장음표시 사용
111쪽
les attulit lib. de Mundo cap. x his verbis. Mundus est compages e Geti o Terra coagme sata, iisque Naturis qua intra ea raminantur id est, ex iis corporibus naturalibus quae Coelum inter Terram intercipiuntur, quaeque sent, ut ipsi qui malem videtur, Irnis, Aer O qua caeteraque, qua ex illis naturis seu corporibus naturalibus inter se
Nam quinque sunt apud Aristotelem libro . de Coelo, capite L. corpora simplicia , Coelum nempe, quod ipse incorruptibile putat , 3 qu suo elementa, Ignis iner, qua' Terra, quae corruptibilia decernit , ex quibus mixta coalesicere statuit Coelum ergo apud Aristotelem est corpus simplex ineorruptibile quinta quaedam
essentia seu substantia a quatuor elementis secundum naturam distincta. Nam in toto naterito tempore, inquit libro i de Coelo capite . e traditam successione memoriam posteris non mutatum ullo pacto suisse videtur , aut in toto ultimo Caelo , aut in amnum suarum ulla.
Verum in eo Meeptus fuit Aristoteles , ut iis eonstat macuIis , quae nonnunquam in Solis distotelescopi ope apparent. Ex corporibus coelestibus alia lucem ex se emi τunt, ut Solis stellae fixae, quae sunt veluti totiadem Soles alia in se transmittunt, ut Coelum idissim quod fluidum est non solidum , quemadmodum putavit Aristoteles Alia denique remittunt, ut Planetae omnes qui suum a Sole lumen semantur. Horum ex numero Cometas esse crediderunt Veteres aliqui idque Recentiorum observationibus indvbitatum nunc videtur. Quod ad numerum' ordinem Coelorum spe tat, tria sunt vulgata Mundi systemata , Ptolemain cum . pernicanum i Aonicum.
Systematis nomine nihil aliud intelligitur Me
112쪽
in ordo, Inter eos qui stant a Ptolemaeo, nulli sunt quo plures admittant , quam undecim orbes celestes. mobilas , quibus addunt Coelumam eum, quod est immobile. Ita sentit Clavius in primum caput Sphaerae Joannis de Sacro-BOsco. Tychonte vulgo res Caelo duntaxat disti muniri Empyreum , quod est Beatorum sedes Firmamentum, in quo sunt stellae fixae, ac denique Planeticum , in quo planetae periodos suas abist- Stellae fixae, quae ita vocantur, quod firmamem εο velut affixae eamdem inter se semper distantiam strvent , in varias distribuuntur classes, quae vocantur Sidera aut Constellationes , aut fieri simi in. quibus maxime spectanda sunt duodecim sidera is signa Zodiae ab Ausenio sequentibus versibus
exprella. Sunt Aries, Tisurus,Gemini, Cancera eo,Virgo, visaque , Scorpius , Arcitenens, Cale , Amphora, pisces.
In Zodiaco moventur Planetae , seu stellae, ut ocant, erraticae se dictae quod, non semper aequali intervallo intex se distent nec prope easdem stellas fixas semper versentur . sed ipsum odi cum definitis temporum spatiis lustrent.
Septem numerantur Planetae nimirum Salu nus opiter, Mars, Sol, Hen- Mercurius Luna.
Ex iis Sol videtur eximendus , quippe qui lucer per sese , non vero lumen aliunde accipit. Sed ejus Ioco recensendi sunt alii minores Planetae , qui teleucopu duntaxat subsidio in conspectum no-
113쪽
strum veniunt. Horum quinque circa Saturnum It Juatuor circa Jovem torquentur , qui Saturni covis satellum appellantur.Terra quoque in systemate Copernicano diei debet Planeta.
gionem descendit Aristoteles , quam ex quatuor naturis seu corporibus naturalibus scilicet Igne,Aere, Aqui& erra compositam putat. Adeo ut quemadmodum Globus noster Terraqueus, nemper ex Aqua Terra constans,ambitur Aeris sphan a:sic sphaera Aeris alia sphaera seu orbe ipsius Ignis contineatur. Sed verisimile est Aristotelem per hujusmodi sphaeram ignis , nihil aliud intellexisse quam puriorem Ethera,Pae in superficie concava coeli, Lunaris seu in concavo Luna , ut loquuntur, inclusum censuit Utcumque illud sit, cum de his elementis a nobis dictum sit prima parte hujus Com. pendii Physici, consequens est ut ad mixta quae
Mixti nomine intelligitur in Scholis orpus naturale quod ex certa elementorum inter se permixtiona prodit. Mixtio vero definitur ab Aristotele lib. I. de generatione& corruptione cap. o. misibilium alte
Per mistibilia intelligit elementa , quae misceri simul possunt, dummodo sint alterata, seu variata: nam integra fimul non remanent in mixto,nec omnino corrumpunt a sed tantam variant ..
