장음표시 사용
91쪽
strumento tIngente personam clerici, vicum eiicit clerico saliuam,aut puluerem, vel etiam tangendo rem ipsi personae clerici eoniunctam, ut si vi raperet aliquid de manibus clerici, vel e corpore illius: nam ibi includitur violentia: vel quando includit eum in carcerem, vel in alio loco a quo sine dedecore & pudore non potest exire; similiter si cletico equitanti aliquis violenter apprehenderet si aenum equi, vel
si abscinderet cingulum ephippij, vel si
ita furiose insequatur cleIicum, ut cogat praecipitem se dare infimitum vel in aliud diserimen ad liberandum se, ita Nauar. n. . ubi dicit elle communem ; at verδ si clericus fugiens cadat & vulneretur,insequens illum non incurrit excommunicationem. Sic Nauar.& Sylv. verb. ex communicatio. 6. num. s. casu 7. contra Ansel. probat Sylv. nam illa vulneratio nec fuit intenta in se ipsa ab insequente , nec in sua causa,scilicet in fuga, quae per accidens se habet ad talem percussionem.NO-ta, quod non incurrit qui occidit veneno in cibo , vel potu,quia non infert vim personae, sed naturae, secus si per vim fac
rei sumi venenum : ita Enaanuel .c. 8. Uer. excommunicatio. I 3.conci .in fine. Et dicit ita respondisse praecipuos Doctores &Magistros Salmanticae. Ex dictis sequitur primo, quod si aliquis verberet clericum consentientem t&loquor de verberatione iniuriosa respectu status clericalis) incurrit excommunic tionem, ita Nauar.& habetur c. contingit. et r. de sentent. excommunicationis. &text. reddit rationem , quia licet talis percussio non sit violenta, nihilominus et iniuriosa, ipse tamen clericus consentiens non in cuiret, sic Nauar. Sc probat ex dicto c. contingit. ubi dicitur, quod talis clericus consentiens excommunicetur, unde bene poterit excommunicati. Contra, iste consentiens communicat
in crimine criminoso; ergo ipso facto incurrit excommunicationem: Rei pondetur . quod ad incurrendam excommunicationem propter participationem in cri-
minc criminoso, requiritur qu3d particia pet post delictum commissum, & quod sciat illum esse deminciatum , ut tradit
per. de sent. excommunicationis. Vnde in praesenti casu elset necessarium,qubd con
sentiret percutienti, qui iam iterum percussisset, & quod talis percussio citet notoria,& hoc intelligo, si consentiret percussioni iniuriosae factae non animo satis- faetendi iniuriam illatam: nam si haec percussio fieret animo satisfaciendi illatae iniurix qui est ea sus illius c. contingit. etiamsi percutiens iam iterum percussi Dset, clericus consentiens non incurreret ipso tacto: nam,ut bene ait Panoriarit. dicto c. contingit. n. 8. aliud est participare cum excommunicato in crimine, aliud submittere se misericordiae alicuius, cum possit cogitare illum remissurum iniuriam, cum debeat quis facile parcere prostratis. Videte Suiu est. verb. excommu
Seeundd, sequitur quod si ipsemet clericus ex ira vel passione se percutiat iniuriose,incurret,ita Nauarr. num. 78. & lu-lius Clarus lib. s. quaest. 77. numer. 3. Panormit. dicto capit. contingit. num. 6. Et ratio est, quia nemo potest renunciare e
quod in fauorem publicum est introductum;haec autem excommunicatio introducta est in fauorem status clericalis , dicto c. contingit. non tamen incurret, si lepercutiat ex deuotione , neque etiam si
percussio sit talis, ut licite possit sibi eam inferre, licet non possit consentire,ut sibi
ab altero inferatur,vt euellere capillos, vel barbam , vel se a lapis caedere ob mortem
parentum,vel amicorum .ita Nau. cap. I I.
Tertio, sequitur quod haec excommunicatio incurritur, licet perculso sit merita clerico, dum tamen satiniusto modo, vel per quc in non debet, ut si clericus dignus morte puniatur a non Iudi- cc suo, vel licet percutiatur a tuo ludace, percutitur tamen modo contra ipsum ἶus , ut quando cleticus punitur a suo
92쪽
Dissi. tertia. Dub. duodecimum S decimum tertium. 6
Praelato per laicuiri : licet enim clericus possit capere clericum per halcum , non tamen potest illum punite, nisi per clericum vel monachum 8, imb neque citam potest per alios clericos , quando potest ipse commodc facere. cap. Vniuersitas. de
sententia exeommunicationis. excepto
Epilcopo. qui non debet verberare suis manibus,nisi quando non adellet alius ad id faciendam. Quarto , sequitur quod laicus , per
quem ludex ecclesiasticus torquet cleri. cum , est ex comminicatus, nisi deesIent
clerici ad id idonei, vel nisi consuetudo
esset in contrarium: nam stante hac consuetudine Nauarr. cap. 27. nuin. 86. dicit, quod licet peccet, non est excom municatus , sed lib. s. Const. tit. de sententia excommunicationis. consit. 42.
dicto s. idem dicit comment. 3. de r gul. circa finem ) Qit, quod non peccat.& hoc est tenendum , nam sicut consuetudo ex cuiat a poena, ita etiam a culpa, siquidem non est contra ius naturale de diuinum , imo, ut dicit ibidem Nauarta decens est de honestum, ne clerici vel monachi utantur ossicio tam vili. Sed hic notandum, quod Fratres Minores, 3c qui frumitur eorum priuilegiis . po sunt per priuilegia Leonis X. & Alexandri Ul. castigare subditos per alios , quod priuilegium, ut tradit Nauarr. consit. citato , dicho I. non sic est intelligendum,
qudd possit Praelatus castigare subditos per laicum, sed qudd licet non adsit nece iIitas, possit castigare per alium, Resi-giosum tamen.
