Christiani Gottlieb Ludwig ... Institutiones chirurgiae praelectionibus academicis accommodatae

71쪽

PARS I. R. I. INFLAMMATIONES. sycorrupti usque deserantur, et, si fieri potest, moderata inissammati moueatur. g. I 82. In separatione vero corruptarum partium. . I 8o et I 8 I, caute versandum est, cum ex una parte id, quod putridum humorem retinet et fouet, separandum, neque vero ex altera sanis partibus vis inferenda sit. Qua in re accurata partium cognitio natOmica chirurgum instruit, ut et situm earum et tractum fibrarum in apon eurosibus , tendinibus et musculis perpendat, et vaginarum, tendines et vasa ob ducentium, decursum cognoscat.

Corruptio gangraenosa et sphacelos altius inhaerens omnes corporis humores inficit, et febre putrida excitata mortem accelerat, nisi amputatio membri, de qua alio loco dicturi sumus, antequam insectum est instituatur. Quod si vero vires adhuc constantes sint, et internorum remediorum essicacia easdem sustineat . 16i, ideoque infectio ab internis partibus arceatur tunc, licet limites figantur, corrupta tamen pars separanda est Interdum forte pars corrupta balsamicis et spirituosis medicamentis ita exsecari et quasi condiri potest, ut cum sana simul conseruetur i. m. f. I 6 ).

72쪽

so PARS I TR. I. INFLAMMATIONES.

INFLAMMATIONE GLANDULA RVM.

que in limitibus vasorum sanguiferorum et serOsorum oriri ostendimus .aa. Cum laque in glandulis et partibus similibus, in quibus secretio peCuliaris humoris ex sanguine perficitur, non tantum lentor, sed etiam stas es inissam maioriae frequentius oriantur, et hae ipsae peculiarem quandam attentionem exigant, de iis pauca quidem sigillatim comme

moranda erunt.

Vasorum distributio in his partibus varia et Curiosissima est . ab anatomicis vero nondum satis euoluta, ex illis tamen alia, et praecipue nonnulla sanguifera, in contextu celluloso glomerulo cingente, alia minima et vix sanguifera dicenda in ipsis glomerulis distribuuntur. Illa inflammatio ipsa, haec autem non nisi effectus inflammationis in coagulo humorum tangunt. Quia autem varii humores ex sanguine secernendi sunt, ideoque peculiaria organa in corpore disposta secretionem praestant i. m. . ia, seqq. : haec quidem euolutionem globulorum ex sanguine, novamque mixtionem exigit, quae ex successivo per vasa motu declarari deberet. Cum autem sanguinis circulantis vis in his minima sit, noua adminicula, a sanguinis impetu non unice pendentia, in hac elaboratione requiri perspicimus. g. I 87.

73쪽

PARS I. R. I. INFLAMMATIONES int

. 87. Neque enim dubium est, neruos, ad has partes distributos, suo auxilio languidiorem per has

glandulas motum incitare, et ita ad secretionem multum conferre. Vix quidem demonstrari poteritinerueum fluidum secernendo humoriaCCedere neruorum tamen vis quandam oscillationem essicit, ut lentior motus, in his vasis ad aequalem elaborationem humorum summe necessarius, quodammodo adiuuetur, ne praeternaturales statis oriantur.

g. 88. Glandularum itaque inflammationes a febre et celeri sanguinis impetu ad partes, ut ubique, sic et hic efficiuntur. Cum tamen iisdem motibus subito languentibus, vis circuli ad resolutionem aptam sustinendam non semper sussciat, et nerui pastice

constritti motum humorum, in sanitate euoluendorum, et in reseranda inflammatione resoluendorum,

non, ut decet, urgeant, in his partibus, stasi inflammatoria saepe discussa, clandestina remanet. g. 89. Quoniam ea, quae febrim nimium in ringunt in primis venaesectio iusto largior, in omni inflammatione resoluenda nocent . 46, potissimum in glandulis non nisi summa cum attentione admittenda sunt. Ex alio quoque doctrinae capite constat, Oborantibus et reprimentibus, quae solida stringunt, et simul humores cogunt, motus resolutorios in glandulis facile cohiberi hinc emollientia potius, et ea, quae spasmum leniunt, nec non leniora aromatica discutientia, glandularum inflammationi conuenientissima inueniuntur remedia. f. 9O,

