장음표시 사용
121쪽
deamus oportere truiusmodi verecudates esk. intedo adulescentes .et fit quide verecudia laudabilis in huiusmodi : eo . cum vita ipsoru vincas a passionibus peccant multiplicis ter:et verecsidia arcet et prol)ibet eos ab hoc:senes ante nemo laudat: eo et sint verecundantes:videmus etenim qr no oportet facere sones facta pq que sit verecundandu:nem virtuo suo etia verecundat cu vesrecundia no stat nisi propter mala: et nec nosint flenda. Ea .cuaerersi turpium queda su sint pin veritate: queda aute sic sint putatiu e: no differt qi cauendu sit ab utrisin donec no incidas in verecundia ex ipsis .Et virtuosn dispositio hec estrentendo cr de natura ipsius no cist ut faciat: vlla ex dio duabus turpitudinibus.me natura aute mali est ut sit in dispositione per qua agat aliquid ex turpies rebus. Et pro hoc stat quando fecerit aliquia ex tuis ut verecudetur.ideo p putabit de ipso et sad iit a turpi pin dispositionem. rutamen dicere inverecudari bonu est in rebus fientibus sponte est super quo conueniunt homines: proptcrea q) verecudans quado iscerit turpe factu et verecudatur ex ipso speratur ei convcrisio ad virtutem: propter doc dictu est de verecundia et est bona : no . numerata sit in virGtutibus: nisi quia irreuerentia siue infronitas malui . reii ut non verecus detur homo facere turpe.Optimu autem hornini et dignissimum ipsi est ut non faciat: unde sit verecundandu. Unu.snc 3 etia retentio lanime vii tus esst: et loquamur in hoc in dac parte ted ipsa est res nuxta. loquemuralitem in ipsa'stea. nunc autem loquemur de luistitia.
eLortito. Stiragi Ethicorum rubcr Quintus incipit. CDe iustitia ramustitia. Cap. primum. E iustitia et iniustitia considerandum cst: et circa
quas res cristant: et qualio mediocritas sit iusti: tia et iustum: quorum. mcdtum considerando ista codem modo nobis sitivi sit prcccdentibus . Ut demus :uitur ocs eiusmodi habitu diccre volo; ites iustitia pcr quam istorii operatores sunt: ctu quem agunt. et volunt reo iustas eodem modo de iniustiua pcrquam iniuriantur et volunt iniusta.Quamobrem dcc primu no' bis presupposita sintnion enim codem modo reosthabet in sciditis:in potentiis et habitibus: nam scientse potentia videtur easdem esse contrariorum: habitus vcro contrarius: contrariorum vero cit ceu a sanitate sana fiunt.Flon autem cotraria. Dicimus enim sancinccdcre quando quis ita incedit ut faciunt sani. Serpe ergo cognoscitur contrarius dabitus a contrario: sepe etiam habitus a subiectis cognosculitur. Eicnim bona dabitudo sit
inaniscsta et mala babitudo ut mantiusta et cx bisque bona3 dabitudinem faciunt bona habitudo: et ex hac illa que faciunt coognoscuntur.nam si est bona dabitudo missilao caminmcccssecst ut mala habitudo sis raritas carnis et cis iens bonam habitudi
nem quod faciat spissitatem in carne. Sequitur vero virlurima
122쪽
li altera multiplicitoe dicaturi et altera multipliciter dici ceu sisti iustum et rustum. detur autem multiplicitcr dici iustitia et insu; stitia: sed sum admodum propinqua ipsarum equivocationem latere . quod non fit in bis que longe magio sunt manifesta.nam illa plurimum inter sedisserunt me: velim clauis quod equivo cum est ei que est sub atalium collum et ei qua boma clauduntur.
Complectamur ergo quot modis dicatur iniustus.
Cetractatus Quintuo libri nic machi e Tristo.de iustitia incipit. sis:imum capitulum in quo primo dicit quibus propositum est in hoc fin ato dicere et fecundum qualem methoduinc secundo supponens descriptios tres communes iustitie et iniustitie:diuidens eas a potentiis et scientiis: inde quod duobus modis cognoscitur habitus. s. a contrario et a subiectis Munum contrariorum multiplicetur et reliquum ut in mulium : in iuuitia et iniustitia multipli citer dicunturised latent:propter propinquages eamn quivocationem.Uixit.
'crutandum putem: iustitia quid est et in quo
J est: cum sit iustitia actionis: et sim i J tulit quod mediorum cn:et cui rei est medium. i. Sit autem perscrutatio nostra de hoc fila modum huc mes . inr hec materia secundum . precessit de sermone nostro.
