장음표시 사용
101쪽
mittere. Quid sentiendum est de quodam casu mulioties occurrete in praxi; Petrus habet debita,&ne creditores faciant executionem in bonis illius, vendit ea Ioani in confidentia, & ad instantiam creditorum fertur excomni unicatio, ut qui possidet bona Petri, vel icit qui possideat, iamini sestet; si Ioannes non possit probare testibus illa bona esse Petti, utrinia poisit
vel teneatur illa manifestarce Septima conclusio. Si Ioannes moneat Petrum quis i rellituat, vol recipiat sua bona , & Petrus neutrum vult , iudico quod tenetur de nunciare; ita colligitur aperte ex Sylves ver. rellit titio. 3.nu in I O. g. . Probatur: nam probatio vel est necessaria ine denunciator praesumatur calumniator I inuidus,& haec praesumptio cessat prorsus, quia de nunciator nollet tradere ea bon i, si essent sua; vel est nccellatia, ne infamet proximum de delicto occulto , de haec ratio quamuis ellet efficax, si loannes solum esset conscius huius de-liisti, tamen in hoc casu non solii in est conscius, sed particeps: nam occultando
huiusmodi bona, cli causa quod Petrus non soluat, & est particeps huius delicti ad cum modum,quo ille qui occultat bona sibi in custodiam tradita a latrone.Vide quand. uia limitationem p. a. disput. S.
Octaua conclusio. Qui ctan teneatur denunciare furem, non denunciat, non solum incurrit excommunicationem, ted insuper vinctur restituere damnificato. Sic Nau. c. I 7.i . I 3 - dc .idem tenet Soto loquendo de testodib. 1.dc iust. q. l.col. 3. ante solutionem ad i. Nona conclusio.Huiusmodi monitoria non obligant ipsum delinquentem , ut se prodat, sed ut restituat; sic Nau. c. inter Verba concl. ς.n. 3oc, circa finem. Quid si Iudex non per viam denunciationis,sed
post semiplenam probationem coram ipso s.cistam ad ei sectum conficiendi ple-. nam probationem , praecipit sub excommunicatione , ut si illud scit, veniat ad restificandum,dc ego scio, sed non potium
probare, utrum tenear deponere quod
Decima conclusio.Teneor sub excommunicatione, licet non praecedat secretani nitio, nec possim probare Iita Nauarr.
V ndecima concluso. Vt denunciator dicatur polle probare delictum , iussicit quod habeat alium testem integrum nam ipse denunciator valet pro teste, sic Soto
Ex dictis sequitur,quod quando in hac
Indica regione praecipitur sub excommunicatione in generalibus edictis, ut qui scit hic habitare aliquos coniugatos, qui .reliquerunt uxores in Hispania, illos de- nunciet, qui scit dc probare potest, tenetur dcnunciarc, praemilla prius secreta
monitione,quamuis talis coniugatus non
sit dicta matus. Probatur : nam hoc peccatum cedit in iniuriam tertij, nempe V X ris; sed hoc corollarium limitandum est, nisi hi coniugati hic resideat cum exprenso consensu uxoris , & curent lucrari, ut poli ea commodius possint cohabit ire cuVxore alceo similiam.&collocando silias in statis; vel quamuis ii 5 habeant consensum cxpreisum uxoris ι tam uir sunt pauperes,& hic sunt in via lucrandi,vel premuntur aere ali cno.& timent quδd ii catad cohabitandum cuin uxore , mittentui in carcerem a creditoribus, v ci denique si essent adeo infirmi, ut non possent tam longum iter arripete; in his enim casibus& similibus quandiu coniugati exculantur ab eundo, ita etiam qui sciunt coniugatos elle excusatos, iusi etiam excusantur a denunciando. DuBITATVR quarto, quando seruia tur huiusmodi excommunicationcs pro furtis , virum ex comunicatio incurratur
Post primam chartamὶ Siapponendi i m est, quod in aliquibus Episcopalibus dantur
tres clitatae distinctae. Prima vocatur monitoria, secuda declaratoria, tertia denuncia Dissilired by Cooste
102쪽
ciatoria. quae leguntur successive in tribus Dominicis , vel festis; in aliis verbdantur omnes tres chartae simul in una; quς dicuntur accumulate assignando terminum sex dierum pro tribus terminis,&vitiinus est peremptorius. Quando dantur hoc secundo modo, certum est, quod ante hunc vitii num terminum no incurritur excommunicatio; sed quando dantur primo modo, videbur quod secundum formam incurritur excommunicatio post terminum primae chartae non expectata
secutida, quia prima dicit, mandamus sub excommunicatio no latae sententiae; verum eth quod Magister Pena tenuit, quod secundum usum videtur requiti seeunda declaratoria; sed in hoc stadum est vii de intentioni Iudicum. In hoc autem Archiepiseopatu Limen ii pro certo iudi- eo Ddd non sufficit prima charta, quia tantam dicit dia excommunicatisne, & non addit, latasententia, unde requiritur susti eit secunda charta. Si obiicias. quod secunda charta non excommunicat, sed declarat excommunicatos Respondeo, quod licet haec versa . quia dubia sunt, non ligent regulariter loquendo, ligant tamen dccxcomunicant,quando ex aliis circunstantiis col ligitur euidenter hunc elle morcm Iudici excommunicandi, ut recte ait Palac. in . d. I 8.disput. q. colum. 9. & talis videtur
clare esse in praesenti, si quidem in primachatta non ponitur latae sententiae. Restat modo videre vistin omnes qui acceptarunt vel seiunt, comprehendantur, vel potius excusentur aliqui , quod ut ex ctius explicetur, sit
De causis excusantibus ab incurrenda
Dus i τ A T V R primo,quando ferianiatur excommunicationes pro surtis, virlim comprehendant omnes , qui acceperunt, vel ex sentur aliqui 3 Con-
clusio, aliquae sunt caiisae, propter quas qui acceperunt,excusantur ab incurrenda
Prima causa est,quando pars non intedit quod comprehendatur. Pro cuius pr batione supponendum est, quδd ad excommunicandum ultra iurisdictionem requiritur intentio Iudicis mam, ut docet Panormit. cap. ex parte. el I. de Ossic. o dinarii. excommunicatio sumit vires ab intentione excommunicantis. Hoc posito,est argumentum , quando excommunicatio sertur ad instantiam partis, debet regulari secundum intentionem partis, ve
dicit Angel. vel b. excommunicatio. 3. n. io. Sylvest. verb. excommunicatio. a. n. I .casu IA. Nau. C. 27. num. II . nam iudicium requisitum non debet excedere intentionem requirentis; ergo non comprehendit eos,quos pars non intendit ut comprehendantur.
