장음표시 사용
221쪽
Inibat jam ver, cum excepit Cardinalem Bichium, uia ille Suare- 163 sum veterem amicum Episcopatu Vasionensi jam ante donatum, qui
cum Cardinali Romam discedebat. Recreatus eodem tempore e sit accestu Francisci Bocharti Campinii libellorum supplicum in Regia Magistri, ac Intendentis juctitiae titulo in Procinctam Inissi. Singulari
quippe affectu illum amavit, dr coluit, tum obcindole D mirae bonitatis , virtutemque eximiam ἱ tum ob memoriam optimi Paciis, queml & Praefectum aerario, & Consistorianorum primum , & Principem l summi Senatus in se propensum habuerat. Unde ει Campinius ipsum tanti fecit, ac vicissim coluit, ut altero mense nato sibi filio sponsorem lustralem, nominisque proprii nuncupatorem delegerit. Sequuta est celebris illa Leronensium insularum vindicatio, de qua fuit mire sollicitus, cujusque historiam accurate descriptit. Nullis non
interea officiis prosequutus est tam Praesidem primum, quam ejus u XO-
rem, qui gravi morbo per Aprilim , ac Majum mens eis aborarunt. Ac vidit quidem convalescenteis, vidit insulas expugnatas ; sed sua illum interim, eaque duriora fata manserunt. Quippe sequente statina Iunio in lethalem incidit morbum; de quo,& morte c*nsequuta priuia quam aliquid dicamus, operae-pretium esse videtur paullo specialius describere, & corporis habitum, & animi mores , & ingenii studia. Tametsi enim ex vitae serie, cui immorati hactenus sumtis , ires videatur intelligi; innumera tamen supersunt, quae luculςntiorem vitam faciant, quaeque eruditis plerisque expetita cum fuerint, non ingrata sint exstitura. '
222쪽
T A casa E , ut inde incipiam , statura illi justa fuit, seu inter proceram , & humilem congrua. Habitus gracilis, ve- viaeque proinde in temporibus, manibusque conspicuae . Constitutio ut morbis obnoxia, ita non admodum robusta; unde postremis aetatis annis innitendum baculo fuit. Factum ex ea dem caussa est, ut facile ipsit membra luxarentur; humerus praesertim sinister, quem ter loco emotum habuit. Ampla frons, & quae facile inter admirandum , contendendumque animum , rugis quasi exararetur ; nec transversiam modo , sed sursum quoque, ea regione, quae inter supercilia est. Oculi caesiit, ae facile suffusione laborantes , disrupta nempe venula, quoties tum conatu nareis expurgaret. Defigebat vero illos seu in terram , dum attente quidpiam narraret, seu in auditores, clim perciperet, quae recitarentur, placere. Nasus levi aduncitate a rectitudine deflectens: genae rubore temperatae: capillitium flavum; itemque barba, quam solitus est prolixam gestare. Tota facie eximiam quandam prae se comitatem , & affabilitatem tulit: quanquam nullus pictorita foelix fuit, ut talem exhibuerit, qualis revera exstitit. Ad corporis cultum quod spectat, munditiem quidem rerum Ο-nanium, quas contingeret, comederet Ve, expetiit; sed nihil vel superfluum , vel pretiosum requisivit. Certe tametsi id caverit, ut quas publice praeferebat vesteis nihil dignitati haberent incongrtium s sericas tamen nunquam gestavit. Eodem modo reliquam domum pro conditione exornatam, apprimeque instructam voluit: at de proprio cubi-
223쪽
cubiculo sollicitus quicquam fuit. Tapetum loco fuere icones
praecipuoriam amicorum , virorumque illustrium ue ac innumeri praeterea commentariorum , apographorum, excerptorum , epistolarum,
caeterarumque id genus chartarum fasciculi. Lectus si1mplicissimus, &tabula chartis, libellis, literis, aliisque rebus semper onusta, occupataque, ut & omnia circum sedilia , & maxima parte etiam tabu