- - - Micrinus igitur quoniam videmus omiaco dicentes . inanitia est per quam postumus superris iustas:et per quam iuste agi inus et
volumns res iustas.Et similitcretiam inueninius eos dicentes . non iunitia: intendo iniuriam: est dabitudo vel dispositio illa ex qua no iuste faαcimno iacae iussum volumus.Cumae fuerit hic notorium nobis de re institie et non iustitie sit istud primitiis apud nos de re eius tanq3 radiis :possis autem tanldin riptio ad illud quod volumus scire de su bstantia eius. Deinde inquiramus post istiid et sunt actiones iuste et iniuste:et ponamus inquisitionem nostram ad illud ex notiori earunnim edo ex notiori istaruduarii actionum .Etenim non cst moduo in via sciciitie formarum et dispositionum: sicut modus in formis et dispositioin s mctipsis Scientia esticontrariorii inpossibile est visit potenti evnius:quemadmodum receptibi ole contrarioru cst porctia unaret propter doc scitcratur a cognitioncvnius Scis cencontrarii cognitio contrarii alterius.3n sorinis autem existcntibus antem trarioru Ido enicientcs siue naturalibus sue artificialibus non cst hoc possbile in post e vitendo ut scia cretur contrariu in .H. g. forma sanitatis existens in anima me sit scietie dici non gencrat egritudinem:immo non scii crat nisi res sanatiuas . ii viri' que cognitione vero possibile est ut cognoscamur forti:cet dispositionis ex suis .admoda contrariis :qucinad modiim possibile est ut cognoscantur ex in is subiectis. rece priuietenim possibile est, quando tuerit dispositio bona notior ut cognoscatur te contra ex ea prauarintendo contraria 3 elus:et similiter cognoscitur dispositio bo riope pona ex praua:quando fuerit praua notior. U.s. si fuerit dispositio sanatiua letia cum en ualitas complexionis et fuerit dic notior: tunc necesse estur sit dispositio egritudinilis exitus ab equalitate compleriois.Cumae manifestum lacurit de re alterius contrariorum: quoniam dicitur univoce et secundum ii tentionern generalem uniuersalem. i.vni uoce ut iustitia et non iustitia. Et hoc quidem latet in rebus propinquis ad inuicem. intendo an sit equin Gaut non ut accidit iniustitia:et propter hoc indigent ut significetur sup c in eis ex notiore contrarioruman rebus autem distantibus manifesta
123쪽
Capitulum secundum. Idetur iniustiis esse et qui contra leges faciat et quiolus appetit et iniquus: itaq3p3*et iustus erit qui secundu leges facit et qui eduus est. Iustum igitur est quod secundum leges et quod equum est istiustu3-Jautem quod contra leges et quod iniquum cst. Cum vero et plus appetens iniustus sit circa bona quidem criti pon ta. men omnia sed circa illa in quibus fortuna prospera vel aduersa locum habet que sunt simpliciter bona sempcrivcrum alicui nosemperi sed homines illa precantur et querunt. Tt non oportatus precari quideo debent que simpliciter bona sibi quom csse bona appetere vero que ipsis sint bona. iniustus autem si semper plus appetitised minus in simpliciter malis. S3 quia videtur minus malum esse quodammodo bonum ac boni cstilla cupiditas plus habendi:sic ut videatur ab hoc plus appetens:et contra leges facerembec enim est transgressio legunt: siquidem iniquitas comprehendit omnem iniustitiam: et commune quoddam in ad omnem .iniustitiam. Cum vero is qui contra lcges facit iniustus sitnet quι secundum leges iustus:constar q) omnia que a legibu o proficis cuntur quod amodo iusta sunt .nay et ea que costituta mi auctoritate serendarum legum legitima sunt:et quodlibet horum iustu
esse dicimus: leges autem in omnibus prouident coniectantes aut communem omnium utilitarentv aut optimorum:aut princi pium vel secundum virtutem: vel secundum alium quendam in lem modum . itaq3 uno quulem modo iusta dicimus ea que pertinent ad faciendam et conseruandam felicitatem partesq3 eius in ciuili societe.*ubet asit lex ea que sunt viri fortis ut no destrae lo cum in aciemon fugere: non arma abiicere. Et ea que sunt temperantis ut non comittere a dulteriu:non flagitium facere. Et ca qsunt malaeti:ut non pulsare .no iurgia cxcrcere. Eode modo et secudsi alias virtutes et vitia. Idas iubens illa vetans.riectaqdoque posita in recte . deterior vero quc inconsulte posita.