Quintδ, sequitur qubd monialis quae aliqua potione vel siebotomia procuratabor sum, non incurrit hanc excommunicationem , ita Caiet. Veri excolnmunia Catio. cap. Io. quia talis actio licet fit violenta naturae , non tamen est violenta
personae , nec aliunde est iniuriosa statui cloricali. Dieo, hanc excommιInicationem: nam si procuret abor sum in alia tamina , incurret excommunitationem Sixti V. contra procurantes ab orsum, si sequatur enectus , non tamen incurret eam, si procuret aborsum in se ipsa, quia motus proprius Sixti V. quantum ad excommunicationem , non comprehendit taminas procurantes aborsunt in seipsis, ut patebit attente consideranti lu
Sexto, sequitur qubd sicut rapina Mfurtum differunt penes hoc, qudd rapina est acceptio cum violentia,surtum vero cum fraudulentia, sed sine violentia; sic etiam licet ille qui per vim rapit aliquid de manibus clerici,incurrat excommunicationem , non tamen incurrat qui sine violentia furetur crumenam clerici,
verbi gratia, si te corta ia bolfit, o et cingulo donde esia ni sublimente, quia illa scis. sio non est violenta, sed fraudulenta, neque iniuriosi contra honorem debitum conglusio. Per diaboli suasi nem intelligitur percussi quae si mort
te peccatum. Duai TATVR decimo tertio, utriunexcipiantur aliqui casus, in quibus percutientes clericum non incurrent ex communicationem Conclusio, multi casiis excipiuntur. Primus est, quando percussio fit causa disciplinae, ut quando corrigit magister, pater vel herus, aut Praelatus. cap. cum voluntate. de sentent. excommunicatio ess. dummodo non sit notabilis excessus , attenta grauitate curupae , sic Nauarr. casu I4. Tabie. verb. ex communicatio. 6.num. 7.in principio. Dico , notabilis et inam aliquis excelliis non sussicit ad incurrendum; ita Sylvest. ver b. excommunicatio. c. numer. 6. p. g. in line.& clarius Tabie n. numer. 6. & de hoc
excessu intelligenda cli glos Ia, dicto cap.
cum voluntate. verbo , inseIiorum. v biait; quδd si excedat modum, non incidit, alias contradice vel sibi ipsin verbo Praetutionis , & verbo Magisteri j , ubi
ait,quod hae c castigatio debet esIe leuis, de se exponit gloisim Tabie n. num. c. cit to; neque etiam incurrit, quamuis percutiat ita, dummodo sit causa corructio-I a nis, personae. Tertia
93쪽
nis, a Sylves'. dicta pari. 8. in princip. secus si percuterot principaliter ex odio,
tio. n.8. Utrum vero sit facienda distinctio de ordinatis in lacris , vel in minoribus, glossa, Panormit. Je Felinus dicto c. cum
voluntate, Assirmant: Nauari casu l 4. Tabicianum. 8. Ioannes de Lignano, Petrus de Perusio , & Rofella tenent ouod non, etiam respectu patris carnalis , coli itur ex Soto d. 12.2. s. circa fi n. absoluto dicente, Pater percutiens Hericum non est eY- communicatis . Et hoc iudico probabilius; excipio tamen herum. Probatur: namquδd respectu Prauati vel Magistri non sit facienda haec distinctio, patet tum exvlu Religionum , tum etiam quia licet
in dicto c. cum voluntate. solum fiat sera mode constitutis in minoribus tamen ine. I. de senten. excommunicationis , nulla fit distinctio,& melior tex. in C. clim ex tenore. eodem titui. ubi a quodam absoluendo ab excommunicatione canonis propter percussionem cuiusdam subdia- coiν, recipitur iuramentum , ne de caetero in clericum vel Monachum manus iniiciat violentas, nisi de mandato suorum Praelatorum,vel nisi super cum Praelationis ministerium aut m .igisterium habeat;& binc probo non elle faciendam distinctionem respectu patris carnalis : nam,ut inquit Tabie n. non videtur habere minorem autoritatem se per filios, quam magister super discipulos. Quid si submaeis ter corrigat contra prohibitionem magistri prinei palis R spondetur, iiii,d non incurrit, ita Sylvest. par. 8. quia per baiusmodi prohibitionem non potest auferri priuilegium iuris, quod est posse corrigere discipulos. Hi ne in se ro , quod quamuis pranatus alicuius Reli-- gionis per se vel per alium Religiosum
verberet subditum delinquentem contra consuetudinem , vcl constitutionem suae Religionis prohibentem,ne illum percutiat, non incurrit, quia non agit contra
Secundus casus est, quando percusso
est iocosi, ap. I. de sentent. excommunicationis. licet sit grauis, ita Nauarr. casur. &Tabien. verb. excommunicatio. F.
