Christiani Gottlieb Ludwig ... Institutiones chirurgiae praelectionibus academicis accommodatae

291쪽

PARS IL TR. II CAPITIS MORBI a 79

Varietas morborum, qui vias lacrymales assciunt, omnino insignis est, quae, nisi ad uniuersales morborum causias reducatur, definitionibus aptis profecto exprimi haud poterit. Quod quidem satis

demonstrat dissensus Auctorum in nominibus, a veteribus et recentioribus chirurgis inuentis, accurato definiendis. Cum vero nos has controuersias succincta tractatione nec recensere, nec diiudicare queamus, ad Auctorem lectores reiicimus, qui nuper

admodum in tractatione de fistula lacrymali ea, quae huc faciunt, studiose collegit ).

I. O . In hac autem doctrina breuiter absoluenda primo quaedam de vitiis, in angulo oculi interno oriundis, praemittemus, postea de inflammatione, obstructione, exulceratione et carie viarum lacrymalium agemus, diagnosin in caussarum et symptomatum consideratione declarabimus, quo prognosi deinde formata, curationis quoque rationes distincta explicari, et monita varia subiungi queant. g. Io6. Margo palpebrarum in earundem motu et quiete

292쪽

18, PARS II. R. II CAPITIS MORBI

runcula vero in eodem angulo posita illas retinet, quo punctis lacrymalibus fugantur. alpebrarum igitur margines, varie tumentes et exulcerati, oculum illacrymantem faciunt caruncula vero, ex his Lliis adesa et destructa, hoc vitium oculorum magis pertinax reddit. Si enim post ophthalmias varia et curatas, tumor palpebrarum discussus resedit, me caruncula laesa chronicum lacrymarum profluuium, quod epiphoram dicunt, non raro relinquitur. g. O7. . Nascuntur vero praeterea ad angulum oculi internum varii tumores, qui inflammatorii sunt, et pure moto abscedunt, vel alii duriores seirrhos aut tunicati, qui quidem duinis lacrymales non occupant. in vicinia tamen positi, has vias comprimendo, transitum lacrymarum cohibent ). Hi omnes vero ex iis diiudicari debent, quae de palpebrarum tumor,bus . Soet seq. monuimuS.' Omnis tumor ad angulum oculi internum positus vitium sistit, quod encanthis dicitur, licet et erosio carunculae lacrymalis . 8o6. eo nomine insigniatur. Anchilopis et aegilopi nomen nonnulli Auctores his oculorum morbis quoque tribuunt, alii vero utriusque, inprimis posterioris, sedem in viis lacrymalibus ipsis ponunt, et ut synonymum fistulae lacrymalis considerant. Sed in his aeque ac in aliis, ob des flum anatomicae cognitionis partium et insignem mor- horum varietatem, incertae saepius sunt veterum definitiones.

Caussae pertinaciores inflammationis membranam, a coniunctiva oriundam, et in puncta lacrymalia tenui contextu celluloso productam, quoque assa' ciunt,

293쪽

PARS II. R. II CAPITIS MORBI dist

eiunt viamque lacrymarum impediram reddunt. Hoe iis praecipue accidit, quorum est hoc vitae gmnus, ut oculi ignis vehementia et splendore lucido. rum corporum nimis pulsati ita exsiccentur, ut continua ferme ophthalmia laborent. Quod si avariolis, venere labe, vel aliis corruptis humoribus. in corpore haerentibus, idem euenit, lacryma aeris facta magis noxia est, et tenues has partes rodit et

exulcerat.

g. O9. Materia spissa in punctis lacrymalibus haerens,

ea obstruit, et oculum illacrymantem relinquit humor quoque viscidus vel purulentus, in sacco lacrymali retentus, et secedente tenui lacrymarum latice spissior redditus, obstructionem harum viarum inducit. Si vero vel ex varioloso morbo, vel ex alia caussa membrana pituitaria tumet aut exulceraturis ostium sacci lac malis, quod versus nares patet, vel angustius redditur, vel prorsus coalescit, unde lacrymae colliguntur, saccum in tumorem eleuant, eo presso collectam materiam, plus minus corruptam, per orificium naiale non excernendam, inuersis itinere per puncta lacrymalia in oculum euacuant.