α rem capitulum in quo primo supposito et iniustiim equivocsi ad illeusale:et incquale concludit per l)ec iistum similitcr est equivocum ad legale et equale:deinde ostendens et iniustiis auarus et uicqualis non est circa omnia bona:sed circa ea que simpliciter bona prauis autem mala.i. dona corporis et exteriora pro quibus trabendis homines orant: . non faciendum:scd et ipsis si Pueniant sint bona. tcrtio quia iniustus talis nos per plus eligit verCsed in malis sinapila minus ac per thoc senapcr aliquliter plus boni sic coiter existens auarus:yprie auicni inequalis:tandeuextraleat viri usae iusti differentia ostendit q) il lcgalitas omne continci inruitiam: crae ola legalia aliqualiter iusta ad eoae cum leges de Onanibusvirtutibus et carum operationibus coniiciant et pzecipiant et opposita proshibeant sunt iustitia et iniustitia:i ullom et iniusto continentur virtutis
omnes et malitie ex ab his denominata. Idixit.
124쪽
puta de speciebus de quibus dicitur non iustum s
M H sint notiores eis de qRibus dicitur lumini numeris niua quot modis dicitur iniustum. Dicimus igituriquontiri τι
R detur de eo qZi diuersum agit lesi q= sit non iustus et similiterτι - i ἐψy ς; RQ mmio de eo qui lucretur possessioes multas per
rapinam vel Daudem:et vis de eo qui non seruat equitate:sed excedit. Ca ita v non iustus s.faciens iniuriam dicatur sin istas duas intentioco: tue 1atens estinuoniam tenens legem iustus est. et similiter seruans equitate
ivltus est. Ud. non iustus autem qui est diis possessionis multe no est inoibus bonis sed in bonis que sunt bona felice iacientia tiomineim non illaque sunt bona in seipsis absin eo in sint beatificantia : et thoeqssi quedsi eos rum que sunt bona in seipsis et semper interdum non iunt quihusda hominnu bona neq; semper: et propter hoc fit in rogat dotes in orationibus suis sepius ut res que sunt bone in seipsis sema sint bone eis semper:et ut eligato bonis hoc quod sit bonii ipsis. Ud. iniustus aut eligit semper de bono
plus et de malo minus: intendo de malo absojute et videt etiam . ille ons non est malus bonus sit modo quoda: et multitudo possessionis per eum dehonis est: ideo videt ut sit d sis possestois mulae:et est udi iniquus:et hec eres ypria ei et bono in quo est iniuria cee est Oibus.et qn positu fuerit ei lede per se notis cum qui diuersus est legi esse non iustum. tunc manifestunt eu q) lex iusta est:et in oeo res legales iuste sunt modo quodamam n oc os pcipit legifer: aut xhibet tendit aut ad bonu comune olbus: aut ad bona virtuosis naturaliter ex holbus:aut strante aliquid huic inretioni: uniuerialiter em precipit Iroc Uefficit felicitate: et illud quod eam conseruat: et illud quod inicit partes eius et qs ea conseruat etiam a malitiis ciuilibusum et' mandat strenuo ut agat actiones strenuitatis legalis: ut quod non . relinquat acie vel ordinationem:et ne fugiat: et ne reqciat arma. Et similiuter precipit casto ut faciat opera castitatis rut ne sornices nec sit falsidis:
II lpir 'λ' ferequod suu est:ut ne percutiat aliquemmem dicat
victum malu:et similiter in ceteris sint virtutibus et vitiis:intendo *precipit virtutes omnes et prohibet omnia vitia:et hoc uniuersalitcrtae virtue certitudine:aut per modum aliquem intendo senere modo quodam. Capitulum tertium.
