Institutiones philosophiae ad faciliorem veterum ac recentiorum ..., Volume 5

191쪽

rci . EXERCITAT ON Tota judicium quod subsequi potest. Unde eum die . tu perceptio non pos esse falsa distinguo pro.

positionem : non potest esse falsa in seipsa , concedori non potest esse falsa praebendo occasionem falso judicio , nego : mare nego consequentiam. Igitur perceptio falsa ene non potest proprie jatione tu , eum nihil affirmet neque neget sed falsa esse ootest ratione subsequentis judicii , sive dare potest oeeasionem falso judicio , nempe cum obscura estae confusa. Quare opus est regulis, ut recite semper fiat perceptio , non tantum ratione sui , sed etiam ratione judicii subsequentis. Mautem regulas tradit Logica. Instabis. Idea Judicium reseruntur ad ratio-

ei nationem , aut potius ad demonstrationem. Ergo sola demonstratio est objectum adaequueum Logicae. Respondeo distinguendo antecedens. Reserum tu ad demonstrationem per accidens,concedes per se is natura sua , nego quare neS consequen-riam Duobus igitur modis lotest aliquid ad alius referri vel per se matura suari vel per auidem tantum. Illud e se ad aliud resertur quod illius tantum gratia factum est illud vero per accidens duntaxat ad aliud retertur, quod ad ipsum non est ex natura sua destinatum is quod sine ipso bonum est seu quod melius est a nobis haberi qu rinnon haberi. Porro perceptio clarain distincta, rectum judicium etiam extra demonstrationem alicujus sunt utilitatisci nee proinde ad solam de

monstrationem ex natura sua destinantur. Nam

utile est , v. g. clareat distincte percipere uid sit homo , quid triangulum , c. etiam citra demonstrationem : idem sentiendum de iudicio , dummodo rectum sit xjustum. Ergo idea & judicium

per accidens tantum ad demonstrationem rcferuntur, non natura sua. Quare nec demonstratio,

192쪽

DIsνvTAT. I. Q AESI. IV. pater, quam Logica sed est tantum illius objectum partialeis inadaavatumri quod etiam convenit ideae judicio. Objicies secundo. Cogitationes mentis spectam tu velformaliter, nempe quatenus sunt cogitati nex vel objemve is quatenus sunt objecta e stata. Atqui neutro modo sunt objestum Logicae. Ergo cogitationes mentis non sunt objectum Logicae. Respondeo negando minorem. Nam cogitati ne mentis,formaliter sumptae,sunt objectum Logicae cum Logica regulas de iis ad verum dirige dis praescribat. Probabis minorem. Idem sit judicium de aliis cogitationibus mentis, ac de definitione. Atqui definitio formaliter umpta , nempe quatenus est actus mentis definientis , non spectatur a Logica. Ergo aeterae cogitationes mentis formalitex sumptae non spectantur a Logica. Respondeo negando minorem. Definitio enim formaliter sumpta se quatenus est actus mentis. definientis , spectatur a Logica , si Logica praescribat modum definitionis conficiendae. Atqui Logica praescribit modum definitionis perage da : nempe per genusin disserantiam. Ergo defini-Probabis minorem. Illud non spectatur a L gica , cui Logices regulae non conveniunt. Atqui osices regulae non conveniunt definiationi formali. Ergo definitio formalis non spectatur a Logic Respondeo negando minorem , ob allatam modo rationem.

tio formaliter spectata a Logi

193쪽

rς EXERCITAT. N Tota judicium quod subsequi potest. Unde eum dicitur perceptio non posse esse falsa distinguo propositionem : non potest esse falsa in seipia , concedori non potest esse falsa praebendo occasonem falso judicio , nego: mare nego consequentiam. Igitur perceptio falsa ene non potest proprie jatione ui , eo nihil affirmet neque neget sed falsa esse ootest ratione subsequentis judicii , Dedare potest ealionem falso judicio , nempe cum obscura estae confusa. Quare opus est regulis , ut

