장음표시 사용
21쪽
rum scopus. Perniciosa axiomata Machiauelli. De princip.
Custodes mali eluitatis, fraus,timor, suror.
Adhuc illum in vernaculum sermonem transsatum populus non didicit, adhuc eius virus non sensit Male proseeto egit qui Anglice Ouidium de arte amandi transtulit peius, inii
Albertum de is minaru secretis; at pessime de nostri republica merebitur, si quis venenum istius viperae in ora imperiatae multitudinis insperserit. Sed restant aliae rationes quibustiae causa probatur, quarum altera a consuetudine & expersentia maiorum, altera a fine ad quem destinatur ciuitas ducetur. Prisci olim patres nostri, qui de repub multa&praeclara monumenta nobis reliquerunt, in hoc omnes amice quasi conspirant, qubd legumlatores ac magistratu. licite conte derent ut suos ciues bonos, iustos, ac pios redderent. At quorsum obsecro idipsum nobis toties tantopere inculcarem, si ullam pacem sine fide, si ullam politiam sine virtute constare posse somniassent λ Hinc Solon apud Athenienses, Lycurgus apud Lacedemonios, Numa Pompilius apud Romanos legum sanctirum tabulas inuenerui, quibus eorum ciuitates per multa scutalius Lac tranquille re oebantur. Nam ab orbe condito experientia scientiae mater, hoc ipsum docuit, quod sola virtus in omni imperio trium pharet. Non audiatur ergo in ver 3 politica ciuitate ista noua&periculosa paradoxa 'Ante omnia optadum est principi ut pius videatur non tamen visit. Oportet principem semper aduersarium in se alere,ut eo oppresso potentior videa
tur Princeps ingenium versatile, arte usuque factum l. 1quitiam&perfidiam habere debet reipsa talem se praestet quoties expedierit. Talia theoremata maiores nostri nunquam didicerunt, imo si unqua peruersitas natura humanae
in ea proruperit dirissimis suppliciis eorum authores Diautores adiudicarunt. Nouerunt enim sapientes illas non diu posse conseruari ciuitates quarum vulpes lepus&leo id est fraus timor' furor eustodes fiunt. Nos Anglos moueat Richardus tertius,qui vulpis eaput,& eaudam leonis habuit, sanguine suoru pethisceptrum,sanguine sito amisit regnum postrema ratio sequitur nepe4 fine eluitatis qui est ipἶ beatitudo omnibus bonis accumulata; at si hanc inuenire putes sine
sine virtute, id solum agis ut nimia ratione Insanias. Quod vero omnis ciuitas omnisque politia sit boni alicuius caula instituta, nemo est, ne iple Machiauellus, qui negauerit: is enim non ad malum sed ad bonum, non ad perniciem sed ad salutem, non ad ignominiam sed ad dignitatemn honorem omnem suum de re publica sermonem se retulisse ' scribtigi ad bonum, cur medias honestis non titur Sed astute ille sub specie pietatis iugulum virtutis sedit. Caeterum si vere ratiocinari vesis, sic tua deberet formari ratio. Finis cuiusq; rei bonus bona requirit medi ad sed finis ciuitatis est bonus:ergo bona requirit media Hic bona sunt consilium non temeritas, clementia non furor, fides non dissimulatio, studium pacis non seditio, pietas ciuium non di lutio morum. His medi)sscelix homo, fortunata domus, beata ciuitas vere essicitur. Vis ergo esse politicus priuadeo tandem visis virtutis studi sus Nam omnis politi sine studio virtutis est quasi plumbea regula sine manu artificis.' Ex qua eonstat, quae est multitudo hominum cohabitantium sub eodem Materia imperio,&iure virtutis.l Circa qua versatur quae est ciui adbirtute, secundu rectas leges institutio. Forma, quae est prudens administratio magistra. tuum in qua iustitia cernitur. i Remota , ut Deus ad quem omnia virtus politis
Effciente reseruntur per virtutem necessaria ex eausa, quae Proxima,ut natura aqua omnes la causis
est Vei Leietates fluunt suscipiuntur,nona tmen sine nexu virtutis.' Externus,ut pax, honor,&asuεtia rerum quae debentur virtuti. Internus, ut ipsa beatitudo, quies Fiae, es est eiulsi.Sed haec solam virtutem loquuntur, prohibentque eontrarium ergo sine virtute nulla est vera, nulla est Ascra politia. Politia probatur non esse efficax sine virtute, a
22쪽
ι-nuptatia non est coniundia cum virtute sentecedens probatur quia hocposso quod populus Sullano alicui in ciuitate propter sinσuiarem iustitiam aut sapientiam trafaueat, videm od Nerone
cere ut inde eueniat bonum. Later hoc Lemmate duorum mal rumposito, ut vel pereat untra vel tota re . peritatetur tolli unum rius natura Prudentiassuadent, qcam: totum indiscrimen ruat. Quemadmodum enim multa in natura molento motu concutiuntur, quiarcunturAera contrasingularem naturam, non tamen contra uniuersale qua hoc modo conseruatur: itam cluserate 'contingat aut cadendum regi, aut cedendum ciui potius
eiudicata. Opp. Legibu mandatum est in ominifere otia ut odiorum
μ',tametsi innocentes, aut vita,aumuissestempatrimoni priue rurasedanimaduertere in innocentes uditu quidem vetat erσο -- nummia cum virtute non cohaeret.Maior patet. Minreprobatur
ex s. Ethicor. Miseueritatisferrum in malosseme, at nunquam iurem I innocentes inb--πλα torquere.