Ec itaq3 iustitia virtus quidem est persecta non simpliciter sed ad alium. Et ab thoc multotiens e cellcn-timina virtutum csse videtur iustitsa:et nem hesper' in eq3 lucifer ita mirabilis ac in amabio dicimus:om Navi ν tres similiter virtutes iustitie inesse et perfecta maxume virtus qua perfecte virtutis est usus. perfecta asit mea lino TU. ad altu quoq3 vn pol virtutemo solii ad seipsum. inulti. n .sia spuis virtute uti: sed in his q ad allu sunt no psit: et pyea vsdes mclarum id Statis. magistratus viru ostendit. Hil alium enim et mira coi magistratus geritur. mopter hoc ipsum et alienum bonu videtur eue iustitia solum omnium vinum: quia ad aliu est.Unit vi hi enim illa que alii conferuntur: vel principirci rei v. inia ina
Ceterti si capitulum in iustitia generalis est virtus perfecta: duia non so ' φ'
tum ad se: sed nn altera est omnis virtutis usus:et ideo virtutum preclaris L s Ana sima et sola virtutu alienum bonum: et non sicur pessimus est qui ad se: et '
ad amicos visur malitia: sic optimus qui ad se:et ad amicos utitur virtus q
125쪽
le:sed des ad quecsint. oem hec iustitia non pars virtutissed totontuo sicut opposita ei inin stitia non pars maliticis3 ipsa tota.. etiam inc et virt aptis idem sunt subiecto:csse aut no ide: qt hic in ad alteraimviri vero e fin m ammelὶabitus talis .D.
Iustitiam scapi est urius Fui iustitia es in caprorciatidis et ad alia laetessi institia qui
est i ca sis deest inhoibus iustu ages in eis AE er hoc mo putat tae iustitia ut i pa sit inlitatis id fectissima virtutu agenti si et utiliis tria earu: et maxime places. qn accipi ut magis placeampsa Φ srdus veneris matutinu ories cs sole: et vesper tur ut ius nu occides cu ipso. Et dixit dde thocico et in usu eo* fuit de re placentei nitia est i cere . csset placetior 'dere veneris. DEt cs iustitia dicta sesit coitor ca- ad ali est virtus vfecta ut in pluribus: est virtus dde eo q) actio. rustitieno Pro quid, ced sit nisi a virtute:placia vero eo ut ille qui ea dabuerit pol uti virtute in
scri in altero. ID.Etypter hoc putatur et recte dixerit enim dicens et laγrit virum notum csi sit utens virtute in non urente ea.sin subdito. pnc seni relatine 6: ad subditu: r ter hoc h3 dde nome istu d viumvirtutis in altero.et ex hinc putatu cst de itistitia . ut bonu extraneo inter ceteras virtutes: intendo q) sit bonu ad altera: r doc qin ipsa quid semo agit quoabonu est:aut coparticipati:aut principariet subdito. Cum ni copletam Zambes malitia d viis malitia in se rat vicos suos:tscvirtuosns copleta3 diis virin te est ille d utit virtute in se: i in alteru: coplatu dde eo Q usus eius Diuirtus et altero dissicilis era D. et ista institia qua detinniri inini' no est pars vina institia tutis:' est tota viri': et iniustitia opposita ei no e po malitien3e ipa tota suntvnuue malitia: et ed de mulctio interipa Pinto Mutc. conripae ad aliqdri us f no est ad aliqd.Est ergo i pa et viri' unu Lindiecto.diuersu3i rdne. Ca. .
Tram Etertimus igitur cst otii ad seipsum et ad amiculu. Σ - utitur prauitate. optimus vero qui non ad scipium sed qui ad alium xntur xutute.*d cnim opus dissipcile est. IDcc igitur iustitia non pars virtutis sed tota atque integra virtus cshncque contraria cius iniustiua vitii pars citista tota alid integra vino litas In quo autem in erunt tota virtus et iustitia: doc ex supradictis constat. Est emineadem sed esse non idem sed qua ad alterum iustitia: qua verotio est h. talis habitus simpliciter virtus.
sed qucriniuo illam que in parte virtutis est iusti 'tiam.' Est enim aliqua vi dixi eodem modo de iniustitia particulari dicendum: quod aurcin sit oliud signum erit . quod qui piralia flagitia deliri - auit iniuriam quidem : sed ni ilo plus tappetit ut clypeum abiicit qui propter tim ditatem: aut qui conuitia dixit per iram:aut qui non contribuit pecunias propter auaritiam: quod profecto per nullum istorum sepe plus appetit:
constat quinimmo nec per omnes:sed per aliquam improbita .rem quam vitupcramus secundum iustitiam. Est ig)tur aliqua,
iniustitia veluti paro totius:ct imastum quiddam in parte
126쪽
riuo iniusti qs contra leges fit: preterea siquidem lucrandi caussa mercatur et accipit. Qii id a vero erogat et damns patis pp li bidinem: hic quide intemperans magis videt esse G plus appotensulte aute iniustiis quide sed no intemperas. Datet ergo mea causasti plus h3unmper circa alias quide oes iniustitias odem semper fit relatio ad aliquodvitium:veluti si adultcrisi commisit ad intemperantiam. Si deseruit locum in acie ad timiditassem:si pulsauit quem ad iram: si plus dabeat ad nullum aliud τι tium relatio fit m ad iniustitia. ita patet*preto illam tota alia quodam particularis iniustitia huic synonyma. Nam diffinitio
in codcin genere est. utraque enim ad alium potentiam habet.Uerum hoc quidem circa honorcm et pecunias aut salutem aut cir ca decollinia si uno nomine valeremus complecti: et per volu ptatem que prouenit a plus habcndo. Hua vero circa omnia in quibus vir bonus versatur. ruansi cap.i quo dicto pino in depticularies iustitia:et iniustitia est in
hoc diito inrctio ostedit p tria media pliculare iustitia csse quada alia ab . vli coicate cu vli in eo * ambe sunt.ad altersi: disserente vero in eo . Ne circa queda determinatarilla asit circa ola circa que studiosus ex hoc cua: n necessariori concludens:esse et particulare iustitia. Idi; it.
