Institutiones philosophiae ad faciliorem veterum ac recentiorum ..., Volume 5

321쪽

personae sic conjunctam esse in Christo Dominoaefinivit , ut utraque natura , Divina nimirum, humana , maneret inconfusa, Midem suppositum esset Deus homo. In hoc igitur maxime sita erat Nestorii haere- sis , quod negaret hi satiram , sive personalem quae substantialis est , intercedere unionem inter Verbum divinum, naturam humanam quodque naturam humanam a Verbo assumptam , torale esse suarum operationum principium contenderet. Unde duas in Christo personas pertinaci animo defendebat. Quae ut clarius intelligas , observa triplex esse unionis genus. Alia dicitur aeridentalis, qua duo sic uniuntur , ut non efficiant aliquod suppositum cujusmodi est unio vestis eum homine. Alia dici-rur hypsatira , seu persenalis, quae substantialis est Verbum divinum natura humana in Christo. Tertia denique est essentialis, qua duae partes inter se uniri ex naturae instituto postulant, ut corpus mens in homine. Unio autem naturae humanae cum Verbo divino in Christo neque accidentalis est , neque enentialis dea hypostatica, ea personalis , aut substantialis. objicies quarto. Si subsistentia sit tantum negatio, Verbum divinum negarionem untaxat supplevit. Respondeo explicando propositionem Supplevit negationem complebilitatis, ut aiunt , hoc est , e fecit ut natura humana in Christo Domino com fieri amplius non posset, concedo suppleviti gationem , seu carentiam complementi tantum ,

Instabis Natura humana in Christo vel aliquid amisit, vel nihil.

Respondeo illam nihil proprie amississes; sed

322쪽

DispuTAT III NAE set. X. ars eam nunquam habuisse ratisnem persona. seu parisonalitatem , quae est aliquid connotativum, non vero aliquid entitativum naturae superadditum. Nunquam enim natura humana in Christo conno lavit suos actus tanquam eorum principium totum integrum. quidem si natura humana Christi extitillet ante hypostaticam unionem,nisset sui juris totum ac integrum suarum operationum principium t sed hoc ipsi in unione hy-Postatica competere non potuit. Urgebis. Natura humana in Christo fuit liber-

xima.

Ergo fuit sui juris. Respondeo distinguendo eonsequens Fuit sui ju-τis , ut natura, quae non erat principium totale suarum operationum , concedes fuit sui juris , ut Persena seu ut principium totum integrum suarum operationum, nego.

Objicies quinto Inter duo entia completa nulla potest ene unio substantialis. Ergo inter Verbum maturam humanam nulla potest esse uni substantialis , si subsistentia nihil aliud sit , quam negatio. Respondeo distinguendo ant. Non potest esse uni substantialis inter duo entia completa tum in

ratione persenae , tum in ratione naturae, concedo in unum ex illis entibus sit tantum completum in ratione naturae , nego quare nego consequentiam Natura enim humana in Christo est tantum completa in ratione naturae , non in ratione suppositi . seu per nae cum non sit principium totum integrum suarum operationum. Objicies sexto De una meadem re affirmari non possunt contradictoria.

Sed dicimus Verbum divinum assumpsisse naturam humanam, non assumpsisse personam.

323쪽

Ergo natura humana, persona non sunt una Readem res.

Respondeo missa majore , quae negari potest, distinguendo minorem. Dicimus Verbum divinum assumpsisse naturam humanam, quae non fuerit sui juris , concedo assumpsisse naturam humanam quae fuerit sui juris , ac principium totum integrum suarum operationum , nego quare nego consequentiam. Haec autem abunde fuerunt D R 1, 1 M. Subsistentia non distinguitur ambtura ut res a re , sed tantum ut connotatio deuis latio : quia subfistentia nullam addit positivamentitatem ipsi naturae. Secinadum. Existentia substantialis, seu existe tia naturae substantialis , non est formaliter quid idem ae subsistentia, nisi sumatur existentia, turae substantialis prout incommωnieabilis. Nam natura humana in Christo existit, sive habet assa substantiale neque tamen propriam habet subsestentiam , cum non sit incommunieabilis , nec tinium Mintegrum suarum operationum principium: id enim subustentiae nomine intelligitur iam peream substantia ultimo terminatur, completur.

Unde subsistantia est veluti substantia sistantia , ut inharentia, quae de accidente dicitur , est in alis

harentia.

posita indeque sequuntur duo Corollaria.

324쪽

Ce causis entis.