Hi ne sequitur prinab , quδd quando
maritus vel pater petit excommunicatio nem contra eos, qui clam aliquid rapuerunt, regulariter loquendo non comprehenditur uxor nec si ij,ita Solo 4. de iust. quaest. Φ.art. I. corp. in fine, Ludovic. in
Instructor. conscientiae. 2.p. cap. 12. ver
sus finem. Dixi, regulariter. nam si mari tus vel pater explicet hoc cum velle, vel si quantitas furti sit adeo magna, quδd prudenter plaestina atur eum velle, liga tur, ita Ludovic. dc ali j viri docti,&clare sentit Corduba quaest r76. Aduerto ta- me,quδd licet in cassi huius piae sumptionis uxor vel filius. debeat se reputare excommunicatum, tamen si reuera pater id non intendit, non erit excommunicatus coram Deo. Secundo sequitur, qu c d si creditor ante comp ctum terminis pra- fixum a Iudice proroget illuna, quam ii sdebitor non restituat in primo termino a Iudice praefixo, non incurret excommuis nicationem. Quid si non soluat in secundo termino Respondetur , si terminus prorogatus est ex consense ludicis,
incurret, alias non,ita Nauar. cap. 17. n. I 3. Sylvest. ver. excomminicatio. I.num.
103쪽
I. casu I 3. Angel. ver. Excommunicatio. I. num. LI. Prima pars de se patet; secui da vero probatur, nam licst cxcommunicatio lata ad petitioncm partis possit tolli ex solo consensu illius; non tamen potest suspendi, aut dilatari, ita, ut senici sublata iterum reuiuiscalmam ad hoc requiritur iurisdictio, quam pars ipsa non
habet. Contra hoc arguitur: nam, ut inquit Nauar.cap. 23. num. I A. excommunicatio lata ipso iure contra pensioiiarium, si no soluat pensionem in certo termino, non censetur incursa, donec is cui
pensio debetur, declaret se velle illam ense incursam, & qu bd illo etiam post termiuum declarante,pensionarius habetur pro excommunicato , dc incurrit illam etiam post terminum. Respondetur,qubdhaec doctrina habet verum, quando pars habet autoritatem ad hoc a summo Ponistifice, atque aded non est ex solo consensu partis. Secunda causa est, quando ex tenore excommunicationi ν constat serri pro surto mortali, ut quando dicitur , quienes de tototros con poco umor de dios,&c. tunc qui non peccauit mortaliter in accipicdo excusatur , ut quando multi divisim de uastant vineam per furta venialia ; idem est quando excommunicatio sertur pro magno furto , & tamen ego sollim accepi rem paruam quantumuis sufficientem ad mortale,ut latius dixi disp. a.dub. s. Tertia causa est,quando accepit in re- compensationem iustam eius quod sibi debebatur de iustitia. ita Soto d. 2 2. qu. I. artie. 1.casu 3.& F. de iust. quavi. 3.art. 3.
ad 3. Nau .cap. IT . num. I I 2. Ic cap. inter verba concl. 6. num. 294. Gutierrea lib. Canonic.quaestionum.cap. II .numer. 67.