74쪽

61 PAR I. R. I. INFLAMMATIONES.

. I9O. Humores lymphatici in glandularum vasis moti,

vel alii peculiares, lac, saliua, UCUS, Cot natUra

sua ad coagulum proni sunt, et stasi irresolubilem inducunt qui, si in oboriunda inflammatione haerent et stagnando c*rrumpuntur, ad bonam suppurationem vix disponi possunt, sed in saniem quandam diffluunt, quam serum tenue siluens, in verum V quoque non mutandum, auget. Nisiataque obstruit penitus resoluantur et mobilia reddantur, vera sanatio locum non habet.

f. I9 I. Si natura in resolutione tumoris insammatorii, circa glandulam vel partem glandulosam nati, emollientibus, discutientibus, et antis pasticis auxiliis adiuuatur: ipse sensim mollior et quodammodo maior redditur, attamen paulo post sine ulla duritie relicta decrescit, ac tunc discussionem plenariam factam esse perspicimus. Si conti a in emollito tumore pus Contrahi cognoscimus f. 9 , is ad suppurationem omni arte disponendus est, quo pus in contextu celluloso circa glandulam, et in eius interstitiis moueatur et educatur, atque ita in minimis glandularum glomerulis resolutio, vel discussione, vel resorptione

adiuuetur.

Quod si vero tumor reprimentibus, spirituossscilicet refrigerantibus et nimis valido roborantibus medicamentis applicatis, decrescat, suidissimae hu--γrum partes dissipentur, et Crassiores magis ad coagulum disponantur: tunc quidem inflammatio circa glandulam nata discuti videtur, sed humores in minimis vasis contenti coguntur, siccantur et quali subis

75쪽

PARS I. R. I. INFLAMMATIONES, s

subsistunt, ideoque tumor decrescens durior sit, et inscirrhum mutatur.

Stagnantes corpori humores iam ex sua natura in deprauatam indolem mutantur, i magis ero incorruptionem tendunt humore coacti, si ex caco.

chymia uniuersali vel particulari ad deprauatam et praeternaturalem mixtionem disponuntur: tunc enim acrimonia adhaerens, simul: quiescit et in seirrho latens alio tempore peior euoluitur. f. Q . Si circa has partes glandulosas vel ipsum con. textum cellulosum, in quo similes seroso lymphatici humores continentur, elaborantur et mouentur, pressione, frictione, vel alia irritatione, callositas nascitur clandestinae saepius inflammationes simul coniunctae sunt. Hinc eadem incommoda eueniunt, ut scilicet humor contentu condensetur, subsistat et acrior reddatur, atque ita etiam in parte non euidenter glandulosa duritiem et scirrhum producat. Interdum etiam materia quaedam plus minus maligna, in febribus acutis metas latice mota. i. m. s. 120o, seqq. ad glandulas reiicitur, quo inflammatione ibi excitata ulterius coquatur, et suppuratione facta, colligatur ac educatur. Hoc quidem non tantum in glandulis lymphaticis, ad axillas et inguina sitis, sed saepe etiam in parotide, glandula saliuali maxima euenit, et nosti am quoque hoc in capituattentionem exigit.

76쪽

Metastasis talis materiae morbosae, ad parotides et alias glandulas incipiens, nullo modo turbanda, sed maximam partem naturae viribus per medicamenta cardiaca, si quidem requiritur, adita fiS, relinquenda est. Reprimentibus enim medicame0tis . So, materia morbosa facile in masiam humorum repellitur. Etiam emollientia Ucacioras. IOI, seqq. quae eandem allicere deberent, in principio euitanda sunt, cum iisdem haud raro facilius discussio materiae nimis agilis quam collectio praestetur. g. 397.