Ita ad mensam quod attinet, operam dare solitus erat, ut splendida reliquis foret; at tibi ipsi pertenuem , ut persalubrem, semper prae- cripsit. Coenitabat autem solus intra proprium cubiculum nisi quod plerumque me comitem tulit) ne universam familiam expectatione conficeret; & quia nonnunquam cum amicis prandens, aliquid genio menta communis, & consuetudini indulgebat s ideo deinceps, ut stomacho laboranti consuleret, a coena prostis abstinebat. Usui erat commune vinum, cum probaret tamen potissimum album, idque cum foret acidulum; sic melius sedari sitim opinatus. Diluebat autem plurima aqua, nisi quod tempore peponum , quibus ad initium pastus utebatur, id servabat moris, quod a medico praescriptum fuisse jam diximus. Hoc porro edulii genus deperibat tantopere, ut sibi nullo negotio quibusvis aliis interdicens, se tamen, quod ipsum spectaret,
profiteretur incontinentem. Suavissimum nempe effecerat usus, ac memoria recuperatae per ipsum valetudinis, crebraque experientia, qua se peponum temporibus, nec laborare nephritide, nec a renulas gignere, emittere ve Observarat . Ob eandem eaussam solebat vinum temperare aqua thermali, quam aliunde duxit saluberrimam, ex quo
pridem, aediculam prope Balneola ingressus, longaevos in ea observavit tam viros, quam foeminas; & causa quaesita, accepit uti illos thermali puteo, non ad potum modo , sed etiam ad pultum , justulumque omne, ad subigendum farinam, pinsendumve panem, & alia. Cum foret porro admodum sobrius, neque in ciborum delectu morosus; ea quoque fuit continentia, quam praedulce malum, luxuries tota vita nunquam fefellit. Et in promptu quidem caussa esse potuit, quod desidiosus non fuerit: attamen nisi sobrietas mali fomenta subduxerit, ipsam et sese excitant, &, vel minima animi relaxatione ,
Quod insinuavi obiter illum tarde coenare solitum, id de pro-D d vectiore
224쪽
vectiore duntaxat aetate est intelligendum. Prioribus si quidem annis
imaturius, & pro occasione convivalium ita coenabat, ut non multo
post sese aut lectioni, aut scriptioni dederet, & in seram noctem , ac persaepe etiam in auroram usque protraheret studia; ex quo somnus illi praeparcus, ac matutinus sollim erat. Cum procedente vero tempore, nocere id sibi animadvertisset ue coepit nullum coenae, ac somno
interjicere studium ; at visus subinde est sibi ad matutina studia obtusior; cum aliunde negotia totos pene dies continenter absorberent , sensit nihil sibi temporis , quod impenderetur studiis, superesse. Itaque id cepit consilium, ut a quarta, quinta, aut saltem sexta post meridiem hora, qua vulgus de coena solet cogitare, conclusus cubiculo, a nemine inviseretur; neque niti quid maxime interesset, obturbaretur; sicque ad horam usque nonam, quam coenae destin verat, sibi, Musisque totus vacaret. Quin-etiam, statis illis diebus , quibus cursores Parisitos, aut Romam discessuri erant , coenana disterre solitus erat in decimam, undecimam, ac persaepe etiam ultra mediam noctem; ut posset literas & plureis, & uberiores conscribere; qua occasione saepius cursores aut domi continuit, aut jam digressos, ut litteras exspectarent, consistere, prece, ac pretio procuravit. Pene vero statim a coena ita ad somnum se comparabat, ut apparatum faceret excitabulum tempestivum. Non sane quod pigeret illum quietis necessariae; sed quod ultra horas quaterna; dormienti, tanta in vesicam urinae copia conflueret, ut occluso prae nimia tensione oriticio, emittere illam deinceps non posset. Illa proinde occasionein terrumpendus somnus erat; &crebri iis quidem , si flaret corus, minimave aura frigidiuscula, tum quippe gravius, frequentiusque urina detenta ipsum divexabat. Erat & alia occasio expergiscendi saepius, sudor ;quippe seu integumentorum, seu tempestatis calore ad nativam imbecillitatem superaddito, semel, iterumve , aut etiam aliquando tertium , in singulas nocteis commutandum indusium erat. Mane exsurgens, id observabat, ut caput seu galero, seu alia resuperadjecta oneraret, donec illi sudor, calosve ex somno, quiete que conceptus, temperationem admitteret . alioquin enim aer frigidior laxatos poros subiens, obstruecnsque, solitus erat rheumatismos, doloresque dentium creare. Eandem ob caussam legens, scribensque, a se