de omnes Doctores: sed circa haec a Iiqua sunt notanda. Primδ,nota qu)d debitum debet esse certu unde si est dubium, vel partim certum, partim dubium,excommunieatio ligabit pro parte dubia.sic aliqui viri docti, de colligitur ex Autoribus citatis,qui dicunt quod debitum de-het ei Ie liquidum 1, sed specialiter colli-
gitur expressius cx Corduba I. Quaesti
naris. quaest. 34.& in Suiri.quaest. I II .circa finem.& Nau cap. I7.num. I l7.qui etiam id tenet expresse.cap. inter verba.conci .gnum. 2 96.Secundo,nota cum Nau. concl. 6. modo citata, num. 2 91. & Soto s. de iust. loco citato ,& Sylvest. ver. zxcΟmmunicatio. 2.num. 2I. casu i o. quδd iste non incurret, quamuis peccauerit accipiendo,eb qudd poterat commode rvcuperare debitum per viam Iudicis. Probatur, quia licet accipiendo peccauerit contra iudicem usurpando eius osticium,non tamen peccauit contra partem , utpote quae vere debebat, & sic cellat nece 1Jitas restitutionis. Tertib, nota quod qui cello scit illum accepisse in re compensam i
stam , non tenetur manifestare, ita Corduba in Sum. quaest. 64. puncto a. casu . de quaest. III. in suae. Nauar. cap. I p. II. II 4.& cap.inter verba, loco citato, secussi dubitaretalcet recuperans id attestar tur, nisi is ellet tantae autoritatis, ut alter
meri id posset deponere dubium , ita N
Ex dictis sequitur primo, quδd hirtus.
modi excommunicatio contra accipientes non comprehcndit uxorern, filios nec
cosnatos delinquentis abscondentes huiusnaodi bona, si pertinent ad compensandam dotem, vel aliud debitum ; ita
Nauar.cap. I 7.num. I S.& Gutierroz sup Idem dicendum est, ii ad Potitionem creditorum ferantur huiusmodi excommunicationes, ut uxor abscondat ca bona,
quae necessaria sunt ad solucdam sibi d tem, ita Corduba in Sum.qu. 326. έNotaquδd bona paraphernalia, nec arrha non habent ius praelationis , ut habes in Ant. GOm. leg. I 3. num. i. & vide ibi vim stin practica. j dc hoc intelligendum est cum duabus limitationibus ; prima, qubdalia debita mariti non stat hypothecae expresta anteriores, nam dos praesertur quiadem hypothecis tacitis etiam anterioribus . dc expressis posterioribus, sed non auterioribus, ut copiosuis tradit Sylucit.
104쪽
mina. r.& i. Secunda limitatio est quod uxor non se obligauerit ad soluenda debita mariti. ita Corduba quaest. a 26.cit,ia. dicto I. Secundb sequitur, quod si Maria retineat res Petri, qui eam stuprauit, & dotem promisit, &defunctus cst, quam tris ad instantiam cosanguineorum Pciti seratur excommunicatio, non tenetur ea
bona tradere, ted potest sibi retinere in compensationem dotis , ita Corduba in Sum. quaest. r 88.& GutierreZ su p. num. . Rogas, si Petrus habet apud se depositum librum valentem decem aureoS, Mego clam accipio illum pro totidem aureis, quos mihi debet, utrum tenear reddere librum ob excommunicationem latam Respondeo,quod teneor,& qui scit me accepisse, tenetur manifestare; ita
Tert id sequitur quod si ego possideo
rem titulo praescriptionis, quamuis traLacto tempore statuto per leges ad praescribendum feratur excomunicatio contra possidentem talem rem, non teneor respondere : ita habetur ex doctrina C uar. regula polletior. p. 3.3.2. n. 3. VCr sic. I. ab eadem ; de ratio est manifesta: nam secundum Doctores communiter,ego sum verus Dominus illius rei,& tuta conscient i a illam possideo,& hoc est verum, quamuis in excommunicatione dicatur,
qudd qui possidet illam rem etiam titulo
praescriptionis, eam manifester, quia d minus vult repetere: nam hoc prieceptu vel eontinet intolerabilem errorem, vel intelligendum est in casu, quδd non sint seruatae conditiones requis tae ad pri; scribendiam : credo tamen quod si non esset transactum tempus,in quo secundum iura est locus repetitioni, de quo tractat
spondere. Quarta causa est impotentia ad obediendum, unde quando sortiar excommunicatio contra eos qui furati sunt, si suci
quando sertur ex comi nunicatio, non potest restituere, non incurret, ita Sylvest.
hoc optime tractat, & omnes Doctores. Et ratio est, quia iste non peccat non rostituendo: nemo enim obligatur ad impossibile, cap.nemo.de regul. tuta in G. &hoc est verum, quamuis fur dicat, qtibdlicet posIet, non restitueret: nani excommunicatio sol sim sertur contra cum . qui non restituit, cum tanton possit. Dixi ,siquando fertur excommunicatio, non pote virestituere:nam si tunc poterat,incurrit,A quamuis postea veniat in egestatem ; 8d non possit restituerc,semper durat exco- municatus quoad Fcclesia. quamuis fortest in gratia, ita Solo. Sud circa laaec aliqua sunt notanda.