recte semper fiat perceptio , non tantum ratione

sui , sed etiam ratione judicii iubsequentis. Mautem regulas tradit Logica. Instabis. Ideain judicium reseruntur ad ratio- ei nationem , aut potius ad demonstrationem. Ergo sola demonstratio est objectum adaequueum Logicae. Respondeo distinguendo antecedens. Reserumtur demonstrationern e accidens,concedes per se is natura sua , nego quare nego consequen-riam Duobus igitur modis rotest aliquid ad alius referri vel e se natura sua , vel per aeridem tantum. Illud e se ad aliud refertur quod illius tantum gratia factum est illud vero per accidens duntaxat ad aliud refertur, quod ad ipsum non est ex natura sua destinatum is quod sine ipso bonum est seu quod melius est a nobis haberi qu. ain non haberi. Porro perceptio clares distincta, rectum judicium etiam extra demonstrationem alicujus sunt utilitatisci nee proinde ad selam demonstrationem ex natura sua destinantur. Nam

utile est , v. g. are, distincte percipere quid sit homo , quid triangulum , c. etiam citra demonstrationem : idem sentiendum de judicio , dummodo reclum sit justum. Ergo idea & judicium

per accidens tantum ad demonstrationem rcferuntur, non natura sita. Quare ne demonstratio,

194쪽

Me ratiocinatio generatim diei potest objectumiorum' adaequatum Logicae, quia non tam late, pater, quam Logiec sed est tantum illius objectum partiale mariquarum riuod etiam convenit ideat&judicio. Objicies secundo. Cogitationes mentis spectam inrues' aiser, nempe quatenus sunt cogitati tri vel objective. Qquatenus sunt objecta e

litata.

Atqui neutro modo sunt objestum Logicae. Ergo cogitationes mentis non sunt obiectum Logicae. Respondeo negando minorem. Nam cogitati ης mentis, formaliter sumptae,sunt objectum Logi- cum Logica regulas de iis ad verum dirige AEt praescribat. θ'obabis minorem. Idem sit judicium de aliis

ς0gitationibus mentis, ac de des none.

Atqui definitio formaliter umpta , nempe qua 'hu est actus mentis definientis, non spectatur alagica rtigo aeterae cogitationes mentis formaliten Rimptae non spectantur a Logica. Respondeo negando minorem. Definitio enim maliter sumpta se quatenus est actus mentis. R dientis , spectatur a Logica , si Logica prae bat modum definitionis conficiendaῖ. Atqui 'gica praeseribit modum definitionis perage empe per senusin disserentiam. Ergo dennixi' formaliter spectata a Logica consideratur. . Probabis minorem. Illud non spectatur a L gyς , cui Logices regulae non conveniunt.. qui Logices regulae non conveniunt definiationi formali.

lago definitio formalis non spectatur a Logicavi espondeo negando minorem , ob allatam mome rationem.

195쪽

Probabis minorem. Una ex regulis Logiem circa definitionem , hae est ut d nitio omni fuli mi conven sit. Atqui ista resula non convenit definitioni fora mali, seu actu mentis definientis sed definitioni objectivae, seu rei aut objecto definito. Ergo regulae Logicae non conveniunt definitioni sermali. Respondeo distinguendo minorem. Ista regula,

Definitio convenire debat omni ct soli definito non

convenit definitioni formali , tanquam attribu, tum , quod de ea praedicetur, concedo tanquarii regula , per quam dirigitur , ut fiat , nego quare nego consequentiam. Quemadmodum enim prineeptum pictoris tyronem erudientis , ac praecipientis ut caput caeteraque membra justa inter se proportione depingat , non cadit in ingendia tum tanquam attributum , quod de eo praedicetur,

sed tanquam regula , qua dirigitur : e praecepta

Logicae in dennitionem formalem cadunt, non tanquam illius attributa , sed tanquam regulae per quas rectet accurate perfici potest. objicies tertio , cum Thomistis. Logica versatur circa secundas intentiones objectiva , seu circa

entia rationis.

