장음표시 사용
161쪽
Atqui ii omnes per hoc principium , quicquid
in idea, c. in errorem inducuntur.
Ergo multi per hoc principium in errorem is
Respondeo negando minorem quoad sinsulas partes. Primo enim amentes vix ullas habent ideas claras distinctas cum ideo potius insaniant, inuod eorum ideae sint confusae Seeundo , dormientes quoque , aut non habentideas claras Vistinctas , aut si habent aliquas, quicquid in illis continetur , potest de iis rebus, quarum sunt ideae , affirmari. Exempli causa , si somnians concipiat circulum , potest de eo rotum ditas affirmari Tertio , qui paralogismo decipiuntur , non iain errorem inducuntur per ideas claras : sed aut nullas habent tales . aut in inferenda ex iis conclusione aberrant.
Quaeres quomodo scire possimus an habeamus: ideas claras Vistinctas Respondeo id intimo secis nobis esse notum rquoniam hujusmodii deae sic lucent per se , ut om nes homines earum luce assiciantur. Urgebis. Suspicari potest aliquis vitam, quaru 3espectu vigiliae. Ergo quemadmodum in somnio idear apparentdininctae, quae vigilantibus sunt con ae ita ideat. quas habemus , licet nobis videantur distinctae in. 'altera vita erunt confusae. Respondeo primo negando antecedens ad enim tidiculum est suspicari , cujus nullum habemus fundamentum Sed nullum habemus iundamentum suspicandi vitam nostram esse respectu alterius uuae, ut mnium respectu vigiliae Imo si rex Ra foret, Deus perpetuo nobis illuderet , quod a
162쪽
ors PUTAT. I. Qua s T. LMeundo,quamvis perpetuo somniaremus; tamen, quoties idea nqstrae essent claraeac distinctae,toties. quicquid in iis contineretur , posset de rebus , quarum essent idear, amrmari, ut jam dictum est.
Objicies secundo. Illud non est primum certa: cognitionis principium, quod ab alio pendet. Aequi principium istud quilis in idea, e.
ab alio pendet. Ergo non est primum certae cognitionis principium.
Respondeo negando minorem. Nam nullum assignari potest a quo nostrum pendeat. Probabis minorem. Illud principium pendet ab alio, quod pendet ab ista cognitione , Deus existit. Atqui principium a nobis allatum pendet ab ista cognitione, Deus existit. Ergo pendet ab alio. Re spondeo negando minorem. Illud enim principium non pendet ab ista cognitione mus minit, quod est illius cognitionis undamentum. Sed nostrum principium est isthi cognitionis fundamentum ideo enim persuasum habemus Deum existere , quia in idea lara, distincta Dei feta entis summe perfecti , existentiam includi intelligimus Ergo nostrum principium non pendet ab ista cognitione Deus existit. Probabiς minorent. Ide tantem nobis certum est nos non decipi in iis quae clare distincte novimus , quia stimus Deum existere , cujus bonitas nos decipi non sinu in iis quae clare la
, Ergo nostrum principium pendet ab ista cognitione, Deus existit Res,onde negando antecedens. Non enim ideo praecise certam nobis est nos non decipi in iis quae Hare, distincte novim , ni stimus Deum
macies, qui in iis decipi non sinis rudi
163쪽
iliis certum nobis est Deum existere, quia in idea clara, distincta Dei continetur existentia. Equidem eum agitur de corporum existentia, nihil certi circa illam statuere possumus , nisi sciamus Deum existere , qui nos in eorum perceptionibus falli per totam vitam non patitur, ut dictum est in compendio Physico,parte .cap. I. At nostrum tineipium spectat tantum essentiam, non vero existentiam , ut jam diximus. Instabis Saltem principium nostrum pendet ab
Ergo pendet ab alio. Respondeo negando antecedens Nostrum enim rincipium non pendet ab eo quod per ipsum pro-atur. Atqui principium istud , impossibila est, M. per nostrum probatur. Ideo quippe affirmamus
impossidiis esse, ut aliquid simul sit is non sit ; quia
in idea clara distincta tei actu existentis includitur impossibilitas simul non existendi. Ergo nostrum principium non pende ab isto. ρυ iis st, ctc. . Probabis antecedens. Nostrum principium pendet ab isto , Impossibila . . . Si posito isto falso, nostrum quoque sit falsum. Atqui posito isto principio talis , nostrum qu que foret falsum. Ergo nostrum principium pendet ab isto F
Respondeo negando majorem.Imo vero hines quitur prineipium istud pendere a nostro, posterius esse nostro, saltem natura, ut aiunt, secundum regulam Logicam , qua dicitur falsum consequaris ergo is antecedens. Nec tantum posse isto principio falso,sed etiam positis qui sit bet propositionibus evidentibus , falsis , verbi gratia omne totum in maius sua parte bis bina sum quatuo cireuius es rotunias , e uostrum principium falsi, es a
164쪽
DispuτAT QuuEs T. I. 3ν cesse est quia propositiones quaelibet evidentes etiam Axiomata , ex nostro principio deducuntur cum iis propter nostrum untaxat principium aD sentiamus. Ideoque nostrum principium est primaveritatis ac certitudinis omnis regula aut char
Sed inquies. Si principium istud Ἀ- sidit ess
cte a nostro penderet, verita rerum penderetabideis nostris. Atqui falsum consequensia Ergo cantecedens.