Primb,nota cum Soto, qudd si iste fecit furtum magnum, & potest restituere
partem,quae sit alicuius momenti, tenetur restituere,alias incurret.Secundo, nota quδd in praesenti non solum dicitur nopolle restituere ille qui simpliciter est
impotens, vel est in extrema necessitate, sed etiam qui non potest sine magno incommodo: nam in moralibus hoc dicitur impossibile; ita Sylvest.vel b.cxconamunicatio. 2. num. 23. ubi citat Panormit.tenet Nauar.cap. I p. num. 3s.& habetur ex iis quae traduntur 2.2.q. 62.art.T. verum
est,quod Soto dicit illum teneri restituere etiam cum detrimento victus & vestitus ; sed hoc est nimis rigidum: nam per ecclesiasticum praeceptum, quamuis habeat adiunctam excommunicati Onc,non tenetur debitor strictio ii vinculo ad restituendum , quam antea tenebatur ex obligatione iustitiae ; sed iste ex vi obligationis iustitiae non tenebatur restituere cum tanto detrimento; ergo nequectiam tenetur ex vi prςcepti ecclesiastici. Quid si Pti latus praecipiat, ut qui seseripuit talem rem, eam restituat etia cum detrimcnto sui status Sylvest. sui'. dc Corduba I .Quaestionari j. quaest. I. circa medium.
105쪽
medium,dicut quod ligaret haec ux communicatio, potest probari: nain ludex se- eularis iuste compellit debitorem ad soluenda debita, licet sit cum detrimento status ; ergo Praelatus ecclesiasticus iuste
potest id praecipere; sed ego probabilius
reputo, lubd non ligaret. Probo: nam, ut dictum est,per ecclesiasticum prςceptum nullus tenetur strictiori obligatione iustitiae, quam antea tenebatur; unde tale praeceptum vel pra: sumendum est iniustum,vel quod ponitur ad terrorem , ne aliquis praetextu amissionis status , retianeat alienum in casu, quod reucra non sequeretur talis amissio. Ad argumentum in conti artu respondetur, qudd licet pcr se non possit dari
bellum iustum ex utraque partC,benC t men per accidens , dc sic est in praeienti: nam ludex procedit ex falsa presumptione ,scilicet quod non patietur tantum detrimentu; quod probo ex iure ciuili: nam Instit.de actionib. g. vlt.dicitur, inhum num elle spoliatum sortunis suis in soli dum condemnare. cx l. in condemnatione. ff. se regul.tur. de l.qui bonis. E. de celsone bonorum. quando aliquis cedit boni s,deducendum est aliquid ne egeat, sed habeat unde copetenter vivat ii ixta qualitatem personae, unde quanditi debitor non vult uti hoc remedio cessionis bo norum , praestim it ludex quod licet soluat, non patietur detrimentum status.
Secundδ respondetur: quod licet admitteremus quod Iudex secularis poIIet iuste compellere, secus est in ecclesiasti co Iudice, qui non intendit per se prim bde directe in utilitatem temporale damnificati, sed in spiritualem damnificantis. Quid sit creditor pateretur magnum d trimentum ὶ Respondetur, quod qui suraripuit,tenetur restituere etia cum aequali detrimento,ut ait Sylvest. loco modo citato ; excipio tamen casum extremae necessitatis : nam si uterque si in extrema necessitate, non tenetur debitor restitu Ie: nam tunc omnia fiunt communia, dc
melior est conditio possidentis.
Terti b,iaotaqubd in casibus, in quibus
debitor non te iactur restituere, alter qui scit eum surripuisse, non tenetur manifestare, si constet illi de impotentia debitoris,ita Nauar.cap. Inter verba. conci 6. Hum. 298.corol. 6 6.
Quarti, addit tamen quδd debitor, Se ille qui scit debent procurare, qu bd alle-
curetur debitum pri stando aliquam tautionem, seu alia via commodiori, salua
fama delinquEtis, prout ipse latius explicat. Fundamentum cius emam D.Tho. 2.2. quaest. 6 a .attic. 8. ad a.dicit,quia debitor , si est impotens ad restituendum, debet petere dilationem a creditore , alij autem viri docti dicunt,quod licet quai do fur iam incurrit excomunicationem, quia tunc poterat restituere , si quando petit absolutionem , non potest restitu re, non est absoluendus, nisi praestet ca tionem, quam potest,ut dicemus cap. tamen si non incidit in excommunic tionem , quia quando sertur ex comm nicatio, est impotens ad soluendum, non tenetur in rigore prς stare cautionem,nee qui est conscius furti,tenetur id procur
latus per se primό intendit quod reus
excat i peccato.Et hoc videtur mihi probabilius. Probatur prinab: nam qui non potest soluere,non leuetur petere remi Rsionem, nec dilationem debiti. Secundo: nam istud mandatum sub excommunicatione non ponit nouam obligationem iustitiae, sed ante hoc mandatum non te nebatur praestare cautionem ; ergo nec modo. Tertid: iram haec excommunicatio non fertur directe in utilitatem temporalem damnificati, sed in spirituale damnificantis. ut dixi disput. Σ. dub. i. scilicet
ut exeat a peccato: sed iste non peccat ia5 restituendo; ergo ad nihil ampIius tonetur. Ad sundamentum Nauar. rcspond tur cum Soto .de tuli ir.q.Ta1rtic. . ad a. illa verba D. Tlio m. non elIe intellige
da de praecepto, sed de consilio, imo viri docti supra relati dicunt, quδd fortasse Naua ira potest explicari de con silio Petis
106쪽
Dsput. quinta. Dub. primum. Usecundum. 8t
Petis, si iste qui modδ non habet unde restituat, venerit postea in pinguiorem
fortunam, viruin teneatur restituere sub excommunicatione. Soto sup. M . v. di ficult. 6 de excommunicat. post 2. conclu. Ludovic.an Instructor.conscientiae. par. 2.