Resp. In persona regu Jectotu M. Imago diuina iustitia fi ara Prodi- quasi vegetatio totius reipubisca Plectuntur proditorum si ex zz 2 Mamitatione diuina iustitia, quia cum principis maiesta laditur, non tam in hominem quam inde peccatur,at deosemel ense nitu scelere,in totam humanigenem sobolem translatum est erimen,nec non pro eo debetur supplicium. Praeterea quoniamprinceps est anima ciuitatis,ad maiorem terrorem eproditorum puniuntur θ; 7 'pe aliqui magis posterorum praeviso naustagio commouentur, quam seu, horum malo interitu,ut constat de illis rei apudnos, qui ut posteritati haereditatem relinquant,stpotius lapidibus obrui,quam la- ars o straneularisnunt. Opp. Aristoteles docet malum virum bonu ciuem esse posse, ergo A testImonio politra nou semperavirtute pendet Argumentnmsequitur,quiasi PQt,3 C p,3. politicussit malus, politia nonpotest esse bona. Resp. calus virpotest esse bonin ciuis in virtute φὰθ non in ossiet, virtute viri Nam viri virtus est,qua virum bonum reauit, ut iusti Virtustis,temperantia virim ossici' est insutore bonos calceos conficere; tu Viruarchitectio recte adficare quaesieri possunt tametsi viri boni nonsint qui eafaciunt. Opp. Politia aliquando requirit usuram ut in Vlia, lupana Ab effectis. riait in Italia: sed haecsunt mala ergo omnispolitia virtuti non subi citur. Resp. Politia ista aliquandopermittit, non requiritet erat, nai robanda censet imo potius abolenda st extinpanda iudicat feri id tuisetfine maeno malo ciuitatis Alsa era est tam intolerabilis est maditia hominis ut me malum a ciuitate radicitus eue sere nemo unquam mortalium possit. Hocsatis est in iusta poluta,veprecantibus vel infamia noram infigat, velfinon resipisecant grauiorem panam infigat, quod facit in istis duobus malu qua proponum rW.Nam faeneratoresfactisunt lege omnibus Huosi, lenones cum μου meretriculi unt verbi cst excommunicationissulmine perculsi.
23쪽
Obiectum, Fructus. Definitio politicae sci
Quaestiones de Ruthore Nodo obiecto
Finea Aristoteles persecit scientiam politi
a 6 destolicm oeconomicin, litisin es Asilicintherae est tmrauisserant sensocietates naturales, ex qui coalescit ciuilin, rectedi singuantuσὶ LATO Aristotelis prςceptor indecem illis praeclaris libris quos de repub. scripsit, hoc unum maxime V gere videtur, quod nulla scientia se vel nomine augustior, vel obieeto amplior, vel fructu diuinior, quam quae de ciuitate instituitur. Nomeenim a ciuitate amplissima hominum - . Q iςx x duaeit, unde Metuili, diei tur Obiectum seu materiam habet ipsam ciuitatem Fruinetus est optima institutio vitae, totiusq; generis humani per petua conseruatio. Hinc definitur doctrina politica nihil aliud esse quam V ac sapienter administrandae ciuitatis scientia. Multa hic solent quaeri priscis interpretibus de authorride genere,de obiecto,de modo, de fine huius scientiae De authore,an Socrates, Plato vel Aristoteles eam perfeceri de genere, an sit scientia practica vel speculativa; de obiecto, an sit ciuitas, lex, vel publica institutio vitae; de modo docendi, an sit a causis ad effecta per ordinem naturae, vel ab effectis ad causas per ordinem disciplinae de fine, an sit in bene gubernando summa prudentia, an potius in iuste vivendo perennis beatitudo ciuium . Haec inquam omnia quamuis lubens praetermitterem, pauca tamen de illis di-rcam, ut dilucidiora quae sequuntur fiant. Ad primum dico quod Aristoteles omnium primus hanc artein persecerit. Rationem reddit Albertus, quia quae a Soerate Platone, a
lijsq; philosophis didicit,ea omnia in meliorem hic formam ordinem digessit. Huc illud addo, quod multa ipse inu nerit, quae ut ait Victorius plurimum dignitatis admirationis habent.De methodo philosophi quid di eam'Est enim xsitata: faciuisa primum enim causas sartes ciuitatis disecutit
illo toto demonstrare contendit. Causae ciuix xi iunx deui, si, ἡ, homo&natura, partes sunt variae societates hominum qu bium in eodem tecto, familia aut pago cohabitare nequeunt; o Vire,. tum est pia multitudo hominum sub uno imperio secun Policitat
Iim lege in ciuili ordine pace viventium V xς ac pro etates t salutares leges condere, cive M0Gς φ
re res omnes necessarias acquirere, sertunate celiciter Vi obiectum se Muere obiectum ut placet Alberto est ciuis, Ut placet Docto emi politici
; Ab: si ei stas.Ciuitatem esse desen
me omnium in hac scientia diffunditur, quia rix pri M a illo ut de suo subiecto demonstrantur,& denique quia omnia
lia scientia tractata ad eam sol muς 'ς μ'
de ciue dici non possunt. Nam leges sancire, reges creare: ciues beatos reddere, aliaq; sexcenta non unum hominem