eius . stt D iniustitia cois est oe nos iu enim' in ceteris maliti α
rus in sit β iniustitia cois est . nos intaim ii ceteris malitatae quo vicinis q) agit no iuster et tfi no iniurias alicuit vi
d fingit a cosres tu pa timiditate.nos etcssi dicim' de eo:qin no iuste agit.etsist et amittit pegrinari oes di de eo qm iniust' est: et siu negligit acores re pecunias pp stultitia nia dicim' de eo: qihilo iuste agit:attame nulli insiurias .et sire te 3 4 inultas actim diuitias nocte destaudatione scd p auas
alitia una ex istis malites .Queadmodu ergo ita
te de quo dici ' et in raptor est hiis malitia particulare sub malitia vir. sise ille de quo dicim' τ est raptor est vfis iniurie pticulario sub iiuria Hid est diu crsum lcgi:et significat etia super hoc et hec malitia xpria dignior est nomine iniurie:a hoc * qn homo aggregat pecunias et lenocinio et arter cogregat eas ex circuuentione alteri' in negotiationi :dmus dignior est vocari incastus o ut voces iniustus ri si nominauerim' eu iniustu erit hoc nomine comuni .fm vero nominam' dde iniustu riti: etia qui cetere sue leo malitiaru proportionant sema alicui sili ex malitia o eu puter gen' viniurie. u.f. qm malitia q est lenocinis yportional ad incastitate: et fusam scieb' litis apportionat ad timiditate anterfectio au te et des audatio in pecunqs no oportionai senia nisi malitie illi ii est iniuria. Cum sic fuerit tunc manifestu est: qm h est i muria particulario pticipas in nomine inius rie uel iniustitie una in dissinitioe sita inodsi sui que pricipat spes generi tistis duoes et est cide hoc priculare pricipas vli i nomine et diffinitice eo . ambo sunt ad alicid:vtru in viisi ipsoru relative drad diuitias et honores et salute.aut ad aggregas ista si possibile fuerit coprehcdere hoc nole uno et nome iustitieminiuititie:dicit quide pino et pncipaliter ex istis qua tuo tve eo quod sit circa pecunias et ab hoc iransumis ad illas alias res cumu
127쪽
iam declaratum sit ex hoc dicto et iniustitia dicitur commaniter et promte et sinuliter iusticia nunc dicamus qmd est h iniustitia intendo particviare
et que res est inii, diuatur m plures intcntiones. Capitulum Quintum.
