장음표시 사용
251쪽
ΡARS II. R. II CAPITIS MORBI. ass
tium distentarum dissipatur. Incisione in occipite sacta, vel potius setaceo applicato, 3. 27 seq. aqua subducitur et blanda suppuratio succedit. Remediis internis, in hydropis curatione m. c. s. 8a seqq.)propositis, rarius cum fructu in infantibus utimur, in his tamen secretiones serosae saepius naturae motu
De vulneribus et mntusionibus capitis stricto se
dictis, hoc est, de iis, quae caluae confinia assciunt, accuratius dicendum est, cum grauitas harum laesionum ob partis nobilitatem insignior sit, nec tantum symptomata prorsus singularia, sed etiam tristem et saepe haud praeuisum euentum inducat. Nonnullis itaque generalibus monitis praemissas, tractationem de fractura caluae et trepanatione sequemtibus capitibus subiungemus. f. O . Impetus grauior corporis cuiusdam vehementer moti nulla saepius, vel exigua, externae laesionis signa relinquit, subito tamen lethalis fit, cum tenera cerebri, cerebelli et neruorum fabrica ita commoueatur, ut actiones Omnes corporis animalis illico sufflaminentur, g. I a. Quod si vero percussio lenior st, obnubilatio sensuum, soporosi affectus, vomitus bilios, vera vel apparens resolutio neruorum totius corporis, vel tantum insignis tremor et languor subsequuntur Interdum post impetum grauiorem, aegri,
252쪽
a o PARS II. R. II CAPITIS MORBI.
aegri inprimis iuuenes ad se redeunt, nec de alio, quam grauatiuo corpori dolore conqueruntur, qui sensim paulatimque cessat interdum tamen, vel citius vel tardius, etiam post plures dies, grauissima symptomata, laesionem, primo intuitu leuiorem visam, tristem atque de letalem pronunciant. g. TOS. Ex quibus omnibus abunde intelligitur, quas-eunque capitis laesiones non obiter esse considerandas, magnam potius in iis disquirendis attentionem adhibendam videri, ne medicus et chirurgus in pro-gnos decipiantur saepe enim accidit, ut in re dubia, nullis signis definienda, auxilium certum applicari
nequeat, attamen et tunc, quo mala sutura praeeaueantur , generalioribus indicationibus , nunc
quodammodo definiendis, insistendum est.
g. TO 6. Cum itaque omnis percussio, et inde oriunda laesio capitis, dissicilis et ardua dicenda sit, non tantum eo respiciat chirurgus, ut percussionis indole aestimata et instrumento laedente cognito, de vehementia impetus iudicet, sed et omnes Capitis regiones, capillis etiam abrasis disquirat. Iam vero aliqua tantum laesionis suspicione mota, venaesectionem haud intermittat, et in plethoricis quoque re-Petat, possiemate antiphlogistico, quod aluum satis vehementer ducit, superdato, postea epithemata ex herbis discutientibus, scordio, hys p ο betonica. cet in aqua vel vino cocta applicet, quibus nimirum attenuatio et resorptio humoris effusi et stagnantis adiuuetur, diuque hac attentione utatur.
Vulnus parti capillatae capitis instimim scian
253쪽
medicamenta topica apte applicari queant. Cum et iam saepe radices pilorum mortuae, Ut peregrinum corpus conlider3ndae, in Vulnere relinquantur, eiusque perfectam consolidationem impediant, his quoque caute uulsis, curatio tandem perficia tur Maior denique attentio adhibenda est, si ii gua saepe particula, a corpore laedente relicta, neruum quendam vehementer irritat, et praeter dolores spasmos, vel particulares, Vel uniuersales, et per totum corpus propagatos, essicit.
. Os . Uexata quidem discutientia medicamenta postulant, . os seqq. ubi vero sanguis effusus sub cute,
membrana epicrania vel pericranio coiit, haec caluae inuolucra protinus incidenda sunt, ne humor, stagnando corrhiptus et acer factus, subiectas partes arrodat in quo ad os ipsum denudatum et interdum carie affectum quoque respiciendum, illudque suo modo contegendum est, . 93 seqq. Magna vulnera, quae in integumentis super caluam excurrunt, sutura cruenta dissiculter uniuntur, cum ossis di quisitio saepe repetenda sit, et pericranium et membrana epicrani sutura simul comprehendi nequeant.
