장음표시 사용
51쪽
I. O. Nam ut iudex nec vim inferre,nec uriamfacere dicatur cum insepplicium reossiceleris condemnat ita qui in homines in mamrat barbaros beta e t non ut Mimper , non immTm praescriptum natura exequi est exercere dcumur.
Opp. Infideles habentur pro bat aris sed in insidiae besium
non celsuscipere ergo nec in barbaros.Maire constatae S thiactimi Fui orprob itur,quia ad em nulline barbari crus emseunt geni Memn Messolum .deo non vi impressastia voluntate Res p. Et denter in audis rumiam uJanorum Portu sens murisseueritatem, quam inmemorabisse permνidamone exercuerunt: barbaros tamen ador nem ct imperium quod rationata Perusi, pessirect coercereo ei.Q-Ithunta daberi, Uni cogendi adsidem, ad amplexum ens inum, mita vita vi ct arm sunt m trahendi.
'commutatio rerumsit natura Dolicita inrepus' indigentiast causa commutationis multitudo pecuniarum' verae auitia civitatis pecuniasit necessaria adcommutatumempUONIAM duplex est opes quaerendi ratior altera prorsus naturalis ut agricultura,venatio c. altera incommutatione posita,ut mercatura
cauponatio.De illa cum iam satis sit disputatum,reliquum nunc est ut de hac suo loco Mordine disput mus Primum ergo quaeritur, An co- 'ux xi rerum sit naturalis eadem Commutati que licita in repuba Etsi in textu bis terve Arist.hanc foee a natura in em cogendae pecuniae ab illa quaerendi victus, at artisvia
choauu dustria nomine distinguanili in enim ad naturam id
artem solertianam humanam reuocat. Si tamen limatius Guias utriusq; animo perlustres, hanc etiam pecuniariam
arte ab ipsi natur aliquo modo manasse videas Distinouo igitur, illam victus rationem simpliciter omnino esse naturalem; hanc vero pecuniaria facultatem ab ipsa natura inchoari,perfici autem ab arte, unde formasiumq; suum proprium habet; hinc potius ab arte quam natura, a forma su quam a materia motuq; naturi nomen sortita est Attamesiue indigentiam humanam,qui est ipsa comutationis causa; siue materia, qui res omnis ad usu humanu parta;sue pote tia naturae, qua homo ad hoc mediii viuedi cogitur,accuratius tecum cosideres;inuenies certe id veru esse quod nunc defendimus, nempe hanc quoq; ratione, quae in comutatione ponitur,ex parte esse naturale.At dices:natura nec sordidam mercatura, nec insulsa pecunia dedit. Loqueris quide ut philosophus,sed parum amice nobiseu agis,cum locu precede te dissimulas,ubi ostendit ille quide esse cosentaneumature, ut talis habeatur rer comutatio. At si sordidula dicatur mercatura insulsa pecunia,ut dicitur, qui licita in repub hane arte ac ratione esse desedisrdiculur haec respectu quodamo absolutὸ Nam ut artes mechanica si cum liberalibus coparetur, sordidς: ita mercatura,quq tota est in congeredis pecunijs, si cum victus ratione conferas,illiberalior appcllatur.Vt ergo illa,nempe ratio victus quaerendi est necessaria in repub. ita haec quidelicita es 3 permitteda Hoc indigetia naturqέ' cuit,hoc necessitas reru commutandarum posuit, hoc lonoa Indigentiana experientia confirmauit. Indigentia naturas,quia aliter sui. R Rς ει defectibus non medetur; necessitas rer comuladarum, quia operiem a aliter confusio negotioruin ciuitate nascitur;experietia,quia commutati sine hoc medio beata respub in bonis fortunae non omnino nem necessa- redditur. Sed cum dupIex sit commutandi ratio vel cum te, Hς py comulantur inter se ut frumentum pro lana vinum pro oleo.
vel cum pro nummo qui est mensura c5mutationis res eo duzρά 'U' 'parei tur illa prorsus naturalem degitimam esse defendo hanc quoq; si ad sordidum quaestumo progrediatur necessaria ac licitam esse puto. Venim cum duplex sit cuiusq rei comutabilis usus, sim unis imprius: videamus paucis', in quo legitima comuladi causa versetur. Duplex inquit phi-
52쪽
/μ communis; proprius est, ut calceo pedes defendere ne lapilli vulnerentur; communis est ipsa ca cet commutatio, quaei quidem inuenta ei nec cisitatis caui, ut rebus iis traditis quibus abundamus, aliae illorum l0c vltro citroque tria buantur Exempli causa Angliam beauit Deus frumento, Galliam vino Gallus indigens tritico in Angliam transportat vinum, hinc nascitur vera illi, de qua nunc agitur commutatio. Vis ergo causam scire commutandi In dioentia multilobi, VJς pδnili, J mihi estis datur; hoc modo indigentia rerum succurritur, hoc modo defectus naturae tollitur, hocosophus in textu hoce appellat, quia in his modo pax ciuitatis conseruatur Phi
genus commutandi maxime naturalainyr aiaL, Litalia III HIS
rebus versatur quae naturae opem di suppetiasserunt. Aliud vero quod ultra limites naturae progreditur, quod turpissimum quaelium ac lucrum quasi finem intuetur, quod inic- cum s augmentumo non stan persequitur, penitus a na-r,hu, ερ xxii λδ is: nuin esse apienter existimat Commutatio inuenia eatura turpis. δς R. quaerenda necessaria non superflua mercaturam ergo illam hoc loco turpem ac sordidam appellat, quam odiosa Ceneratores profitentur,qui non ad victum sed ad que-1ium non ad usum sed ad excessum, non ad necessitatem vita sed ad augmentum pecuniae cuiuslia ullus est modus suas
