장음표시 사용
221쪽
nunquam tradidisset. Hinc olim pueri Mathematicas disciplinas docebantur , antequam Logicae praeceptis essent informati. Ergo Logica, tametsi utilissima sit ad caeteras disciplinas in statu perfecto acquirendas , non est tamen omnino necessaria. Et sane caeterae disciplinae non sunt ipsa Logica dissieiliores. Atqui Logica solis naturae viribus comparatur cum non detur Logica Logicae. Ergo caeterae disciplinae etiam in statu perfecto sola natura duce possint comparari. Idque eo v rius est , quod errores nostri ex falsis, vel non satis accurate perspectis principiis saepius oriantur raro autem ex male deductis conclusionibus. o siquando contingat naturae vitio , ut quis praepostere omnino ratiocinetur, vix sperandum est fore ut
ipsi Logices praecepta aliquando prosint.
ΟBIici Es primo Scientia in statu perfecto comparantur per bonas definitiones , divisi nes in demonstrationes. Atqui sine Logica artificiali nemo potest efficere bonas definitiones , divisiones in demonstratio
Ergo caetera disciplinae sine Logie artifieisi non possunt in statu perfecto comparari. Respondeo negando min. Quod enim fit naturaliter, illud eficere potest aliquis sine Logica arrificiali. Atqui bonae definitiones , divisiones, demonstrationes fiunt naturaliter : nam mensi stra definitionis , divisionis, demonstrationis regulas naturaliter invenit , ac tradidit. Ergo potest aliquis sine Logica artificiali bonas definitiones divisiones in demonstrationes efficere. Vis quidem illa naturalis definieisdi diuitincti democi
222쪽
Drs PurAT. I. Quas T. V. 'istrandi dici potest mea nauis, is , eaque omnibus disciplinis necessaria ex sed ut quis definiat,d dat in demonstret , nccesse non est, ut prius didicerit eam scientiam , quae praecepta tradit definiendi, dividendi. demonstrandi quaeque Logica artificiisis appellatur. Probabis minorem. Nemo potest effieere persectas definitiones , divisiones , demonstrationes absque ea disciplina , oua tradit, quid sitis quo- inocio facienda sit demtio , divisio , raemomstratio
Atqui ea disciplina est Logiea artificialis. Ergo sine Logica artificiali nemo potest efficere perfectas detinaciones , ditiones , & demonstra
Respondeo negando M. Potest enim aliquis efficere perfectasia finitiones , divisiones & demonstrationes absque ea disciplina , quae traditruid sit , inuomodo facienda sit definitio , divi-
demoni alio , si mens nostra naturalitermo sum teneat definiendi, dividendi, demonstrandi. Atqui mens noltra natura ite modum tenet definiendi , dividendi, & demonstrandi , cum ipsi regulas definitionis, divisionisin demonstrationis invenerit. Ergo potest aliquis efficere perfectas definitiones , divisiones demonstrationes abique ea disciplina , quae tradit, quid sit,in quomodo facienda sit definitio,divisio demonstratio. Probabis majorem. Nemo potest efficere perfectas definitiones , c. nisi earum regulas noverit. Atqui non potest istas regulas nosse absque ea disciplina , quae tradit, quid sit Qquomodo facienda sit definitio , c. Ergo nemo potest efficere perfectas definitiones,&c absque illa disciplina. Respondeo negando minorem. Nam ut modo dictum est mens ipsa naruraliter istas regulas no-
223쪽
vit, quandoquidem eas tradidit. Ergo non indiget. Logica artificiali ut eas teneat quamvis Logica artincialis ipsi utilissima sit ad eas percipiendas. Sed de necessitate Logices disputamus , non de
Probabis minorem. Quisquis istas regulas, vit, ille scit se scire. Atqui nemo potest scire se scire sine ea discipli
