Institutiones philosophiae ad faciliorem veterum ac recentiorum ..., Volume 5

181쪽

Pbiloseph . TUM aliquid scire dicimur, cum ejus a sas habemus perspectas , inquit ristoteles

lib. I. poster analyr. cap. 2. Eae autem quatuocvulgo numerantur, nimirum finalis efficiens formalis in materialisci quae in Compendro, taphysico parte . cap. 3. fuerunt explicatae.

Circa primam ausam effieientem Philo phiae nulla esse potest dissicultas , cdm certissime constet primum illius Auctorem esse Deum primum Maximum , omnis doni optimi largitorem. Sed hic quaret selet, an quomodo Deus primo homirri philosephiam eoneesserit. Cui quaestioni ut satisfaciamus juxta sententiam sancti Thomaea parte summae Theologicae quaestione 4 art. . sit

Probatur. Qui condidit Adamum cum omnibustum corporis , tum animi dotibus naturalibus , is sane perfectam illi infudit hilosophiam, quae praecipuum est humanae mentis secundum naturam

ornamentum.

Atqui Deus Adamum condidit eum omnibustum corporis , tum animi dotibus naturalibus :tum quia nihil imperfectum a Deo immediate proficiscitur tum quia debuit Adamus filiorum esse parens simul ac doctor.

182쪽

ymere eap. I . Ecclesiastici .c. sic habetur. crimis illi, nempe Deus Adamo rava scien- ηι tu , sensu impi it cor illorum . ala, di ina findit igis. Quo testimonio manifestum yi etsi utrique infusam fuisse Philosophiam. yico in gam. Nam triplici tantum ratione po- 'stit hiamus obtinere Philosophiam : scilieet vel metam , vel doctrinώ, vel infusione. Mis non eam obtinuit vel inventiona vel εοὶ eum ad id longo indiguisset temporis instrvallo nee proinde fuisset a Deo eonditus perustus quod Majestati divinae repugnat.

deinde conveniens non erat eum ab Angelo Wκ iti quem Deus citra Angeli operam creave- tu, ne vel tantum , vel fortasse plus se debere

redidisset Angelo , qui iam esse Pquam Deo , qui si amplieitet tribuisset.. iis Marius accepit Philosophiam a Deo Et

03 IIcills primo Nema dat quod non habes Atqui Deus non habet Philosophiam , ut vul. docent Scholae. Nam non cognoscit res per cavisis , sed omnia citra discursum seu ratiocinatio-ηem , per simplicem intuitum , in causis suis dis

Ergo Dei non infudit Philosophiam Mamo. Respondeo primo negando minorem. Si eriini per Philosophiam intelligatur , ut intelligi debet sapientiam sane Deus habet Philosophiam , non qualem habemus , scilicet imperfectam , a magis noto ad minus notum ratiocinando discurremam

183쪽

comprehendentem. Quinimo Deus est, a sapie

xia r ac omnia nuda , aperta sunt oculis ejus , ardocet Apostolus Epist ad Hebraeo cap. . . I 3. Respondeo secundo cum caeteris stinguendo minorem Deus non habet Philosophiam foem liter , concedes non habet eminenter virtualiter, nego. Quare nego consequentiam . Deus quidem

non habet Philosophiam formaliser : id est , secundum eamformamin rationem qua a nobis habetur; nempe quatenus est cognitio discusiva prola- de imperfectari sed eam habet eminemur , id est, nobilioriis perfectiori modo , vel virtualiter, id est , habet instem producendi Philosephiam. Quemadmodum homo dicitur habere rotunditatem virtualiter , quia virtutam habet seu potesta tem corpus efficiendi rotundum , non vero rotunditatem habet formaliter , quia reipsa non est rotundus S quamvis ominentiori modo rotunditas ire mente seu imaginandi vi quam in quovis corpore contineatur.