Ergo non versatur per se circa memoratas quatuor cogitationum species. Respondeo distinguendo antecedens. Logica versatur circa secundas intentiones objectivas , seu circa entia rationis , in gratiam cogitationum

mentis ad verum dirigendarum, conceam propter ipsas secundas intentiones , aut entia rationis tam

tam , nego quare nego consequentiam. Logica igitur de secundis intentionibus , seu entibus rotionis nonnulla praecipit , sed tantum in gratiam cogitationum mentis ad veritatem dirigendarum, non propter solas intentiones secundas seu entia

196쪽

DispuTAT. I. Susis T. IV. 6s rationis. Quid autem per primam, quid per sc- cundam intentionem inrelligant Thomistae, paucis est explicandum. Intencio mentis hoe loco idem est , ae applic tio mentis ad rem aliquam percipiendam intentae: Me est ipsa rei perceptio , quae vel prima dicitur

rei secunda.

prima intentio est primaria rei perceptio , qua res illa naturalitet ab omnibus coucipitur. Ut sit ab aliquo pronuntietur haec propositio , Deus ess 'avi fiatim intelligent omnes ipsi Deo bonitat attribui idque prim intentionaliter cognosci

'olgo dieitur. μSecunda intentio est secundaria quaedam per-ς ptio, qua quidpiam ipsi rei inesse concipitur, 'qui Mantum per mentem competit ut in allat exemplo, Deus concipitur esse subjactum propositionis, vel nomen substantivum , vel species,stc bonus vero concipitur esse attributum , is adjectivum , c. Si quid igitur concipiatur ae subjeorum , radicatum , mus, species , M. secunὸ intentionalite concipi in Scholis di

citur.

Porro Onςeptio ipsa mentis vocatur intentio alis , res vero concepta dicitur intentio objecti, quae secundia intentionaliter rebus assingitur λut inesse concipitur. a quoque a Thomistis ξη rationis vocatura quia in sola mente , non in xςbus ipsis existit. Aliter tamen ens rationis ab

ilis sumitur, puta pro impossibili cognito , ut inferius exponemus.

certum autem est primae, secunda intenti sis mentionem in Logica fieri propter c*gitatio-hum directionem , non propter solas intentiones secundas atque ita quatuor cogitationum species, quatenus ad verum sunt dirigendae , dici debent 0bjectum Logicae totalein adaequatum.

197쪽

Instabis. In disciplinis practicissimi potius debet opus, quam operatio pro objectio. Remondent vulso distinguendo propositionem. In diseiplinis praeticis , una relinquunt opus sen-biis ρομβε , qualis est Architectura, concedunt in aliis, quae nullum opus sensibile post se relinquunt, cujusmodi est ars astandi, negant Logica autem nullum opus sensibile post se relinquit et unde potius operationem . quam opus pro objecto consse

derat.

Objicies quarto cum Nominalibus. Logica agit de nominibus in aliis vocibus. Ergo voces sunt objectum Logicae. Respondeo distinguendo antecedens. Logica agit de vocibus, quatenus sunt sisna cogitationum mentis, concedo agit de vocibus propter ipsas voces , nego et id enim ad Grammaticam pertinet. Quare nego consequentiam. Simili modo eum Logica dicitur instituere C

regorias, in quibus res plane omnes continentur: atque adeo illius objectum esse res omnes distingui debet antecedens : Logica instituit categorias, in quibus res plane omnes continentur , ut earum perceptio rite fiat, concedo , ut res ipsas ex pr feta pertractet, nego. Quare nego consequentiam,

OBIEcτuM totale is adaequatum Metaph sices est en generatim sumptum is per

mentem abstractum speciatim vero Deus , M- gelus in Mens hominis, quatenus naturali tumune percipiuntur.

Probatur. Illud est objectum totum ladaequatum Metaphysice , quod per se ab ea spectatur, Quod eam distinguit a uuavis alia, Mad quod π-

feruntur ea omnia quae in illa traduntur.