g. l . Ab initio quidem, et quando exigua humoris

stagnantis copia collecta est continuus saepe essim xus per punita lacrymalia sit, interdum vero tumor auctus inter nasum et oculi angulum surgit hunc herniam sacci lacrymalis, vel, si humor magis aquosus secernitur hydropem sacci lacrymalis nonnulli appellant. Hic quidem a culaneo et in ab cessum tendente tumore per infJammationis omnis

294쪽

crymalem tantum extensum esse, cum materia per

puncta lacrymalia evacuata, subsidat. g. Io.

Humor diu in sacco lacrymali stagnans, aerimonia contracta, eundem arrodit, et interdum infJammationem, interdum ulcera sordida essicit, sed ne

se quidem vera fistula lacrymalis dici potest, quippo

quae tunc demum ex hac dispositione oritur, cum vicera sinuosa et callosa fiunt, et omnem sacci sabricam callosam et duram reddunt; in quo potissimum ad duritiem, plus minus insignem, et ad indolem humoris excreti respiciendum est. Quae quidem disquisitio ex doctrina generali ulcerum . 439. seqq. et fistularum . o 7 seqq. abunde patet. f. III. Vlcera haec serpentia et fistulosa feneram ossis

unguis fabricam saepe arrodunt, et cariem inducunt. Non semper vero viarum lacrymalium laesiones serie mutationum nunc descripta procedunt, et ad cariem tendunt; sed saepius ex interna caussa naribus inhaerente, venere potissimum, ossa ipsa primum arroduntur, tandemque destructo canali na- sali inflammationem et erosionem sacci lacrymalisessiciunt; quae quidem ex symptomatibus morbi lente increscentis, et ex iis, quae de carie in genere alibi monuimus, , s8o seqq. colligi possunt.

Atque haec praecipua sunt, quae caussas et symptomata morborum viarum lacrymalium definiunt, ex quibus etiam cum generali doctrina chirurgica comparatis diagnosis peti debet. Pauca tamen de

prognosi subiicienda sunt, quo medicus et chirurgus in

295쪽

in disquistione horum morborum occurrentes et successivas mutationes accuratius diiudicent.

Inflammatio, et laesiones inde oriundae, si angulum oculi internum assiciunt, ob teneram partium fabricam maxima cum attentione tractanda sunt, ut principiis morborum dissiculter curandorum caur

ratur. Discussa itaque qualibet ophthalmia, ex dolore duritie, aliisque signis cognoscendum est, num in his viarum angustiis aliquid relinquatur, quod pessima mala, erosiones et ulcera dissicile purganda clanculum inducere positi.

Tenera n mirum oculi partes nec pinguibus digestiuis neque acribus irritantibus nimis tentari debent, cum inde relaxationes et erosiones ideo quo stases et ulcera clanculum saepe obrepant quam ob rem selectis tantum et bene praeparatis medicamentis utendum est. Dissicilior etiam est instrumentorum a chirurgis in curatione harum partium inuentorum usus, qui saepe non nisi optime exercitatis viris coneedendus est, ne laesionem aliquam correcturi, tamen rudius circa oculi partes versantes, nouas laesiones inducant.

g. II 6. Si partibus adhuc illaesis stagnans humor elui, et

ita via purgari et libera seruari potest, integra sanaetio tenetur; sin saccus incidendus, vel plane exstirpandus est, ipsa praeterea si distringenda, et nouae lacrymarum viae aperiendae sunt curatio difficul. ter suscipitur et praestatur. Sensiles enim oculi membranae et ipsa saepe pituitaria, ita irritantur, Ut noui morbi inde eueniant et relinquantur. Corpo

296쪽

as PARS II. R. II CAPITIS MORBI.

quam impuris, unde in his saepe efficaciores meden. di rationes haud tentandae sunt.