Postquam vero in laesionibus capitis partes externae accurate disquisitae fuerunt, ad caluam quoque suo modo laesam et fractam respiciendum est Disterentias laesonurn iam veteres accurate indi CR Chirurg. Q runt,
254쪽
1 1 PARS II. R. II CAPITIS MORBI.
runt, cuius doctrinae egregium compendium P LAΥNL Rus Xhibuit ). Nos quidem haec ex differentia instrumenti laedentis et natura laesionis breuiter explicabimus, Omnium autem ossium caluae laesiorres exemplis illustrabimus, et paulo post generalem considerationem pathologico therapeuticam ex instituto nostro trademus. Instit Chliurg rat. I. Sa ad , 3I. f. IIo, Calvae ossium laesio vel ex acie instrumenti laedentis, vel ex eius impetu diiudicatur, et diuersa nomina accipit. Si telo Vel ense acuto, per integumenta omnia caluae penetrante leuior laesio in superficie ossis effecta est, his sedes appellatur interdum vulnere obliquo pars caluae plus minusque profunde tollitur, et ποσκεπαζ σμιον siue dedolationem sistit; si vero ensis vis per totam Caluam vulnere quasi inducto penetrat, vi οπή vel λακοπηoritur, quarum illa recto, haec obliquo progressu conspicua est.
Aliter vero impetu calua laeditur. Nam sexilis adhuc calua, ut infantum et puerorum, depressam fouearia ut metallica vasa admittit, ita, ut sine rima acta locus extUS congauus, intus convexus sit, quod genus φλάσιν vel λάσιν dicunt. Si in adultis, quorum calua fragilior est, similis depressa obseruatur, lamina interdum externa integra, et interna vitrea fracta, aliquod contrafissurae genus exhibet crebrius tamen utraque caluae lamina simul frangitur.
Fragilitas autem ossium caluae in rimis et fissuris varias laesionum differentias admittit. Rima enim
255쪽
PARS II. R. II CAPITIS MORBI a 3
enim interdum adeo exigua est, ut capillaceam et vix conspicuam lineam reserat, et ideo τροχισμος seu ρογμη σι κωM dicatur interdum autem latera fissurie se inuicem recedunt, et porro variis, et vix satis deficniendis modis, vel fragmenta exhibent, vel continuata rimas essiciunt, variisque appellationibus occasionem dederunt. g. I g. In primis vero ex diuerso hoc rimarum tractu, variis in locis caluarum laesarum Obseruato, controuersiae de resonitu, siue contra sura, ortae sunt. Calvae quidem fabrica ita comparata est, ut, uno latere percussione laeso, in opposito latere licia vel prorsus non vel certe rarissime agatur. A laeso tamen latere incipiens fisura ita continuatur, ut ad vicina, immo opposita ossa et basin caluae procedat,
quaeri inae in contrariam partem actae eodem modo,
ut internae laminae fractura g. II. contrans urae
g. 7 4. Hae laesionum disterentia perpensa chirurgus ad disquisitionem earundem procedit, varii sym-Ptomatibus obortis monitus Licet enim ictu capitis laesus aeger saepe pr/tinus concidat, obnubilatione sensuum assiciatur, sanguinem per nareS, OS et au-
Te CXcernar vomitu Ommoueatur nondum tamen
ex his et aliis signis, g. 7o . fractam esse caluam tuto concludi potest, cum a sola vehementiori cerebri
Commotione ea ueniant, et in iunioribus praecipue post breue temporis spatium cessent his tamen Obortis, ulterior chirurgi attentio omnino requiritur. Itaque, si haec indicia perdurant, si torpidus et plane soporosus iacet aeger, si urina et faex aluina o m.