Objicies secundo. Qui non cognovit naturam serpentis , ille non habuit scientiam rerum omnium, nec proinde Philosophiam periectam. Atqui Adamus non cognovit 'ituram serpentis,. uti nec Eva. Mulier enim, seu maju a memem agistri sententiarum libro x dutinc'. a I. ideo non horruit serpentem loquouum , a uia ipsum virtutemo tam loquendi a Deo auepisse 'sevit. Ergo nec Adam . nec Eva habuerunt Philos, phiam persectam. Respondeo negando minorem. Nam qui imposuit nomen conveniens ipsi serpent , utin aliis animalibus , is cognovit naturam serpentis. Atini. Adamus tum serpent , tum aliis antinalibus prinprium seu conveniens nomen imitosuit, iuxta vulgarem interpretationem capitis 2. Genes S, V. Is.

m. Ergo cognovit naturam serpentis, Ps a

184쪽

DIs puTAT. I. rasa,Es T. III. Isrtionem autem distinguo. Eva putavit serpentemaeeepiae a Deo loquendi officium supernaturaliter, concedoci naturaliter, nego. 4m enim serpentis naturam cognosceret, cui loquendi virtutem nat raliter non adesse intelligeret , mirata est illum loqui, aliquid in eo inerse supernaturale suspicata est. Haec respontio est sancti Thomae i. parte' est.' . art. . ad 2. Sed inquies. Qui Philosephiam habet perse tam non potest aliam sperare. Atqui damus aliam speravit : etenim spestientia bonii mali illectus fuit a Daemones, ut

pomum vetitum ederet.

Ergo non habuit Philosephiam persectam. . Reipondeo distinguendo majorem. Qui Philosophiam habet perfectam , tum naturalem , tum supernaturalem , non potest aliam sperare, concedo qui tantum habet naturalem Philosophiam nego. Simili modo distinguo minorem , nego nisaueritiam. Adamus igitur naturalem habuit Philolaphiam sed supernaturalem speravit, quam serpens Evae pollicebatur his verbis Geneleos cap. 3. v. s. Eritis seu Dii , scientes bonum , malum. Praeterea non Adamus ipse seductus fuit a lerpe re, sed Eva, ut constat tum ex loco Genescos modo laudato , tum ex Epistola prima ad Timoth,

Instabis. Ii quorum oculi, post esum pomi veriti, aperti sunt, non habuerunt antea scientia seu Philosophiam. Atqui ex Geneseos cap. 3. V. 7. amborum ocu li statim aperti sunt postquam vetitum pomum

gustaverunt.

Ergo Philosophiam antea non habebant. Respondeo distingnendo majorem est quorum oculi aperti sunt , ut novam rerum naturalium, scientiam assequerentu , non habuerunt autea

185쪽

Philosophiam, concedo mi quorum oculi ape

ti sunt, ut suam culpam agnoscerent, non habu frunt antea Philosophiam , nego. Simili modo distinguo minorem nego consequentiam. Postquam igitur primi hominum parente peccave

runt, eorum oculi aperti sunt , ut tuam culpam agnoscerent; tumque se nudos esse erubuerunt, appetitum sentientem rationi rebellem sunt exper i , cum antea pars hominis inferior esset superiori subjecta , nec caro adversus spiritum concupisce ree in il non ideo novam rerum naturalium scie, tiam sunt assecuti.

objicies tertio vulgate axioma onmis peccants ignorans. Atqui Adamus peecavit.

Ergo fui ignorans , nec proinde Philosophiam

habuit.

Respondeo distinguendo majorem Omnis pecteans est ignorans actu in praerice cid est , eodern modo in praxi se gerit,ac si ignoraret quid sit agem dum & a quo abstinendum, concedes est ignoransi bim speculatim , quasi non sciret speculative, chatutuali cognitione ea quae sunt officii sui, ne.

m. Quar ς' concessa minbre, nego consequentiam. Igitur qui peccat, errat: nam e Proverb. cap. I V. 22 Errant qui veruntur malum. Qui autem euerat , seu qui recedit a vero xjusto, est ignorans avium, sive eodem modo se gerit ae si ignoraret quid si agendum sed tamen in intimis velut penetralibus ipsius mentri. reclamat scientia , seu

conscientia , qua se male agere intelligit ipsu que illiam arguit, icena dignum judicat. Obiicies quarto. Habitus infusus est diversis, i& diversiae speciei ab aequisito , ut vulgo doceo Theologi. Atqui Adami Philosephia non debuit esse dives se speciei a nostra, cum ipse foret ejusdem,ac nou τ ὰL