In curatione horum morborum et ad puncta lacrymalia, et ad orificium sacci lacrymalis, quod in naribus hiat, respiciendum est. De inflammatione ex oculo ad has vias usque deducta nihil peculiare monendum est, cum in tractatione de ophthalmia, g. 777 seqq. de variis remediis caute applicandis egerimus de orificio tamen sacci lacrymalis ad nares aperto seruando semper sollicitus sit chirurgus, ideoque errhinis medicamentis lenioribus, v. c. aqua maioranae, vel cum ves sine saccharo parata, nares saepe eluat.

Materia viscida et lentescens, in viis lacrymalibus

haerens, qualis in infantibus et pueris, mucum narium non rite emungentibus, deprehenditur, sensimque peius malum gignit, naribus rite purgatis, et vapore resoluente, vel, si emolliendum est, ex lacte et croco, vel in nimia laxitate, ex aromaticis et roborantibus parato, ita corrigitur , ut lacryma ipsa subsequens expedite fluat. Mitiora errhina v. e. puluis maioranae cum sacchar tritae, leui sternutatione inducta, has partes cum fructu concutiunt sortiora autem cum puluere liliorum convallium parata, vel puluere euphorbii acuata, minus tuta iudicantur.

f. io. Si materia tenacior lacrymis solis accedentibus abstergi nequit, vel puncta lacrymalia et principia ductuum leuiter obstructa inueniuntur, specilla tenuissima argentea ab A NEL Lo inuenta, applicanda sunt, et orificiis liberis redditis, aqua salutae, vel

alia abstergens, ope sphuneuli, tenuissimo tubulo instructa

297쪽

PARS II. R. II CAPITIS MORBI. 'Is

structi iniicienda est, quo iis purgatis liquoris maxima pars per nares defluat. In his vero instrumenatis applicandis exercitata chirurgi manus requiritur, ne tenerae viae rudi instrumentorum applicatione laedantur, et inflammati maxime tunc nocitura

excitetur.

g. 82o. Et in aliqua laxitate et exulceratione sacci haec medendi methodus auxilium fieri, si pro varia

constitutione aegrorum aut nitrum, aut camphoracum pauxillo sacchari teritur, et aqua euphrasiae vel alia ophthalmica excipitur, vel aqua calcis eligitur, vel parum aquae vulnerariae admiscetur. Haec vero remedia tum non sufficiunt, cum saccus lacrymalis nimium extensus est, id quod vitium non nisi compressione tollitur. Nimirum materia Omni euacuata. charta masticata, lamina plumbi, vel instrumentum. in hos usus inuentum ), tumor externe applicatur et moderate apprimitur, usque dum saccus lae malis iustum robur acquisiverit.' vid. Diss. PLATNAn de fistula lacrymali. Lipsiae Ira . . et in opusculis Tom. I. Diff. I. pag. I, eqq.

h. 3. g. 82I. Curationes, per compressionem esticiendae, non nisi absente insammatione tentandae sunt hac enim praesente, vel lenissima irritatio harum viarum nocet. In compressione, per fascias et instrumenta praestanda, eadem cautela opus est, ne ductus lacryma les, ab oculo ad saecum tendentes, simul comprimantur, atque ita coalescant quotidie itaque iniectione

quadam aquae hyssopi vel alius similis abstergentis

298쪽

medicamenti, g. 8ro illae viae a nimia siccitate praeseruandae sunt. f. 22.1 grauiori malo, cui haec auxilia non sufficiunt,

v. c. si tumor inflammatorius pure moto ruptus, pam

te vicinas nimis destruxit; si laera callosa leniorubus iniectionibus penitus abstergi nequeunt; si ca.

runculae aut putris caro auum occUpat, alia medendi methodus eligenda est. Saccus nimirum ipse incidendo aperiatur, ut suppuratio aptis medii amemtis iuuari, ulcera abstergi tandem et causticis aliisque remediis excrethentes carne coerceri possint. Incisio tunc pilino super tumorem in integumenta fiat, specillo excavato viam monstrante et vulnere

satis patente, ipse saccus separatim incidatur. D, puratione praestita vulneris consolidatio efficienda est. g. z3. Curvi medicamenta, inprimis lenia caustica per puncta lacrumalia mediante phunculo difficu hee Applicentur, et incisio nunc proposita suis quoque incommodis comitata sit, alias medendi rationes in tenerunt recentiores chirurgi, quibus per inferius et versus nares patens opificrum medicamenta poplicantur. Quoniam autem hoc orifici urn in mor-

his nunc descriptis vel nimis angustum est, vel prorsus coaluit stylo per puncta lacrymalia inducto, et suspensa manu ad inferius orincium deducto, hoc per tundendum et apertum seruandum est.