guitur,quorum hydrops nullis curatur herbis aut medicinis. Est tamen aliud genus mercaturae utile&fructuosum inciuitat cuius solius causa nummus qui est mensura rerum commutandarum inuentus formatus fuit. Hoc enusquamuis pecunia quidem utitur, ad pecuniam tam ei Iut finem non resertur; Vtitur pecunia ut medio ac instrumento
portita , quantitate reru, ab indigentia i cessitate hominum. Adillantia locotaim in quibus res sunt commutandae. Exempli caula. In Arabia sunt aromata quae desunt Anglis commoce illuc ex Anglia res alia c5mutabilε, transportari non possunt,utputa lana aut serrum; necesse ergo est rem liquam inueniri parua quantitatis quae eisdem rebus aequi ualere potest. A differetia temporum,cxempli causa. Habeo hoc anno multum vini,in proximum seruare non possum ne aces at granu aut oleum mihi non dabis:necesse ergo est ut pecunia quaera 'quantitate reru quae commutantur,verbi causa. Equs habeo, at cibus testis desunt. Si equum pro alimento mutem,adhuc vellime tum deest: necesse ergo est ut nummos quaera quibus4 cibum velle habea Ab in dioeti hominu exempli caua. Pauper opus facit,ut necessaria duietum habeat,tu vero,pro quo hoc opus facit,nummum no Cibu in promptu habes: necessse ergo est,ut nummu hic pauper capiat, quo sibi suis alimetum paret. Ex his satis comitat pecunia c5 mutationis causa essὸ inuenta,&eande inci uitate es valde necessaria, quo etia perspicuu hoc unu redditur,nihil esse periculosius ciuitati, nihil ciuibus perniciosius qua spius mutari legitima pecunia, quam rer commut ad
tum mensura,eandeq; permanente iustitia secit. Multas numisia latis conditiones lego. Prima est,ut sit quantitate parust ri in
et sit alicuius principis simulachro notatum. 3 ut sit certo quae' ed 'podere' valore distam tu. .ut non sit facile ekesti, eo sub T. '
tioni obnoxiu. s. ut sit raru pretiosa. 6.vis ad usus pauperii in partes minimas digliu. Postrema, quae est omni maxinia ut sit ad comutatione necesssaria non ad sordida usura destinatu.Hinc illud et quod in postremo loco tractatur, uepE . Quaestio quod naultitudo pecuniaruno sint vers diuitiae ciuitatis R sed icte . I ullius. Animus hominis diues non arca appellari se pyx puIet.Qu ergo est iam mundi in commemoranda pecuniat, si V vana ostetatioῖQuim flaita pro opibus hominum eotentio 3- μ μῆ 'Is diues esse Pecunias suge.diuitias cupis et Virtutes cole. Audi Arithdc hac re loquentem. Nugatorium cuiddam vir detur est nummus. Rationem addit,quia decretoillorii, qui
53쪽
is e utuntur, mutatus nihil est, neque ad ullam rem neces, sariam paranda utilis.Sequutur etiam haec verba. Quod ψp8, is,qui nummis circumfluit, rebus ad victum vitamq; neceGsarijs egeat. Si exeptuni desideres,proponit Midam,qui aureo voto a Ioue conceta stultus inedia tandem contabuit. Videtur philosophus sic disputare. Quaecunq; sunt incerta, verae ciuitatis diuitiae non sunt,sed pecuniae sunt instabilesvi incertae. ergo verae ciuitatis diuitiae non sunt. Iterum,illa non sunt verae diuitiae ciuitatis humanae, quarum possessores aliquando desectu necessariorum ad victum pereant. sed pecuniosi saepe desectu necessariorum ad vitam pereunt:ergo pecuniae non sunt verae diuitiae ciuitatis . Adhuc, pecuniae iam in usu, di isto principis, res prorsus inutiles fiant, ergo verae
diuitiae ciuitatis non sunt. Postremo qui bona ciuitatis diis cantur pecuniae,eum illis tam mali quὶm boni tuntur'Non est ergo audienda vox illa, O ciues ciues, quarenΔρeemiaprimm est,mt-ρ nummos. Nam quamuis verissimum sit illud di sum, Immundosummis rex est Me tempore numm- In nummis tamen non sunt verae diuitia eluitatis. Multus
quidem est Aristoteles in minuenda illa opinione hominum de congerendis peeun ijs, idiplum docet quod olim
poeta cecinit, Crescit amor nummi quantum ipsa eunia crescit. Infinita inquit est sitis, infinita eupiditas pecuniarum, nulla satietas, nullus modus. Ratio esti Quo visuntntalis sitiuntur acyκα. Hoc urget vehementitis Arist. Moratorio quasi more urget, eo consilio uti opinor quo animos foeneratorum vulneret, ut si mores suos tandem non deponant, lenius saltem viscera praecordia ciuitatis rodant. Nam ut nihil magis iuuat rempub.quam honesta rerum commutatio isem catura ita pestis lethali non est in ciuitate quam mordan pecuniarum exactio intolerabilis usura sed quoniam de hac re in proximo cap.est disserendum, nunc plura de eadem
Commu- Rerum pro pecunia, latio du- 4 li. ecplex est, ' consideratur, aut
Distinctio primae quaestionis. ncommutari tisciti naturatas
Rerum cum rebus,ut vini pro oleo, haec est simplieiter naturalis&legitima. Inchoatiue,&sic est naturalis. Perfective, ' Necessitatem naturae, cum& sic artis ius defectibus ita ciuitas minin cialis diei detur.
tur,liae cle Facilitatem commutatio-gitima est nis, quia sic res facile mensiu- propter rantur. Pecuniarum cum pecuniis, laee ne naturalis est, nec tolerabilis ut docet Philosophus in ciuitate.
