diximus de sensionem cruentam, ut licita Sit, fieri debere in ipsa aggressione actuali. Utrum vero Ceat a Clualem aggreSsionem praer enire in Casibus quibusdam graVioribus meCne. in controversia est multis loc
gulariter occidere possum urem Pro conservatione uniti aurei 3 Theol. mor S X. h. Un homine a decide de me tueri son intenti Ora 'est Potnidovicuse. I a pris outes se disposition potir 'attaque a Pim- Provis te Sans cesse ii me uelle. 'un moment a rati treci petit attenter a mes our sans me laisse te temps de me clandre. II ier encore, arme 'un usit, it 'et ait mi en embuscade. Une circonstanc toti te fortuite 'a dctourn de mola hemin Cerialiaemcnt ii me uera quelque our, si e ne prend rost ensive ans
453쪽
DD OFFICIIS MOMINIS CIRCA ALIENAM NITAM. 420
licituria SSe negatur. Inter veteres', ait aurein , plures ideo existimabant licere mortem iniusti aggressoris in tendere, quia putabant licere Ctualem aggressionem prac venire, si nobis Certo constet alium iam decrevisSe aggres sionem ne aliam viam suppetere evadendi. Quae tamen doctrina, utpote maximis abusibus obnoxia et societati periculosa, hodie sustineri iam non potest. 9 Ratio vero huius Controversiae in eo est, quod non Semper ati Con Stat, quandonam aggressio sit mraliter loquendo Cluatis. Ad rem e m uril' uoniam solum sub ratione defensionis atque indirecte licet sterius vitam laedere isse alter actu debet esSe aggreSSor i. e. debet moraliter o quendo in eo esse, ut me invadat; attamen Si ensem Stringit, arma parat, beStiam Contra me immiSSuru est,samuhim paratum iubet, eum praevenire OSSUm, ne de- sensio mea irrita sit. Immo si via evadendi nulla St, ipsa adversarii aggressio ne adeo quidem instare debet, et nihilominus dici potest moraliter aggressor Verum in
praxi id vi accidet S. Alph. III 87 .
reSpece, utS-je era etat de legitime de sense Non repondent a Plupari des autevrs, car aggression 'a a comme iace. De Lugo est 'un utre avis: e suis en ta de legitime defense des orsque o droit est gravenient menace. I en est alias dans notre hypotheSe . a vie est expose a uia peril certain et de totis es inStants. Un seu parti, on e suppose, 'osi re a moi tuer ourn 'eire potnt tue. Est dria aggresseu celii qui, yant reSobi de
nou tuer, a pris dans e ut de mestire constituant uia commenCC-ment 'execution et petit notis Surprendre 'un momenti autre v
Philos hor. 7 262. Cf. thesim 18 ab Alexandro VII damnatam, quae St: Licet interficere falsum accusatorem, falsos testes, ac etiam iudicem, a quo iniqua certo imminet sententia, si alia via non potest innocens
454쪽
III. Num in critenta defensione liceat occisionem iniusti aggressoris directe intendere, controvertitur. De Luio aliique asserunt licere prorsus directe velle occisionem aggreSSoriS, si alia via evadendi satis tuta non sit nisi eius occisio. Sed verior videtur esse hae S. Doctoris' sententia e uia occidere hominem non licet nisi publica auctoritate propter bonum Commune, illicitum est quod homo intendat occidere hominem, ut se ipsum defendat, nisi ei qui habet publicam auctoritatem, qui intendenS hominem occidere ad sui defensionem refert hoc ad publi- Cum bonum, ut patet in milite pugnante Contra hostes et in ministro iudicis pugnante Contra latroneS, quamVi Setiam isti peccent, Si privata libidine moveantur. IV. Ex eo quod liceat innocenti contra iniustum aggressorem mente Se defendere, non efficitur, ut semper teneatur hoc iure utendi. Thesis. Duemun rn ala auctori aD susceptum lexiora- Iurali repug nat. Statu quaestioniS. I. Duellum est pug na Simularis