sed consensum postulanti requirunt. Genus binus istie d. . tiae est praxis non theoria, actio non friculatio. Non enim in hae sienti 1 quaerimus solum quid scire, sed quid agerez quomodo in luce hominum Vmere oportet Si ergo inter theoricamin practicam scientiam hoc intersit, quod illa ad solam cognitionem veritatis, in ad opus destinetur; necesse est politicam sub practica philoso-
rationis. Caeterum cum ratio operetur aut pςr QdumsitR . . ubtabaoctioni, lauando in materiam exteriorem franiit, ' Nuiti differunt. care;aut per modum actionis,quando in operante manet, ut eligere: priori modo mechanicae artes dicuntur practici,posteriori vero haec etiam practica nominatur. Finis huius sciisentiae non est prudelia ciuium, sed accumulatio Massive mi Fini, positiea honorum omnium;omnium dico,nam quamuis in Vnum ci scientiae. uem omnia non cadant,in totam tamen ciuitate ubertim nu--t Aggredior nunc tandem Arist.qui in stonte primi cap.idipa docet,quod nos de fine conamur dicere.Sic enim loquin ..tur. Quandoquidem videmus omnem ciuitatem societatem
esse, omnemque societatem boni alicuius gratia couς; a ,
24쪽
Ciuitas quid. Cap.rcsolutio. Despotica ab
cesse est eam quae est omni uni maximὸ princeps ac domina quaeque citeras continet, id sibi bonum propositum habere'. quod sit omnium summum ac praestantissimum. Ex his concludo tam ciuitatem quae est materia, quam hanc scientiam quae est omnium reliquarum domina, ad summum nobialissimum bonum referri. Nam ut ciuitas obiective: ita ciuitatis scientia effective ut aiunt summum bonum suum finem habet. Sed ut eodem ordine procedam, quo ipse philosophus in textu utitur; animaduertedum est prscipue quatuor in hoc Cap.tractari,nempe definitionem ciuitatis eiusdem distinctione,enumerationem partium,&deniq; earum inter se comis parationem An definitione ostendit duo,essentiam Ἐnemressentiam cum societatem omnibus bonis abundantem esse demonstrat,finem cum eam ad omnium bonorum summum ac diuinissinum resert Rationes in te tu sic formari possunt. Omnis societas es alicuius boni causa sed ciuitas est soci etas ergo ciuitas est alicuius boni causa. Altera hoc modo, Tanto praestantius est bonum cuiusque societatis,quant6nobilior est ipsa societas sed ciuitas est omnium societatum longe nobilissima ergo ciuitas omnium bonorum praestin-tissimum sui finem habet.Hinc sequitur distincto in qua queritur, An administratio regia, apolitica, An despotica ab oeconomica solum ratione vel specie differat ' Insinuat intextu Socratem Platonem existimasse haec inter se tantuni multitudine ac paucitate, non genereri natura discriminari; Exempli causa. Si quis paucis eisdemque seruis praesit desipoticus seu herus si pluribus eisdemque tam liberis quam ieritis oeconomicus seu paterfamilias; si adhuc aliquato pluribus, politicus vel magistiatus; si denique omnibus, basilicus,rex, seu princeps haberi debet. Hinc secudum illos nihil interes inter magnam domum saruam ciuitatem.Sed hic' ait philosophus vera non sunt, quod probatina parte huius Cap. nempe in enumeratione & descriptione partium ex quibus coalescit ciuitas. Si erum parem ciuitatis nons tum numero, sed etiam natura&officio distinguantur, necessario sequitur has administrationes serui,familiae,ciuitatis, regni
regni plusquam multitudine saucitate dissidere. Nam aliud est 1eruum regere, aliud domum,aliud paruam ciuitatem, aliud imperium Despoticus ergo, oeconomicus, politicus basilicus, deli, si interpretari velis, dominus, paterfamilias, massis ratusin princeps, plus quam nomine numeroque differunt Nam etsi omnes & singuli sint homuae in Una pe Dial cie dialectica ac naturi humana communicantes essentia spe ocii . tamen specie politica differinit, quia haec nomina ossici cie risibi. i. hominum, quae sunt natur1 distincta non simplicem natu a. ram hominis, quae est una eademque in omnibus, declarant. Est enim aliud homo,aliud pater;aliud homo,aliud princeps; quippὰ hominis nomen substantiam , patriso principis nomen, relationem issicium squet natura differunt a substan itia significat. Nec illud urget quod unus idemq; homo hi
nunc dominus, nunc paterfamilias, nunc moderator urbis, nunc totius imperator ciuitatis, quandoquidem multa dilparata accidentia,quae natura ac proprietate dissociantur in eo
dem subiecto simul residere queunt ut constat de calore siccitate in igne, de frigore humiditate in aqua. Cum ergo hoc loco docemus despoticum ab oeconomico, politicum a basilico natura differre, non naturam hominis sed ordinis, non proprietatem viri sed loci, non proportionem multitudinis sed rationem dignitatis administrationis intelligimus. Distinctione iam facta, duo sequuntur , enumeratioo com Enumeratio
paratio partium.In enumeratione explicantur tria.Ordinis ra- parcium.