cap. i a. dc alij viti docti dicunt, quod te-Metur, quia illa excommunicatio semperdurat, quod intellige, nisi Iudex sit mortuus vel amotus, ita Sylvest. ver b. excommunicatio. a. num. I. casiI I 1. Ang.verb. excommunicatio. 3. 3. I 8. nam excommunicatio lata per modum sententiae, quae non habuit effectit in in vita sententiantis,
expirat. QMd si Episcopus praecipiat, ut qui habet librum Petri insta sex dies restituat , δc post sex dies fulminat sententiam, si Ioannes habens librum , de ignorans monitionem , quia erat absens,venit
post illos sex dies, dc intelligit latam esse
sententiam, virlim incurrat, si non restituat 3 Respondetur cum Armilla verb. ex- Communicati .num. 34. & Ludovie. loco citato , quod non incurrit, quia sententia vltra terminum statuentis nullum habet vigorem; limitat tamen Ludovic. nisi Iudex intenderet ferre sententiam in contumaces suturos a notitia censurae, nisi intra sex dies restituerent librum,ad hanc impotentiam reducitur quando non potest restituere sine detrimento famae:tunc enim exeuntiar ; de hae infamia delinquentis excusat conscium delicti a d nunciando, iuxta Nauar. cap. inter verba. conclusi6. m. 3 O. ubi allegat D. Tho de Sotum. Propter eandem causam impotentiae excusatur ab excommunicatione ille qui antra certum terminum praecipitur comparere sub excommunicatione, dc tamen habet egitimum impedimetum ad comparendum. Probatur,quoniam is dex nominiendit illum excommunicare , si habet iustum impedimentum. δύ si id intenderet, excommunicatio es Iet nullas ita SyLuest. verb. excommunicatio. L. num. 2 3- ω Naua Pr. cap. 27. num. 38. quia contineret
errorem intolerabilem, quamuis opposi Auila de censuris,.
tum teneat Couar.cap. alma mater.pari. r.
g. II .num. 1I .dicens qudd licet sit iniusta. ligat tamen. DuBITATVR secundδ,quando seruntur huiusmodi excommunicationes ad reuelandum scripturas, stiria,vel alia delicta, virlim excusentur a denunciando aliquae personae ratione cognationis, vel
damni sibi imminentis, vel secreti commissi,vel alia de causa Prima conclusio. Cognati excusantura de nunciando, ita Nau. cap. inter verba. Concl. s. n. 3 I 2. GutierreZ libr. Canonic. q. c. II .ntam. 3 3. dc est text.in Uulia.ffde testibus.Nomine autem cognatorum intelliguntur parentes,& alij ascendentes;fiiij, de alij deicendentes; de etia vir dc uxor, cer,gener,vitricus, priuignus, fratres, Schorum biij scilicet primos germanos, di I liqui intra quartum gradum. Sic Nauarta supr. Itaque licet isti sciant quod aliquis cognatus est in concubinatu, dc est diis, matus,vel quod retinet scripturas,vel f
eit furtum, δc tamen non vult parere, non
tenentur denudiare. Probatur primδ,quia malum patris,uel viri,censetur malum Miij vel uxoris,dc e contra,& sic proportionaliter de aliis. Secundδ : nam sie expedit ad conseruationem Reipublieae, quia sine amore dc unione inter praedictos Respublica,nee familia, imo neque una domus
posset eonsistere; sed per huiusmodi d
nunciationem facile dissolueretur amot&.vnici; ergo: excipio tamen crimen hae resis,in quo pater tenetur denuciare comtra filium,filius contra patrem, Vir coni Iavxorem,& c contra, ut ait Nauar. cap. inter verba. conclus. 6. n. Castro a. de
lege poenali, quod partim est eontra Stimancam de Catholicis institutionibus uti
I '. num. I 2. sed contra pater tenetur, ut
ipse Si mancas concedit; ergo & filius. Praeterea: nam bonum fidei & Religionis praeponendum est honori debito parentibus,excipio etiam crimen laesae maiestatis humanae . quando est in fieri, dc ncis sunt alij testes, quia tunc periclitatur ca
put Reipublieae, de ipsa uespublica; reli-
107쪽
qui verδ consanguitiei secundum maiorem vel minorem coniunctionem inter se , tenentur in pluribus vel paucioribus casibus, quando id exposcit bonum eo m-mune , deficientibus aliis testibus. Hane conelusonem limitat Angelus de Clara-uasio, uem videtur sequi Gutierrez num. 1 f.ut tolum habeat verum,quando iudex vult procedere criminaliter, secus autem
si ei uiliter; at verb alij viri docti loquuntur etiam in casibus ciuilibus, 3c ita videtur loqui Nauar. cap. inter verba. locis cirutatis , 5: ego idem iudieo, quia magna sequeretur perturbatio in Republica & s miliis, si existentibus aliis testibu&,co sanguinei denunciarent contra se. Secunda concluso. Etiam excusantur qui non possitiat denunciare sine magno detrimento in vita, fama, vel honore,vel
in substantia,id est,en ta Latienda; sic Na-Na cap. 2. F . num P. FO. 3c cap. inter verba.