CA I definitionem , variasque causarum species attulimus in Compendio Metaphysic , prima parte, cap. 3. Supersunt tantummodo quaestiones aliquot circa singulas causas solvendata

Causa finali ineipimus , de qua sit

ectricem moMat. CAars A finalis ea dicitur propter quam aliquid sit, sive quae eausam effectricem ad operandum allicit sit igitur CONCLUs I PRIMA. Aus finalis est Vera causa saltem obiecti

325쪽

Probatur. Ea est vera causa saltem objecmiva quae objective percepta, id est , tanquam objectum menti exhibitum , causam efficientem ad agendum allicit. Atqui causa finalis objinime percepta causam efficientem ad agendum allicit nam sine ea nunquam se cauis effectrix saltem ratione praedita , ad agendum determinaret ut sentiunt omnes. Ergo causa finalis est vera causa saltem objecti Vc imo est prima causarum, quia caeteras ad agendum determinat. Nunc quaeritur quomodo causa finalis effectiueem moveatia per suam bonitatem cognitam sives, ut aiunt, per suum esse reale an per sui cognitionem formaliter sumptam iuves, ut loquuntur, per suum esse intentionale qua de rest

FINis movet secundum suum esse reale, non vero secundum suum esse intentionale. Probatur. Per illud finis movet per quod allicit agens ad agendum nam in eo posita est ejus causalitas, ut aiunt, seu causandi modus , quod Rgens ad agendum alliciat inde ejus motio est

tantum metaphorica.

Atqui finis allicit agens per suum esse reuis , seu ἀjectivum , id est, per tuam bonitatem cognitam non ero per suum esse intentionale , seu per sui cognitionem Armaliter sumptam. Etenim cum aegrotus v. g. potionem medicam sumit Iropter sanitatem non sola sanitatis cognitionc for- ter sumpta allicitur , sed ipsa sanitate obiectiva cognita. Ergo finis movet eausam effetentem per tuum

esse reale.

Sed inquies saepe finis non habet esse reale.

- Responde

326쪽

DisPUTAT IV sEc I QUAEsr. a. 18s Respondeo distinguendo propositionem saepe finis non habet ese reale , si per esse reale intellia gatur aliquid diversum a conceptu objectivo , concedori secus,neso. Nam per esse reale hoc loco i telligitur tantum conceptus objectivus , qui nem- P conceptui intentionali , seu cognitioni formali ipsius finis opponitur, ut in conclusione expressum est non vero intelligitur id quod opponitur eo ceptui objectium, tanquam quiddam in rebus exsectens hoe enim sensu finis plerumque non habet esse reale. Quod autem de fine dicimus id etiam intelligi debet de causa exemplari, quae movet secundum esse reale, id est , seeundum esse obiectivum , quod habet in intellectu , non veto secundis esse i sentionale, id est , secundum cognitionem formalem. Res enim cognita, non ipsemet cognitio diei potest causa exemplarisci cum artiferi, dum op ratur, in suum exemplar animum intendat, de cogitatione autem sua ne cogitet quidem Jam sit

QUAESTI SECUNDA.

cogitatione pollens, ut Deus , Angelus Me homo , vel ratione destitutum , ut belluae,in res omnes coxporeae. His positis , sit

CONCLUSI PRIMA.

amis, s dianoetieum , seu ratione pollens ue

Deus , Angelus A homo , alicujus finis i

tuitu semper operatur. Tom. V. N

327쪽

Probatur. Qui intuitu finis sese ar agendum d terminat, ille propter finem operatur , ut mania festum est. Atqui omne agens dianoeticum, sive sit Deus sive Angelus, sive homo , intuitu finis ad agendum se determinat neque enim aliter quam intuitu finis agere concipitur cum id maxime agens dia- noeticum constituat,quod sibi finem in agendo proponat. Sed Deus non alium habet suarum operationum finem quam seipsumci quandoquidem , ut habetur Proverb. cap. 16. . . universa propter semet'f- operatus est Dominus. Ergo omne agens dianoeticum alicujus finis r tia semper operatur.

CONCLUs I SECUNDA.

RE Meorporeae aguntur in finem , non proprie

agunt propter nem. Probatur prima pars. Quae ab Auctore sapientis simo reguntur, ac moventur , ea in finem aguntur seu ordinantur sapientis quippe gubernatoris est res omnes , quas dirigit, ad aliquem semper

finem ordinare. Atqui res corporeae, utpote ratione destitutae, ab Auctore naturae sapientissimo reguntur, ac moventur, tanquam sagitta a sagittario , ut docet sanctus Thomas I. . quaest. I. art. . idque ex eo constat , quod certo semper , constantique modo , non temeres ac fortuito moveantur , ut

observat Aristoteles libro x Physicorum cap. g. Ergo res corporeae in destinatos sibi fines agum

Probatur secunda pars. Quae neque sibi finem prop'nunt, quo se ad agendum determinent, neque ex consilio operantur, ea proprie non aguntixopter finem.