Uod sint igitur iustitie plures et or est una aliqua preter totam virtutem manifestum est: que vero et qualis hec sit compreb da miro. Diffinitum est id quidem csse in
iustum quod contra leges et quod iniquum Iustum ve quod sin leges et quod equum. Illa igit iniustitia de qua prisa diximus ea fuit que est contra legos. Ed quoniam facere contra leges et iniquitas no est idci
sed aliud ut pars ad totu3mam quod pluoud omne inra,' quunx. quod autem iniquum id no omne plus: proscctoginiustum et iniustitia no idem sunt: sed aliud quidem ut
paro: aliud vero totum. ars enim dec iniustitia totius iniustistic: similiter v iustitia iustitie itam de particulari iustitia:particurlarim iniustitia dicendum: et de iusto atm iniusto similitor.*lla igitur iustitia que em uniuersam virtut ordinata em et Q usus totius virtutio ad aliud cristit relinquatur. Eimilitcr et illa inita stitia que est totius vitis usus. iustum quom et iniustum m daa. dercrminandum esse constat. scre autem omnia iura ab uniuer sa virtute ordinata sunt: nam lex precepit vivere fini omnem viratutem et unumquodque vitium prohibet. Effectiva vero uniuerse virtutis sunt illa omnia iura que ad publicam pertinent disciplinam. priuata vero singulorum disciplina pcr quam simpliciter in vir bonus.virum pars ciuilis sit an alterius postea dicemus. Ilon fortasse est omnino id cin bonuc se virum et bonia ciue Sed particularis iustitie et iusti illius quod est fini cam: una sper, cies in distributione constitvel honorio vel pecuniarum vel aliorumque talia sunt:vidiusdi possuit inter eos qui in societate cis uili versantur: in his cnim fieri potest : ut equum habeat vel mi 3 quum alta alteri. Hlia species in commerciis hominum corrige dis cxistit:cuius due partes sint. nam comerciorum alia sunt voluntaria: alia inuoluntaria Voluntaria ceu emptio: vcnditio:mutuum: fideiussio:commodatum: depositae locatio: et huiusmodi. Dicunt aute voluntaria: qr principiti ipsoru volutariu est. Inuoluntario*aute illa cladestina sunt: ut surtuuncestus: veneficium: dolus. fraus dolosa nccatio .falsum testimonisi. Ulsa violcta viverberatio: nexus:mors: rapina: orbatio: conuitium:contumelia. 1 Couintii cap.in quo sumit et et qualis uda:hoc esὶ Od est iustitia pii culmris: q.sfim sen' qr esilitas:illis aute insinuat se diuisione ipsi': repetit aut supiore diuisione iniusti et iusti p troc insinuas iniu stitia et lunula uir duplices: iv qr antia in s ne eoualuatis et inequalitatis sunt ptis adlegalia et illegalia:et . de pticularies diccdu de utibus aute no:et . iustitia q est te
salitas est oliu virtutu usus ad aliosam et sty pcipis sm ocmviri uicin
128쪽
viuere:etm osen malitia prohibes.lande diuides particulare iustitiai Nnributiva et directivi subdivides directiva in duas fili comutationes traPlices .Lvolutarias et inuolutarias: in occultas et violetas.Uixit.
V tur de duabu reM.Lde diuerso legi .et de no equo. τὶ qm iustus dicit de istoru oppositis: obseruator ergo lcgis inim est.et equus iustus est. Qui ait te est pna dulcrsum lcgis est imus nus cois 4 dictus est primit':q vero covenit cu lege est iustus comunis:et in sitio quide h cst iniustitia propriari iustitia propria:intendo in descriptione eius et enumeratione maru specieru .iamem descripta fuit in eo . precessit iustitia cois p descriptione virtutis: et conumerate fuersit pecies eius p ipsius enumeratione:cu no sit iustitia cois aliqd p Φ usus virtutis viis in relatione ad aliqd aliud: intedo cr etfi accipit virtus relative ad altersi dicis institia.et nil accipit in relatione ad virtuosos nominae virtus. ι siis iniustitia vlis no est alicid plus ἐν usus malitie viis in alte . m.Et fere ut plurib' illud q6 mandat leges virtutes sunt ures no pticus ares:eo . madat ut sit vita cu omni virtute: prohibet ab olvitio:et sil madant res essectivas virtutu vlium: et iste res sunt cita oes res vlis Q p onustur ad instructione: intcdo Q ponunξ instructiue ad acquisiti one virtutavitum. Et ars legu est illa q diffiniuit ista: intcdo arte rcgitiua ciuitatu siscnt diffiniuit virtutes ures. 3mes aute yticulares per quas fit unus dolum virtuosus vel bon':vero modo ultimo distinguenss.f. an speculatio de ipsis sit artis ciuilis an alteri' fortassis no est res per qua fit unusiis 3 hominu bon' aut ma res una in univcrso rerum. queadmodu no sunt res q facisit bonsi miculare in unoquom nolin res une eede .inredo i hoib res vero in qbus sit iustitia .ppria iinstitia .ppria vllas etia sunt res uves sunt vite Oibus .Et manifestu de re istius scie:nm specular in eis: thcc iustitia est due species:quam una est diuismanniedo ed que diuidit res coi catas:vt pecunias et honoris:et alia π re cdicatis. Eteni in diuisioe istos ru inter eos est equalis et no equalio:et si a est factiva cotractuu siue negociationu:et dec sunt duarsi partiti: queda.Lvolutaria:vt veditio: mutatio: accomodati ossideiussio: depositio. alia no volutaria: intcdo ex utram Pte: ut surru et adulteriu: et incitatio:t falsu3 testimoniu:et proditio. Et uda que sunt vehemeteritimosa:vt vulneratio:et interfectio:et inuiculatio. Cap. 6.