Tertius casus est, quando est tam subita percussio,id est, ex defectu plenae deliaberationis , vel tam parua, quod illatalaico non esset mortalis, ita Caiet. su p. ex quo infertur primb cum Soto d. 22. q. I. art. 2.colum. 8. casu I. & Mexic. dissiculi.
. quando pueri prima tonsura se pugno
percutiunt, quamuis eliciant sanguinem in parua quantitate c naribus, non incurrunt, quod intelligo regulariter loquendo,quoniam regulariter non peccat mo taliter : ita Panormit. c. r. de sentent. e communicationis. Tabien. num. s. & aliqui viri docti cum Nauar. in Sum. Hispana. num .77. Quod probo ex c. vlt. de sen-vent. excommunicationis. ubi dicitur,
quod si impubes incurrit excommunicationem canonis, quamuis post pubertate petat absolutionem , potest absolui ab Episcopo;quando aute fuerit dubiu, utrum isti peccauerint mortaliter, tunc in dubiolunt absoluendi, non tamen sunt vitandi, quia stante hoc dubio non erunt notorie perciliores clericorum , & quod diximus de pueris, idem dicebat Magister Manlius de hominibus adultis infimae sortis initiatis prima tonsura vel minoribus. Insertur secundδ, quod etiam inter clericos maioris aetatis, licet socius turbatus impellat socium clericum ex motu su bito, non ex deliberatione, non incurrit, sic
Angcl. vel b. excommunicatio. F. casu I. n.
26. siue ista turbatio proueniat occasione ipsius cIerici percussi . ut si ioco unus dicat aliquod cominium in alterum, & ille turbatur, uer percutit, vel si turbatio
proueniat aliunde, ut in casu relato , Nauar. lib. s. Const. de sent. excommunicationis. consit. τή. scilicet quod canonicus iratus ob quaedam contenta in schedula, quam legebat . canonicum petentem ut
sibi faceret eopiam eam legendi, repta it a se . iacita incurrit, quia talis percussio inter
94쪽
amicos familiariter conuersari solentes, non est peccatum mortale. Tert id infertur, quod ostiarius vel OLfietalis , scilicet Iudex vel apparitor potestatis secularis, si sorte turbam arcendo
irruentem percutiat clericum, non incurret. c. si verbis et a de sentent. excommunicationis mam castis sortuitus non potest
praeuideri, ut ait ibi glossa; secus si malignatur animo iniuriandi, ita text. iuncta glossa. Quartus casus est, quanda piobabiliter ignorauit esse clericum. c. si verb. de sentent. excommunicationis. et 2. quod
dupliciter contingit. Primo , quando ille apparet secularis in habitu , & barba rotensia , de percutiens non scit alias il-um cIse clericum. Secundb,quando licEt habeat tonsuram,& habitum clericalem, tamen inuenit eum noctu, vel in loco o scur Quintus casus est,quando clericus post trinam monitionem non defert habitum nec tonseram clericalem. c. contingit. ela.de sentent. excommunicationis, & non fissicit una monitio pro tribus, ita Sylv. n. s.casu 3. Tabien. n. 24. Nau. casu s. Addit etiam Sylvest. qu bd haec monitio debet fieri per Praelatum ecclesiasticum;nec requiritur quδd ista monitio si specialis, sed sumeti generalis,ut si Episcopus faciat edictum generale , quδd omnes clerici
gestent has itum de tonsuram clericalem. Sextus casus est, quando clericus se transfert ad actum omnino contrarium, Vt si fiat miles, c. in audientia. de sentent. excommunicationis. vel si se immiseeat actibus secularibus, verbi gratia , si se ha-xta mercaderter monitus non ab stineat. e. finali. de vita & honest. clericorum. &hoc , quamuis gestet habitum de ton
Septimus casus est, si clericus fiat bigamus.c. I .de bigamis. lib. s. Octavus, quando est coniugatus cum unica & virgine, sed non gestat habitnm nec tonsuram. canico. de clericis coni gatis,in 6.