tio, multiplicis societatis descriptio, Barbarorum, qui suis fae- minis pro mancipijs utuntur,reprehensio.Ratio ordinis hunc syllogismu habet.Quemadmodum ad cognitionem totius in alijs rebus necesse est partiri compositum in simplicia principia,ut orationem in literas,mixtum in elemetarit ad cognitionem ciuitatis,quae est quiddam totum, necesse est eam diuidere in minimas sui partes sed necessaria est talis partitio alijs totis:ero etiam in ciuitate. Hinc patet do, quo titur philosophus in hoc opere,nempe ut diuiso toto in sua principia ab ipsis elementis ac partibus ciuitates incipiat; quae partes sunt naturales societates hominum, e quibus
25쪽
Partes natu constat componiturq; ciuitas. Harum prima est viti daemiis rates ciui nat, secunda domini serui, tertia patris xsiiij, quarta pa- Someta, eon pruino Vicinitatum, quae longe latcq dispersae ciuitatem iugalis colunt.De prima in textu si loquitur Artitoteles.Necesse estis primum eos coniungi copulari quorum alter sin altero esse non potest, ut marem daeminam procreationis causa. Λppetit autem vir faeminam non ut seruum sed ut socium, FVm in sit non ut mancipium libidinis sed ut blatium vitae Iure ergo 'AVR νμη reprehendit Barbarosin agrestes qui suis iaminis ut seruis utuntur. Quippe non estiaeminavi delphicus gladius, qui Societas do pluribus usibus destinatur. De secunda societate, haec legas mini&sexui. intextu verba Copulantur etiam natura id quod impera trac
id quod imperio paret propter salutem. Sunt ergo natura dominus Ueruus:Dominus qui mentis acie excellit, seruus qui corporis vi aut mole praestat. Ex hisce duabus societati- .hus oritur tertia, nimirum domus familia, in qua maxime patris dith relatio cernitur; non quod ex hac ea solum comstet, sed quia in ea veluti imago viri uxoris perpetuo conseruatur. Est enim filius imago patris in qua pater sepultus vivit. Cum ergo natura in re qualibet tam aeternitati quam suae similitudini studeat,consentaneum fuit eam a natura homini ingenerari facultatem ut uxorem eligat,filios procreet, . . familiam augeat,alat&conseruet. Est ergo familia societas x.de ome.s.de composita eademq; non ad tempus leo in omnes vita dies sn.i.de leg natura parta χOstituta, in qua coluncti, participes io Pater seps
sortes eiusdem foci tibi ab Epinaenide dicitiatur. Quarta societas ex praedictis omnibus compacta pagus definitur. Haec ea est quae ex multis familijs olim nata in immensum creuit colonias N gentes peperit,in quibus filii& filiorum filij ad mutuum subsidium cohabitarent. Postremo ut pagus ex multis familijs: ita ciuitas quae est ultima societas de qua nunc agitur ex multis pagis& colonijs fluxit Concludit e go Arist. in calce huius capitis quae est de comparatione par Rege ab ini lium, probabile quidem esse ab initio suisse a natura reges.
h ' Nam si seruus domino, si uxor viro, si filius patri, si domus' rectori, si pagus imperio natur o temperauit, verisimile
quoque est ciuitatem non sine rege unquam extitisse. Ηoeprobata signo, quia primarum aetatum homines finxerunt deos ipsos sub Iouis imperio vivere, quod certesnon dixissent, si ciuitates aentes reges non habuissent suos. Haec tandem summa es erimi capitis studiose lector, quod praefationis loco ab Aristotele&nobis adhibetur. Textum ipsum non intriui,eiusdem tame sensum pro viribus reseravi Illum non addidi,ne maius volumen fieret, hunc tamen plenius retexui ne lumen deficeret: quod hic seci diuina ope fretus inesteris Libris me facturum spero faxit Deus ut non deficiam, det Christus ut satisfaciam. BREVES DISTINCTIONES QUAESTIONVM. Distinctis r. quas M.An ciuitas ' obiectum politisiescientin
Constitutio, quae est a natura per appetitum socia
Gubernatio, quae est a lege per habitum virtutis. Perfectio, quae est ab ordine per affluentiam se licitatis.