vero iniustus iniquus sit:et iniustum iniquum: pas
aliquid esse messum fiatqui id aute cst cquum. Gual, M im in re in plus in eadem et minus equum. Si ergom S Uiustum cst imauunmustium couum: ouod est sine proba
iustum est iniquum:iustum cquum: quod cst sine probatione manisestum est.cum vcro equum sit medium: iustum quos in medium quidam esset. Est autem cquum in duobus minimis pugne etiogo et iustum medium: et equum sit necesse cst ad aliquid: et quis insatioeo busdam:et em q) medium aliquorum est ca sunt plus 7 min'; fm h ..iihi* equum duorum:=m cr iustum quibusdam .Recesse est ergo ui ζ,: ζ1 iis numine inquatuor minimis: nam et quibus iustumeristit duo eo mei nolannet in quibus reo due ac eadem equitas quibus et in quibus: ed pq thfit ut enim illa se habent in quibus ita et illa. Si enim non equi non :xmmunequa habebunt. Verum hinc pugne incusationem oriuns cum Aequi non equa:uci non equi equa habent et tribuunt.ψdi μ
129쪽
hiber Quintustate quoG id apparet. Iustum enim illud quod in tribuendo G
nstit fm dignitatem quandam esse oportere omnes fatentur.R psam vero dignitatem non eandem omncsaiunt esla: sed popuς lares quidem libertate potentes vcro opulentia: aut genus. optimates autem virtutem dicunt. iustum ergo proportionem quadam is proportionem vero habere non solum unici numeri proprium est sed totius numerabilia. Est cm proportio equi ita racleionis in quatuor minimis. Discreta igitur q) in quatuor cosistat inanilami est. Quinctia continua nam uno viduobosutitur.vt. ns dicit ceu qucadmodu. a. ad. b.ac.b. ad. c.bis ergo dicis.b. Si ergo bis ponatur. b. quatuor erunt in proportione. Est autem et iustum in quatuor minimis ac ratio ead . Diuiditurem similiter in quibus:et quc serit ergo quemadmodu.a. ad. b. ita. c.ad. a. et promiscuc. ergo ut ad.c. ita.b.ad .d. Quare totum ad totum vovistributio duplicatur. coniugatio igitur. a. c.et. b.d. iustum cst imlud quod in distribuendo consistit: et medium quidem hoc est circa id quod proportionem m.Nam habens proportionem mediuestaustum autem proportionem h3.IDanc proportionem math matici geometricam vocantulam geometrica coniungit totii ad eorum quod alterutrum ad alterutrum. Est autem non comita hec proportio: non enim est unus numero torminus: cui et quod hoc ergo iustum proportionem h3:iniustum vero proportione caret. ψit igitur aliud plus aliud minus quod et ilia rebus accidit. Nam qui iniuriam facit plus habet. Quivero patitur minus hue Min' ma et hoc in bono:in malo autem contra. Non in ratione boni venummus malum ad maius malum. Est enim magis eligendu mi m mai . nus malum m maius: quod autem eligendum id bonum et ina: ' cis maius:una igitur iusti species talis est.