Nonus casus est,quando est degradatus realiter. Decimus, quando est depositus verbaliter, si sit incorrigibilis. Undecimus casus est, quando percutit vim vi repellendo. c. si verb.ci I.&cap. ex
lis percussio debet seri in continenti, dicto e. si verb. & hic casus intelligitur,quaui, possit se defendere fugiendo, dunu a do talis fuga esset ei ignominiosa, sic Tabie n. num. I I. . Nau. casu I s. Probat Tabieti. nam si s test percutere pro defensione rerum, a fortiori pro defensione sa-mae, secus erit quantum ad irregularitatem, δc hic casus etiam habet locum, quando percutit, ut defendat parentes, filios, propinquos, familiares , inad & extraneos; sic Angel. num. I Tabien. n. 22.& i 3.ubi citat Panormit. & Antonin. Duodecimus casus est, quando percutit ut defendat res quas clericus iniuste captas asportat, vel vi occupat.c. Olim . ela de restitui. spoliatorum. Dixi, alborant: nam si hoc faceret ex interuallo,postquam clericus peruenit ad locum destinatum,& adeptus est persectam possessionem rerum ablatarum incurret,quia non liceret sibi ius dicere, sic Ang. num. I 3.& Tabicia. num. I 4.& IT. Ad hunc casum reducitur, quando detinetur clericus debitor fugiens, aut fugam parans ad praesciitaim
dum cum Praelato. Nau. casu I 6. Decimus tertius casus est, quando minister iustitiae seculat is capit clericum in flagranti delicto, ut illum praesentet Praelato suo,addit Nau. cap. 2 . vel inuentum noctu, dummodo probabiliter prat sumat illum aliquod scelus intendere,alias non, ut si seri lunien , vel habet socium,vel est persona a tali suspicione omnino aliena: hanc aute additionem ego intelligo,dim modo non deserat habitum clericalem: na si deseri, rarderit locus huic praesum. ptioni.& ita lex s. tit. 3. lib. . Recopi lati sol sim loquitur,quando clericus vel Rel glosiit, nec desert lumen, nec trabitum clericalem,vel suae Religionis, requiritur I 3 autetra
95쪽
autem quod talis minister non excedat debitum modum in capiendo, nempe si permittenti se capi de duci quiete , deindustria impingit ei pugnos, vel calcem, vel mittit in carcerem eum , qui offerebat fideiussionem se praesentandi coram Praelato ; sic Nau. Hinc insertur, qu bd potest
capere clericum incedentem noctu cum armis,quia praesumitur ire ad delinquendum, prout latius tradit Nauar. s. Con- sit. de sentent. excommunicationis .consit.
44. sequutus Panormit. vio Nau. ibid. 7 Iepue de quis artas anmas. Et colligitur quod
Decimus quartus casus est,quando Pra latus capit suiam clericu per se vel per aliuetiam laicum,aut in poenam verberat persu, vel per alium clericia, iuxta supra dicta. Decimus quintus casus , quando iuste
eiicit ab Ecclesia excommunicatum , vel Llium ossicia diuina turbantem, cap. Veniens. de sentent. excommunicationis. Decimus sextus casus est, quando peristit clericum inuentum turpiter agente cum Uxore,matre, sorore, vel filia,c. si vero. de sentent. excommunicationis. el I.
quia difficile est, iustum temperare dolo rem , dc licet i ste textus prima facie solum videatur dicere, quδd hic percussor potest absolui ab Episeopo, tamen ex sequentibus verbis constat quod non manet exincommunicatus:ait enim quδd si percutiat clericum turpiter agentem cum consanguinea in remotiori gradu, non excusatur ab excommunicatione: requiritur autem
quod percussio fiat in continenti ex subita passione. Sic Angei num. I 6.Sylvest. num. s. casu IS. Nauar. casu a. & s. Const. de
sentent. excommunicationis. consit. 4r
ubi addit hunc casum etiam verificari, quando maritus abscondit se domi , ut clericus id ignorans veniret,& inuentum
cum v x CFe occideret, quia videtur,intentionem Pontificis suilIe,qudit maritus non incurret excommunicationem in illis c sibus, in quibus secundum leges ciuiles esset libera poena . non tamen excusaretur
ab excommunicatione, si conueniret cum uxore, ut dolo accerseretur clericus ad turpitudinem: sic Angei. n. 2 o. dc Nau. casu a C. Petis, vir a nomine matris intelligantur aliae personae ascendentes, de nomine filiae aliae descendentes Rei pondeo cum glosia, verbo,matre, quod non,idem tenet Angei. n. II. contra Hosti ensem,&probat ex l. pater. F. de adulteriis. de ibi notatis , ubi nomine patris, cui licet impune filiam in adulterio occidere , non intelliguntur ascendentes. Praeterea, nomine uxoris non intellisitur sponsa defuturo, ita Couar de spontalibus. p. I. c. I. n. I a. idem habetur ex glossa, dicto cap. si ver 1. quam dicit ab omnibus approbari. Praeterea, non requiritur quδd inueniat
clericum in ipso coitu, sed lassicit quod
inueniat osculantem & amplexantem in loco suspecto; sic Angei. n. i 8. & Nauar. Decimus septimus casus est, quando detinetur clericus honeste colloquens cum uxore post admonitionem ut ab ea re abstineret,dummodo nihil aliud ei male faciat, quam detinere spatio a . horatu, ad tradendum suo Praelato,Nau.casu a I. Decimus octauus casus est , quando mulier percutit clericum tentantem de turpitudine, dummodo tentatio fiat facto de non solo verbo, quia tunc solum liceret verbalis de sentio. Sic Angel.num. 2I
Sylvest. num. 0. Nauarr. casu 2 l. Verum
est, quod si clericus ellet nimium molestus verbis , de Remina non potest se defendere verbis, non incurreret; sic Ta
bien. ver. excommunicatio . . casu I. num.