conclus. 6. num. 1 14. Soto de tegendo secreto. membr. 2. quaest. 7. post I. conclusdub. s. Corduba in Sum. quaest. 6 . puncto 2. casu F. Gutierrra numer. 2 s. probatur : nam leges humanae sunt suaves , &ideo non obligant cum tanto detrimento , de eodem modo excusatur ille qui emit bona in confidentiam .de quo disput. praec d.dub. 3.conclus . iste enim si non potest manifestare bona sine detrimento
famae , excusatur ab excommunicatione,
curare tamen debet quδd debitor recipiat sua bona,vel quδd alia via satisfaciat ereditori ; intelligitur autem haec conclusi nisi in easu quod aliud exposcat bonum diuinum vel commune, supposito qubdnon sint alij testes sussicientes , ut ait Nauar. p. inter Verba. conclus. 6. num. 3 s.& 31 o. tunc enim debeo pati detrimentum proprium maius vel minus, secundum quod exposcit bonum commune. Tertia concluso. Etiam excusantur illi , quibus delictum reuelatum est causaeapiendi consilium . sc D. Thom. 2.2. q.
incipit,Inter Seium.Nauar. item,cap. inter verba. conclus. s. num. 199. Corduba ubi su p. casu 3. Gutierro num. y8. Nauar. a. de rellitutio.cap. . dubitatio. 9. casu 3. IN
de hae ratione excusantur Ad uocati, Pr curatores,Theologi, Medici, obstetrices. Probat urinam ad bonum commune spectat, quod homines secure petant consi lium sine timore reuelationis ; alias Cnim deterrerentur homines a petendo consilio , dc daretur occasio errandi; unde inintentio Praelatorum non est, obligare in isto casu. Videte multas alias rationes in
Hanc conclusionem limito primδ cum Cordub.& Nauar. num. 3os. ad i. nisi istae
personae id scirent alia via. Hoc intelligo supposito qubd possit probare: nam regi la generalis est, quδd si non potest probare, non tenetur denunciare: ut patet ex disputat.praeced.dub. s. conclus. 4. Secun-
db limito cum D. Thoma,nisi quando talis de nunciatio esset necesIaria ad euitandum damnum Reipublicae, vel magnum
damnum alicuius tertij: tunc enim reue.
landum est,si alia via non potest impediri damnum , ut ait Corduba Ap. 3c I. Quaestionari j.quaest. 3.dub. 2.f. Tertib si verδ.
Gutierreae num. 47.& Nauar. num so s. perpendendum tamen est , virum reuelaistori sequatur maius malum in fama, quam alteri tertio in substantia,ut ex Nauar. tradit Gutierrez num. s 8. & ita tenet Nauar. dicto num. 3o s.1llegans D.Tho. in A. dist.
Quarta concluso. Ille qui indiget con-slio.vt sciat ad quid teneatur, dc non potest consilium capere intra terminum prefixum in excommunicatione, non incurret: nam censetur impeditns . & impedito non currit praescripti secundum tegulam Iuristarum.
Quinta conclusio. Quando in Edictis praecipitur , ut qui audiuit delictum , de- nunciet, ille qui audiuit a personis leuibus non fide dignis, non tenetur denunciare .ita Einan. de ordiri. iussic. 3. Orici. I P.
108쪽
de idem dicit quando audiuit per vicos& plateas a peribais incognitis, vel non
fide dignis.Naitar cap. 1 F.num. 6. dc cap. inter uerba conclus. 6.num. 29χ. Corduba
in Sum. quaest. 6 . qui dat consilium, ut qui audiuit faciat, qu bd illi, a quibus audiuit testificentur; sed consilium hoc rejicit Nauarr.dubitatio. citata. numer. 128.
casu 6. nam si personae non sunt fide dignae , exponit reum manifesto periculo iniustae infamiae. Verum hic nota, qu bd quando delictum est tale, qudd ad de- nunciandum illud , requiritur infamia,
uis audierit delictum a persona fide digna , non tenetur meo iudicio 2 denunciare, niti etiam audietit esse infamiam. Probatur, quamuis ipse videret delictum, non teneretur de nunciare, nisi sint et esse infamiam, ergo a sortiori si tantum audiauit delictum. Sexta conclusio. Quando homo non scit delictum ex visu, sed ex auditu ait rius fide digni, si hic denunciet, non tenetur qui audivit de nunciare, sic Nau. c. in
ter verba. concluc9.i . 292. Probatur, quia
suum testimonium nihil addet,& ad rem
Septima conclusio. Illi qui propter aliquem desectum proprium sunt inhabiles
ad testificandum , non excusantur a de nunciando; sic Nau. c. inter verba.concl. 6. n. 3 2 I. Probatur: nam quod alicui imponitur vicinus, non debet conuerti in
priuilegium;praeterea:nam licet suum t stimonium non sit integrum , deseruiet tamen pro indicio, de ad kRegradam probationem. Quid, si vitium, quod iste patitur , non sit publicum , de timet quδd si de nunciet, obiicietur sibi, δc propalabitur. Respondetur , perpendendum esse hoc damnum cum damno quod sequitur ex non denunciando: nam si erimen sit haeretis, vel proditionis, denunciandum est , quia tune infamia est parui momenti
in comparatione ad bonum commune
Reipublieae; at vero si facta comparati ne in ordine ad damnum, Fod sequitur
ex non de nunciando , sequitur illi magnum vel graue damnum,non tenetur de-1uinciare, iuxta dicta in a. concl. Octaua conclusio. Ad monitorias generales non tenetur delinquens se ipsum reuelare Iudici, quantumuis esset diffamatus , nisi quando ipse specialiter interrogaretur iuridice, scilicet praecedentibus indiciis, vel semiplena probatione, ita Corduba i. Quaestionarij. quaest. 4 3. dub.