ex condiuo armis periculosis susces a. Dicitur ah pugna
item coininentationem Das uel in Lichte de Vernulast quam idem auctor conscril sit in libello periodico Stim men aus Maria-
455쪽
sineularis i. e. Certamen intu Contra alterium, Seu Singulorum Contra Singulos, ad distinguendum duellum a bello, quod est pugna unius populi contra alium; b ex condicto i. e. deSignato tempore et loco, quo distinguitur a defensione legitima vel etiam a rixa quae ex improViso vel repentino animi motu oritur; C armis periculosis i. e. ad occidendum vel Draviter vulnerandum aptis, non Sola Virga vel baculo ad letaliter vulnerandum inepto. 2. Privata auctoritate susceptum duellum Contendimus
legi naturali repugnare. Distinguitur enim duellum ubi,
n et privatum, prout publica aut privata auCtoritate suscipitur. Iam vero duellum auCtoritate publi Ca SusCeptiunlicitum esse potest, ut Cum ad Causam Publicam V. g. ad
bellum vitandum suscipitur. Tale fuit certamen inter David et Goliath. In thesi agitur de duello privato quod prae- Cipue honoris vindicandi causa suscipitur. Tale duellimcontendimus legi naturali repugnare. 3. Antiquis temporibus duelliam honoris vindicandi causa
non exsistebat Barbarae gentes Singularia Certamina inibant vel ad iniurias sibi illatas, occisiones PraeSertim propinquorum ulcisCendas Blutrache in sicut mos erat apud Vetere GermanOS, Vel sicut veteres Galli, ad sortitudinem suam ostendendam. Tempore medii aevi duel-him diversis de Causis Surpabatur, V. g. X RUCtoritate
publica ad dirimendam litem coram iudice, quod uelit genus inter ordalia numerabatur et ab Ecclesia diu aboleri non poterat, quamquam a S. PontifiCibus saepe reprobabatur. A tempore Saeculi XV ad solam reparationem honoris restringi coepit. Ecclesia detestabilem duellandi usum Conc Trid. Semper severis poeni prohibuit. Nihilominus usque ad medium saeculiim XVIII aliqui theologi docuerunt, saliem speculative loquendo et abstrahendo a prohibitione Ecclesiae, duellum non poSSe pro Omni casu illicitum dici quam sententiam Benedictus XIV a. I 752 IrOSCripSit Recentiore adhuc nempore aliqui
456쪽
duellum defendunt eo, quod illud sit medium aptum ad-
tuam per iniuriam denegavit. Τ, Thesi probatio. Omnis actio, qua homo ovii nu/II visae sibi arrogat, legi naturali repugnat, ut Supra P. I 8 iam ostendimus. Atqui duello homo dominium vitae sibi arrogat, Cum propria niarte de vita sua et de vita alienadisi onat. bene enim periculit m propriae vitae et alienae intendit, Cum actionis Suae, praeter CCiSionem, nulluSalius sit effectus quem legiti ne directe intendere l)OSSit. Et re quidem vera effectus qui intenditur, ut de 'mo-centia vel veri ate probanda vel de lite irinienda non di- CamilS, ad quae Certo duellum non est medium aptum est vel iniuria vindicanda vel honor laesu reparandUS vel sortitudo animi ostendenda. Sed nullus ex his effecti bus legitime directe intendi potest. I. Non iniuria vindicanda. Vita enim hominis, Cum ultimo Dei sit, aliutuam domini, non potest legitime pri vata auctoritate ad ulciscendam iniuriam hominis auferri; neque, qui offendit, duellum accel)tando iniuriam reparare Se Velle declarat, sed potius iniuriam merito inflictam esse prositetur Unde uel in opponitur iuri societatis. 2. Non o r laesus reparandus, cum is adhibisa, quippe quae nihil probet in favorem honestatis, sit medium ad honorem et arandum inelitum. Ex eo enim quod alter ex duellantibus alierum vincit, ipsum neCand Vel graviter vulnerando, non efficitur, ut vir probus Sit Velexi, robratione iniuste affectus opponitur duellum ius istae. 3. Non fortitudo anini declaranda. Quam tuam enim