3 i . Sc aliqui viri docti. Pro complemento huius disputationis DuBITATUR decimo quatiti, virlim qui commisit crimen putans fus d habere
annexam excommunicationem, incurrat
excommunicationem Z Videtur quδd sic3 qui facit aliquid putas elle peccatum, peccat;ergo idem est in excommun catiori . Conclusio,quod non incurret, sic Castro I. de lege poenali. cap F. vcrsiculo, ius duabus regulis, 3c communiter Omnes , quae concluso patebit ex solutionea, gumen
96쪽
argumenty. Ad quδd respondetur conce- tione eam manifestare, imo etiam ante dendo antecedens , & negando conseque- praeceptum Iudicis tenebatur ex iustitia: tiam: nam quantum ad peccatum sufficit haec enim certa. Et probatur prima pars: mea conscientia ad ligandum me quonia nam pars habet integrum & totalc ius inquantum est ex parte mea , facio contra hanc scripturam; ergo mandatum Praelati regulam; at vero quantum ad excommu- ii istum cst. Secunda vero patet: nam talis ni eationem non sufficit mea conscientia scriptura, etiam ante mandatum Iudicis,
ad ligandum : nam requiritur iurisdictio est applicata alteri parti litigat ergo poc
in excommunicante. . sidens tenetur ex iustitia reddere veto do-DVni TAT v R decimoqllinto , quando excommunicatio sertur pro facto negativo,& imponitur ipso facto,vir im incurratur ante monitionem 3Sylvest. verbo excon in unicatio.7.num. FP. dicit, quod quando ponitur certum tempus, non requiritur monitio , ut cum dicitur, nisi restituat intra annum , sit excommunicatus mino, tanquam retinens rem alienam, qui ante sententiam Iudicis tenetur reddere
vero domino; ita Sylvest. ver. fallarius. q. 3.Hinc sequitur , quod si non manifestet scripturam , tenetur restituere damnum inde sequutum parti; ita Sylvest. ibidem.
Contra,testis ante interrogatione 67 mandatum Iudicis non tenelut ex iustitia ser- ipso facto;at vero quado non ponitur certum tepus, no incurritur ante monitione. Concluso, licet non ponatur. t mpus determinatum,incurritur excommul Icatio ante monitionem, ita Panormitan. in capite excommunicationi. de raptoribus Caiet. in Sum. Verbo, excemmunicatio.
p. 23.Nauata cap. 27. num. I i 7. Probat
efficaciter Caiet. nam Inquisitores odio vel amore omittentes facere quod debet, incurrunt sine alia monitione excommunicationem latam in c. multorum, de haereticis. Hinc sequitur, qudd qui accepit
bona naufragorum , & cum possit non restituit,incurrit excommunicationem Bullae Coenae, ante aliam monitionem. Sic
Quem comprehendant excommunicationes IV ta a Praelatis ad reuelandum furta,ves alia delicta,vel res alias.
communicatio sertur contra non manifestantes scripturas , utrum comprehendat omnes non manifestantes
Prima conclusio. Quando scriptura est propria alterius partis,quae impetrauit excommunicationem, & non est po ssidentis , tenetur possidens sub excommunicare testimonium in fauorem alterius partis litigantis; ergo nec tenebitur ex iustitia manifestare scripturas. Probatur consequentia:nam in iure appellatione testi iuri venit scriptura,c. peruenit.el 1. de testibus cogendis. Respondeo , concesso antecedenti negatur consequentia: est enim magnum discrimen inter scripturam & testimonium e nam scriptura ante mandatum
Iudicis praecipientis illam manifestare, est applicata parti; at vero testimonium illud quoniam consistit in propria voce testis, non cst applicatum parti litiganti ante praeceptum Iudicis. Haec conclusio unam habet limitationem , nempe quando scriptura hactenus est possessa bona fide, de ex manifestatione patietur possidens graue detrimentum itunc enim non tenetur
manifestare, licet feratur excommunicatio. Sic colligitur aperte ex Vega lib. 3. casu 361. & tenent aliqui Magistri. Prob tur, tum argumentis faciendis pro tertia conclusione, tum etiam: nam qui statum iuste acquisitum coseruat cum bonis partim iniuste acquisitis, non tenetur restituere bona, quae iniuste acquisiuit cum graui detrimeto bonoru , quae iust c acqui-
suit: ergo ille qui iuste possidet scriptura,
non tenetur eam manifestare cum graui detrimeto, imo hec ratio etia tenet in casu
quod per fraude obtinuerit scriptura: ira
97쪽
praedicti Magisstri. Hic tamen valde notandum est , quod si ex occultatione talis scripturae dominus eius patietur tantum detrimentum, sicut possidens, tenebitur certc meo iudicio) eam manifestare, sicut in simili dicemus infra de debitore, quod quamuis patiatur damnum in pecuniis, tenebitur soluere, si creditor ex dilatione patitur aequale detrimentum, quia in hoc casu melior est conditio creditoris. Praeterea dico, qnt,d saltem quando per fraudem obtinuit scripturam , &non manifestat, ut euit et detrimentum in pecuniis, quando ceu uerit hoc incommodum , tenebitur meo iudicio testituere domino scripturae valorem illius
spei, quam habebat vincendi in illa lite ad arbitrium boni viri, si ego malit sest rem scripturam probo etiam a simili: nam quando debitor di sie ri Glutionem debiti,
ne patiatur detrimentum in pecuniis pro-eriis,tenetur postea resarcire creditori ii tereste & damnum , quod patitur ex tali
dilatione,ut tradit Caiet. 2.2. quaest. 62.ar.