Ergo nemo potest eas regulas nosse sine ea disciplina, c. Respondeo negando min. unc enim aliquis scisse scire , cum novit se inter ratiocinandum rite processisse , nec ullum admisisse principium , nisiciare distincteque cognitum. Sed illud nosse potest absque ea distiplina, nimirum si cogitationes suas naturaliter disponat is attentionem adhibeat ad principia , quibus utitur , ut solent Geometrae, qui regulas non ab artificiali Logica , sed a naturali
mutuantur,in tamen in ratiocinationibus suis sunt
accuratissimi. Ergo potest aliquis seire se scire absique ea disciplina AEq. Probabis minorem. Nemo potest scire se stire
nisi errores , si qui irrepant in ratiocinando , os. sit deprehendere. Atqui nemo potest istos errores deprehendere
absque ea disciplina, c. Ergo nemo potest scire se scire absque ea distiplina, c. Respondeo distinguendo min. Nemo potest e rores istos deprehendere absque ea disciplina aeque facile , ac si ea ore praeditus , concedola nemo potest omnino errores istos deprehendere absque illa disciplina , negora quare nego consequentiam. Fateor agitur eum qui Logica artificiali destitutus est , calere magno alumento ad deprehendendos ratiocinationum errores,in ad disciplinas in stata
224쪽
DIs puTAT. I. ras . sis.V. 133 persecto comparandas sed i me existimo ipsum etiam absque illo adjumento ad eas disciplinas, tametsi minus facile , posse pervenire: Geometrarum experimento nitor , qui solius Logicaeis ruralis auxilio Mathesin omnem adipiscuntur. Quod si quis dicat eum , qui Mathemati eis aut aliis distiplinis studet, continuo praeceptorum L in gicae naturalis usu, Logicam artincialem sibi comparare , id aliqua ex parte fateri non gravabor rie tamen ex eo collisere non licet Logicam artificialem aeteris disciplinis ita necessariam esse, ut qai eam non didicerit, ad caeteras disciplinas eapessendas sit ineptus , cum solius L leae naturalis auxilio voti compos effici possit. Quanquam magno sane adjumento est Logica artifieialis rideooue utilissima dicenda est, non tamen omnino hexessaria. Quinimo ipsae Logices regula vulgaribus ingeniis nonnunquam errandi occasionem praebent, e in earum cortex tantiim attingitur, ηψ intimus sensus penetratur. Cujus rei exempla Ron desunt apud Logicos. Dbjicies seeundo plura loca, quibus veteres Phulasophi, imo re sancti Patres innuerunt Logicam 'se prorsus necessariam jam esse iunuam scientia-
qua aperta caeterae aperiuntur in qua cla clauduntur.
Respondeo hujusmodi testimoniis metapho Gς Logicae commendationem , non propriam ejus naturam ac rationem contineri. Cum ergo dicitur janua scientiarures distinguoci metaphorire, noedori vere M proprie, nego. Quin ipsi sancti P tres , si quando Logieam commendent, ut homnes ad ejus studium excitent , nonnunquam in velut in artem cavillatrirem invehuntur eum
men non illius usum prohibeant , sed abusum
225쪽
cis, aut ricis . DBeryci NAram dignitas, praestantia ex variis capitibus repeti potest. Nonnulli quippe
praestantiorem eam existimant disciplinam , quae embirius habet objoctum. Est autem objecctum spiritale corporali excellentius. Inter objecta vero abstrahuntur seu separantur a materia. Triplicem autem distinguunt speciem abstractionis objecti alari, si. ab hoc vel illo corpore calia a materia Iensibili,sive a qualitatibus seresibilibus . alia denique a materia intelligibili,cum nempe objectum alia quod nullam in suo conceptu materiam includie. Ρh ea porro abstrahit a materia singulari puta ab hoc vel tuo corpore : nam non agit, E. de hac vel illa duntaxat arbore de hoc vel illo lapides sed de arbore ac lapide generatim. Non tamen abstrahit a materia sensibili, cum de qualu tibus se bilibus eorporum disputet. Geometria abstrahit a materia tum singularitum lensibili non tamen a materia intelligibili