6 CSoctsi cap .in quo per iniustu esse inequale ondit iustu esse equale et me diu pluris et minoris: ac p hoc qd iustitia medietas:*m iusta sua M eu erile in minimis duo fm ΝΟ nd iustu distributiuu i minimis .uq .ldnnb se adinvice .pportionat .s. ut plana ad plana sic re distributa: qbus no sic dabentib' fiunt pugne et accusatioes. L .ex eo ob pin dignitate id e ondit.i. iustu distributi usi esse oportionale annecteo:qbus diuerus diu i mesus rant dignitate: et q6yportionale no solii in numeris r sed et in reb nu moratis:et q6 qtyportionale m. iiii .mnimio est et mediu:iustu aute .pportios nate iustu distributi usi in roterit:et mediu constes in xportionalitate Mometrica disiuncta:eto multu l)uic oppositu est pa proportionale. Dixi λ - fuerit non iustus ens non equalis: et fuerit las
a Π cib ctum non iusti:intendo iniuriam: factum ines
inuale et meridi medius in non equali ens: equalis etenim in actione inuenis in ea equale erit iustus equalis . Et hoc etia manifestum est q) cdcedsit oes holeo absin Willa. Cum
vit equalis medius erit iustus etia mediiiset equalis.et ideo meditio indiget rcbus:de quibus dicatur multum et parum. ctem mediu3
est inter multitudine; et paucitate:et ideo*equa lis indiset duobus: eo τ
130쪽
equalitas ad minus duobus est:et ideo q) medius. i. iustus indiget. iii. eo ατ iustitia q6 minus in. iiii. est. eteni in alio res quibus est iustitia due sut in truncinuenitur equalitas rebus diu crsisIntendo sui modum pro porstionis.i.crit proportio dationis ad dationem sicut proportio habitudinis eius cui datur ad eum cui das. nisi enim essct dccyportio non inueniretur in eis messi eqtialitas meminequalitas .et diuersitas yportionis cit quis clem quando fuerit in equalitate non equalitas: aut in no equalitate equalitas. et est manifestum qin iustitia diuisiva esὶ quidem in hac propouione ex hoc . oes vident et op 3 ut sint in dationibus iustitia: et nJ vident . meritum dominum adtratione sit unum. Sed principes ciuitatum comti natiunt vident et meritum sit fim libertat : intendo q) iustitia in dationishus est ut proportio dationis ad dationem. vtyportio libertatis ad libertatem: r doc qiii illi vident in felicitas sit libertas:principatus autem paucitatis videnturqiii meritu est diuitiasque pineos sunt felicitas. et cie eis sunt qui vident . nobilitas generis: intendo sit causa idoneitatis vel meriti. momini autem principatus nobilis pniveritatem vident doc de virtuteri urr oes pnenisit in hoc in idoncitas sit sim et videt de fclicitare hois et si diuersificent in iid sit nec felici tas Cum sic sit iusticia necessario e qaΓportioale:etcm yportionalitas nocstypria cuida3 num cro: s3 est ypria numeron inpra:etomyportionalitas est equalitas indistinitione et scrmone no in *titate erit ad miles ioni. rebusn hoc aut in rer discretis:et tunc res manifesta est: et hoc qui intelio eaua litatis in eis xportione est ut sit Oportio primi ad sana sicut xportio tolli ad quartii: aut in ptinuis:et tunc erit in tribus rebus qn fuerit xportio primi ad mediu sicut xportio mcdii ad terrisi. et in manifestu . etia hoc in. iiii.cst eo q) mediu accipitur bis in
xportioe. v.g.qui si fuerit proportio. a.ad. b.sicut proportio ., .ad.c .tunc accipitur. b.bis in Mportioe . ideo merui co proportionalia .iiu.in ratione:
et sino in subiccio. Cueti merit hec iustitia yportionali orintedo divisivam ad minus erit in .uim ratio in eis est vitarinted o*ropportiolo est inter o ex his.i. inter duos terminos est ro yportio is que est inter alia duo. i. terminos eoru3XLg. qissi si lacrit dec duploe:erit et illa dupler:et ex quo hec iustitia proportio interii ilia est dec sportio inuenta in compositione et tu pinutatione et couersione:manifestu3 est . in hac iustitia accidit huius donec*qn fuerit proportio istius dationis ad iiD3 receptore3datinsicut xportio istius dationis ad istu receptore: erit proportio dationis ad dastionem sicut receptoris ad receptorcm:et simila erit aggregatio duaru dastionum ad alteram earum yportio aggregationis duorum receptorum ad alterum eorum .intendo idoneitatem recipientium.Cumae si dec iustitia ερortionalis:tuc est mediatrix: eo et similitudo xportiois est comediatio uda inter Pportioeo diuersas fili minus et magis:et ista xportionalitas estula q scit a xportione geometrica intedo Que yportio pini ad sidue licui xporrio tertii ad drisi:et xportio et cst in hac iustitia no cir ptinua:intedo inmaereae. et hoc qin no erit alicid unu numero res ide duab'reM:et cu sit iustitia in diuist5e ens oportionale tuc iustitia opposita isti iustitie est utvmersificet yporti o erit st eidda plus et quodda min':vim sit datio no mxpo*tione eqlitatis:erit g vni plus in oporteat: et alteri mili': istud et accidit in actionib'cdicabili se: iniurido em accipit de bono plus pati cnsrinsiuria minus: istud est in bono:in malo aut ecouerso et sit hoc:eo . min' de malo eligibili' est :sicut magis de bouo eligibilius cn. C Uirit.Una ersospes iustitie est ista iustitia q sit in diuisione rerum coicabili usin p*epo Mnalitare ut in pecuniis et dono cibus. cap 7,