Respondeo distinguendo sequelam majoris V
sitas rerum penderet ab ideis nostris , ut a nobis cognoscaturi, concedo ut fit in rebus ipsis , nego. simili modo distinguo minorem. Falsum consequens id est, talium est veritatem rerum pendere ab ideis nostris , ut sit in rebus ipsis , eoncedo ut a nobis cognoscaturi nego. Quare nego conle-quentiam.
Itaque vexitas rerum non pendet quidem ab ideis nostris , ut si is rebus.Non enim Meae nostrae sunt Iern causae , neque res idcirco verae sunt , quia earum ideas habemus , quando quidem , ut in Scholis inqui selent , propter meum cogitara , ni-γnitin in re. Sed tamen veritas rerum a nobis cognosci non potest, nisi per ideas nostras, nec de iis aliter quam per ideas nostras, judicare possumus. Cum igitur verieas rerum prior dicitur veritate dearum odistingui debet propositio hoc modo.
Veritas rerum prior est veritate idearum , comparate ad res ipsas,concedo comparate ad cogniti nem nostram, nego:'ubniam res ipsas non nisi per has nostras cognoscimus Hie autem agimus d principio nostrae cognitionis , non de rerum principio i quare ad ideas, non ad res ipsas est cons giendum
Quod aurem alant alivi nostrum principium
165쪽
non esse evidentissimum, quod non constet ex terminis evidentissimis , id per qu- absurdum videtur. Nam termini per se non sunt alii aliis clariores aut obscuriores , licet non sint omnibus aequallaec noti Sic termini Geometrarum , qui a vulgo non intelliguntur , nihilo sunt obscuriores quam caeteri Simili modo licet Gallorum voces non sint Hilpanis notae , non tamen idcirco dici debent obscuriores. Denique nulla vox in se spectata obscura est; sed tantum ubi ad varias res gnificandas per abusum usurpaturi cui incommodo , ut obviam eatur, necesse est, cujuscumque vocis unificationem definiendo expileare , quod nos circa ideam clararis distinctam praestitimu objicies tertio ineptissimum illud, Qtamere saepe decantatum quorumdam argumentum. Cum dieitur quidquid in idea elari distincta continetur,cte id intelligitur ve de idea formia , vel desideruobjectiva.