Opp. Defectu seu indigentia rerum non est natu dis sed ima
tu in tamarorprobatur,quia natura in re aualybet appetit em perfectum. nreprobatur ex textu,ubi ducetphilosophω, quod indigentia rerum sit causa eommutationis. Resp. Qua minis entia rerum non fit proprie natWalis, commutatio tamen, qua Uc indigentia emendatur, recte naturaia vesari test. Praeteria licet Mygentia proprie naturin ηοημr ectu huius stillius natura,tamen reste tu tot uniuersirecte naturasis dicitur, imo vi qui ex intemperis: senectu qua ex tabe Ur defectione humorum gnitur. Opp. eum est tuum non natu sedauaritia inuexiteat co Aeontrar is mutatio a meos impendet ergo commutatio a natura non est causis.c 'res Platonis,qui docuit naturam omnia communia deae , omneseque homines fecisse aequales . AP tio probatur, quia ' quispossessisne rerum commutatio secundum indisentiam
Resp. Meumst tuum considerantur bifaria vel quoadposses funem,uelquoadusum ossessiopropria sinit usus communis essecundum naturam. Ut enimμndorsolisproprius est inhaerentia um communi autemsiis etiam ctes: ita res quaisbet commmrisitisproprias quoad posse Ani communis vero quoadustum latu.Rem commutabitim dico,ne uxores intelligas qua qui-
sim pruria tan possessione quam usu suis ipsarum vir
54쪽
ipsa natura est lex Huma dederunt. Opp. IJeciniam natura non sinxit ergo commutatis rerumpra pecuniys non est naturalis. Antecedens est intextu, ubi docetur quodpecunia sit res artis non natura. Ratio tenet quia nomen stformam haec fecies commutationis ab issa natura hausit. Resp. Haec*ecies comutationis duobus modis cosideratur velimia te, 9sic est naturalis, quia res comutari in hacspecies tiaturales vespersectis,ia,2 sic artificiHispo im qua naturabsciscitiaenopp. In domo, quae est maxime natur is, non est omnino commutatio er oprobabile est , quod naturalis nulla sit commutatio. Antecedens est Aristantextu. Argumotis est a maiore adminu . Resp. Non minωάnaim aest magna ciuitas quaparua mus. Nam etsi domvis Titine colunditiores,ciuitiati tamepiares numero societates habet quo in domo nonsit commutatio,hominu paucitaJ; quodin ciuitatemt,hominum multitudo rerumi indigentia e cit. Dis lactio secundae quaestionis.
si necessita rerumsit causa commutationi, Materialis, nempe res ipsi cor rutabilis, qtra aliter ac itiit ira possidcri non potest. Formalis,lex iusta&modus commutandi. Caulia com- Primaria qu, primum hominem ad co- mutationis bEssicien mutandum mouer, haec est indidentia est, aut eademque s rerum.
aut Minus primiria 4nstrumutatis,4 haeci est ipsa pecunia. Finalis,quieta possessio vlusque rerum.
commutandae dicitur ergo mase hoc loco rimaria causa commutationis definitur. Argumentum tenet,quia mensura seu iustrume tumesca a minus primaria. lResp. Indigentia duo est cit, rem persenam. reffectu rei mensurasere fetidupersonae causaprimara dicitur.Remini sta rat ut mensura;hominem adcommutandum mouet ut causa.
vitam vitiums necessari' indetent ergo indigentia non essempercos commutationis Antecedens constat,quiaauari aliquot memcatores omni rerum necessariam copia assuentesper mare,per terra exiitur,virtam comutatis thesauroι augeat inoptabatur, quia
quia ubi nihildes indigentia commutationis cause diei πω debet. Resp. Indigemia personam tam ementis quam Fendentis sysectat. Quamuta ergo indigentia diu:tem mercatorem adcommuta iam non grt,emptorem tamenso lasse cogit. Praetereά indigentia causageneratore fectu toluti ciuitatis, Ungularis respectu nim hominis causa commutandi dicitur.
Opp. Inopia seu indigentia rerum arguit naturam defeesse in Ab Absurdo. necessariys sedia est contra philosephum:ergo non videtur esse cam
sa commutationis Maiorprobatur, quia indigentia rerum araeuit
sequitur,quo satis in necessariys natu suggeri indigentia causa commutationis non existit. Resp. Natura consideratur bifaria,autgeneratim, disic nod scit aut speciali Ursic aliquando deficit. tis tamen natura de di omnibus,at huicplura,silipauciora: hoc autem eofecit, ut ultro citroi datis 2 comutatis re usumma cocordia relatur. Recte ille, - Natura beatis
Omnibus esse dedit, siquis cognouerit uti. Per hoc sum ut intesigi test commatio rerumgprudens administratio. Distinctio a. quaestionis. pecuniasit necessaria ad commutationem'
Generaliter pro omni medio acquisitionis, sic quae libet res commutabilis pecunia dicitur. Specialiter promen C Distantia locorum, ad quae res iura nota distincta' facile non transportantur. rerum commutan Differentia temporum, in qui idarum,&huius in bus res commutabiles alterantur. uentio probatur ne i Qualitate reru, ut prius dictu. Leessaria a L Indigentia ciuiu ut supra parcia
Opp. Ouicquid ita requiritur adcomutatione e quo nonpotest desinitione in uti comutatio,illudelia natura sedpe ianἴ sanatura: ne ςssari, ergo pecunia non est necessaria ad commutationem. Maior te quia natura non deficit in necessariys. Minor est in textu, quodp cuniasi Dei non natura inuentum. Rec me hoc necessariis accipitum duobus modis aut pliciter, Necessarium σμpecunia non estnecessaria, quippe ante inuentionepecuniaefuit simpliciter,
Pecunia sumitur duOhus modis, aut
55쪽
ria scitur, a bene constare no potest clinias, si ista rerum mensura desiit. Praterea natura in necessariys descere non est putanda, , irationem inueniat qua restauretur. Ab exemplo. Opp. Beatiores re sublicaesunt qua caerent pecuri' quam quae
et tretur:ergopecunia non est necessaria. ntecedensprobatur,quia in maxime vivunt secundum naturam. Hoc quoqueprobatur eo empi Spartanorum I Atheniensium, quorum Euso Um, his Solonium pecuniarum seu lit.