In hunc sinerri recentiorum inuenta Xaminanda sunt Cl. ponΕs prinaum specilla solida Cath eteris in modum inflexa, ad aperiendam viam per officium sacci lacrumalis asale inuenit, et limites catho.

299쪽

PARS II. R. II CAPITIS MORBI et 8

catheteres cauos, paulo ramores, Via aperta reddita, introduxit, et intemonem Variorum medicamentorum ex hac parte suscipere tentauit ). l. MEIAM aculonga et tenui argentea, quae per puncta lacrymalia

transit, flumintroduxit, cui setacea ex silis gosj-pinis diuersae et proportionatae crassitiei alligari, aptis medicamentis imbui, ab imo sursum duci, et quotidie mutari possunt. Cl. CAEANI instrumentum inuenit, quo stylus tenuis, vel acus nunc descripta, per inferius orificium eminens superos spongiosum inferius commode arripi, et ita in curua via produci possit Quae quidem instrumenta ex fabrica sua et viarum lacrymalium consideratione diiudicanda sunt.

Si itaque nee his auxiliis, nee smpliet inelso.

ne facta, viae lacrymarum purgari et liberae reddi possunt; si non tantum integumenta vicina, sed saccus ipse suppuratione et erosione ita destruuntur, ut consolidatio fieri nequeat si ulcus sinuosum et callosum redditum fuit, et ita vera fistula g. sco sa

cum lacrymalem et partes vicinas destruit; si os unguis nudum et cariosum est, saccus totus exsti pandus, et noua lacrymarum via ad nares sormanda est.

Sectio itaque semilunaris, quae ad radicem nasi incipit, deorsum fiat, et tendine musculi orbicularis ad angulum oculi internum illaeso relicto, usque ad palpebram inferiorem continuetur cute

300쪽

dis PARS IL TR. II CAPITIS MORBI.

paululum reclinata siccus ipse sub ductibus lacrymalibus in eum terminatis praescindatur, et corruptae partes vel causticis vel scalpello remoueantur, is unguis vero denudatum, vel iam cariosum sectum. aut specillo o aluso,aut acu triquetra, aut terebello,aut subula pertundatur et via facta, instrumentum non nihil circumducendo, amplietur, directione illa obseruata, quae septo narium illaeso ad cauum narium huius lateris ducit Haec operatio praestare videtur eam, quam Cl. MONRoo deorsum in sinum maxillarem persorando molitur, cuius nimirum exbtus naturalis in nares nimis angustus est. 3. I 27. In ulteriori curatione via versus nares patefacta aut tubulo plumbeo vel aureo munienda, aut turunda lignea et filo instructa aperta seruanda est, donec haec noua lacrymarum via occallescat Tubuli, si applicati fuerint, relinquendi sunt, per nares enim facile secedunt; turundae autem tunc remoueantur, quando sine omni doloris sensu applicari possunt, quo callum formatum esse intelligitur. Interea semper videndum est, ne duitiis lacrymales, ad saccum terminati, nimium comprimantur et coa-

Iescant, quam ob rem interdum via specillis Anellianis disquirenda est. g. 828.

Cum veteres fistulae lacrymalis curationem per cauteria actualia susceperint, quaeri potest, an hoc auxilii genus etiamnum interdum usurpari debeat 3 Iam etsi crudele videtur, tamen si ulcus cum carie Iate serpente et nigredine ossa coniunctum sit, medicamentis parum efficitur, e contrario cauterium caute applicatum ' escharam format, separationupromptiori remouendam. Cauendum tamen est, ne serro