장음표시 사용
121쪽
pannis gradatim maioribus, alius pannus in extremo fissus circa cubitum ducatur, deinde fascia ipsa cim cum uoluatur, quae tandem sursum dirigenda est, quo per eam splenium ad brachialem arteriam appositum quoque firmetur. 6. II 6 MN. I M: L
Cum autem propter hanc perationem et fasciarum apparatum paulo strictius applicandum, inte dum inflammationis grauioris, ideoque gangraenae metus Oboriatur, praeter venaesessionem, vi lium exiguum, potum tenuem, aliaque auxilia interna, externe quoque epithemata reprimentia ex herbis discutientibus, hyssopo, scordio, et cum sale ammoniaco, lithargyrio et aceto applicanda sunt. g. 327.
Maius periculum imminere videtur, cum manus extrema friget, et ideo arteria principe deligata. membrum vix seruari posse ostendit. Cum autem nonnunquam per arterias superstites laterales nouus circulus, nouaque vita partibus successive inducatur, et frictionibus, et epithematibus moderate calidis ex decoctis herbarum discutientium, vel ex semispirituosis v c. aqua vulneraria, circulus sanguinis, quantum fieri potest, adiuuandus est. His itaque auxiliis cum Dum applieatis, et calore moderato redeunte, fascia diu et ad quartum Vsque diem relinquenda, postea autem admota prius fascia tortili soluenda est Sed caute dispiciendum, an linamenta per se cadant, et fila, quibus arteria ligata est, contractione arteriae sussicienti facta, volthrombo quodam formato, sponte soluantur nihil enim ex his temere mouendum est . Interea ipsius
122쪽
vulneris mutatio ostendet, utrum illud digerentibus remediis, an balsamicis magis sanandum sit.
Parte gangraena corruptae, vel defectus nouae circulationis, brachium torpidum et immobile relinquunt tunc Vero, ante litan, vires prorsus si anguntur, amputatio suo tandem loco a nobis describenda, debet suscipi, ut, quamquam tristi auxilio, vita hominis, si fieri possit, conseruetur. Qiuod si autem vulneris sanatio ex voto su Ccedat, et libera humorum circulatio in brachio restituatur, membrum, quod hactenus quieuit, paululum mollendum, et corpus aegri languidum redditum succes Duo nutrimento reficiendum est. Torpor brachii, si quis relinquatur, frictionibus, sotibus calidis, unguentis neruinis aliisque auxiliis sensim dissipetur, quoicum aliqua semper i his partibus debilitas remaneat motus tamen, quantum fieri potest, restituatur.
Quae de neurysmate in sex cubiti oriundo nunc proposuimias , normam exhibent chirurgo, ad quam curationem in reliquis quoque corporis partibus suscipere potest, si auxilia nunc indicata simili quoque ratione in iis applicanda sunt. Si vero situs partium auxilia ha Stenus descripta haud admittat, in vero neurysmate lethalis tandem ruptura, in spurio autem corruptio gangraenosa ceri sinquuntur. g. 2 332. 'Cum aneurysma verum saepius lente increscat, eo enitendum est, ut vita hominis, quamdiu fieri potest, protrahatur et conseruetur Ideo crebra venaesectio, si vel maxime vires enervet, instituatur,
123쪽
victu pareo et molli, facile digerendo, aeger nutriatur, motus vehementior et nisu partium, aneurusmati potissimum vicinarum, nunquam suscipiatur. Omnibus tamen his consiliis arteriae distentae ruptura et mors, ex improuiso inde oriunda, euitari nequeunt.
Vari est tumor venae praeternaturalis. Haec enim sanguine spisso et in regressu retardato ultra modum distenta, et, cum valvulis distincta sit. nodosa et varicosa redditur. Varices quidem frequentius in cruribus grauidarum Occurrunt, m. C. f. 4 3 seqq. sed et circa tumores varios, quibus Venae maiores comprimuntur, laterales rami distenduntur, et molesta symptomata inducunt.
Caussa proxima semper in lentiore regressu sanguinis per truncos venarum posita est disponuntur ideo ad has stases potissimum ii, qui sanguine viscido, Crasso, trabitari praediti sunt, nec corpus satis exercent. Occasionalis semper Certa est, compres si nimirum trunci vel rami maioris venosi.
Varices autem ex his caussis oborti successuevaria incommoda asserunt: primo scilicet pruritus et ardoris sensus obseruatur, paulo post maior, inprimis circa valvulas et nodos venarum, oritur CallositM,
124쪽
lostas, rumpuntur interdum, et sanguine effuso, incommoda oborta ad tempus leuantur, interdum ver a sanguine corrupto et stagnante ulcera nascumtur, quae sordida fiunt et dissicilis curationis sunt.