186쪽

DispuTAT. I. T. I rsγErgo Philosephia non fuit Adamo infusa. Respondeo distinguendo majorem. Habitus infusus er se , id est, mi natura sua 'stulat infundi, nec humano labore comparari potest , cujusmodi sunt fides , spes in charitas , est diversarheeie ab acquisito , concedes Habitus infusus per

accidens tantum , qui scilicet ira infusus est , ut tamen naturae viribus eomparari potuerit citra ins sionem supernaturalem,cujusmodi est Philosophia nego.Quare concessa minore nego consequentiam

CONCLUSIO SECUNDA.pΗixosor Hr omnes dici possunt cassa

secunda Philosophiae , quatenus eam studio labore a prima rerum omnium cauta consequi promerentur. Sed ea laus veteribus debetnr, ut fpectentur tanquam caeterorum duces , qui viam steris monstraverunt,

QUAESTIO IV.

di catis materiali Philosophia , seu de finga-laram Philosophia artium objectis

C Aus materialis Philosophiae triplex diΩtingui solet. Prima est materia ex qua componitur,nimirum ejus partes,pura Logica Ethica,&c Secunda est materia in qua , seu subjectum in quo recipitur , nempe mens , quatenus ea lege eum corpore humano est conjuncta , ut occasione motus spirituum animalium quaedam in ea perceptiones excitentur vice versa Tertia denique est materia circa quam versatur in objectum ill is

Mitu di quod duplex vulgo distinguitur, nisteri Eaininum & formal

187쪽

Objectum materiale Philosophiae sunt res on .es, quia circa res omnes versatur Philosophia. Obiectum formale Philosophiae exprimitur his

vocabulis quatenus res omnes nam si lumine suu gnoscenda.

Ex objecto autem materiali, formali constat objectum totum seu totaisci unde objectum torale Philosophiae sunt res omnes , quatenus naturali lumine sunt cognoscenda . Objectum igitur materiale alieujus disciplinae est materia eire quam ea disciplina occupatur objectum vero formale in modus quo ea disciplina circa obiectum suum materiale occupatur. Ex utrO-que fit objectum totum , seu totale, adaquatum, &attributiora , cui scilicet attribuuntur ea omnia quae in ista disciplina pertractantur , ut dictum est in Compendio Metaphysico , parte, capite . sit igitur.

O IE τu materiale Logicae sunt qua tuo cogitationum species , scilicet perceptio , judicium , ratiocinatio in methodus. Probatur. Objectum materiale Logicae ex materia circa quam versatur Logica , ut definitum est. Sed Logica versatur circa Patuor cositatis' um species , puta circa perceptionem , ualetum, ratiocinationem & methodum , ut Logicam addissenti constat in vel ex Compendio Logico innotescit.

Ergo objectum materiale Logieae sunt quatuor rogitationum speetes scilicet perceptio, ud cium , ratiocinatio, methodus. Oppones objectum materiale Logieae est illud ex uo fit opus Logicum-

188쪽

Wrx PIT A T. I. ITAEs T. V. frinsed opus Loticum fit ex ideis tantum , non veris ex judicio eum ipsum judicium sit opus Logicum Ergo solae idear sum objectum materiale Logicari Respondeo negando minorem Nam opus logicum est quaevis mentis cogitatio , quatenus ad c rum per Logicae regulas est directa. Quamobrem non solum judicium,sed etiam idea,prout ad verum directa , merito dicitur opus Logicum , dirigitur autem idea ad verum, praelartim per regulas , quae de elatitate Histinctione dearum a Logie tra, 4untur. Tunc enim cum directa est per Logieam, non tantum vera est in se, sed etiam comparate ad kbsequens judicium. Igitur operis Logici materia seu objectum materiale est quaevis mentis cogit rio, forma vero, seu objectum formale in eo consitit, quod cogitatio quaelibet ad verum. per Log, cam dirigatur. Quare sit.