Resp. Eximpo ibsequitur quod, te fieri non potest ut homo. vivat sine a nima perinopotest ut ciuitas constetsine pecunia.Q isddica beatiores esse respublicas, qua carentpe mys quam quae visitur pr-ὰ quaero,ubi sunt in ciuitates AS Athenas Spartam nomines,hanc unam fuisse causam,cur nunc iacent, afimare audeo, ubodica ilia r subseca magis visere secundum naturam, nego: Ratio est, quiapecunia insubridium natura deficientis venit. Opp. Subiatapecunia duo monstrae cimtate una totatur, nem-Aeonsequem post dida auaru a Pisura e . pecunia videtur non tam utilistibus. ct nece saria ad ciuitate. Antecedensprobatur,quia pecunia esse-ges velmateria istorum,quasublata ipsa conciderent necessario hoc docuit exemplum Lycurgi,qui cum videret insua repub multitudinem inhiare pecuni , argentum inplumbum, ainum inferrum commutauit, tantast, mota acponderis denarios fecit,ut vis tres o-bulos humerissustinerepotuisses iosensim vi apiemsitimpecuniarum extinxit opulum' suum naturasem rerum commutati nem tandem reuocauit.
Re sp imi nego auaritiam ct sura in nummis sol2m comsistere. Nam et ni,pernicio aenera toris sit augmentumpecuniae, usura reipub eisinstar m striparturientem pecuniam quaerat;ρestis tamen ista viscera ut an iatius in viscera reipublica serpit,st quasicancer eiusde ossa innem cer ossa e e uos etiam exedri Exempli causa, da mihihoc anno centum oues , pactum est ut proximo ducentas habeas, ura est,quamuis pecunia defit ubi ergo incit phi 'hin faenerator pecuniam visinem ι tueri,non assiam aut argentum istesistit hedomne medium commutationis quo non ut mediosedo fine utitur . Exemplum quod tantopere urges non udo, nam visium hominis est non pectinia si ciues ardenti. quam par specunia expetant.
Distinctio quartae. Utrum pecuniasint vera diuitia ciuitatis
' Quia sunt instabiles&incertae,omnique Areunae tem-
Pecuniae pestati obnoxiae. I. non sunt Quia pro arbitrio principum mutari possunt.
verae diui Quia illis possessis ciuitas fame alijsq; modis langueretiae ciuita potest. ris, Quia mali in perniciem ciuitatis illis saepiusquam bo
opp. Veraesunt diuitia riuitatis qua bene esse riuitatis absoluui, A ptationαθdpecunia bene esse ciuitatis absoluunt,ergosunt vera diuitia cis ratis Maior Minore constat ex verbis Philosephi, ubi docet ias
ctom natura in ciuitate commutatione rerim cu pecun' mederi.
Resp. Bene esse ciuitatis est vel internum in bonis animi, ut in pruiuentia, iustitia, equitate velexternum in bonis corporis i sortuna, ut in viribus Ur afluentia rerum illa bo perse, hac vero per accidens esse ciuitatis absiluunt. . . Opp. Politia notam respicit intemum bonum quam externum, Asistributi ergo pecuniae possunt esse vera diuitia ciuitatis Antecedens probatur ex ipsi Arist. hoe libra ubi docet,quod bonitM ciuis non in vim
tute consipit. Jotes enim esse ut inquit bonin ciuis quamuisfie
Resp. Masi hic conclud , nam etsi test esse Harus ciuis invi rute ossi j,ut bene pugnares is miles, bene iudicarent m Hr
rus non tamensequitur, quinpoliticus bonum amm visicopum ci uitatissibiproponat est admiretur. seu contingit aliquando ut m lus vir externum oscium recte siubeat, hinc concludis totam politia
am virtutes morum nexuere , anfernari Lege Philosophi quid Malus bonum fit discrimini inter iustumo iuste agere, disinuenies, quod ma R Mandos lis aliquando bonum justum agat,a b eo in ημπ-m nunquam , opp. Pecunia possunt esse vera diuitia in illa fecie ciuitatis in git. qua virtus exulat,sed Turannis est quadam I fecies ciuitatis a qua Ab instantia. virim Midat . ergo milia pecunia possunt esse vera diuitia. MaiorO Minorsunt Arist. Resp. 'ranaeis non est feries ciuitatis, risianalogice ut Dadeclarabitur.DHaerumnon est ordosed Uusio, non paxstasita uti mn honorse perpetua ignominia ST turpitudo cimum.