Si caussa comprimens non diu subsistit ut in grauidis, vel si quis alius tumor compressionis caussa est, isque vel discutitur, vel exstirpatur, pressione sublata, lento sanguinis et distensio vasis iterum
cessant, et regressu cruoris in venis optime restituitur. NegandUm tamen non est, varicosa vasa circa tumore oborta, horum exstirpationem dissicilem reddere. Si vero caussa comprimens remoueri nequit, varices diu durant, augentur, et haemorrha-gias saepe molestas inducunt, . c. in tumoribus et ulceribus cancrosis f. 2O8.
Vera itaque medela locum non habet, nisi caussa tollatur. Ea nimirum, quae sanguinem viscidum corrigunt, remedia, lentiu agunt, et venaesectio, circulum humoris huius uniuersalis iuuans, vix susscit morbo penitus debellando. Medicamenta externa discutientia sicca in sacculis, ex herbis amaris paratis, applicata non diuturnum leuamentum praestant spirituosa potentius quidem reprimunt, sed partes magis callosas reddunt emollientia pruritum et dolores leniunt, sed rupturae vasorum et ulceribus excitandis occasionem praebent.
125쪽
Ad amplissimam de vulnere tractationem nunc accedimus , cum non tantum casu fortuito illata vulnera, sed etiam iri variis operationibus chirurgicis instita a nobis disquirenda sint. Si itaque in generali hac tractatione indolem, caussas et symptomata attendamus, differentias praecipua vulnerum examinemus, et quid in iis natura praestet, et quomodo ars naturam iuuet, disquiramus vulnerum in variis partibus occurrentium ratio in particulari tractatione melius patebit.
Omnis unitatis solutio seu continui laesio in corpore animali, qua partes in fatu naturali cohaerentes morbos diuiduntur, vulnus appellatur; i. m. f. 6 i. 7 I. sensu strictiore praeternaturalis diuisio partis mollioris vulneris nomine insignitur, et eHuxus fluidi sanguinei, vel similis ex cauis laesis, simul hac notione comprehenditur hinc fractura vel fissura in duris ossibus obueniens, quae natura sua cum Vulnere conuenit, ab eo quodammodo distinguitur.
126쪽
. O. Si corpus aliquod in prirnis instrumentum arte
factum, figura praecipue acuta laedens, partes corporis cohaerente validius petit, illae a se inuicem diuelluntur: scindendo itaque, pungendo vel contundendo vulnera infliguntur. Ruptura partium cohaerentium a valida earundem distensione, nullo instrumento laedente applicato rarior quidem , ad vulneris tamen deam referenda est.
In omni vulneris disquisitione instrumenti laedentis ratio habenda est, quo effectus ex mole, impetu, diressione et figura eius pendens. iudicetur et cum resistentia corporis laesi comparetur. Ho in casu impetus quoque corporis humani laesi in aliud, vel quiescens, vel motum fastus, examinari debet. Caussae enim laedentis cognitio essectum sue laesionem inde oriundam, clarius ob oculo ponit. - 3 . Vulnera scissa, siue instrumento acuto illata, primaria sunt m quibus natura ulneri in genere. mutationes inde pendentes et methodus medendi optime declarari possunt. Collisa vero vulnera, Mammultis nodis ab illis di sierunt, suo loco ulterius a nobis examinanda erunti ungendo illata vulnera, Pro diuersa laesionis ratione, partim ad scissa, partim ad collisa referri debent.
Porro vulnera disserunt ratione magnitudinis, cum non tantum longius vel breuius in superficie Corporis excurrant, sed et profundius inter partes, a que alia in ipsas corpori cauitates, penetrent: qua re perspecta, non tantum diret fio externa sue
rectus obliquus, incuruus et angulosus decursus,
127쪽
sed interna quoque ex natura et situ partium vicinarum, disquirenda est. Interduim etiam vulnere inflicto, pars aliqua corpori aufertur.
Cuius rei consideratione ad partes vulneri vicinas, plus minusque laesas, ducimur, eaSque ex anatomica corporis cognitione, inprimis partium sa-brie et situ, et astionum inde pendentium varia laesione, diiudicamus. Maxime autem ex uniuersalis compositionis ratione ad arteria et venaS, nec non neruo et parte neruosas, varia ratione laesas, attendimus, et mutationes inde oriundas, speciali haemorrhagiae et doloris vulnerum tractatione, ac-
Neque vero hae tantum partes sigillatim, sed et aliae Organicae ex his compositae, quarum substantia laesa est, perlustrari merentur quam ob rem particulari quoque chirurgiae tractatione, vulnera capitis, pestaris, abdominis et extremitatum. et in his viscerum organorum, musculorum et ligamentorum examinari, et ex his, quae nunc fundamenti loco ponentur, diiudicari et curari debent.
Distinguenda quoque sunt vulnera, instrumento laedente remoto pura relicta, ab aliis impuris, quibus nimirum partes corporis peregrini, vel ipsa laesionis vi intrusae, vel ab instrumento laedente relictae, inhaerent; quas quidem disserentias in capite de vulneribus selopeiorum, eorumque, quae Virus habent, suo loco ulterius pertractabimus.