Haec vero emollientia tunc tandem applicanda erunt, quando materia iam sedem fixam elegit, ubi cataplasmata et emplastra emollientia maxima cum cura adhibita, maturationem abscessus accelerant. Nec incidatur tumor ante veram puris collectiOriem ), ne glandula ipsa incisione laedatur, quae suppurationem chorosam, et non raro maligna ulcera relinquit. Nec expetietur tamen ruptura spontanea, quoniam pure nimis diu retento, discusno in ipsa glandulae substantias I9i, expectari nequit, et praeterea uti nimis attenuata alienatur, et cicatrix

dissicile inducitur.

I Forte materiae collestae insignis malignitas hae in re exceptioni locum dat notanda etiam sunt ea qua. de abscessu citius aperiendo g. 1O8, proposuimui.

77쪽

PARS I. R. I. INFLAMMATIONES. ss

s CIRRHO ET CANCRO.

sculosa, S. I92 I9 , a sero et lympha, vel alio humore, sanguine tenuiore et stagnante ortus Licet enim interdum collapsis vasis, post magnam haemorrhagiam, morbus scirrho similis, durities scilicet viscerum,oriri videatur minime tamen in Verum sciri hum mutatur, nisi simul in minimis vasis stasis accedat, et coalitiova rum cum ipsa inhaerente materia eueniat. A coacta igitur et condensata in minimis glandulae vasis materia tumor oritur, qui a vasis paulo maioribus, in omni ambitu et interstitiis glandulae distributis, turgidis, et pro parte obstructis redditis, interdum paulo asperior est, et tactu ita percipitur. Quamdiu vero materia in vasis in arctis quiescit, dolor nullus obseruatur, quoniam vis et actio neruorum in tota parte supprimitur; sed durus tumor ut peregrinum corpus in contextu cellulos haeret.

Caussa proxima, quae ex definitione patet, g I98, alias in fluidis, alias in solidis haerentes, praesuppOnit in his enim pastica constrictio vel euolutionem humorum consuetam per glandulas et partes similes impedit.vel orificia vasorum, ex quibus humor ad suppurationem efficiendam siluere deberet, stringit et stasin plenariam sistit In f uidis vero vel labes uniuersalis humorum in cacochymia, . Io 3, Vel

ipsa humorum seroso lymphaticorum dispositi ad Chirurg. E asin

78쪽

66 IARS I. R. I. INFLAMMATIONES.

stasin, ex lentore naturali pendens, g I9o, vel medicamenta, hanc dispositionem inducentia, . Oa, praepostere applicata, attendenda sunt. f. O I. Facile itaque cirrho vexantur hypochondriaci, et quibus haemorrhoides et Catamenia non ex voto fluunt, infantes rhachitici, scorbutici, inprimi vero,

qui rigido et exsucco corporis habitu praediti sunt. In his enim omnibus elaboratio humoris lymphatici in glandulis non, ut decet , perficitur; sed stricturis potius pasticis, quae circulum humorum in minimis cohibent . 87, valde obnoxii sunt.

f. O 2. Et occasionales causiae plurimae huc transferendae sunt, v. c. victus crudus acescens, et salsus,

praecipue in infrapnis, potus acescens et appidus, moeror et tristitia, praecipue in iis, qui, quoniam

gere liberiore non fruuntur, nec exercitatione corporis reficiuntur, humore languide mouent. Qui plumbum tractant, i. m. g. i 39 seqq et cibis invasi aeneis vel stanneis, quibus plumbum admixtum est, coctis, vescuntur, similibus obstructionibus expositi esse solent. f. O3. Ex duritie igitur partis glandulosae scirrhus cognoscitur, tactuque eius ambitus disquiritur, sed

leniter, ne nimiis contrectat: Onibus moueatur. Hic, si in sano de reliquo corpore ex causia externa ortus

fuit, interdum discuti et resolui, vel sectione tolli potest; si vero in cacochymicis ex deprauata et uniuersali humorum indole natus, aut per eam malignior factus fuit, vel prorsus non, vel non nisi humorum

indole correcta, chirurgi auxilium admittit. g. 2O .