114쪽
Ex mixtis autem corporibus aliud dicitur ref ctum, aliud im Uectum. Mixtum perrectum appellant schola: Maharis formam substantiatim ab elementorum formis
inversam, cujusmodi sunt fossilia planta in omnia
corpora viventia. Sed melius dixeris mixtum perfectum esse id in quo elementa adeo variata sunt inter se conmis , ut speciem suam in eo non amplius retineant nec se mutu nisi ago admodum possint ἐν Ili. Mixtum imperfectum vulgo dicitur id cujus somana suostantialis ab elementorum formis diversa non est ut sunt nix , grando, malia Meteora. Rectius tame mixtum imperfectum definiemus id in quo
elementa male inter se colligata Deil a se mutu dissunt separari. Inter hujusmodi mixta imperfecta recenseripouunt,terra exterior quam ineolimus, aer erassior lent in Scholis Meteora. Meteorum autem graece , idem est ac eorpus in sublimi conspectum. Hine Materea vocantur subliamia quod eorum pleraque in sublimi aeris regione videantur. Item impressio, Empharica nonnun- .am appellantur , quia sunt veluti quaedam imagines in aere imprenaeci cujusmodi est Iris , pareuon paraselene, &c. Definiuntur vulgo meteora , mixta imperfecta ex fumo ct apore coalita, in suprem Aeris regione ut plurimum formata. Dico, ut plurimum iam non omnia mixta imperfecta, seu potius phenomena in Aere, scd mulia in Terra mari formantur.
Quae in terra apparent, sunt calor subtena
115쪽
Deus aenae tremor , sontium origo , thermae aquae minerales, c. Quae ad Mare pertinent sunt Maris salsitudo aestus reciprocus ut ventos omittam vii Terram Mad Aquam reseruntur. Quae in Aere cernuntur , sunt nubes , aura se-iotina , ros , nix , grando, fulmen, tonitru Iris hali, paretio , c. Communis horum materia dicitur esse fumusi
Fumus ex Aristotele lib. et Meteorologicorum cap. . est tenuis quidam ct siccus halitus ex are sibus loris calor solis expressus. Vapor ex eodem est Bassius tenui ct humidus ex aquosis locis mi Solis evectus. Non omnia porro Meteora ex fumis, vaporibus sunt composita; sed multa in iis duntaxat imprimuntur, mi solo Iuminis motu consistunt.
Ix A persecta vel sunt animata seu vive tia, vel inanimata seu vitae expertia , sci-hice fossilia. Fossilium nomine intelliguntur ea omnia quae ex Terr visceribus efdiantur. Dicuntur etiam mineralia, Min quatuor genera distribuuntur, scilicet in savi sulphura , fidesvi liquabilia.
Salium genere continentur a communis , niarrum , alumen , trioIum.
Succi oleosi seu sulphura in varia distribuuntur genera , cujusmodi sunt bitumen, petroleum, mH- naphta aetates succinum , c.
116쪽
Ex oleosis salinisque succis variae exurgunt comcretiones , ut arena , argilla , bolita , silex , - , saxum , e.
Lapidem definiunt corpus mixtum durum experru sale , sulphure inter se compactis coneretum quod neque est ductile, ea e liquabile. Hic autem vel est communis qui passim e- currit , ut amentum . ilex : vel est pretiosus , qui ob certas dotes majore est in pretio , c jusmodi runt adamas , carbunculus , topasius μα-- - , sapphirus , tureoides , c. Inter communem iretiosum lapidem medius constituitur , qui neque ad gemmarum pretium accedit, ne in lapidum communium vilitatem degenerat , ut marmor , Orpbrius , affli , c. Metalla sunt mineralia dura , liquabilia in ductilia Nam ignis vi liquescunt, .malleo in i cude contusa in longum & latum producuntur. Horum sex asseruntur species aurum , argen-rumn unum, stannum , plumbum, cferrum , quibus etiam addunt hydrarum seu argentum vu
Quamquam hymie plurimi contendunt hydrargyrum , metallicam potius materiam , quam metallum appellari oportere. Inter lapides metalla constituuntur corpora
quae metallica nominantur , ut 'bium , arsenisum
117쪽
De corporibus νινentibus. CORPORA viventia spectari possunt vel a
plantis vel in brutis animalibus vel denique in hominibus. Quamobrem triplici capite nobis dicendum est. Primo quidem de plantis. Secundo , de brutis animalibus. Tertio , de corpore humano.
De Plantis. PLAN AElanteorpora viventia quae nutria
tu , crescunt i generant, non progredi-tur , nec sentiunt. Unde animai vita vegetante duntaxat gaudere dicuntur.