Uulnera etiam recontia ab iis distinguenda sunt, Quae diuturna curatione protracta, vel medendi ra' H a tione
128쪽
tione minus apta a priori statu multum recesserunt, et ad viceris naturam transeunt, horum enim diiudicatio et curatio, accedentibus nouis ymptomati
Cum vulnera quaedam in principio non semper accurate diiudicari queant, vel in successiua curatione vario modo mutentur, ad symptomata accessoria ubique accurate respiciendum est. Sic haemorrhagia, tumor inflammatoriuS, Oedemato suS, emphys ematicus. dolor, spasmus, vomitus, febris plus minus insignas, immobilitas partium, lipo thymia et alia, et in se, et in successimo accessu, annotanda sunt, quo omnibus inter se comparatis, et laetionis magnitudinem, et pericula, quae imminent, cognoscere et praeuidere queamuS.
Sed quod uniuersa haec vulnerum consideratio non nisi de differentiis eorum quibus dlim exposuit, neque propterea ex ea methodus medendi in uni uersum intelligi potest, agamus nominatim de viil neris simplicis natura et indole mutationibus item, quae sere semper accidunt. Ita quidem videmur recte iacere fundamenta, in quibus doctrina de vulneribus diiudicandis et curandis nitatur.
Cum integumenta corporis usque ad musculos acuto instrumento laesa sunt, linea primum apparet, vian instrumenti laedenti indicans, quae, ubi paulo post contra Hiis fibris discissis, dilatata est, essicit, ut ora Vastarum ap*rta sanguinem fundanti Magis vero distant abia vulneris, si musculi simul laedantur, quoniam fibrae musculares, propter fabricam
129쪽
suam maiori vi contractili praeditae sunt et proinde CUtaneum quoque vulnus magis distendunt. g. SI' Oscula vasorum, quae primo sanguinem fundunt, sensim retracta angustantur, ita, ut tandem haemorrhagia, si maiora vasa laesa non sint, spontes statur exsudat paulo post non nisi tenuis lympha, quae vulneri obliga , et ita ab aere defenso, instar balsam est. laesas partes a siccitate tutas reddit, et tanquam gluten naturale subitam saepe coalitionem praestat, cuticula in laesa parte sensim desquamata, cicatrice in cute vix conspicua.
Quod si vero maior copia sanguinis assivit, quae, deligato etiam vulnere, in cauo eius haeredi si porro ab impetu instrumenti laedentis fibrae in margine
vulneris nimium attritae et crispatae sunt, tunc altero et tertio die febris oritur , quae vulneraria, ob caupsam dicitur, ut inflammationis essectus considerari meretur, et plus minusque vehemens est, quo sacto, assiuxus humorum ad vulnus augetur, et sanguis stagnans cum partibus attritis in pus conuertitur. f. 2.
Vt vero in vulnere sponte conglutinandori. 3SI. aliquis pruritus ceu leuisitimae infJammationis si1-gnum, percipitur, sic in vulnere maiori, cum aliqua corruptione partium coniuncto, S. 3sa inflammatio plus minus aucta subsequitur, ora vulneri Stument, calent et dolent, donec impetu humorum sensim Consopito, pus album, blandum et spissum generetur, hoc caute deterso, purior gelatinosus et lymphaticus humor sequatur, et tandem siccato, labia vulneris iterum coeant et cicatrix formetur.
130쪽
Vasa vero discissa primo sanguinem contentum dimittunt, postea contrahuntur et tenuiorem humorem exsudant, quo facto ora crispantur, destru-nae partes cum pure exeunt et exsudante lymphatico fantum succo, paruae eminentiae fungosae quasi et albidae, sed satis densae, facile inter se onglutinandae, vulnus replent, aliis vasis, ad lentum tr. culum aptis, restitutis et elongatis, aliis callosis
Vasa obturata et callosa reddita cicatricem sor-anant, quae potissimum ex contextu Celluloso et cute, eum cuticula renascente in unum et densum cor-Pus conCrescente Oritur vel potius contextus cellulosi et cutis fibrae densae ita occallescunt, ut cuticula, has partes, sano statu tegens, et inde facile desqua manda, in cicatricis superficie nunquam vere
Vulnera itaque in sanis de reliquo corporibus sponte rursus coalescunt; sunt tamen et aliqua ad-aninicula, quibus curatio adiuuatur, inprimis si maiora sint, et ad validam inflammationem et suppurationem ducenda vulnera. Omnis diaeta inflaminationi et labri accommodanda est, . 2. 3. et, cum in fluxu optimorum humorum ratio depu- Tationis et consoli lationis vulneris posita sit, illico Patet, cibos bonae notae eligendos viscidos autemo dissicile subigendos, qui suppurationem peruersam reddunt, sedulo euitandos esse.
Vulnus ipsum ab omni irritatione atque adeo a crebriori aeris accessu praeseruetur, et pars laesa quieta