nestris procul sedebat 3 alias si quidem nescio quid frigidulum pene
225쪽
l trans, caputque, & faciem, aut genam obversam , ita paullatim aDl ficiebat, ut excitatis fluxionibus dentes quoque male haberent. Effe-l ctum hinc etiam , ut quantum interdiu per ossicia licuit, a vento, ac j Sole abstinuerit; & chira propterea excusationem aliquando praetexe- ret, cauisatus est, quod caeterorum robustiora corpora similia essent laminis minime obnoxiis acris injuriis ; suum vero corpusculum persimile esset folio papyraceo, cui penetrando vel minima aquae guttula rei satis. Nunquam proinde deambulatum quae ipsi una corporis exercitatio erat) pergebat, nisii tranquillo aere, & coelo obducto, aut saltem Sole debili, & in occasum jam propendente. Aderat etiam famulus, qui pone gestaret una bellam, ut fervorem solis, si quis superesset, vel auram quoque averteret. Quia vero id poterat ipsi, atque comitatui esse importunum ; ideo deligere solebat convalleis, locaque umbrosa, per
quae liber incederet, oculos aliunde, atque aureis pascens. Nempe ad confabulationem, qua gratius nihil habuit, adhibere solitus erat viros eruditos, ac leneis; ut memoratum aliquoties Galterium , Antonium Arbaudum Bargemonium Aquensis Ecclesiae Praepositum, de simileis alios s ac sese interea humanis1 me recreari sentiebat plantarum virore, & florum pulchritudine .ue aquarum item murmure, decantibus avicularum. Heinc videri mirum non debet, si hortum illum Belgenserianum tanta plantarum varietate exornatum Voluerit; si prς ter insignem canalem, insignem etiam aquae jactum singulari exsilitione erumpere curaverit 3 si aviculis hieme ad arbores citreas in xystos formatas convolantibus, disseminari grana curarit, & ne quispiam in
Prae habebat porro vocibus humanis , instrumentisque harmonicis musicam illam avium; non quod alia quoque non delectaretur: sed
quod ex mustica humana, relinqueretur in animo continens quaedam, attentionemque, & soranum conturbans agitatio, dum ascensus, ex-scensus, tenores, ac mutationes illae sonorum , & consonantiarum
euntque, redeuntque per phantasiam a cum nihil tale relinqui possit ex modulationibus avium, quae, quod non sint perinde a nobis imitabiles, non possitnt perinde internam facultatem commovere. Voluit eam ob rem continuo educari luscinias, simile isque aviculas , quas
etiam in proprio cubiculo habuit, quarumque ita curam gessit, ut si
226쪽
quid egerent, aut vellent, ex variis signis agnosceret, & ut feret satis, statim provideret: illae vero, quasi agnitione quadam, bene factori accinerent, & cum eo absente plerumque silerent, ubi tamen adventus signum vel voce, vel baculo daret, in cantum statim pro
Oniam autem incidit mentio affectius erga animalia, nihil oberit adnotare adolescentem, ac juvenem deperitu e canum genus. Quorundam ante meminimus : amavit vero potissimum quos singulari aliquo instinetu praeditos agnovit. In iis fuit unus, de quos pius id memorabile narravit, quod cum fuisset a nescio quo vehemente ictu percussus, ipsum non modo jam in aedeis ingresti, m subodoraretur ; sed ad quinquaginta etiam passus venientem persentisceret; alia transque
ex improviso, mox adventurum subindicaret. Caeterum occasione