In eluitate spe aatissime eiusdem nomen in
diantur L Mis tribus o I hae scientia diffunditur. dis accepta est De illa propria passiones ciuis
obiectum po- demonstrantur. litica scien Ad illam omnia ciuium aetae:rationes magistratuum officia spectant&sunt, quia .reducuntur.
Oppositio contra primam quaestionem. Materia opem cstum deerunt, utpatet deferro sto dis sed disparaui,
ciuitas est opus ciuilisscientia ergo non est eluserino materia Mianor probatur, quia unis ciuium secuniam reanem est opus pistica scientiae sedciuitas est nihilaliudquaminis civiumsecundum ord nem: ergo ciuita est optu pilii scientia. Resp. Esplacet Hesret,quodciuitas materialitersum a d Mad Uitutionem. nonformaliter accepta quoad mmemst obiectu iticaescientis: Albertusam equar qui respondet diuerso re fiuct us cst materia esse. us viperficitivir nateria ut tractaturFit enim haemniosecundi ordinem apolitico, crapsopus;Ur circa eam
ω factam consultando versaturi materiastu obiectu duitur.
26쪽
Ab adiuncto opp. cimtas de omibus inpossit scientia πω dicitur:ergo u es eiusdem materis. Amecedenspatet, quia de ciue,de lege rem .gistratu, qua trafianturis haescientia, non dicitur Argum tum probἀtur,quia omne subiectu attribution de omnib- in eascientiae misisubiectum duitur: sedo mu materia circa quam versatur scientia esisubjectilatιritationMurg omnu materia de ominbutin
merm enim de unitate in Arithmetica, magnitudo depuncto in Geometria, ens rationis desubstantia in Dialectica mn dicitur Satis ergo estsi omnia inasar scientia tractata μυubiectum vasua aut comparate reducantur cinitas adnumrrum. Ppuntitum ad magnitu em,sic omnia in hacssientia ad ciuitatem referuntur. Α adiunctis opp. Omne subiectumscientia habetproprietates adisquot in eadem scientia dest demonstrabiles sed ciuitas tales proprietates in hac non habet: ergo non est subiectum Minor confirmatur, quia ad tribumlsedere, de legibiu consultare magistratin eligere Est igia, quaproprietates acutu ciuerpolim quam ad ciuitatepertiisent. Reip. c suis sedilue, at ciuitas ut aisint formaliter 'perfective haec omniafacit; Est enim in ciues fragium, at m ciuitate est imperium, non erimunm vnio ciuium haec aestat. Abadiuncto opp. Omne obiectumscientia debet esse necessarium ac temnum:Sedciuitas non est ergo non est obiectum huius scientia.Maior est Aristotelis 6 libro Ethicorum,capite 3. inorprobatur,quiaciauitas expartibus interitu 2sortuna sedlectis constat Ratio est, Pa3. cap.II. quia saepe familia pagigeterct imperia aut vetustate antiqMta,aut
furore Martis delet concidunt. Praterea qua nunc est monarchia, nunc in aristocratiam aut democratiam ommutetmulodmutabilem ct caducam naturam ciuitatis arguit.
Civix Res p. Duo inpoliticapcientia consideratur,dem fatis theore. 8μ' ' mi, cst actio cimum: γω demonstrationem theorematum ci
Distinctio 1. quaestionis. εκη eisitas ramηtissimi boni eausa sit histitutar
Communitatem, non enim uni ut ethicum, sed omnibus ut publieum conuenit, 3 communicari debet.
gotioil Dienit,tem, quippe est fini, nobilissimae foetes, Est i pa.
Drudentiara aequitate quae sunt optimae conseiu . trices ciuitatis consistit hoc bonum. r. is ut Io. Ethicorum probatur.
27쪽
adsmmum verum, his risuis is ratis adsummum bonum disicutitur ac demonstratu . Opp. t Multa sium deformitates tu ciuitate, multa infortunia: ergo aggregatas icita non est istudpraestantissimum bonum cuius gratia instituitur. Antecedens patet,armanusia ciuitas scopulis est procelsis fortuna caret. Praterea cum nidia ciuitas sit tam beata quinportu est manu aliarum nationum uti aliquando cogatur non video qua ratione aureum illudflumen omnium bonorum in ciuitatis portas eret orpermanaret. Resp. Deformitates ciuitatis visures, homicida, or catera pro partibus ciuitatis non habentur.Quod sit is de infortunidis nihilost; Nam sagiquod irruant illa quidem, consulari tamenprouiden- trafabcitatem ciuibus non tollunt, imbeos longe prudentiores reddunt Sostremo quod urges de mutuissubsilaiys Hiarum gentituri parum mouetinam ha rei exter sunt,ors aut casu amperse eue- mansatus.
Distinctio 3 quaestionis. - destolicus,seconomicus,potitum est basticiusserie ct natura disserarit.