Respondeo intelligi deside objectiυa, id est, de
abiecto ipso concepto non de eonceptione formati; quae est assectio seu modus mentis cogitantis. Nam modus iste nihil includit praeter mentem ipsam affectam e proindeque non potest de rebus aliis quo clareis distincte mens percipit, affirmari. Inferes. Ergo eum dicitur quidquid in idea clara, distincta rei tantinetur:id de ea re a mari potest, idem plane est , ac si diceretur , auidquid est in ipsa re, est,esa sive res est res quae propositio identi- ea est nugatoria. Respondeo negando consequentiam , quae est absurdissima. Tunc enim tantum propositio dici-tnt identica iugatoria,ut advertimus in compendio Logico, cum idem de se ipso affirmatur eodem nomine ut cum dicis res a res homo est homo nota vero cum res de se ipsa praedicatur diverso nomine:
alioquin ista propositio Ioaraus est homo , iacet
166쪽
DIs PUTAT. I. IDAEAE . I. 37 Identicat nugatoria perinde enim est ae si di
catur, Socrates est hic homo , nempe Socrates: εc tamen ista propositio Socrates est homo nunquam
habita est propositio identi nugatori , quamvis ipsius attributum eum subjecto identificetur , ut aiunt, hoc esstodem fiat ac subjectum: idque quia subjectum, attributum, quae reipsa ident conrur,
sensus igitur nostrae propositionis hic est , nempe , qu cquid continetur in idea Objectiva is , si in re ipsa concepta, id de ea re potest smarici sive arrributum , quod in idea clara, distincta subjecti continetur , verum est de illo subjecto aut dici potest inesse huic subjecto. Quo quidem sensu nihil planius est usu communi magis confirmatum. Quare satis mirari non possum ali rum quorumdam ingenium , qui , ut principium istud fidei christianae eontrarium esse persuadeant, hanc ex illo conelusionem absurdissime deducunt Ergo quoties attributum non ineluditur elare o di-
μω in ideo sublesti falsum amis hae subiecto Ad
vertere enim deberent propositionem nostram non
esse melustiam, nec dicere, illud solum attributum esse verum de subjecto , quod in illius idea clara& distincta continetur sed hunc esse sensum Axiomatis , si quid continetur in dea clara' distincta subjecti , verum esse de subjecto ; quamvis aliqua de subjecto aliquo vera esse possint , quae tamen in illius idea clare, distincte non comprehendantur cujusmodi sunt quae fide tantum t
nentur, non clare percipiuntur.
Quaeres an dici non possit primum certae cogni-rionis principium illud , quod a Cartesio , tum secunda Meditatione Metaphysica , tum prima parte Principiorum,numero septimo , allatum est , nempe , cogito: ergo existo. . .
Respondeo si per primum certae cognitionis prim
167쪽
cipium , intelligas primam cognitionem certam quae homini veritatem naturali ordine quaerenti circa rerum existentiam occurri , hanc propositionem ego qui cogito exist , dici posse primum certae cognitionis principium , ut voluit Cartesius. idea elata Vistincta dubitantis , inclusa est existentis idea Sed si per primum certae cognitimiis principium significetur regula quaedam generalis, per quam expendi possint omnia judicia, quae tum circa essentiam tum circa existentiam rerum extra nos postarum fiunt , ea propositio, ego qui cogito, exsoci minime spectari potest, ut primum certae cognitionis princisum Etenim certitudo quidem, quae nobis adest circa rerum sensibilium extra nos positarum existentiam , sensu intimo , vivido , constanti nititur , facta hypothesi , quae certissima est, quo existat Deus , qui in nobis decipiendis non delectetur sed tamen resula qua rum judicia, quae hoc lenis vivido ubi agitur de rerum sensibilium existentia , nituntur 'um judicia quae circa rerum essentiam fiunt,expendimus,non alia est, nisi quae a nobis est constituc , nempe quicqui4 in
iis elara is distincta rei alicujus eamprehenditur, id de ea a certissime potest affirmari. Nunc MCONCLUSIO SECUNDA.EX apud nos scientia multiplex , proinde Philosophia.
Probatur. Scientia est cognitio vera , certa, evidens rei necessariae per proprias causas , ut definiunt omneS.
Arqui existi multiplex cognitio vera , certa
168쪽
DIs pnTAT. I. inu fis T. . 13sevidens rei necessariae per proprias causas Verbi gratia norunt Logici syllogismum constare debere ex tribus terminis , quia est probatio sive affirmans , sive negans unius de alio per aliud.Ostendunt Metaphysici Deum existeres, quia mentibus nostris insculpta est Dei notio , quae aliunde quam ab ipso Deo profluere non potuit. Doeent Morales Philosophi omnes actus nost 's ad Deun referri oportere , quia Deum diligere/ebemus supra omnia, caetera tantum propth ipsum Denique Physici demonstrant elipsim. Lunae contingere opter interpositionem Terrae Solem inter
Lusam is omittam demonstrationes Mathematicas, quas veras, certas, evidentes esse nemo
Srgo multiplex apud nos existit seientia raeproinde, quae disciplinarum omnium complexio est, philosophia.