256쪽
r PARS II. R. II CAPITIS MORBI
improuiso dimittuntur, si nerui resoluuntur, vel alternatim convelluntur, si febricula, ab initio accedens, in progressu multum intenditur, de grauiori laesione certi sumus. Tenendum quidem est haec
ipsa sumptomata laesionem non semper protinus sequi, sed interdum post plures diεs, nec semper simili serie accedere; attamen, quo magis aucta et pertinacia sunt, eo maius periculum aegro imminet.
g. II 6. si igitur vulnus externum simul coniunctum est,
eius ambitus internus specillo Caute exploretur ex eo enim ad fissuram haerente concludatur, glabram alias et politam caluae superficiem rimam quandam, aut fissuram etiam egisse. Consuetum vero et singularem interdum suturarum progressum bene discernat chirurgus laesiones disquirens. Vt vero in omni laesione, specillo exploranda, chirurgo attente versandum est, . so . sic potissimum in plagis , capiti illatis, eo respiciendum est, ne instrumentum, si forte fissura amplior fuerit, in cauum ipsum et ad cerebrum partesque teneriore ruditer impingat.
si nullum vulnus externum est,chirurgus ex aegro, mentis adhuc compote, sciscitetur, an locum doloris indicare queat, vel, duro corpore dentibus ipsius interposito. maxillam inferiorem ad superiorem vehementer adducere iubeat, vel eam ipse apprimat, quo perspiciat,num membrana epicrania et pericranio tensis, locus doloris accuratiori sensu definiatur. Sin vero aeger soporosus iacet, chirurgus attendat, an manum parti cuidam capitis crebrius admoueat, et ita locum laesionis utcunque indicet. Experientia quoque saepe onfirmatum suit, via latere cere
257쪽
PAR II. R. II CAPITI MORBI et sbri laeso resolutionem neruorum opposita
g. I 8. Hac ipsa eaque saepius repet a disquisitionachirurgus eo ducitur, ut incisionem, capillis tamen antea abrasis, in illo loco tentare possit, quem aliqua ex signis petita suspicione cognouit. Inter incidendum, nisi calua sortiter resistat, suspensa manu versandum est, ne mobilia ostis fragmenta nimium deprimantur. Incisio autem vel forma decussata crucis, vel alia fiat, prout chirurgo locus aptus deprehenditur, et limbi eminentes tunc protinus scalpello remoueantur,ne caro paulo post luxurians vlteriorem curandi rationem impediat. Si incisione facta, nulla rima vel alia caluas laeso detegitur, tentandum est, an emplastris, vel epithematibus emollientibus et discutientibus applicatis, alius locus inueniatur, qui mollitiem, tumorem, inaequalitatem, vel aliud signum prodat, quo tandem repetitis tentaminibus ad sedem morbi deducatur. Incisae integumentorum partes linamentis carptis siccis, vel spiritu vini imbutis, obtegantur et non nihil leuentur, quo sanguinis asiluxus sistatur ligatura enim arteriae super caluam excurrentis raro vel nunquam necessaria est.
Chirurgus, qui grauioribus symptomatibus ad disquirendam laesionem latentem impellitur, mee tem timide incidat, nec, quod postmodum disquirendum erit, Hrepano cunctanter utatur cum
enim aegri vita in summo versetur periculo. id quod auxiliis his applicatis nunquam intendi, saepius imminui et tolli potest; cum porro, inpri-
258쪽
rnis post magnas cerebri commotiones, suppuratio in his partibus externis succedens resorptioni parcius essu rum et stagnantium humorum faueat, summa haec remedia et atrocia forte visa audacter
tentanda esse, quilibet perspiciet. f. a P.
Rimul ossis denudati exigua, quae cum Oculo rum aciem fugit, tum specillo detegi nequit, tr mento scriptorio ossi inducto et deterso e linea nigra relicta cognoscitur. Rima patentior eiusque diareolio facilius conspicitur, et simul ossis alienati et pallidi facti vestigia, nec non partes eius solutae ibstinguuntur. In omnibus vero his disquisitionibus ad aetatem aegri et figuram, crassitiem et densitatem caluae, chirurgus bene attendat. Praecipue vero in illa disquisitione magna cura adhibenda est, si fissuras ad occiput, tempora et ossis
frontis inferiorem partem excurrunt cum illae haud raro ad basin caluae sinus Dontales et orbitas transeant, ideoque magnum periculum declarent. Porro quoque patentiores rimae, illis in locis excurrentes, ubi sinus durae matris subiacent, ob laesonem horum vasorum, et magnam inde metuendam haemorrhagiam summa cum circumspectione diiqubrendae sunt.