a. g. sed virum. in fine, quamuis contrarium dicat GutierreΣ n. 4 I. DUBITATVR tertie , virlim qui credit Praelatum nullum remedium adlubseturum,excusetur a denunciando3 Prima conclusio. Quando solum est dubium , virlim Praelatus adhibebit aliquod remedium per poenam, vel per co
rectionem,tenctur denunciare. Probatur:
nam quandiu constat de delicto, in dubio praesumendum est pro Praelato, dc obediendum est illi.
Secunda conclusio. Quando certδ constat , vel credit probabiliter, qudd Praelatus nullum remedium adhibebit, nec faciet iustitiam, non tenetur denunciare. sic
I .in glosilit.C. dc citat Palud. iii 4. dist. I 9. quaest. 4.col I.Probatur primu,quia celIat finis; secunde, , quia nullus tenetur ad opus inutile. DUBITATUR quartδ, utrum delinquentem esse iam emendatum excuseta denunciando.
Nota que,d peecata emendata vel sunt publica vel secreta, rursus quaedam non habent este etiam pendentem in suturum, verbi gratia, ludus illicitus ; quaedam habent , scilicet impedimentum aliquod, verbi gratia, ex fornicatione etiam iam emendata manet assinitas, quae impedit matrimonium; ex Baptismo imi ali de suscepto manet inhabilitas ad reliqua sacramenta; vitium simoniae annullat titulum benefiet, , & impedit re iam executi nem legitimorimi actuum , dc aliae huiusmodi.L 1 Pilina
109쪽
Prima concluso. Quando peccatum lxiii emendatum fuit secretum, euec nullum habet effectum pendentem in futurum, nullo modo est de nunciandi im Proelato praecipienti in generali: ita D.Thom. 2.2.
q. 3 3.art.7 Sylvest. verb. de nunciatio. q. 4. Soto s. de iustit.q. s.art. I .Nauarr.cap. 2 F. num. F. nam tale delictum vel inquiritur
ad emcndam peccatoris, vel ad satisfactionem publicam; sed utrumque cessat, supposito qudd peccatum est emendatum, di fuit secretum;ergo. Dixi, Fraecipienti, in enerali: nam tractare quando potest testis interrogari de delinquente in parti
culari,tractatur 2.2.q. 7 .art. I.
Secunda concluso. Quando peccatum licet sit emendatum, habet tamen eis chum pendentem in suturum , verbi gratia,iniuria alicuius sacramenti, vel rei lacrae; tunc licet secretum sit, denunciandum est Praelato praecipienti, quatenus necessarium est ad impediendum mxlum futurum, sic Anton. loco citato, dub. praeced.Sylvest.verb. correctio.q.lo. Aduerte tamen cum Anton. quδd si per secretam monitionem possit impediri damnum, praemittenda est. Praeterea aduerte quod si ille,qui habet tale impedimentum,est invincibiliter ignorans, & ex manifestatio. ne potius sequetur scandalum, quam remedium, melius est tacere,ut in simili didit in materia de confessione. in addit. q. 9. arta 2.dub. I 3.conclucq.de confessore,qui scit sceminam inuincibiliter ignorare suum matrimonium esse nullum.
Sed granior dissicultas est,quando peccata emendata sunt publica, siue habeant effectum pendentem in futurum , siue non: de iis enim Corduba in Sum. q. 64.
casu I.& Nauar lib. a.de restit.cap. 4.dub. 9.num. 2 22. casu I. dicunt esse obligationem ea denunciandi,idem videtur tenere Nauar.α inter verba. n. 2 Π. Sed non firmiter: nam additur, a lome nos sinos Io mandan csmo alesti s gno como a denunciari res. Probant, quoniam Praelatus tunc vult
procedere ad punitionem, & habet ius ad
Mihi autem eum aliis viris doctis dis. tinguendum videtur: nam peccata publiea dupliciter pollunt eme emendata. primo modo, qudd licet peccator quantum ad Deum sit emendatus , sed non constat publice,imb durat adhuc infamia & scandalum in Republica; cundo modo,qubdconstat publice de emenda,& cellauit iam scandalum. Quo posito, sit Tertia conclusio. Quando peccata publica tantum sunt emendata primo mindo , est obligatio denunciandi; probatur: nam Praelatus tenetur prospicere bono communi, de quod satisfiat Reipublieae laesae,cui nondum est satis iactum, sed hoe consequitur per punitionem delinque tis;ergo iuste vult procedere ad illam. Quarta conclusio. Quando peccare sunt emendata secundo modo, non est o ligatio denunciandi; haec est illorum viarorum doctorum,dc eam a sortiori concedit Soto membr. 1.q.6.dub.6. ante 3. con
clus. Probatur: nam delinquentes per publicam emendam satisfecerunt Reipublieae laesae per scandalum,atque adeo ia consequutus est finis, quem debet Praelatus intendere in puniendo ν & per hoc patet
ad fundamentum contrariorum. Secumdδ : nam ex tali de nunciatione renouareis tur infamia delinquentis, quae essiet se mi-exti irina,vel in totum extincta per emendam publicam ; & quando sequitur maius
d.. nanum ex denunciando , quam ex non de nunciando, omittenda est de nunciatio, ut ait Nauar. c. inter verba .concl. 6. Corol.