murium , qui libros, chartasque in cubiculo arrodebant, adamavit deinceps feleis, quos exosos habuerat ', effectumque paullatim est , ut paucis primum educatis necessitatis gratia ; etiam ob solam delectationem numerosos habuerit. Ex Oriente quippe obtinuit cinereos, russis, variegatosque, elegantia spectabili; quos propagatos etiam Parisios, & alio ad amicos misit. Cum nihil autem non observaret, adnotavit seleis utero gestare hebdomadas praecise novem; ultra annum decimum quartum parere ; obstetricatione interdum uti. etiam cum non conceperint lactare S & id genus limilia. Sed ad sui curam ut redeam, fuit ea quoque temporibus morborum simplicissima- ipse que fere experiundo didicit sui medicum esse. Nam primum quod spectat ad febrim, curare illam solitiis fuit inedia
sibi praestituta , ratiocinatus febris materiam aut non substituto fomite, cito absumi; aut non facto impedimento, cito subsidere. De inde, cum rheuma, tussissive urgeret, nihil aliud, quam usurpabad buccellam crustae ex pane siicco; cujus semper frustula quaedam, cum tragemate odorato, thecula argentea conclusa gestabat. Sic enim ex ea detrita, salivaque simul sensim instillata, opinabatur arteriam incrustatione quadam obduci; adeo ut humor superfluens illam non exulceraret, neque provocaret ad tussim. Haemorrhoidibus leniendis alia nulla re utebatur, quam ovi luteo , cui interdum aliquid butyri, aut laridi fuisset commistum. Agnovit etiam balnearem aquam
in potum assumptam iis mire prodesse ue de vel calorem suppost inm
227쪽
vel minimum somnum eas remittere. Circa urinae retentionem, dictum est de usu aquarum; solebat vero, ut eam cieret,linteum , ejusve angulum dentibus premendo, quasi manderes idque in ipso conatu, quo proinde saepe urinam emisit. Nisi id vero suffceret, utin maxima vesicae tensione, tum inter parietem, posticamque lecti partem intervallo arctissimo sese comprimendum sistebat; nam post multos saltem conatus, id experiebatur non inutile. Et non ad omnem quidem
retentionem consequebatur arenularum, calculorumve dejectio: frequentius tamen prorumpebant, cum dolores renum, ureterumque praecesserant. Urinam autem excipere cucurbitula, quam ventosam
vocant, solebat ; ut in ejus fundo statim appareret, si parturiisset aliquid : videlicet labores illos, eruptionesque calculorum , parturitiones suas dicebat. Denique nisi podagra, parentum instar, laboravit, caussam ipse censuit victus regimen, quod etiam quoties pater servavit, toties consilitum optime fuit. Non est vero heic praetereundum , imbecillam complexionem
nihil obstitisse, quis minus se in morbis illis, vehementibusque doloribus patientissime gesserit. Nam frequentia quidem, R diuturnitas quendam quasi callum induxisse videbatur : sed patiendi tamen consuetudinem eo perfecerat ratiocinio, quod quicquid pati necessum
foret, ferendum esset leniter. Communis certe ejus vox erat, se non
tam angi propter mala, quibus erat obnoxius, quam laetari, quod ea
graviora, ut esse poterant, non forent.
Non dissimilis pono animus erga fortunam adversam fuit. Nam iactura aliqua facta, ac rei carae potissimum, non potuit quidem non commoveri: Verum molestiam temperare ea ratione solitus fuit,qubdnon tam spectaret rem deperditam, quam cum voluptate possessam. Sic solamen etiam quaerebat ex rebus superstitibus: censebat enim non tam dolendum, ob id,quod iniquus casus abstulisset , quam exultandum propter id, quod bona fortuna servasset. Heinc non infrequenter dicebat, cuivis incerta bona paranti constitutum esse debere, se illa non sibi magis parare, quam furibus. Contingebat etiam interdum, ut quae proposuerat, pro votis non succederent, conatusque,& sumptus omnes essicerentur irriti; at solatio erat, quod nihil tentasset non laudabile, neque ossicio, impens eve iterandae impar foret.