79쪽

PARS I. R. L INFLAMMATIONES. in

Si seirrhus minor in contextu celluloso copioso uelitescit, parum incommodi inducit; si vero mole

augetur, saepe vicinas parte premen S, dolores, sta-ses, novasque partium obstructione essicit. Si araterias, ad parte vicina duilas, Comprimit, defectus nutritionis, seu strophia, sequitur: sin venis comprimendis, liberum sanguinis regressum impedit, oedemato si tumores oriuntur : si tandem meruus premitur, stupor et insensibilitas succedunt.

In tumore scirrhos quiescunt humores, isque serme sine vita inter alias partes vitias haeret ideoque quantum ieri potest, in quiete relinquendus est Nam, etsi propria partis functio quodammodo laeditur, et magnitudo saepe deformitatem tiffert, haec tamen incommoda longe miti Ora sunt, flamscirrhus ipse motus Satis enim periculosa est eius ad eam partem adhaesio cuius motus intermitti nequit v. c. ad labia, vel ad axillas.

Benignus vero scirrhus et quiescens peior redditur et excinatur, si humores corporis racrimonia morbosa et medicamentosa exercitatione mimia corporis et animi asteitibus, indeque oriundo calore et spasmo agitantur. Hoc autem inprimis euenit, cum humores de industria ad partem laesam, per Tedicamenta emollientia, linguia, cirritantia, spiri tuosa et alia diriguntur, vel partes cirrhosae i contrectantur, fricantur et agitantur. O7. Scirrhum autem hactenus quiescentem moueri, et ad malignitatem tendere, dolor primo pruriens,

paulo post pungens et lancinans, tandem succesime a rens

80쪽

6s PARS I. R. I. INFLAMMATIONES.

vrens declarat acrem enirn humorem euolutum et motum neruos magis laedere et irritare, ex hoc dolore perspicimus. Accedit interea maior duritissa tensione, et, a vasis in ambitu extensis, asperitudo. Scirrhus itaque motus ex natura sua fit malignus, et his mutationibus accedentibus, iam cancer occultus dici meretur. g. O8. Si colo cutis rubet, leuiter ea infJammatur, et dolet, tunc materia stagnans magis mouetur, uticula arrosa essivit chorosus humor, qui excoriati O-nem auget, tandem vero cutis lividati, in nigredi nem vergit, et cancer apertus, siue carcinoma, sug- cedit. Ab ulcere enim putrido eroditur glandula et cutis, et sanies cancros rodens et laetens copiosius vivit. Cancer vero appellatur hic morbus, quoniam saepe venae, circa tumorem distentae, varicosae et rocurvae, cancri pede aemulantur. f. 2O9. Pestima vero est sanies cancrosa, quae corruptionis sphaceiosae vehementiam longe superat. Non tantum enim imposita linamenta arrodit, ulterius proserpendo, partes vicinas irritat et inficit, vasalvmphatica stringit, et humorem contentum inquinat, sed cum toto corpore communicatur, et labem uniuersalem inducit. Foetor quidem molestiam creat adstantibus, attamen contagio suo non nocere videtur, interim, nisi summa cura adhibeatur, neque chirurgus munditiei studiosus sit ulcera haec cancrosan Ohnunquam contagiosa fieri possunt.

Ulcus ipsum variam speciem resert ambitus ut plurimum tumet et inaequalis est, et licet rubeat, veram tamen inflammationem non sistit, putrida potiuS