Nam cum spectat v. g. circulum , non hunc aut illum circulum singularem tantum attingit sed atro lum generatim considerat. Deinde non pe- acta circulum ut album vel nigrum ut calidum
vel frigidum , aut ulla alia se bili qualisaee -- tectum sod tamen latetIigi non potest circulus fine quadam materia aut subjecto in quo recti
226쪽
tica abstrahit a materia tum singulari, tum se Γbili tum intelligibili quia in ente generatim, vel in Deo , vel in mente humana , quae sunt o te ita Metaphysices , nulla prorsus intelligitur m teria. Nulla pariter intelligitur in actibus humanis , quatenus in voluntade duntaxat considerantur in consequenter Ethica , prout circa hujus-n odi actus versatur , ab omni materia abstrahere dicenda est. Alii meliorem cientiam judicant , quae certior est. lii eam quae est utilior vel quae finem habet excellentiorem Aiunt autem contemplati ne veritatis esse nobiliorem finem praxi virtutis, vel qualibet effectione , aut productione ariefacti. It autem inter tot dissentientes opiniones sententiam nostram aperiamus sit:
Probatur. Illa scientiae sese mutuo variis nominibus antecedunt, quae dispares habent dignit iis desexcellentia gradus.
Atqui scientiae speculativae M praeticae d sp res habent dignitatis excellentiae gradus. Nahi Metaphysica . . quae speculativa est , quaeque circa Deum versatur, thicam , quae est practica, objecti dignitate vincit. Vicissim Logica quae practica est , superat certitudine Physicam , quae ests eculativa. Denique Ethica caeteris orinibus utulitate praestar. Ergo scientiae speculativae, practica sese m tuo variis notarubus antecedunt.
227쪽
OBIIcr Es primo. Scientiae speculativae sunt no biliores practicis , si cognitio veritatis , quae est earum finis , sit melior praxi virtutis , aut aliqua effectione , quae finis est practicarum. Atqui cognitio veritatis melior est praxi , seu actione virtutis, aut effectione ulla, ut vulgora cent Philosophi. Ergo seientiae speculativae nobiliores sunt praesticis.
Respondeo primo distinguendo maj. Sunt nobiliores practicis ratione finis, est, ratione aliorum capitum , v. g. certitudinis , vel utilitatis , nego. Secundo nego quoque minorem quia sunt cognitiones quaedam adeo jejunae ac steriles, ut non possint ullo modo eum praxi virtutis compagari. Instabis Seientiae speculativae expetunt prodirer se tracticae vero propter opus.
Ergo speculativae sunt meliores practicis. Respondeo distinguendo consequens. Sunt m liores ratione istius capitis , nempe quod propi
se expetantur, concedes ratione aliorum capitum, nempe quod utiliores vel certiores sint, nego. Objicies secundo in diversum.Melius est cognoscere veritatem Maliquid operari,quam cognoscererantui quia duae perfectiones meliores sunt unica.
Ergo scientia praetica , quae cognoscit operatur,nobilior est speculatrice,quae cognoscit tantum. Reipondeo distinguendo ant. Si cognitio utrobique sit paris conditionis is sortisse concedes: secus , nego is proinde ego consequentiana. Equidem duae perfectiones, inuales sunt cognitiorae operatio, meliores sunt unica, si nihil in ea cogniariones, quae sola est , inveniatur per quod possit
alteri cognitioni etiam cum operatione aliqua cor
228쪽
Drs Pu TAT. L oucisset. V DAiunctae praestare. Sed si quidpiam sit per quod cognitio sola alteri cognitioni simul, praxi ant .