56쪽
. Dubium eapitis. Utrum licitem mi expetamin Auitiessi. Uςς num diuitiarum tam ardenter expetis: non domus,non Υoru iun Vn ciuitas, non regnum sussicit certe totus mundus non sufficiet.Stulte, mors a tergo haeret; si mihi non credas, vide sepulchrum. O utinam velis cogitarei sernum. Quid quaeris'Nummos. quid somnias λNummos dic quaeso quid colis Nummos. Quam vocem audiop Mundi Vult mundus nummosλTotus prosecto nummos.At hoc non licet dic causam Est modus rerum. At non pecuniae.Erras si sum spectes,non erras si usuram.
Aequisitio necessariorum 4 Similitudine artis. vlum rei familiaris; tacdicit ' quae finem habet. In facultate sed non infinite expetuntur di
Necessitate rationi pecuniaria Lin textu
in Innnite expetuntur dia . Necessitate rati quod probat Philosophus quae sium quaerit. duos
.. - EXemplo medietnae. Amplificatio pecuniarum ad quae infinite optates cupiditatem cenerantis, sic Inare.
infinite expetuntur. hoc proba Exemplo usurae,quae Philosophus ab satiari non potest. Upp. Licet in ad inistratione rei familiam in tepe ias expetererergo errasse videturphilosophm,maliter defod LAntecedensprobatur. consulerepseritati licet in infinitum: ergo etiam licebit infinite pecunia cogere Antecedens aproprietate natura aucitur, qua inposteras vivendi aeternitati det.
Resp. In posteritate duo feruntur, successis liberorum, Acontend2mminfinit. vivere Posse io rerum, sic conamur id μέ postero, quodsiis es, relinquere. Exempli causa, Vecti Meentum brarum habes, iatrad ho ut nepoti tradat, votum hoc tamen infinitum est, Avita posteriorum a circumscriptum. βrerum usum sectes . . . . .' si et pecuniamupossunt rei falsium Abimpossiibili est quod desiendit Thilosephus Antecedens probatur, quia piam Iio debet esse interpotentiam ct obiectumpotentia sed nes pote In lib.de sensu MLqia oppet turpecunia est infinita, nes sapecunia: ommia sensato ccxpctimnpossunt. inor est Arist. M-probatur,crma an nim
titus est rei ta nempe haminis potentia, pecum est rei certa terminata mensura.
Resp. Etsi homo sit erusinitu ut docent philosephsis tame in ho--nepars una diurna, cuimpotentiae in ta babentur. Mens enim humaua nulluseptis, nusiis cacellis ciauitW:υ ergo probe instructus vinitus sumo modum in pecum's quaeritrita deprauatu ad immensum tam voluptatum quam pecuniarum desiderium rapitur.
An medicina sit pars oeconomia A Uurasit licita aut tolerandiis ciuitateλGITATA est in principio quinti
Cap.haec dubitatio, virlim ratio ac quirendi necessaria sit pars domus vel ministrat si sit, An materiam vel instrinnentum praebeat λ Huius expositionem illic non tradit Philosophus, sed hic absoluit caeterutri ne mora expectationis lactoris antimum distraheret, ubi mota ibi reserata est a nobis quaestio Summa eorum quae de hac re hic disputata sunt, huc venit,quod natura cibum, industria sum pariat. Nam ut scientia ciuilis homines non generat, sed ijsdem a natura acceptis utitur: ita necessaria ad victum ex terra marique non procreat, sed i)sdem procreatis pro arbitrio&prudentia gaudet: ut artis textoriae non est lanam producere, sed ea uti ita rationis domesticae non est necessaria ad vitam victumq; gignere, sed ea tam ad usum accommodare, quam ne unquam deficiant prouidere. Sed hic in Medicina anquit Philosophus dubitare possit aliquis, qiiamobrem ars δ ςQR pecuniae quaerendae rei domesticae particula sit, Medicina 'φ' autem non sit praesertim cum bene valere oporteat eos equi domi sunt non minus quam viuere. Recte olim Gale renus, Vita non est vivere sed valere. Nihil menti minius . contigit quam virtus, nihil corpori quam salus. Est ergo Quaestio pimia patrisfamilias in domo, quam principis in ciuitate maxi ma. mam habere curam ut sibi subiecti & recte vivere lene valere
57쪽
artificialis. Conseruatio sanitatis in
exercitio cor. POris,in salubritate victus, in amoenitate aeris consi.
Quaestio L. Vsura an sit licua.