198쪽

Dis PUTAT. I. MAEAEST. IV. εγAtqui en generatim acceptum is per men. tem abstractum spectarim vero substantiae piaritales , scilicet Deus , Angelusis mens hominis, prout naturali lumine cognosci possisne , per se spectantur a Metaphysica , eam distinguunt aquaris alia disciplina, &c. Nam ens generatim Deus, Angelus mens sunt objectum materiale, seu res quae spectantur a Metaphysica Objectum vero formale his vocabulis exprimitur et quainnusia res naturali luxmn concipiuntur, M. Ergo ens generatim sumptum is per mentem abstractum; speciatim vero Deus , Ansel 4 mens hominis,quatenus,&e dici debent ob3ectum totumae adaequatum Metaphysicae.

arreIEs primo si ens, generatim sumptum, esset objectum Metaphysicae, nulla seret scientia praeter Metaphysicam nam ipsa omne ens, singulas ejus species consideraret. Atqui falsum consequens. Ergo antecedens. Respondeo negando majorem , cujus probationem distinguo. Ipsa omne ens ingulas ejus species consideraret, quatenus per mentem abstrahuntur,& generatim concipiuntur, concedo sub alia ratione, nego. Quare concessa minore, nego consequentiam.

objietes secundo sola Theologia supernaturalis agit de Deo. Anselis. Ergo non Metaphysica. Respondeo distinguendo antecedens Sola The losia supernatiiralis agit de Deo, Angelis, per principia revelata , concedo: per principia natur it lumine cognita , negora quare nego consequentiam. Est enim Metaphysica in duas partes divi-

199쪽

ia scilicet inintologiam, quae de ente generatim disputat, in neumatologiam , seu Theologiam naturalem , quae de Deo Ἀngelis disserit , non ex revelatis iide divinae principiis; sed ex principiis naturalibus , seu naturali ratione cognitis ut dictum est.

CONCLUSI QUI INTROBIεcτUM totum madaequatum hysices est

corpus naturale, quatenus naturale.

Haec conclusio vel solius Compendii hysici

lectione patet. Nam corpus naturale est objectum materiale Physicae, seu naturalis scientiaeci objectum vero illius formale exprimitur his vocabulis: quatenus est corpus naturale.

OBIεcτUM totum, adaequatum Ethicae sunt aisiones humana prout ad honestatem dirigenda: ita ut ista vocabula actiones humana ,objectum muteriale exprimant;illa vero, quatenus ad honestatem dirigenda objectum male designent. Probatur. Illud est objectum integrum, ad quatum alicujus disciplinae, cui conveniunt omnes conditiones ad objectum integrum requisitae. Atqui actiones humanae , prout ad honestatem dirigendae, omnibus praeditae sunt conditionibus, quae objecto totali, integro alicujus disciplinae ineue debent,quasque jam exposuimus. Primo enim tam late patent quam Ethica. Secundo. eam distinguunt a quavis alia disci plina. Tertio, quae tractantur in Ethica , ad eas rese runtur; vel ut pagies vel ut proprietates, vel demum ut principia. Ergo

200쪽

Drs Pu TAT. I. QSAEs T. IV. Ergo objectum integrumin adaequatum Ethicae sunt actiones humanae, prout ad honestatem dirigendae.

Responsiones ad Objecta.

BI CI E primo. In disciplinis practieis idem est objectum finis. Sed beatitudo est finis Moralis disciplinae. Ergo beatitudo est etiam illius objectum. Respondeo distinguendo majorem. Idem est

objectum, finis proximus, concedes remotus nego. Simili modo distinguo minorem in nego consequentiam. Finis igitur proximus Ethicae est

conformatio actuum humanorum ad honestatem sive est actus humanus prout ad honestatem eo

formandus inui finis est etiam objectum Ethicae. Sed beatitudo est finis ultimus Moralis disciplinae , ab ipsius objecto plurimum discrepat. Objicies secundo Theologia Moralis versatur circa actus humanos prout ad honestatem dirigendos.

Ergo accius illi non sunt objectum Ethicae. Respondeo distinguendo antecedens Theologia Moralis versatur circa actus humanos , prout ad honestatem supernaturalem dirigendos per principia divino lumine revelata, concedes ad honestatem naturalem per principia naturali lumine cognita , nego. Quare nego consequentiam. Quanquam , ut verum fatear , nulla proprie est Emica Philosophica , quae non sit etiam abeol gica Non enim proprie agitur de Mysteriis in Moralici sed de moribus ad honestatem dirigendis. Verum haec ad vivum non resecamus in in con munibus ideis consistimus. Tom. V. H