his vocabulis , quaeanus mentis cogitati aes ad merum sunt dirigenda. Probatur objectum sermale Logicae est mo Jus quo mentis cogitationes a Logica speetantur. Atqui modus iste his vocabulis exprimituP, uatenus cogitationes mentis ad verum iam dis renda: nam sub hac tantum ratione attinguntur a Logica , non vero quatenus. sunt modi aut actionesinentisci quo sensua Metaphysica considerantur. Ergo objectum ab ale Logicae exprimitur tris vocabulis , quatenus mentis cogitationes ad verum μοι cruenda,

Lo a Ioc . sicut mailibet alia disciplina

189쪽

1so EXERCITAT ONTOL. suam habet specificationem , seu distinctionem spe eifieam ab objecto sermali. Etenim objectum m teriale potest esse multis disciplinis commune sed modus , quo quaelibet lisciplina suum objectum materiale attingvi , earn disciplinam ab omni alia distinguit Verbi gratia , Metaphysica cLogica versantur circa mentis cogitationesci sed Metaphysica illas spectat prout sunt modi mentis,

Logica vero eas considerat, quarenus sunt ad verum dirigendae.

OBI ποτu totum , seu ale , actaquaistum in attributionis Logicae sunt eaedem e gitationum species , nempe perceptio , judicium, ratiocinatio AE methodus , quatenus ad verum sunt dirigendae. Probatur. Minum totum seu totail alicujus disciplinae est illud , quod ex objecto materialii formali constat , quod ei disciplinae exaequatum est quod eam distingui ab omni alia , ad quod referuntur omnia , quae in illa disciplina pet-

tractantur.

Atqui quatuor eae cogitationum species , pr ut dirigendae ad verum , sunt hujusmodi respecta

Primo enim illius objectum materiale in se male exprimunt, ut cuilibet attendenti notum est. Deinde adaequata sunt ipsi Logicae seu tam late paten quam Logica eiu ninil praeter ipsa a Logica pertractetur. Pr,terea secernunt Logicam a quavis alia dis e lina , cum nulla praeter Logicam de iis , proma verum dirigendis , agat. Denique a illas reseruntur omnia , quae irrLogica pertractantur nam ideo inventa est Los,

190쪽

ea, ut cogitationes mentis ad verum dirigantur, ut nemo ambigit.

Ergo objectum totum , seu totale , adaequatum. Mattributionis Logicae sunt quatuor recensitae cogitationum species , quatenus ad verum sunt dirigendae.

03 IIci Es primo Illud non est objectum Logicae, quod pertinet ad Metaphysicam. Atqui mentis cogitationes pertinent ad Met ρhysicam. Ergo non sunt objectum ostea . Respondeo distinguendo minorem Mentis cogitationes pertinent ad Metaphysicam , quatenus sunt modi ipsius mentis , concedes quatenus ad erum sunt dirigendae , negoci quare nego conse uentiam. Cogitationes situr mentis , quatenus sint modi , vel actiones 1psius mentis ad Meta- physicam pertinent : nam Metaphysica circa en-xia spiritalia , eorumque affectiones occupatur. ei cogitationes mentis , quatenus ad verum sunt ostendae sunt i psius Logice objectum. vertim inquis s. a saltem cogitationes nonight objectam Logicae, quas Logica non pytest ad

'erum dirigere.

4tqui Logica non potest perceptionem adis dirigere cum perceptio non possit esse talia. ξrgo saltem perceptio non est objectum Logicae. Respondeo negando minorem. Logica enim trarit regulas de dirigenda perceptione ad verum, ηοmpe instituendo Categorias, ad quas qua uin-qRPammo concipi possunt, referuntur : ideoque earum subsidio ideae seu perceptiones reguntur a L0gica , fiuntque claraei distinctae is tunc non δη tum vera sunt in se , sed etiam comearate adi