328쪽

Atqui res corporeae neque finem sibi proponunt vivo se ad agendum determinent , neque ex con-nlio operantur cum ratione & consilio careant, ut fatentu qui naturales rerum ideas consulunt. Ergo res corporeae non agunt proprie propter

finem.

Sed specialis Oeeutri quaestio circa belluas utrum 'uomodo propter finem operentur, an muterialiter an se aliter Ea propter finemformaliter agere dicuntur, quae in finem tendunt, quatenus unis est , sive quae finem sub ratione finis cognoscunt, habitudinem tax relationem mediorum ad finem. Ea vero dicuntur agere propter finem materiialter tantum quae tendunt in id quod finis est , non tamen ipsum sub ratione finis cognoseunt. His explicatis , sit

BE propter finem materialiter tantum

non propter finem formasitor operantur. Probatur. Ea propter finem materialiter tantum, non propter finem formaliter operantur, quae nec

cognoscunt finem quatenus finis est , nec habit dinem mediorum ad finem. Atqui bellua nec cognoscunt finem, quatenus finis est, nec habitudinem mediorum ad finem rvum ad id necessaria sit ratio , sive mens, quae sola potest res inter se comparare , ordinem sive habitudinem unius ad alteram intelligere Belluae -autem ratione carent , cum sint omnes sicut equus omnia quibus non estimassectus. Ergo belluae propter finem mat-nliter tantum , inon propter finem θν-- operantur.

329쪽

BE uu non secus ac caeterae res corporeae

aguntur potius in finem , quam propter finem agant.Nihilominus populari loquendi modo propter fiam agere dicuntur.

O arx cIEs primo Belluae sunt ratione aliqua sine tenui praeditae. Ergo agunt propter finem formaliter speci '''Respondeo negando anteeedens. Ea quippe nos sunt ratione praedira , in quibus nulla apparet Itabertas quaeque nullum habent sermonis commeo elum. Atquris belluis nulla apparet libertas , secliastincti necessiitate naturae semper aguntur , ut ex eo constar quod nullo pudore afficiantur, nulla decori lege teneantur , α Deinde nullum habent sermonis commercium,quamvis earum no nullae organis ad loquendum idoneis fini instructae , ut patet in picis psittacis. Ergo nulla est in belluis rario. . Probabis ant. Magna est in belluis quibusdam doeilitas in industria, ut in simiis, in canibus,.ω aliis , quae praeterita cum futuris conjungunt , ex innectis sibi plagis cavent ab iis , quae impe

dent.

Ergo admittenda est in bellula ratio. Respondeo distinguendo ant. In bellula est mellitas. industria improprie dicta , concede proprie sumpta, negora quare nego ovi seq. Omnis quippe industria, omnis docilitas ' recordatio, quae in belluis oecurrit,ex connexione spirituum Mimaginum aut specierum corporearum , non κ

330쪽

DIspurAT. IV sEcτ. r. Qua sτ. II. 1s ratione ipsa ducitur, ut saniores Physici sive ex veteribus sive ex recentioribus semper confessi sunt. Urgebis. Ex concessis est saltem imperfecta in helluis docilitas. Ergo ex concedendis est imperfecta ratiocina

tio.

Respondeo negando eonseq. Non enim concedi mus docilitatem omnem esse cum ratiocinatione conjunctam, aut docilitatem esse ratiocinationis argumentum , nisi sit cum cogitatione conjun

Objietes seeundo vulgatum illud de eane, qui

leporem sequitur , experimentum. Cum enim adtrivium pervenit , relictis prima secunda via

tertiam ingressitur.

Atqui id seri non potest quin canis ita ratiocinetur Non transiit lepus per hanc,neque per istam viam citaque per illam. Ergo in cane est ratio. Idem de eaetetis ferri d bet judicium. Respondeo negando minorem. Nam canis ille

olfactu , non ratiocinatione tertiam semitam ingreditur Ratio quippe seu ratiocinatio detegere non potest , quam viam lepus institerit. Unde sicanis nullo afficiatur leporis odores, in sua statim recurrit vestigia. Quamobrem belluae in his aliis hujusmodi motibus , solo impetu citra rationem aut consilium aguntur nec bonum percipere possunt, neque ut honestum , neque ut jucundum , neque ut utile imo non illud cognos.cunt ut bonum licet in id quod physice bonum est , naturae instinctu impellantur. Objicies tertio Bulluae usurpant media propter finerit: v. g. hirundo colligit paleas propter ni-

dumo

Ergo belluae agunt propter finem formaliter. Respondeo distinguendo antecedens. serpane.