Og IIcet E primo eum Aeademicis Seientia
Atqui nulla existit cognitio certa. Ergo non existit scientia, nec proinde Philosophia. Respondeo negando minorem. Cognitio enini certa est cognitio firma , stabilis, immobilis. Atqui existit cognitio , firma stabilis, immobilis v. g. cognitio , qua certum mihi est me ex, stere, dum loquor aut cogit, quoniam fieri non potest , ut qui cogitat aut loquitur , non existat
Unde praeclare sanctus Augustinus contra Acad micos lib. a s de Trinit. n. I. alias cap. in intim
scientia est, qua nos vivere scimus ubi ne illud quidem Academicus dicere potest fortassi dormis . nesiA ct insomnis vides...... quia ct dormirecti semis
169쪽
ni mido umentis est. Ergo existit aliqua cognitio
Probabis minorem. Nulla cognitio certa nititur principio fallaci. Atqui omnis nostra cognitio nititur principio fallaci. Ergo nulla nostra cognitio est certa. Respondeo negando minorem. Primum enim cognitionis principium , quo judicia certa innituntur, est evidentia , seu claritas distinctio idearum , ut superiori conclusione probatum est. Sed evidentia se claritas, distinctio idearum non est princinium fallax ; cum sit potius messueritatis regula Ergo non omnis cognitio nostra nititur principio fallaci. Probabis minorem omnis cognitio , quae rititur sensibus , ea principio fallaci nititur. Atqui omnis cognitio nostra nititur sensibus. Ergo mititur principio fallaci. Respondeo negando minorem Licet enim aliqua cognitio nitatur sensibus,non bdeo tamen omisnis cognitio sensibus inniti putanda est. Nam duplicis generis sunt cognitiones in mente nostra, ut
non solum constat ex S. Augustino lib. s.de Trinit. n. I. alias c. . sed etiam ratio ipsa naturalis attendentibus omnibus suadet. Aliae earum a sensibus oriuntur, nimirum perceptio cluminis, colorum, sonorum , odorum , saporum , caeterarumque qualitatum sensibilium , quas per sensus transmitti ad
mentem necesse est. Aliae sunt ipsi menti congem-tae, scilicet , quae per sensus transire non potu runt , qualis est cognitio Dei , cognitionum n strarum affirmationis, negationis , attonum proportionum,quae in numeris observantur. Pri ris quidem generis cognitiones nituntur aliquomodo sensuum testimofitori unde sunt errori frequenter obnoxiae, summaque proinde diligentin
170쪽
DispuTAT. I. II AEAE T. I. 1 et tint expendendae. Sed posterioris generis perceptiones , quae Metaphysicae sunt, vel Logicae , vel Mathematicae, aut certe Metaphysicis , Logicis Mathematicis conjunctae , a sensibus minime pendent , suntque longe clariores caeteris , nec nos in errorem inducunt. Ergo non omnis cognitio nostra nititur sensibus. Probabis minorem Omnis nostra cognitio nititui sensibus , si nihil est in intellectu , quod prius
non fuerit in sensu. taui nisi est in intellectu, quod prius non fuerit in sensu, ut vulgo aiunt Peripatetici. Ergo omnis nostra cognitio nititur sensibus. Respondeo negando minorem. Duo sunt enim perceptionum genera, ut modo diximus , scilicet rerum spiritalium in rerum sive potius qualitatum corporearum. Posterioris quidem generiste ceptiones ortum habent a sensibus:sed ideae prioris generis per sensus transire non potuerunt cum earum objecta nec colorata sint, nec sonora , nec sapida , nec ulla alia qualitate se bili assecta. Instabis. Ex ista responsione sequitur res saltem corporeas , quarum species per sensus transierunr, certo cognosci non posse. Ergo saltem non extat cognitio certa de rebus
Respondeo distinguendo antecedens Sequiturres corporeas certo cognosci non posse , ctim earum cognitio solo sensuum testimonio, non clara&vistincta mentis perceptione nititur , concedes cum non selo sensuum testimoni , sed etiam Hara, distincta mentis perceptione sustinetur
Simili modo distinguo consequens. Nulla extateognitio certa rerum corporearum . ubi solo sensuum testimonio sustinetur, concedo ubi clara distinctaque mentis perceptione fulcitur, nego.