3. quod saltem est verum, quando debitum fuit iniuste contractum ; ergo similia ter in praesenti. Secunda conclusio. Quando scriptura
est propria possidentis, vel quia iure haereditario eam habuit, vel quia propria pecunia eam confecit, quamuis etiam contineat ius alterius partis litigantis, idem est iudicium de illa, ac de testimonio vivo, de ita dicimus quod possidens non
tenetur ex iustitia eam manifestare ante praeceptum Iudicis I probatur, quoniam in ciuilibus non tenetur aliquis ex iustitia sponte se offerre ad ferendum testim nium ante mandatum Iudicis. Dixi,ex imstitia, quoniam ex charitate aliquando tenetur se offerre ad testificandum,ut quando proximus sine meo testimonio patiemtur graue detrimentum in bonis suis. ita Soto s.de iust. quaest. T. arti c. i. habita tamen prius ratione odij, quod incurrit testis, ex eo quM non vocatus se offert aditistificandum. Secundo, quoniam talis scriptura ante mandatum Iudicis non est
appropriata parti litiganti. Tertia conclusito. Quando scriptura est propria possidentis, & continet ius adis uertarij, si Praelatus praecipiat sub excommunicatione , ut manifestet illam, tenetur ex iustitia eam manifestare, Sc si non manifestet, incurret, ita Soto d. 22. quaest. I .arti c. a. casu 3. Corduba in Sum. quaest. 63. Ludovic in Instruet. 2.p. c. 9. circa medium,& communiter iuniores. Probatur
altera pars, iuste prosequiturius suum , de Prauatus iuste praecipit ; ergo possidens
tenetur ex iustitia manifestare. Contra arguitur ex cap. r. de probationibus. ubi Gregor. IX. determinat, neminem esse compellendum ut in medium proferat instrumentum contra se ipsum. Confir-
m Mur , nemo tenetur ministrare arma
contra te, sed iste exhibendo scripturam patietui detrimentum in illa re,de qua litigatur ergo non tenetur exhibere.
Ad argumentum respondetur cu glossa, definitionem Gregorij intelligendam ense,quando reus pateretur graue detrimentum, vel secun d b, quando scriptura est ita propria ipsius possidentis, vi nec sit alterius partis , nec communis, quia non cominet ius aduersarii; secus si esseo communis, utpote continens etiam ius adire
far ij, pro qua explicatione est optimus text. in c. G. perpetuus. de fide instrumentorum, iuncta glos Uerius iudico iuxta dicta in si .huius materiae , qudii scriptura
solum vocatur communis, quando charta
ipsi est communis. Vide dicta in se holiis
n. i C. Ad confirmationem respondeturi, quda licet ante praeceptum Superioris noteneatur exhibere illas scripturas contra se, accedente tamen mandato Superioris tenetur, quoniam talis scriptura pcr ma datum Iudicis applicatur parti, scut a plicatur testimonium vivum. Si DPp nas Panormit. c. I. de probationibus , ubilite tractans hanc materiam dicit, quddposIidens scripturas, non tenetur eas m nifestare , si sit reus, de actor petit eas a intentionem suam probandam. Respondeo primo, hanc doctrinani Panormitani
98쪽
intelligendam etae quoad staru exterius, imo dico quod etiam in solo exteriori. vide quod dixi in fine huius materiae: te. tatur Burgos de PaZ q. s. num. .vers. .
cticam incuria Pinciana,& omnium iudicitin Regnorum C ilhcllae,quod ad petitionem actoris, etiam ad intentionem eius fundanda, semper cogitur rotis edere instrument i, quae coluctudo est valde consona rationi: nam qui retinet instrumenta, tantum minus habet ii iris, quantum inagis habet suus adu Crsarius mediante initrumento; ergo contra rationem vult agere,vcl se defendere,ac si hoberet integrum de perfectu ius ; si autem possidens inistrumentum non possit illud per 1 e manifestare sine detriincto famae, poterit dare occulte alicui Religioso,qui manifes et illud tacito nomine possidentis. Verum haec tertia conclusio limit adaest, nisi ex manifestatione talis scripturae timeat sibi graue detri nactum in vita velsama, quod non possit cui tari, vel etiam in bonis , quae iuste possidet: tunc enim
non tenetur manifestare. probatur: nam testis etiam iuridice interrogatus non tenetur respondere, si ex tellificatione timeat sibi aliquod graue malum. Probatur, ecclesiasticus Iudex non potest obligare ad manifestandam seripturam sub excommunicatione, nisi in illo casu, in quo ii Iossidens esset manifestus, posset Iudex secularis illum compellere, sed iste non teneretur in coscicntia obedire praerepto Iudicis secularis in illo casu; ergo. Nec mirariri est, quόd in tali casu detur bellum iustum ex utraque parte, scilicet
interrogatio ivlla Iudicis, de iusta denegatio responsio tris ex parte interrogati, quoniam hoc prouenit vel ex ignoratia, vel ex iuris praesumptione: minor verb, scilicet quod in isto case non teneretur homo respondere Iudici seculari interroganti,patet: nam lex humana de praeceptum cum debeat esse suave & accomodatum humanae fragilitati , non obligat eum tanto detrimento, nisi in casu quod Osuila de ce/suras.