valere possint, hoc autem opido tum feeerint, si medicina in hac re sedulo ac diligenter consulant. Sed medicina duplex est: alia a natura fusa, alia usu arteq; comparata'; illa ad praefectu domus ciuitatis est necessaria, lige solum ad Galeni Myppocratis candidatos pertinet: illam scire patrefamilias prsfectu decet; hac quom uti, si urgeat necessitas, oportebit illam habes, si operis, victusvi aeris rationea
beas operis, quo moderate exerceantur; victus,quo salubriter reficiantur aeris, quo a contagio liberentur ciues.Quippe in exercitio corporis, in salubritate victus, in amoenitate aeris, maxime conseruatio sanitatis ponitur. Haec medicina quodammodo pars domus ac ciuitatis est,nam tota a natura
pedet,quippe labor,viistus .er res naturales sunt,horussu ipsa natura docuit.Mirari igitur satis non possu,cum videam multas ciuitates easdemq; belle sitas Dedissimis sentinis, pestemque exhalantibus sterquilinijs periclitari. Nimia est ista incuria ciuium,nimia negligentia magistratuum:medicinam natura dedit, cur ea non utimur Tiu em usum edocuit, cur aspernamur Prqscribit illa viverrantur aedificia, ut expuringentur sentinae,ut remoueantur sterquilinia, ut pro insectis peste procii a ciuitate habeantur hospitia. At ubi haec fiunt quaero, ubi certe non fiunt scio. Sed his omissis ad grauiora venio. Proxime de usura agitur, quaeriturque an sit in repub. lieita toleranda. Cum duplex sit quqrendaru pecuniarum ratio,altera ex rebus a natur; procreatis, puta fructibus x nimalibus, altera aqua abhorret natura ex ipsa pecuniarilla hoc loco laudat,hanc multum reprehendit Arist. Uerunt quoniam quatuor sunt species istius rationis, qua pecuniaria vel potius quaestuariam appellant; nempe mercatura, sen ratio, mercenaria illa operandi facultas, mixtas sciendum
est de sqneratione quam usuram vocant hoc loco potissimudisputati opessima bestia omni aspide nocentior, utinam sin aut nunquam fuisses, aut saltem in florentes ac benEadministratas respub.nunquam irrepsisses Natura te quasi
stercus euomuit,auaritia te monstrum suscepit, immanis c
piditas te pestem multarum ciuitatum auxit & enutrivit.Sed
quid ago Philosophandum nunc est, usuram exercere in ciuitate non licet: ergo falleris. Antecedens sic probo: Natura id negat, iustitia prohibet:ergo non licet: natura negat, quia monstrum est ut pecunia pecuniam gignat;iustitia prohibet,quia iniquum est, ut aliquis usum pecunis vendat. V rum ut haec planius intelligantur omnia, una vel altera famdistinctione in syllogismos deducam singula. Distinctio prima haec est, quod in rebus possessis considerentur duo substantia rusus Lusus verbit supra ostendimus duplex est,pro
prius, ut in domo habitatio;communis,ut commutatio.Huc
si de quod res possessae sunt quoq; duplices, alii quarum dC-
minium cum vi in altu transferatur, ut panis, vinum, Oleum; aliae quaru dominium cum usu non transferatur,ut domus
ager: in illis si quid ultra sortem pro usu sumas usura est, in his reseruato dominio fossessione rei aliquid pro usu postulare licet Ratio es , quia usus a re ies ab usu in multis ut d mus ab habitatione & ager a locatione sua distinguitur. Hispositis sic argumentor Quicquid est contra legem naturae non est licitum sed usura est contra legem naturet: ergo Vsura non est licita Maior constat Assumptio probatur. Quicquid naturalem usum rei peruertit est contra ius naturae sed usura peruertit naturalem usum pecuniae ergo est contra ius naturae Minor patet, quia naturalis usus pecuniae est visit mensura rerum, at ustira eandem rem commutabilem facit. Praeterea quicquid fietum aut partum quaerit ex ijs quae vim
pariundi non habent, ut ex serro aut lapide, illud ipsum est plane contra ius naturae: sed usura pecuniam quasi faetum ex pecunia veluti ex matre quaerit cum tamen pecunia vim generandi non habet ergo usura est plane contra ius naturq. 3. Non ens Vendi, aut eandem rem bis vendi est contra ius naturae sed in usura aut noeens venditur,aut res una bis venditur: ergo est contra ius naturae Maior constat,quia secundum ius naturae non licet alium fraudare aut opprimere.Minor patet, quia aut usus, qui non est, venditur aut pecunia, quae cum usu suo transata est, bis venditur quo nihil est vel
in ipsa natura odiosius, vel in ben administrata repub. detest
In rebus pos sessis considerantur sui stantia dc usus, idemque communis proprius. Vsiura peruer tit naturalem
58쪽
testabilius. q. Rem cuius usus es ipsi consti mptio ab usu separare est contra ius legitimum sculpositiuum seu usui a id facit: ergo usura est contra ius legitimum seu positivum. Minor probatur, quia pecunia oleum,vinum de limilia,quorum usus est ipsorum consumptio, sura ab ipsorum usu separat, indeq; turpissimum quaesiuita. exigit 8 venatur. Postremo infinitum appetitum pecuniarum tam ius naturae quam lex ciuitatis vetat sed in usura est infinitus appetitus pecuniarum, ergo usuram tam ius naturae quam lex civitatis vetat. Minor est Arith in S.Cap. huius libri, ratione tamen probatur, quia tametsi verbi causa decem solum libras pro centum capis,