Natura seu species di lecti ea , Ic natura non distinguuntur. Nam omnes in essentia humana conspiranti Propter diuersos respectus quos Officia politi ea, significant.&sic natura dis 2 Propterdistinctos fines quosa ferre dicuntur,tu spiciunt.
opp. essectus non mutat esentiam: Momnia haec nomina sunt quidam re fectus ergo non mutant essentiam Marorprobatu quia respectus est tantum modus comparatio rei non sentiare e Minor constat, qmasum nomina oriunt inlici' quasint reffecti a
Resp. Respectu non mutat essentiam in absolutis et in rei'ecti .
uiso comparatis mutat.Nam comparata essentiam in respectu habent,exempis causa. Si Socratem cumsuo patre compares ruram sui': si vero cumuosilio compares naturampatris habet,qui duo se spectus in relatione essentia asserunt, quamuis in uno Socrate diuer
In his nominibus perpendi solent
remotumfinem habent nempe bonum commune totius ciuitatis vetproprie in suis ipsorum stridis, ut hi ipater tu dominuι, μή uersos sines sortiuntur. Distinctii 4. quastionis, Ansocietates recte distinguantur'
CSimplex, C5seruationem speciei,&haec est prima quae a natu- inter virum&vxorem. i. institui Successionem rerum, 'are est secunda inter patrem di filium. Ordinem personarum, late est tertia inter dominum&seruum. Privatos"idianos,exempli eausa,visimul ad eundem lacum sedere,eadem me sa communicare, unde familia. Coniunctionem sanguinis, unde coloniae sagi in quibus olim consanguini,solum ad ipsorum subsidium cohabi- Comunes, harunt. eosdem ues Communicationem dignuratis unde ciuitas omnium χcietatum nobilissima,in qua omnes Ingulae hae societ te mirifice conspirantvi uni-
Opp. Paterna societatis A textu mentio πω fit ergo defecissemdetur 5hilosophus in enumeratione partium. .
Resp. Ratio nonsequitur: msub primasocietate,qua est viri est uxoris, hanc ipsam comprehend t. Si enim ulla trivi institu tur ad ocreationem fili, conseruarionem steriri, necesse sit Mossita intelligatur. Caeteriins recte utriusqιeaed detum di sectio, quia uxo rixumsi in procreatione binadterum insuccesse me habet.
tur,vel propter Mixta, qua destinatur ad vitae actus eos adcmq; autique aut propter
28쪽
milia sint, rus pergus, multi pagis uin i ciuitM .ergo videntur hasocinates maltituane or paucitate t.wt- di ferre, qlioue tose fit hoc autemsi verumsit allitur Aristo. qui eas interse s Gedistin putori /'Resp. ter iter pro homin Hs Ampta basocietates Io multitudine 2 paucitate differunt: at formaliter in suis propriys-bus considerata, vispra ostenimus, Jeciest natura distinguutur. Dubiunt Cap. An feminis viseratis uti liceat' Durus es Demeasivxorem contempsieris 'arbarus si percusseris; Deus enim sociam, natura aquale ecidi, Si infirmasit, imitare S cratem si bilis 2 casta, viparem nil struam amplectere,qu*pe nata est parere non parἐre paret tamen iube suo viro iugo Ut barbara non=bmittitur. AEquamfamilia cura erit, cur anc lain Pars tui est insinu,eurseruam eunda tesgregis es, m -- cipium appellaιὰ Labor praemium,amor idem, utera tumor honor
Sseruus Institutione inae, nam tamina adseruilia Rabiecta opera differut i vitae non cogitur Vt sexuu ci:-.T Ratione propositi ac finis, ham fumniae bonum est filios parere, Mea quae sunt acquisitata viro in domo conseruare.
p. Seruiuesta natura qui minus ingento valet,ut est intextu sedgmina minis ingenio valet ergον famnasserua a naturaia Minor probatur ex hoc ipso libro, ubi ocet opoph G, quiasa -κalit infirma Urminus valens ad consilium, . Res rami in eois minis suasere dicitur,non quod entra iter viaiulminia valeat,sed psod ex infirmitatenatura in illa plerunnata a mauimi tumultuentur,ut raro cc itium e C satiram
mmas tamen coniunctas, is nulti modo viserum tradenda voluit. Tum enim aliam institutionem vita aliumL-- auersum .
fctio naturas πωnstrum:omnisfami est imperfectio naturarergὸ omisisseminas moWim ' , . 1, δν. Res Ridicula est ista probauis, longe a Philose bipententia alie Sed vidisti=gua-uplex est essectio natura, alia mpari bus alia in humoribus. In partibu-erfectio contingit trifamiam,
velex desectu materiait m monoculo, vel ex excessu ut m tripod' velox mala concinnitates di fossionepartium, ut Vrbboso: Ttribus modis accepta omnis imperfectio errori natura monstruma citur Si ver itin humoribu/μ m,qualis est infaminu,non mon-srum sed tulchram natura opus inesectum arguit Sem exter se partes 2bmamenta natura pectes amina sunt pleruq pulchmores viris fuero humores,longe molliores ct infirmiores habentur.