id exposceret bonum commune, vel dia uinum. Secundb: nam debitor non ten tur restituere cum graui detrimento su
rum bonorum superioris ordinis, inad neque inferioris, ut si ad soluendum modis debeat vendere rem suam multd viliori pretio quam valet. Hinc sequitur primo, quod si ego non accepi scripturam per vim, vel fraudem, sed bona fide possideo,& credo probabiliter, qudd si manifesto, pars litigans per talem scripturam non solum tu cbiturhroprium ius circa rem,de qua litigatur; sed etiam me 'exabit iniuste circa alia bona,quae legitime possideo, quia videlicet perci a me titulum , quo talia bona possideo, quem tamen ostendere no pos sum,quoniam scriptura, quae titulu continebat, amilia est, tunc non teneor exhibere scripturam, ita Corduba loco citato,
de alij viri docti. Secundb,sequitur id quod ait Soto, scilicet quod possidens huiusmodi scripturam , tenetur eam manifestare, quamuis timeat vexationem, temperandum csse,
ut solum intelligatur, quando timet v xationem iustam, ita Corduba de Lud. Lopea, ubi sep.& communiter moderni. Quarta concluso. Si scriptura peteretur ad puniendum tabellionem,eb qii bd mali: facta est,tune nec tabellio, nee pocsidens,nec alius, tenetur eam manifestate, nisi in illis ealibus, in quibus reus fletestis legitime interrogati in causa criminali tenentur respondere,de quibus tr
Hucusque sermonem secimus de pos sidentibus scripturas. Loquendo autem
de personis,quae no possident, sed sciuntlii possideant, sit
Quinta conclusio. Si feratur ex communicatio contra non manifestantes eos
qui possident tales script uias, qui lcit, de
probare potest,terietur mani sui lare , nisi cxcusetur ratione consanguinitatis , vel secreti comissi, vel ob alias causas, prout lati hs diremus disputatione sequenta. Praeter ea quae omnibus dictata sunt, Κ uota Dissilired by Cooste
99쪽
7 Secunda pars. Caput quintum.
nota cum Panormitano cap.r .de probat. visitatio. num. 6.casu T. Nauar. cap. inter qudd instrumenta multipliciter pollunt verb1.concl. 6.corol. . num. 2 4. Cordu-
dici communia. Primo modo, quia sunt ba su p. 8c Ioan.Gutierrea lib. Canonic. communia utriusque quoad proprietate ipsarum instrumentorum , ut quia sunt cohaeredes instrumenta sunt communia haeredibus, vel lunt pariter donata, vel communi pecunia coli secta, & tunc certum est quόd possulit peti vi niani&stentur.Secundo modo possvnh dici communia, propter materiam in eis contentam ; cli arta tamen non est communis,&tuncti sunt originalia, tenetur pol sidens ea manifestare,aut sunt exemplata pecunia partis,& tunc si petuntur ex parte rei, ab ipso actore sunt inani se standa; si verbpetuntur ex parte actoris,& reus est illis usuru ,tenetur manifestare ;s verli reus no est illis usurus,& actor petit ad intentionem fundatam coadiuuandam,tenetur reddere; ii vero actor petit ad intctionem probandam regulariter,non tenetur reus manifestare, quia actor debet venire paratus, Jc non quaerere instrumenta de ὸ mo aduersarii, secus est in confessione: nam potest eam petere a reo fac icdo positiones,& ratio diuersitatis est: nam respectu consessionis partis non potuit venire paratus, cum non sit in sua potestate, sed respectu instrumenti sic, siquidem potuit a principio sibi praecauere.
Loquendo iam de caecommunicationibus, quae seruntur ad reuelandum delicta, supponendi uri est, quod quaedam delicta non sunt in damnum tertij, ut concubinatus,vel Iudus,vel qu bd clerici vacent negotiationi ; alia verδ sunt in damnum tertij. ut furtum. Quo posito D vBITATVR secundb , utriuneXcommunicationes quae seruntur ad reuelandum delicta , quae non vergunt in damnum tertij, obligent omnes scientes Quam quaestionem bene tractat Corduba in Sum quaest. 6
Prima concitisio, si huiusmodi delicta sint publica, id est, s delinquens est diffamulis per maiorem partem viciniae,sunt de nuncianda,alias non; ita Sylvest. vetb.
quaestionum,cap. I I. num.7S.vide Etiam illam, ap. l. num. q. Probatur, Iudex via
inquisitionis licite posset inquirere de hoc delinquente in particulari, si praecessit infamia, non tamen si non praecessita, ergo praecedete infamia,& instante mania dato Iudicis , subditus potest & tenetur de nunciare , & non praecedente infamia non potest mam ellet diffamare proximu Dixi, dismatus per maiorem partem vicinia nam infamia est rumor quidam ortus de aliquo crimine,no a malevolis & maledicis, sed a probis de honestis hominibus, sparsus per maiorem partem Vicinie, vel collegii. vel Vnivcrsitatis, in qua ii bitat, quae definitio colligitur ex cap. ii quistionis,dc ex eap. qualiter & quando.
et a.de accusationi b. qtiam explicat optime Soto de tegendo secreto, memb. 2. q. 6.dub. 3.Nauar. lib. s. Consi l. tit.de senten. excommuni c. consit .s 9. num. l . ait quod
illa tantum auditio facit famosum, quae nascitur ex dicto alicuius, qui vidit rem feri,dc ereditur a toto populo, vel collegio, vel maiori parte illius. Secunda conclusio,quando denunci tio fit Iudici tanquam parti, non requiritur quod preced.it infamia, satis est quod praecedat correctio staterna. Tertia conclusio,quando praecedit infamia, non est necessarium quδd praecedat correctio fraterna etiam ad aenunciandum Iudici, vi Iudici,ita Cordub. su p.