Eam ob caussam non desistebat idem tentare tapluscule , tanquam
228쪽
non desperans, quin prosperunt quidpiam tandem affulgeret; acaliunde existimans plureis labores irritos uno successu redimi ; neque debere piscatorem idcirco retia abrumpere, quod jactum interdum sine fructu faciat. Et sic quidem ille patientiam , constantiamque tuebatur ; cum fo- et nihilominus suapte natura subiracundus. Dicebat vero nihil sibi unquam animi regendi persuasionem aeque fecisse, ac spectaculum casu quodam exhibitum in micros copio. Quippe cum in eo conclusisset pediculum, ac pulicem , observavit pediculum lucta instituta sic commotum fuisse, ut sanguis a capite in caudam, ita, redituque continenti distraheretur. Heinc nempe est argumentatus, quanta fieri per iram debeat humorum, spirituum, facultatum omnium perturbatio , quantam declinet perniciem, qui illi non fecerit locum. Duo
autem quaedam capita erant, ob quae praesertim commoveretur. Unum,
ac praecipuum , injuria ex ingratitudine profecta. Injuriam dico; nam ex oblivione sola beneficii, ne indignationem quidem ullam testabatur; qui ipse potius videbatur id oblitus fuisse, quod contulerat. Verum, cum quis stibi eam notam animi ingrati inureret, ut praeterea nocumento, vel impedimento sibi inuisve, circa negotia, aut destinationes foret; tunc incalescebat, excandescebatque, & probra etiam
effundebat s memin 1que, dum statim sese ad sedationem componeret, conquestum, quod ea occasione philosophia defectus fuisset. Alterum , negligentia pravaque imandatorum exsequutio per famulosa Facile enim irascebatur, nis1 quilibet primum audiens , exaudirer, accurreretque ; ac nisi jussa faceret tempore, mod6que praescriptis. Quippe cum de industria alicujus diffideret, aut de inversione, interpolatione ve, ex praesumpto ingenio, propemodum securus esset; tum diserte, articulatim, & ex ordine praecipiebat quemadmodum vellet quidpiam peragi ac nisi deinceps, ut res fuerat inculcata, perfecta fuisset, vix se poterat continere, quin in querimonias,& convitia prorumperet. Unde saepius ad me conversus, solitus fuit dicere, oportebat ergo te esse infirmitatis meae testem Θ Continebat nimirum sese , neque , nisi coram familiaribus , hasce animo habenas laxabat. Ac ista quidem fere fuit una animi ejus impotentia et quanquam in sese statim rediens, tranquillitatem repetebat; & , quod spectat ad famulos, saepe querulus solum fuit, ut excitaret socordiam, ac imposterum redderet
229쪽
deret cautiores. Quin-etiaiar ita affectus suit in eos, quos ducebat ingratos, & injurios, ut nunquam maluerit ulcisci, quam oblivisci in juriam ; nemo que agnoverit culpam, quem non complexus fuerit, beneficiisque novis cumularit. Nunc, cum in locum de beneficiis inciderimus, ecquis ignorat quantum fuerit ad benefaciendum propensus λ Nemo certe unquam alacrius, liberalius , frequentius donavit; & chm proposuisset sibi Deum, ac naturam, o iamia dono, nihil mutuo dantem, imitari; dici
omnino de illo potest, quod vota praecucurrerit, quod spem superaverit, quod praestare illi fuerit, quam aliis optare velocius. Millies enim non modo opem , opesque ultro obtulit; sed non cogitantibus etiam contulit reipsa. Et vide simul industriam. Cum ad Holstentum mitteret, quos diximus sirpra, Aristoteleos, Platonic6sque Interpretes, ducentis aureis nummis coemptos s scripsit quidem epistolam, qua videretur nihil aliud, quam volumina commodasses verum posi-scripto epistolio significavit se donasse, donatosq; omnino velle, priorem autem epistolam eo duntaxat fine perscriptam, ut obtendere illam posset, si qui forte molesti