Opp. Virtutesseminis neeat inesse Arist.m octauo ca=u1--πerio famina videtur esse serua. Is emmserum est qui virtute caret. Hip. Non negat virtut simpliciter tiress aeminu, ea eodem rehbectu, quo insunt viris, inesse negat. Verbi causa Iustitia datur ure ut aliquando adtribunalsedeat, datur faminast domum sa--stam recte dissonat. Fortitudo datur viro ut hostem seriat, datur etiam famina ut virum quantumuis impatientem ferat, μοδ festui possisnes, vio imperio rationtis viscat.
An eis trusia tu a An homosit animiapoliticum aut ciuile a natura Ansolitaria vitasir toleranda in ciuitate Anciuita idomo priorp
o M O qui est in seipso quodam
modo ciuitas, vel potius it loquitur Arist. minor mundus, hoc insitum a natura habet, ut ardentissime pri caeteris animantibus societatem quaerat. Hinc appetitus menti subjicitur,ut sitiat;Ratio datur,ut conseris uel communionem. Quod si ita est, errant meo iudicio qui ciuitate negant id opus esse natare,ad quod homo veluti natus sitientius
Faemina noni est monstrum. virtutes aliter
29쪽
quotidie incitatur. Sed ut citra omnem litem ac controuer- Rationes L iam res dilucescat, Aristoteles ciuitatem omnium societaturnateria,essi persectionem in utero naturae conceptam, ab illa partam, cien ς,60ς In eru' veluti gremio amplexu enutritam probat. R xi
lax δε θὴ est a materia, quia eiusdem partes sunt a natura, se cunda ab essiciente causa, quia appetitus societatis naturae vim ac impulsu n sequitur;tertia est a fine,quia ipsa natura ut ait Philosophus st bonu seu finis ciuitatis. Huc addi possunt aliae a serma quae est,nio ciuium, deniq; ab effectu qui ei ordori administratio ciuitatis. Prima ratio hanc formam' bet.Partes ciuitatis nempe societates illae simplices mixiq. de quibus disputatum iam est, sunt i natura ergo&ipsa ciuitas.Secunda sermatur hoc modo; Appetitus ciuitatis est naturalis ergovi ipsa ciuitas Dertia se Finis cuiusq; rei est natur i,ut patet deformi hominis ει equi sed eluitas est finis reliquarum societatum i ergo est 1 natura. Duae aliae rati ne sintextu non sunt, vim tamen pondus habent. Nam si societatum reliquarum tam expetitio quam eonstitutio sita naturi, non video rationem quis minus earundem ni naturalis habeatur. Quemadmo lum in alijs rebus non solum est propensio ae dispositio .iateriae ad formam, sed formae etiam eum materia quaedam copulatio: ita in ciuitate,
quae est opus naturae, non solum procreantur partes, sed etiam partium illarum unio qu est forma ciuitatis.Postrema ratio ab effectu perspicua est, nam frustra natura partes, frustra partium connexionem, frustra ipsam ciuitatem intenderet, si sine ordine, prouidentia sua eam ut chaos rude ac impolitum relinqueret. In caelis,in stellis,in elementis, in plantis,quid multis In rebus omnibus vi sua partis,materia, Armam,ordinem, pulchritudinem posuit. quidp In hoc solo opere, quod est omnium persectissimu quasi languida dei M. ista οὐ citὶCertὰ non desecit. Quippe si in homine sit non soluit im-zes petus naturae,ut societatem appetat; sed etiam ratio & terulaetus,ut se in ossicio & ordine eontineat; non mus hoc pusimellectus, nempe ordo, quam effectus ille voluntatis
Γempe consociatis,respectu bonunis,natur1dicitur Iemnε igitur
tutae aridὸ nimis distinguunt illi, qu iuitatem inchoatam CirtM T
cnullo modo pepfectam esse natura contendunt. '' 'Mn Nam quamuis aliquid splendoris adduur ciuitati a fortuna, lima prudentia virtute est tamen momone or-
quae duo ab intellecti ratione manant quaedam natas ciuitatis periectio&consummatio Est ergo Oultas a forman in qua partium unio est quoad finem in qua perscctio quia ana naturae cernitur. Quippe ut postea docet pli 'olbphus natura est finis ciuitatis Altera quaestio de homine, Secumla nit Iani mala natura, hanc modo disputatam Vt Vm- quaesttra corpus sequitur. ip p si itas sit a naturalismao etiam nature animal ciuile erit,idque eo m)gI AEM 'ς ix hiis, 1 teri avi pars ciuitatis. Argumenta in textus Π.sunx ini' um: Rii , a toto ad partem, alterum a contrari s terimm ab ecdiis 'toto,eontra. toto h de modί. ciuitas est a natura ut iam probatum eis ciis,cilactis. ergo homo ad ciuitatem natus animal ciuile erit Asotrarios, Quoniain qui fugit ciuitatem, aut belluam in nranitate aut otii inem religione superat, quorum primo olim hoc crisin aledixit poci omei . Sed hi obiter mouetur ouaestio, Aniolitaria vita sit ullo inaestio Ter.