duelium, lai praesertim tem l)oribus, existis latur medium alitum ad notam ignaviae avertendam, non St tamen Verae
sortitudinis indicium sed totius animi timidi it ignavi
457쪽
DD OFFICIIS MOMINIS CIRCA ALIENAM NITAM. 433
signium. Vere enim fortis ille est, ii contumelia a flectus in patientia et mansuetudine animum suum possidet et qui ad duellum provocatus aperte declarat se velle leginaturali et Deo oboedire potius quam hominibus. Duellum
reVera rectae rationi adversatur 'Ergo duellum legi naturali repugnat. Scholion et uae de duello privato dicta Sunt, valent
etiam . . . de dueltas studenti a quae mensurae vocari solent , in quibus aliquae praecautiones adhibentur ad pericultam gravis laesionis arcendum. Nam a laesiones possibiles manent quis autem poteS determinare ac Curate limites inter laesiones graves et leves Ergo etiam in talibus duellis periculum aliquod gravis laesionis sine iusta causa aditur: luod evidentius fit, si attenduntur rationes plane frivolae, ob quas talia duella suscipiuntur. Immo a pleriS-que menSurae propterea defenduntur, quia sint aptum medium ad exercendam animi fortitudinem. Ergo Con- Cedunt, quod alia negare Solent, manere peri Culum gravi Slaesionis. Quomodo enim fortitudinem qui exercere poteSt a Ctione, quae omni periculo Caret Immo etiam Concedunt ipsum periculum non permitti, sed e industria quaeri ad exercendam sortitudinem. Praeterea b men- Sura natura sua viam Sternunt duellis proprie dictis. Contrahunt inim studentes Consuetudinem armis iniuriasi I 'honneu veritable consiste dans a dignite et a valeur morale, que te uel moyen PhySique, ne Peut ni donner, ni restituer. Si par honneu on enten restinae des utres, it aut distinguer entre appreciation des homine siclaires et honnetes,la Seule qui compte, et e ver lici de opinio frivole I,'estimedes premier ira a colui qui aura te coiirage de refuse te duel: I approbation de a se conde tui fera desaut mais it petit 'en passerparce ii 'elle est 6prisable et ii te doli parce hi 'il audrait Pacheter au 3rix du devoir, qui oblige ait respect de a vie enlui me me et dans es utres O G Sormis, Trait de philos. II I74.
458쪽
sibi illatas vindicandi. Ideo iure optimo Congregatio S. ConCilii . . Aug. 180 Cf. Acta . Sed is XXIII et a
declaravit etiam clitella studentium subiacere poenis CCtesiasticis in duellantes latis.
I. Principium Tenerale. Bona vitae et sanitatis proximi nobis Promovenda sunt, secundum axioma illud lege naturali declaratum: Quod tibi is seri vel non fleri, fac vel
ne fac alteri. ' Proximus enim haec bona vitae et anitati a Deo CCepit, Sicut nosmet ipsi, tamquam media ad beatitudinem illam asse luendam, ad quam nobi SCUm destinatur. Proximo proinde bona illa sunt optanda nobis et promovenda propter Consociationem, quam habet nobis cum in istis bonis tamquam mediis ad eundem finem'. Unde eadem lege illa naturali, qua iubemur ad nemn Strum tendere, tenemur axioma illud supra laudatum se tui et bona ipsi promovere sicut nobismet ipsis. Vox autem illa sicut non significat aequali alem sed similitudinem, quatenus opera et studium, quod ad noStram Vitam Servandam Conserimus, est quasi exemplar eiu quod proximo faciendum est. Homo enim Seipsum magi CX caritate diligere debet quam proximum. Nam et DCUS diligitur ut principium boni, sul,er tuo funda ur dilectio caritatis homo autem seipsum diligit ex Caritate secun dum rationem, qua Stu arti Cep praedicti boni proximus autem diligitur secundum rationem societatis in isto bono. Consociatio autem est ratio dilectionis Secundum quan clam unionem in ordine ad Deum. Unde sicut unitas potior est quam unio ita quod homo ipse participet bonum divinum est potior ratio diligendi, tuam luod alius