Nomen porro avinia seu vita ambiguum est atque ad res spiritales , corporeas aeque Pert,net. Unde prius dividi deberet, quam denniri. ima tamen generatim definitur ab Aristotese lib. Σ. de anima cap. i. Actus primus corporis phy-sci organici potestate vitam habentis. Id est perfectio prima, seu complementum primum , scilicet mens
118쪽
Mi homine, iactuosiam quoddam a vitale princia pium in reliquis corporibus viventibus quae corpora viventia vario sunt organorum apparatu instructa, vitalesque functiones possunt exercere., quid est vitalis functio certe generatum definiri non potest. Vita enim rerum spiritalium in cogitatione comsistit,omnesque earum functiones vicales sunt cogi
Corporum autem vita in motu quodam intrinseco sita est quo corpora illa variorum ope organorum nutriuntur, crescunt, generant.
Hinc est quod anima vegetans ab eodem Arist tele definitur lib. 1. de anima cap. 4 causa cur res avennm ct alantur , aliasque sibi similes generant. Unde triplex vulgo dicitur esse facultas animae v getantis, scilicet nutrix, auctrix genitrix. Potentia seu facultas nutritiva definitur in scholis facultas anima vegnantis per quam corpus visens convenit alimentum in suam substantiam asin eo emationem. Haec facultas nihil aliud esse videtur in plantis, quam certa fibrillarum ad succum alimentitium excipiendum dispositio In animalibus vero nihil aliud est quam stomachi motus una cum liquoribus italventibus , quibus alimenta digerun
Propria hujus potentiae functio, dicitur nutriatis, quae definitur conversio alimenti in substantiam
Miti. Potentia auctrix definiri solet Multas anima vegetantis , qua vivens suscepto intus alimento in substantiam suam converso,ad debitam flaturam se promovet. Quae facultas nihil esse videtur sive in plantis sive in animalibus praeter partes organi-Cas,quatenus succum nutritium retinent, eoque diastenduntur, 3 amplificantur.
119쪽
Propria hujus functio dicitur accretio , seu au mentatio vitalis Differt autem augmentatio vitalis a non vitali. Siquidem augmentatio vitalis fit per intus susceptionem alimentici ut patet implantisi animalibus , quae suscepto intus alimen- eo , eoque in singulas corporis partes , per quos dam interiores meatus , secundum justam proportionem diffuso , inerementum habent. Augmentatio vero non vitalis fit per iuxta positionem ea per positionem partium unius corporis juxta amres exteriores alterius corporisci qua ratione lapides in fodinis erescere vulgo dicuntur. Potentia genitrix definitur in Scholis saeuisaae unima vegetant per quam coetu vivens producit=bis is ad conferiationem 1μeiei.Sic plantae semina emittunt quibus alias sibi similes plantas gens
rant. Nam in hujusmodi seminibus non tantum conformata est planta , omnibusque partibus organicis instructa sed etiam in illis partibus ors nicis continetur hirituosa mobilisque substantia.
quae anima vegetans dicitur, quaeque vitam pia tae tribuit. Partes illae organicae plantarum sunt radix, tru eus, rami, folia, c. In trunco , radice, ramis occurrunt medulla, cortex, corpus ligninum.
In corpore lignos reperiuntur fibra quibus succus ad plantae verticem ascendere creditur 'utriculi quibus descendere conjicitur. Occurrunt
insuper vasa hiralia , quibus planta respiranti
seu aerem ducunt, quamdiu vitae sunt participes. Sed variis morborum generibus labefactantur hae partes, plantae tandem occumbunt.
120쪽
Coetu animantes non istum nutriuntur , ereneunt generant ut plantaeci verum etiam progrediuntur ' sentiunt , earumque anima vulgosentiens nominatur. Dennitur autem anima sentiens in Scholis rin-eipium quo ρου- ct sentiunt animalia ratione d 'mea Diversia enim est sentiendi ratio in brutis animantibus cin hominibus. Sensus porro est'ιuisa sentiendi; ouam sequuntur appetitus Quis motrix. Unde tres vulgo statuuntur facultates animae sentientis, nimirum sensus, appetitus, vis motrix.
Duplicis generis distinguitur sensus nimirum
Sensus intonus vocatur , euius organum est inemebro is quadruplex in Scholis o et recenseri, nempe sensus commundis , Phantasia seu vis imaginatis ammativa in memoria sensitiva. Sensus communis dicitur , qui omnium sensitim externorum sensationes percipit , eorumque objecta discernit. Qui sensus ab anima ipsa distinctus non
Phantasia seu vis imaginatrix definitur sensus internus quo res sensibiles sub imaginibus orporeis reprasentantur is hae imagines positae videntur investigiis cerebro impressis is in motu spirituum animalium , qui nihil aliud sunt quam purior sanguinis portio a partibus crassioribus separata, in
cerebro desecata...Estimativa dicitur vis quadam naturalis seu in-