stratur , duae perfectiones non erunt meliores unium. liquando autem cognitio sola potest alteri. cognitioni simul, operationi praevalere rarum,gnitio Dei, legis aeternae , rerumque sublimiorum,
sola nobilio est, quam cognitio aut peritia frena, faciendi,etiam cum operatione conjuncta:licet non Omnis cognitio rei cujuscumque aberi cognitio eum praxi aut operatione conjunctae sit semper
De eηte generatim. ENTI duplicem intellectum vulgo perserunt,
ut observavimus in Compendio Metaphysico, are. I. cap. I. Interdum enim pro participio veri substanti vi accipitur is idem est ae existens . quo sensit is tum substantiae, eum accidenti, seu modo entis univoce convenit: nam substantia estens modia est ens , hoc est , existensu sive uno verbo existit. Aliquando vero vim habet nominis, significat ram aut substantiam : eaque communior est entis acceptio. En hoc posteriori sensu dividi solet in Sehol in ens reale ens rationis ciuisusque ens reale in substantiam maccidens , cujus accidentis novem sunt genera apud Aristotelem, ut expositum est in Compenato Logico Substantia vero quae est ens proprie dictum , dividitur in substantiam incre tamin substantiam creatam.
229쪽
Qinemne autem o loco utrum hujusmodi estis divinonos sint univoran haec est, utrum ens singulis paralbus subjectivis secundum idem nomerear eamdem nomini sigmficationem conveniat di
I-io . Ut in univocum fit respecta Dei csubstantiae creatae. Sit igitur
entis rationis. FNs eal dicitur illud quod a mente nostra n pendet in existat cujusmodi sunt tum
Deus ipse tum res omnes sive spiritales, sive compoream, a Deo productori. Eorbationis iliad ea, quod Aratione seu mente nostra pendet ut existat odque nihil aliud est propris quam cogitario nostrae mentis , seu potius cogieationis nostrae objectum, quamnus mente pereeptum est. Tripliei tamen in me dividitur osci et in egestivum, iubjectivum Moriectivum. Encrationis essemv- id diei ur , quod a ratione seu mente vere ac phytae Mirutri uiuia modi sunt omnia mentis nostrae opera, ut dodni tumes, divisiones, demonstrationes, &c. sub,--ω voeatur , quod haeret in ratione, stra seu mente , tanquam in subjectori quales dicuntur vulgo omnes mentis assectiones in mentet nostra velut in subjecto receptae.
230쪽
obiectimum est illud , quod menti seu rationi cognoscendum objicituri sive quod est objectum
mentis in iterum duplex est. Alterum quod habet esse tum in intellectu nostro tum in rebus , ut coelum , terra quae a men te nostra concipiuntur,4 in rebus existunt. Alterum quod habet esse ansum in intellectuno stro is vocatur os otionis meri. --ctivum:
illudque adhue uel possibila est eo modo quo concipitur, ut mons aureus; A citur ensa in is ob bjestivum minum vel est is ossibile eo modo quo
inrelligitur, ut ciama in hircoce vi , lapis ligneus, materia cogitans, e & illud vocatu ita Scholis
tellectu nostro repraesentatum, surda videtur definitio. Nam id quod est impossi is, in potest ullai de clara Histincta exhiberi v. g. nemo potestictarei distincte concipere circulum quadratum lapidem ligneum, c. imo Ndinat ea esse impossiabilia, quia conceptus unius sic repugnat conceptui
akerius, ut nunquam stape smul posse videantire. Mitto ens rationis purum aliud dici fundatum, quod scilicet fieri dicitur cum fundamento in re, ut cum negatio aut privatim v. g. tenebraeis eo citas , instar entis positivi concipiuntur oliud nonfundatum, quod fieri dieitur sine fundamento in re , ut hircocervus , baculus sine duobus extremis , c. Praeterea aliud dicitur esse prima in tionis, quod primaria mentis perceptione fit aIiud secunda latens is , quod a secundaria seu reflexamentis cogitatione pendet , ut es ψtributum prinpositionis, ne subiectum ine de quibus dictum est disputatione praecedent , quaest. . ubi deo jecto Logicae. His juxta communes Seholasticorum notiones explicatis, sit