s. m. Ratione laesonis ipsius leuior est plaga, quae
ense acuto infligitur, peior, quae obtuso telo fit, pessima, quae globo plumbeo infertur. Cum enim in vulnere colliso calua saepe in plures partes diffringatur, praeter Commotionem cerebri coniunctam, alia quoque, vehementioris inprimi inflammationis symptomata occurrunt, haud raro latentes, et inde
259쪽
PARS II. R. II CAPITIS MORBI et 7
productae rimulae ad Varias et absconditas partes excurrunt, humoresque copiosius effunduntur. f. Taψ. Si ex rima exigua, vel certe non nimis distante, nec serum nec sanguis propullulat, , et de reliquo nulla chirurgum terrent ii: nplomata, is ab ulteriori es,
disquisitione lesistere 63 , callus enim, ut in omni
osse fracto, rimamreplet Varia tamen,quae aegrum iuuant auxilia, tunc non intermittantur venae sectio nimirum viribus congrua, clysmata et purgantia antiphlogistica, nec non discutientia medicamenta externa protinus adhibeantur, quo resorpti extraua- sati forte et latentis humoris melius eueniat, et ita impedimenta coalitionis ossium arceantur.
Depressiones sine fractura, quae in insantibus et pueris interdum obseruantur, d. ii si ne si m-ptomatibus eueniunt, curatione vix indigent: vel enim leuis depressi non nocitura remanet, vel cerebrum mole auctum flexilem tunc caluam iterum
eleuat si vero grauior depresso symptomata varias. 7i . coniuncta habet, optime calua, incisione praemissa, a latero depressi loci modiolo exciditur,quo et uatorium applicari possit. Qtiod genus auxilii quoniam in insantibus saepe locum non habet, tentam dum omnino est, an emplastro tenaciter adhaerente, vel terebra pars depressa non nihil eleuari possit. Quod si symptomatibus non leuatis, suspicio est,hu. Iriorem extra vasa missum stagnare, ille, calua apez-ta, remouendus est.
g. 726. Calvae portio, ense acuto ablata, cum cutenrmiter cohaeret, et sana est, ut nutrimentum suscipere possit, duraque menin illaesa deprehenditur, iterum
260쪽
: PARS II. R. II CAPITIS MORBI.
iterum ad partem sanam adduci potest, quo, ut fractura denuo coalescAt alienata vero portio separanda est quo callo succrescente spatium repleatur ' . Si effusi humoris copia occurrit, aut dura mater vel cerebrum ipsum laesa sunt, tunc ea ai: tendi debent, quae postea declarabimus.
In his saepe callus osseus non nascitur, sed tantum dura cicatri integumentorum durae matri obducitur, ita, ut pulsum cerebri digito admoto percipere queamus, in his post sanationem locus laesus metallico opercul murtiendus est.
g. a T. In magna laesione et ubi variae ossis fram partes vacillant, eo attendendum est, ut, quidquid separari possit caute remoueatur, quo humor stagnansessiuati Integumentis itaque vel iam alienatis, vel facile corrumpendis remotis, vulnus quantum feri potest depuretur, quo postea consolidatio promptius succedat. Si hunc finem, ob vulnus non satis patefactum, attingere non posset chirurgus, istud dilat tur, sique necesse visum suerit, una vel altera pars caluae modiolo exscindatur, quo auxilia aptius applicari et depuratio ac consolidatio vulneris iuuari queat.
g. 728. Si ossis fracti atque depressi partieulae specillis aliisque instrumentis consuetis leuari haud potiunt, in magnis partibus et quae adhuc resistunt, terebra sire fonti vel eleuatorium triploides, vel aliae vectis spec es, ab aufforibus . inuentae, applicandae sunt. optimum tamen est si eleuatoria simplicia commο-ἐe submitti, et manu hirurgi dirigi possunt hoc vero auxilium saepe repani applicationem in partu