essent in depostendis codicibus , quasi illos mutuo solum possideret. Quam putas vero stepe egit, quod de Arcesila memorant, supponens puta cervicali dormientis, aut alias non advertentis amici, pecuniam, qua egere eum comperisset, & recusaturum tamen λ Sane cum saepe id non posset, & pudorem alienum non ferret; familiaris manu est usus, ut eum, qui erat accepturus, confidentiorem faceret. Testari id profecthlicet: nam etiam per supremos dies, dari per me voluit viro cuipiam ingenuo, cujus &indigentiam norat, & pudorem manifestandi. Neque putes id eum egisse, ut largitionis testem haberet s nam aliunde cum norat minus in accipiendo difficileis 3 longe aberat, ut quaereret tertium , cujus pudore afficerentur. Ipsemet enim exhibebat, neque semovebat modo omneis arbitros;
sed ne familiarissimis quidem perspectum deinceps faciebat. Heinc si mihi innotuit ut exempli gratia hoc dicam largitio tua pecuni ria, qua in Cainpanellam est usus; ex Campanella ipso novi, qui &privatim recitavit, & declaravit publice s non vero ex ipso Petreskio, tametsi tum ambo apud ipsum diversaremur. Quamobrem si in alium quoque corrtulit centum aureos, ducentos in alium, in alium trecentos ad sane rescire alitiinde, quam ex ipso mei concestum fuit. Scili
230쪽
Scilicet non fuit ex odioso illo genere hominum , ossicia exprobra tium, quae cum meminisse debeat is,in quem collata sunt, non commemorare , qui contulit; nemo esse potuit hujus regulae, quam ille fuit. observantior. Siquidem tantum absuit, ut depraedicaret quae praesititerat; quin potius semper factam ab aliis mentionem aversatus est, nec sine quodam rubore passus; solitus aliunde ita extenuare quod concesserat, ut pene negaret quicquam concessisse. Non ita vero sese habebat, quidpiam nacitus ab aliquo. Quippe celebrare nunquam destitit, ac tametsi parvi momenti res foret , aut magno etiam pretio redempta, professas est semper se esse omnino devinctum; solitus praeterea ossiciis, obsequiisque omnibus gratitudinem facere apertam. Nam si quis numisina, sigillum, membranam, marmor, vasculum, aut quidpiam aliud seu antiquum, seu peregrinum , seu alioquin rarum dedi sibi s tum praeter animum effusum, dispiciebat statim qua ille re deIectaretur, , qua verosi militer careret seu nempe libris, seu picturis, seu plantis, seu aliis rebus, quibus cum non auderet pecunia rem cum De ore coinpensaret. Constat id speciatim de pluribus libris, etiam cartissime coemptis; sed in exemplum hoc satis esto , quod cum bonam hominum partem delectari nosset Gallico Mercurio,Historia Romana Coeffetet, Octavio Stradade vitis Imperatorum cum iconibus, aliisque id genus ; illorum semper copiam habere comparatam voluerit, ut ingerente se occasione, ad manum esset, quod donaret. Ex quo effectum est, ut plureis ejus modi libros octies, decies, & pluries non magno intervallo habuerit, donaverit, ac sepe etiam cum spes non foret iterato recuperandi; cujusmodi fuere Eusebius Scaligeranus, Ephemerides origani, & alii sexcenti. Tenere nempe se nunquam potuit, quin testatum faceret se conferendis potius, quam accipiendis beneficiis natum; cum majorem voluptatem , quam ex dono probe collocato non perciperet, perditum diem illulia habere, in quo se quavis occasione munificum non exhibuisset. Heinc viri cordati,& Croesi divitias,& Arabum gazas illi exoptabanti ut suum illum liberalem, ingent AD quc animum test tiorem facere posset. Siquidem stupore dignum iudicabant, undem an illi ad tot sumptus, satis abunde suppeteret; qui aliunde & spretas opes, & intacta lucro pectora perspecta habebant. Et fuere quidem