459쪽
DE GFFICIIS HOMINIS CIRCA ALIE ΝΑΜ VITAM. 433
associetur ipsi in hac participatione. Et ideo homo ex caritate debet magis seipsum diligere quam prOXimum.' Item qui in hac consociatione artiore vinculo nobis Sunt
Coniuncti, iis prae Ceteris Si ConSulendum. Et ratio St,
quia Cum principium dilectionis sit Deus, et ipse diligens, necesse est quod Secundum propinquitatem maiorem ad alterum istorum principiorum sit dilectionis affectus. Sicut enim Supra a. I eiusd. q. dictum est, in omnibus in quibus invenitur aliquod principium, ordo attenditur Se Cundum Comparationem ad illud principium .s II taberior explanatio. Ex principio illo generali sequitur
I. Ut teneamur rem OVere Omnia, quae vitae integritati, sanitati proximorum obesse possint, nisi ex hoesinCommodum respectu periculi proximi relative grave nobi oriatur. Sic oportet alios saltem monere de periCulo imminenti, e . . de fossa aperta noCtu, de bestia seroci, de morbo Contagioso, de ruina domus etc. Praepositi autem etiam Cum gravi incommodo tenentur Consulere saluti corporali
Subditorum, O . . Parente . . . domini . . . magi StratUS.'2. Ut, si malitin grave in proximum irruit, oporteat eum adiuvare. Si si qui in periCulo vitae verSetur, e . . in aqua immersus, in domo ardenti in C istis, omnibus adest officium proximum liberandi e periculo imminenti, si Sine gravi lieri Culo vitae propriae poSSint qui l)us vero Cura illorum in Cumbit, etiam Cum gravi periculo auxilium ferre tenentur, nisi impossibilitas salutis adsit, vel Si mor prol)ria sine ulla utilitate praevideretur. Si qui inveniret hominem vulneratum vel ope humana destitutum, teneretur eum adiuvare secluso gravi mi edimento vel aliorum auxilio; et qui sanitatem alicui reStituere poSset, quin faceret, Certe peccaret Contra Caritatem. 93. Ut teneamur iis qui vestibus, domicilio, nutrimento egent, meCeSSaria ad litam praestare; inde praeceptum
460쪽
eleemosy'nae faciendae habetur. Distinguitii necessitas communis et necessitas Xtrema prOXimi Si prior adest, tenemur ex iis quae nobis ad vitam Superflua sunt, iis suCCurrere, Si Ver in Xtrema necessitate est, etiam iis, quibus ad vitam indigemus, adiuvandus est. Attendendum tamen est, ut eleemosynae diStribuantur ex amore, cum Vari uisu et prudenser, ne potius pigritia foveatur, sicut olim plebs Romana publicis ibatibus Corrupta non nisi panes et Circense expetebat. Reliqua officia caritatis exposita invenies apud morali Sta S.CAPUT II.
DE DOMINIO PROPRIETATIS SIVE DE IURE PROPRIETATIS INDIVIDUAE L
VARIAE SENTENTIAE CIRCA IUS PROPRIETATIS EXPONUNTUR
Notiones praeviae circa dominium explanantur .
I. Notio dominis. I. Dominium, Valo sensu sumptum, est acultas mispo nendi de aliqua re vel Clione tamquam sua. HOC en Sui ViVems, Philos hor. 28 Silq.: In hac disputatione inagistro utimur P. Cathrein . ., breviter cona Plectendo ea, quae copiosius persecutus est claris SimuSille scriptor in Philosophia sua morali 7 276-3i9. Cf. etiam eius iam opera De Sorialismus ' Moralphilosophie II ia -336: V er, Inst. luris nat. 26- I92 Lehmen. ci, Lehrbuch der
theol. III ' O sqq. Quae in hoc capite ad verbum asseruntur Sine auctore, deprompta sunt ex is Philosophia morali P. Caurei l. c. IIaec explanatio sit secundum doctrinam a P. Marc Infit. mor n. Sit S ait, traditam.