pro illis tamen decem pro aliis ii infinitum semper aliquid it a sortem cupis hinc etsi finita sit pecunia quam requiris, infinita tamen est culpa qua a committis, ea enim metienda es non cum rein qua vernitur, sed cum voluntate tua a qua suscipitur quippὰ voluntas tua concipit, actio pro- Deut 13.1, di peccatum. Nihil hic de iure diuino loquor, ' quod tamen expresse vetat usuram Summa horum omnium est,qubd in usura sit insatiabilis pecuniarum sitis, quod si detestibilis peruersio naturalis vlus, quod sit m nitiosae generatio prolis, quod sitissio ciuis, qu5d sit violatio tam humans quam diuinae legis: sequitur ergo qubdvluta non si in bene instituta republica licita, non sit laudabilis. Sed hic quaeritur, an tolerari possit 'Deus tittis parci in multis connivere solet. Quod malum est, iustitia vetat, politica tamen experientia
malum aliquando tolerat, tolerare in alum non est, approbare malum. Ferox, immanis,truculenta est natura humana. consilio semper non regitur, iudicio non coercetur. Hinc
tolerantia malorum quaedam irrepsit in ciuitatem, hinc l Curis,la DaΠaria, hinc usura, non quod iusta respub. hq c mala appro- quaedam in et, sed quod ne grauiora mala sequantus permittenda ciuitatibus to censeat; sed ita permittenda, ut peccantes impune suum scelus non ferant. Nam persinentes in his malis inter vivos maledicti, inter mortuos insepulti, idque legum censura, iacent. Permittit ergo lex, tamen prohibet; olerat: tamen
percutii; sic clausis quasi oculis videt haec naala, ne nimis
perspicax videret monstra. cauae certe non sine sepulchro naufragio siti cerneret, si in multis hidemque magnis mali aliquarido non conniveret. Quippe tanta est infirmitas humana, tam facilis discentus averni,vt fppe lapsu prohibito in immanitatem sceleris praecipitantius cadat. Sequitur nunc apud Aristotelem alia pars capitis,in qua de praxi rusu quε-sluaris facultatis disputat,docetquc in prisaasa cultate Oportere ut paterfamilias scientiam animalium, agrorum, pastionum, caeterarumque crum omnium ad usum vitae spectantium habeat in lecunda rationem acquirendi pecuniam in quatuor species distribuit, nempe in mercatoriam ut aiunt in neratoriam, in mercenariam , Minmixtam, quam vulgo metallicam appellant. Mercato Tres partes riae tres partes tradit, nauigationem, quae fit nauibus de Mercatinae. 'ueetionem, quae fit iumentis negotiationem , quae hiadem in locis ubi merx nata est Distitatur Post haec actiones harum facultatum comparat, ut aliae artificios;ssima', alia sordidissimae , alia maxime seruiles ignobilesque dicantur De his ut plura perdiscamus, nos refert ad quoiadam authores, qui de his rebus scriptitarunt, nominattina Charetem Parium & Apollodorum Lemnium, qui, ut olim Cato solumella, de re rustica ediderunt opera. Ex his suadet ut hauriamus praecepta quibus imbuti cum Thalete philosopho diuites fiamus Thales hic cum ei Thales sapiamen dicitatem quidam obsceret, stulte inquit facile est entiae studio Philosopho ditescere cum velit Prospiciens ergo vir astro Imp* Vix Jogus futuro anno magnam olivarum sterilitatem fore, 'μ μμ
totum oleum iam vili pretio in ciuitate emit, quo rese uato ad tempus, proximus annus venit oliua ut solet fructum non sundit, audito Thaletem habere, turba ad illum ruit.Thales hoc modo diues euasit, specimenque sapientiae suae populo fundit. Qu id tandem nunc Thales, sicile est Philolopho ditescere cum veliti Foecunda erat oliua quae in 'diuitem;beata Philosophia,quae te sapientem secit; sed audi
59쪽
Eruditio parui oliua nune dierum non fluit, usura philosophis vix pallium
penditur concessit. Adiuisione. Aproprio
Exercitio eorporis. Salubritate victus. Amoenitate aeris, Naturalis,quae est insita quaedam ratio tuendae sanitatis,&hare est quodammodo pars ceco-- quae tria oportet patre nomiae consistens in i fanidias praefectum ei uitatis suis praesciib Lrein procurare. Arrisieios . quae est salubrium , insalubrium, medi rumque scientia,qua domus & ciuitatis praefectos urge
te necessitate uti oporteti opp. Ariarara ne est formatis ne est materiaita pars domin
vescimtati 'ergopars mina est Argumentum teneras latenti diam laneparatim lResp. Omnis pars interna est aut materia autformas edic nam terpretes externas absumptaspomtur, nempe internecessaria instrumenta, quibus domu or ciuita adsuorum coaeseruamdam sanitatem muntur. Opp. Est licium mescina anificiosa rationem motiuor amisistis,salubritatem victi , moenitatem aerispraescribere ergo miniuvideturiamedicinam natu sempertinere.Rαι equitur,quian rura ormentia opponuntur. Resp. Natu inscientia de natura nono ponutur. Estendimna rura materia ct silebum tali scientia Praeterea non his docemaurequiri exactam ct exquisitam horummentiam in praestetis domi aut ciuitati sed out disturnus usus cst experientia docuit.
a iurasiti citat Usura est illicita quaedam exactio pecuniae pacto ex presso vel occulto facta, qua accipiens ex rebus quarum sus est ipsarum consenipti aliquid ultra sortem reddere tenetur.Breuius sic Ulura cit quaelius ia suis usibus non separantur. legitimus ex rebus quae Causae
Quia sum naturalem pecunia pei uertit.
habetuis diuestit. Quia montis Ostim Crium pecuniae ex pecunia quavit. Quia aut non ens vendit, aut idem bis vendit. Quia Ium a re, quae est omnino inseparabilis a suo se, licii a Quia infinite pecuniam expetit. sunt, Quia X prcssum Dei mandatum violat sed liae omniat aperic superru dcclarantur.
utle oucedit ergo usura est licita Maior patet, quiafundamentam Reiusdem inris est iustitia. UMinor constat in multis legibi imperam torum . Resp. δεω ciuil permittit usuram si ante docuimm sed trapprobandam censet. Hoc constat, quia in ipso iter Guil dicitur quod res cy fassu consumuntur negi ratione naturali nescimis, et D ruinctum recipiant.