6 c. n. t 3 o. Terti δ: nam Praelati ecclesiasti- ei in his Edictis generalibus magis pi intendut correctionem delinquentis,qua nilunixionem ι credo tamen quod conicilorum deliciorum emendatorum etiam secundo modo, si interrogentur ut testes praecedente infamia vel aceti satione . te nentur de nunciale, ut tradit Soto loco citato,& Nauar. n. 2 33 .citat . Quando autem 'aecipiatur aliquis r spondere ut denunciator, & quando ut testis,tradit Nauar.c.inter verba. concl. 6.
110쪽
Dinut. quinta Dub. quintum Et sextum. 8ue
Ex dictis sequitur contra Sotum loco licta. Vide P.Helui. lib. I s. c. I 8 n. . lita M. Quarta conclusio. Edicta ordinari rum non durant per totum annum, sed per duos vel tres menses tenet P. Henriq. ita pr. & ita respondit Magister Pena consultus, scilicet quod haee Edicta, quae loguntur in Quadragesima , Ieguntur per
modum visitationis , & tantum durant pro tempore quo durat praeceptum cor
fessioni sicilicet v sque ad Dominicam de Quasimodo , vel saltem usque ad Pentecostem; unde qui post hoc tempus tranLaetum nouit aliquem elle concubinarium, non tenetur denunciare. Probatur:
nam cum haec delicta non sint in perniciem publicam, Edicta non sunt tam striacte interpretanda,& sic non accipiuntur a fidelibus cum tanto rigore, sicut Edicta Inquisitorum. Egimus hucusque de causis excusanti bus ab excommunicatione Edicto ru generalium restat agere de aliis causis, quae
generalius excusant ab excommunicati ne, scilicet ignorantia,& appellatione. Duni TATVR sex id, ut iam ignorantia excuset ab excommunicatione.
Nota prim b, quod ignorantia est duplex,una facti,altera iuris ; facti est,quando scio aliquem actum este prohibitum.
ignoro tamen acriim quem exerceo esse
illum actum prohibitum ; verbi gratia, seio homicidium elle prohibitum , ignoro tamen actum quem exerceo esse homicidium , quoniam occido hominem, quem puto est e seram : ignorantia iuris est, quando ignoro actum elle prohibitum , ut si ignoro homicidium est e malum,& haec ignorantia potest esse iuri diuini vel humani; si humani, rursus potest ei e Iudicis vel canonis;denique si est canonis potest este iuris comm uuis,vel particularis,ut Episcopi. Nota secun d b, utramque ignorantiam. scilicet iacti vel iuris , esse poste vincibilem,vel inuincibilem, quae a Iuristis dicitur probabilis, ut testatur Nauari cap. num. 46. Vincibilis. quando quis ignorat
quod tenetur scire, & non adhibuit dcbi-L ι tam
citato,quod in aliquibus casibus tenentur
subditi de nunciare propter huiusmodi
Edicta, in quibus alias non tenerentur ex lege naturali, ita Nauarr. num. 233. 3c ali multi: nam quando peccata publiea sunt emendata occulte, non tenentur subditi denunciare ante mandatum Praelati,bene
tamen post illud. Est & alius casus, selli cet quando ex punitione delinquentis sequitur bonum publicum , & ex hoc quod
non puniatur, non sequitur detrimentum publicum graue, vel fere nullum; tunc poterant quidem subditi de nunciare ante mandatum Praelati, sed non tenebantur: at verb post mandatum tenentur, supposito qsod peccatum non est emendatum publi . Duai TA TvR quinto, quantum temporis durent Edicta Praelatorum Notaquδd huiusmodi Edicta possunt duplici-
'ter publicari. Primo modo, pro aliquo tempore determinato , ut quando Prael res Religionis visitans conuentum praecipit , quod durante vi statione denun- cientur talia vel talia delicta: secundo modo, sine tempore determinato, ut Edicta ordinariorum Sc Inquisitorum. Prima conclusio. Haec Edicta gener lia non dantur per modum legis & statuti sed sunt sententiae ab homine I ita Nau.
c. 27.D. L.& probatur: nam alias non iter
rentur singulis annis. Secunda conclusio. Quando Edicta publicantur ptimo modo, tantum duram pro tempore , quo durat visitatio, unde qui transacta visitatione nouit aliquod delictum, non tenetur denunciare iudicialite T. Tertia conclusio. Edicta Inquisitorum durant per totum annum , donec iterum publicentur, itaque in quocunque tempore anni sciam aliquem esse haereticum, teneor denunciare. Probatur: nam haec videtur intentio In quis torum,cum haec delicta sint eontra bonum commune, & ita
practicatur, quod fideles in quocunque tempore anni dimunciam huiusmodi de-