puncto I. casu I .& Nanar. c. inter Verba, concl. s. n. 2 8i . f. 3.Tenet etiam Emanuel de ordin. iudi c. c. oracl. 4. Probatur: nam
haec correctio non est necessaria ad considendum famae proximi, siquidem iam est diffamaturi DUBITATVR tertie,,quado obli- 'gent huiusmodi excommunicationes, quando seruntur ad manifestanda delicta, quae sunt in damnum tertij ὶ Quam quaestionem latissime tractat Ioannes
100쪽
D ri t. quarta. Dub. tertium. Π
Prima conclusio. Si delictum est c5tra nut expresse Nau. c. I p. ia N. II. AC c. inter bonum commune,ut crimen licere sis, sty VUrba.COncl. 6. nu. 283. & Pudensi lib. 1 f. tim de nuncianduin est, quamuis occul- de C communic.c. I 3. num. s. lit.B. Probatum sit, nee requiritur quod praecedat fra- tur primo, quia nemo icnetur ad id,quod terna correctio. Primam partem docet non potest debite perficere Secundomam D.Thom. 2.2.qu. 3 3..ut. .Soto I. de iust. qui denunciat,& no H probat,praesumit ut qu. I.M. I. Castro lib. a. de iusta liae retico- calumniator. c.s Sacerdos. dc Ostie. ordi. riim Punitior c. 2 3. Nauar.c. inter verba. narii. Secunda Vero, scilicet quod non po- concI c. nu. a s 7. SI communiter Docto- test,est Nau. c. 7. num. Ic I 8. n. 6 r. res. Proba tur . nam magis consulendum & c. inter Verba. conclus G.n. a 8 3.&Ema- est bono communi, quam fimae alicuius nuelis tract.de ordin.iudic.cap. 2.cones. r.
particularis. secunda vero, scilicet quod & c. .concl. i I.5 Ludovic. Lopra in I i non requiritur quod praecedat fraterna structo conscientiae. a. p. c. I o colu r. correcti est dometue D.Thom. r. r. loco quod intelligendum est etiam si delictum citato ,& Theologorum. Probatur, nun- sit in fieri in damnum tertij, ut ait Soto quam sperandum est clim qui ausus est de tegendo secreto, membro χ.q. .conci opponere se Eeclusi ae uniuersali, corri- 2. verso' l. nihilominus,ubi ait ex Adrian. sendum este per meam monitionem,ut crimen quod probari non potest, nec per latius probat BaiieZ r. h. qu. 3 s .art. I. ad infamiam aut indicia disquiri: Iudici tan-
contra bonum particulare alicuius torthi tamen tunc de nunciare extraiudicialiter de haec sunt dupliciter : nam aliquando Vel admonere illum, cui parantur insidiae, damnum est omnino finitum , nec potest Ut ait Nau. c.inter vel ba. concl. 6. nu. 9o. prosequi, ut homicidium de adulterium: ille qui dicitur prodesse, eu non obesie,& de iis tanquam potenti pio desse δε non obelle, Seetanda cύclusio sit.Nullo modo sunt non est Iudex inquantum iudex. ita Naii. denunciada,quamuis accedat preceptum νιλ. a 8 9. Petis, utrum excusatus a denun- Superioris,quandiu sunt occulta, ita Soto clando iudicialiter, quia non potest pro-
nutri. 46. eu Doctores communiter; ali- stare Praelato, ut patri, si Praelatus sit talis,
quando verδ delictum adhuc est in fieri, qui possit prodeste & non obesie3 ut furtum.& de iis sic sit quinta conclusio,qubd non tenetur. Tertia coclusio. Ad denunciIda huius- Patet: nam censurae non excedunt suos modi delicta non requiritur quod praece- casus, sed istae censurae solum seruntur addat infamia , satis est quod possit probati denu iaciadum iudicialiter; ergo non sunt
delictum.ita Cordubam Sum qu .a I i. in extendendς ad denunciandii paternaliter. fin C. Nau e. I .niim. I 34. δύ c. Inter verba. Petis: si potest probare, teneturne priust concl. 6.mim. 183. Sc Soto de tcgendo se- monere secretb se rem, ut satisfaciat 3 creto. m mb. 2 q. .concl. 2. in fine.Proba- Sexta conclusio. Si sit spes quod limeturmam haec excommunicatio non sertur admonitio sustici et, pin naritenda est. ita ad puniendum delictum, sed ut delinques Nau.c. 7. mina. I 3 .& Ludovic. Lope Z in exeat a peccato , & rcfirciatur damnum Instructor. conscientiae. 2.p.c. I Ο.eolum. 2.
proximi; ergo non requiritur quod prae- Probatur,ten corcosulere bono spirituali cedat infamia, satis est,qithd possit prob, da nificantis, & temporali damnificati, ri delictum. Quid si non potest probare3 eum minori damno possibili fimae delin- Sit qua rea conclusio. Non tenetur de- quentis, sapposito quod est occultus ergo nunciare, imb nec potest. Prima pars est si spero quod per secretam monitionem