Opp. cebat Iudaeis furam accipere ab alienis tr extraneis, Ab exempla. ut patet in lege Isso P. ergo usuras licita. Resp. Permissum Iudaei fuit,non ut licitumstedadmaius malum V. ura aliquo euitandum Magna fuit, irmita huim pomis, hinc illi mis sa 'φή iud* torpermisit diuortium, tolerauit usuram estVarteaedas, restrinxi M. hoc malum, permisit enim vi agentibus oratientia domo Dei, κon do negatur astatribus usuram exigerent. Iam utcmveo ipsim templiscisso maigenti Uadsalutem patefactapatres nos omnesθ mus.Si ergo M ' 7's 'expresse mandatumsit ut astatribu non accipias,simopliciteri omnino prohiberi videtur. Nam G pius ingemino, Nos omnes tam patres flumin. Opp. Argentum est aurum Caesaris imagine notata, ab argento Aeomparatis. auro fusiim v ad stincta fecis non disserunt, sed licet aliauid Vohu ultra sortem exigere,ergo etiam pro illis ne epecuniys.Ma- o patet, Ma aurum o argenti metam inpecunia quam in cratere zm nipeciem habent. Vinoremusruct experientia docent. Nei p. Quemadmodum multae res naturales eandim habentes rateriam formast fecis disserunt,ut peni mixta omnia'. sic Inrestu aris rosis contingit,qua licet eandem materiam habent, natura' est luuntur.Re fondeo igitur aurum in nummis,aummssi vas torreflecte. Nam aurum in nummis aboro in μηνί-
60쪽
uersa ormam oesinem habet ,illius erum usus transferri nonp rias edominis,huiψver. test. Opp. Prodesse ciuibius per res licitassitsed uraprodest iam detergo est licita. norprobatur, quia inisgentia multorumsic tollitur,magnai copia diuuiaruistra id sisera exigit coparaturi Resp. Defuturis non est certa scientia, are tuo oppressiupotest fortas mugium lucrari potestetrassifortuna nonfauearpatinam fragium. Tu expacto iniusto requiras certum, usuctuantefortuna ancipitem venatur quaestum. Audi ergo, licetprodesse ciuibissedium modis, at monstrosus nasciturD- expecuniys. Opp. Nemo vosens iniustumpatitur,sed multi libenter pom te patiuntur usura ergo usura non est iniusta, o ex usequentino est illicita Maiores Arist.in s Et&Minor constat experietia. Res p. Cotractus voluntariin Acitur da obus modis velfimpliciater, 'si 'sura non est exparte recipieritis absolute voluuiaria vel comparate, c=μ est, sed hoc nonprobat usura esse iustam: Ratio est, quia recipientis voluntaι non liberased necessitatis aculeo coacta hoc sumpatitur. Opp. Si omne datum vis sortem in rebus,quarum usus est, sumptio, sit usura; tumpro certo rimatio red rumpecuniys emere nolueret sedhoc es absurdum ergo abquo modo Usura est licita ram. probatur, quia in annuo reditu pro certo fiatio at quid ora sortem expecum' redundat est acquiratur Minorpate quia onme instrumentum locari potest pro certo pretis esse ecunias instrumentum mutationis ergo potest exponi di locari pro certo pretio: 'tillud exempli causa tinnum rediim aut stipendium. Resp. Docti ,sapientes quidam existimant annuos reditupro certi fatis coemi non debere, exempta υτ sicivis alicui centum libras anglicanas daret ut pro octo annorus flatio μotannis vieinti libriu recipiat, quia ultra sorte expecuni sic locatis octo annorum fati exaginta libras in lucro habet, usura es, nam pecunia hoc modo expecuniysggnitur. Est ergo duplex instrumentum,alivdc iis inus consistit in cosumptione, cst tale locari,cin debet;alis ciuin
vi non consistis,ost hoc secaripotest,utsupra ostenditur. Abiastinua. Opp. Usuras aliquangis in rebus quarsi in noscosumptior ergo male e tur Antecedemptabatur exemplo. Petis mutus
centum Abineo modo. Candauus in siis quodlib.
centum libras a mereatorei ne latse habere pecinias mererat men tradit ut reuendas, tu coactio necessitate merces pro quibuit bras centumsolues,alteripro octoginta vendis Hem mercator,=Mmerces ab altero suboris to carnifice libris octoginta redimit,
secvigintili vini expecuniys ut vides sed meuilus,quod via detur legitimum,prorsus lucratur. Resp. Pessimmes hic doliis 2mmissequens, mala merum tu animus ut ait et . Argumento tamen huicfacile quidem, spondebis, siacquiri hoc lucrum ex merci 3 fraude , expccnnm reuera diseras. Nam intentio erat ex octogintal bris elicere inam pari centum, ut euenim docet. Simile es Eud de quoiamsutore Fraus in suis ad quem accessit paver rogans, vigintisolidos mutuo pro anno daret Dabo inquit, sed ea lege; utpro renouato scripto, auod se peritusscribendusecero inguli mensibin conceda olidam pacti mest, si sits ehicsutor, pauper oppressis criptis magi rat- venit,tura accusat,re fondet niger hic nebulose non nominum ex nummos nummumproscripto postulasse. ν Iudae videte quam egregie Diabolus fraudem sumsutinem docuit.
rapina, usura tendit in damnum ciuitatis est diriseniuum seruanta ciuium ergo usura non spermittenda inprobe administratactu rate mcargumenta paucis Hecta in secuniam partem sua sonu insinuatntur.
Resp. Satisfierimus huic argumento insuppositione, haec enim a iura prudentibus tradisur regula, quod tum conmuendum sit inmaus, eum demsubitoprohibitisfunestara consequantur mergo in Um tendendis musiciis menti: ita in malis tHendis ciuitatusensim acpefitentim agere oportet illa rident inrumpunturAisten subito,iactumultuantustollas repentino. Dubium Capitis. Vtri- liceat eum Thalete ea vili emere ut easdem tim
Quid sibi velint istae sarcina, mereator quibus onustus
antiorum venis' Discede hinc auide, non tibi licet restanti vendere pigmenta emisti vili, iam ornamenta vocas: nouiuaudem, noui aucupium tuum. Quanti est haec naera tuas