.modo tolerabilis' Responae philosophus fieri posse Viph α- . ,
ciuis sit expers societatis 3 modis, et ex in in si ς ix xς mr eius, iij plei tune ut pauperes&mendici;vel ex intolerabili prauitate mo-runi visures&insidiosi:vel exardenti studio ac pietate animi, ut qui contemptis rebus mortalibus,se totos ac comino dant rebus diuinis. Hoc genus hominum rarum est nam an ctum, religiosum est. Vbi sunt nunc dierum Thaletes, qui Diog.Laert. abiectis, immersis pecunis philosophiae student λ Vbi Uemocriti qui evulsis suis ipsorum oculis contemplationi oliincumbunt'Vbi sunt Socrates,qui relictis suis Xantippis,cy-cutam pro uno deo libentes hauriunt: Tales homines nolier Asiae in hoc textumeliores hominibus appeti re Rudox Ad ς' s.l- , u hhri etiam rationem, quia tales suis pollent opibus, utiq; doni est his, e u a contenti vivunt. Conesudit ergo,nec seram id est agretiem, lati,. 3 nec
30쪽
nec Deum,id est, ut multi interprctantur, hominem insigniter religiosum esse partes naturalis ciuitatis illum enim malicia, hunc excellentia excludit. Horum primum genus a quodam non inepte dicitur infortunatum, quod miseriar Secundum maledictum, quod infamia Tertium perbeatum, i nisi tunatus, quod vitae sanctimonia sequitur. Homines primi ordinis sunt Maledictus, tolerandi in repub quippe non sponte sed necessitate coaeti vcaxu ciuitate relinquunt. In secundo autem genere, quia sunt quam si vultures inter aues, quasi lupi inter oues, id est homines caede xsanguine solum capti saginati, ad enses, ad cruces, ad praecipitia sunt condemnandi. Postremo in tertio genere qui sunt, quoniam Deum pro se pro ciuitate placant,non solum tolerandi,sed etiam sapientibus ut rara exemplaria virtutis imitandi videntur. Haec hactenus de vita solitaria a Philosopho sunt interiecta nunc tandem tertium illud argi mentum a proprietate humana sequitur, quo probat Arist. Homo eville id quod proposuit, nimirum hominem esse anima ciuile a animal. naturae In hoc argumento proponuntur duo ratio comis Ra ise paratio Ratio quae est, quod loqui ruratiocinari sint propria hominis, quodque in homine insint non ad affectum tantum significandum ut vox in belluis, sed ad iustumo iniquum, verum&falsum, bonu&malum discutiendu at ex his coalescit ciuitas, sine his consenescit cito homo ergo proprηs naturae viribus natus est ad ciuitatem, animatque ciuilere eteir in , eum a natura dicitur. Comparatio in hoc argumento est inter
ira apem &hominem,scilicet quod homo sit magis animal sociistio abile quam apis.O utinam tamen apem in regno,ape in pro-Vnta Geor. . uidentia&melle sequeretur homo. Apes regnum suum habent, totum examen regi obtemperat, rex sine aculeo, line, labore vivit; uibam quasi clangit, armantur greges euola in turmas ordine sequuntur omnes. Caeterum in his solum instinctus naturae inest, in homine vero praeter inuinctum uatianuae naturae est, sus&splendor rationis. Postrema quaestio qui
P ribbe p. t ictitur,est, An ciuitas sit domo a natura prior' Craixa m xu Priorem esse assirmat Philosophus Si rationes quaeras, ae T rl rd sunt; omne totum ess prius sua parte sed ciuita ci x v ἶ
erob ciuitas est prior domo quae pars ciuitatis dicitur Maior ν positio docetur a similitudine, quia ut manus separata ato tapore, non magis est manusquam lapis ccum omnes M e per suί ossicia quae habent in toto desiniantur)1ta do- pars ciuitatis dici non potest, ficiuitas natura non prae existat. De assumptione syllogismi, nempe quod ciuitasset um, nemo Philosophota dubitat. Altera ratio est ab inis
entione naturae, quoianis primum n xx xx η ς'd
ciuitas est familiae finis ergo ciuitas est familiadntentione naturae prior His sic positis& disputatis, concludi Axiit Abi, ,h; comnem hominem, nisi sit aut sera aut Deus, studio ciuitati lium opti mirificὸ teneri Attamen cinquit ut homo omnibus suis trium de e numeris absolutus,animal est omnium animalium Optimum NUN. a ita uui1 leo ei ciuitate semotus sine caus plex ti Rux ς sit, eaprulti cessitatis uiuit, omnium animalium deterrimum haberi de Cicide Nat. het. Τalis enim armatus est ad omne facinus at quanta per Deoraci .a nicies armatam maliciam sequitur
Anciuilinsita natura Materialiter propambus,&sic versor&quidam aliqdefendunt solum esse a natura, sed ista interpretatio est
sta ita orma e , quoad naturalem nionem ordinem
duobus mo- que partium, &Ie etiam Thomas aliaque sanioris iu-ψμ'pμ' 'u . . esis mini eluitatem esse a natura. 5ς , ' de ae te satis perspicue superius a nobis st disput